Çevre Temizliği

Yol ve kaldırımların temizlenmesi, çöplerin toplanması, ortak kullanım alanlarının uygun şartlarda düzenlenmesi belediyelerin üstlendiği işler arasında yer almaktadır203. Adapazarı’nın hızla geliştiği, inşaat faaliyetlerinin de nüfusa paralel bir artış gösterdiği 1950’li yıllarda, bu konudaki hizmetleri karşılayabilmek için belediyeye düşen yük de geçmiş yıllara nispeten daha fazla olmuştur.

Adapazarı Belediyesi, Kocaeli’ne bağlı olduğu 1946-1950 döneminde, bütçe formülünde temizlik işlerinden sorumlu toplam 37 hizmetli çalıştırmıştır. Genel temizlik işlerinde kullanılan 1 kamyon, belediyeye kayıtlı 6 otomobil, 1 taksi, 16 otobüs, 115 kamyonu temin edebilmiştir. Bunlar vasıtasıyla kasabalardan toplanan çöpler kasaba haricindeki bataklık atıl arazilere dökülmüştür. 4 hamamı ve 3 umumi tuvaleti bulunan ilçenin, fenni bir mezbahası bulunmamaktadır204. Henüz küçük ve dar bütçeli bir belediye olması hasebiyle, sahip olduğu imkanlar da o nispette gözükmektedir.

1950 yılı itibariyle şehirde kanalizasyonu olmayan bütün mahallelerde kanalizasyon şebekesinin kurulmasına, eskimiş ve yetersiz kalan kısımlarının yeniden onarılmasına

201 Listelenen bilgilerin tamamı; ATOM, Sinop, Sakarya, İzmit, Edirne, Tekirdağ 3. Bölge Nüshası, s. 165-166.

202 Sakarya, 8 Kasım 1960, Sayı: 440

203 1580 Sayılı Belediye Kanunu Madde 24; Umumi ve hususi yerlerin süprüntülerini muntazam ve fenni vasıtalarla toplatmak, kaldırtmak ve ifna etmek belediyenin sorumluluğundadır. Resmi Gazete: Tarih: 14/4/1930 Sayı:1471; Türk Yolu, 9 Şubat 1940, Sayı: 708.

dair çalışmalar yapılmıştır. Şehrin fiziki yapısı sebebiyle, arazisinin düz olması ve doğal akıntılardan faydalanılamaması, kanalizasyon şebekesinin kurulum işini zorlaştırmakta ve masrafını artırmakta idi şeklinde yorumlanabilir.

1956 yılında 40 lık 380 m., 1200 m. ve 80 lik 90 m. lik şebeke yapılmış olup, 6797 m. den oluşan iki kısım eklenerek, 1966 yılında daha iyi bir şebekeye kavuşulması amaçlanmıştır. Ancak 1955 yılı sonrasında, Adapazarı’nda çok derin seviyede bir kanalizasyon yapılması ihtiyacı doğmuş, mevcut haline göre sağlık şartlarını daha iyi karşılayacağı ve bir drenaj vazifesi göreceğinden bahsedilmiştir. Bunun yanında yer altı su seviyesinin de düşürülmesi gerekliliği üzerinde durulmuştur 205.

1950-1956 yılları arasında yerel basına yansıyan şikayetler ve ihtiyaçları içeren haberlere bakıldığında, imar sürecinde bulunan Adapazarı belediyesinin, temizlik çalışmaları konusunda bazen yetersiz kaldığı görülmüştür. Özellikle sokakların iyi süpürülmemesi, yağışlı havalarda Çark caddesinin çamura bürünmesi206, çöp toplayıcılarının ara sokaklara uğramadan geçtiği ve hala çöp arabası olmadığı için atlı çöp arabaları ile toplama işini yaptıkları 207eleştirilen konular arasında ilk sıradadır. Şehrin temizliği açısından, vatandaş uyarılıyor ve evlerin önüne çöp atmama konusu sürekli gündemde tutuluyordu. Biriken çöpler sebebiyle, sinek ve sıtma ile mücadele edildiğini ve halkın çöp atma konusunda titizlik göstermesi için bazı cezai yaptırımlar uygulandığı anlaşılmaktadır208.

1950-1958 yılları arasında belediye tarafından çevre temizliği ve kanalizasyon şebekesi, atıl alanların ıslahı, hayvan kesim yerlerinin belirlenmesi, hal binası inşası, Pazar yerlerinin denetlenmesi gibi, şehrin temizliğini etkileyen konularda yapılan çalışmalara bakıldığında ciddi harcamalarda bulunulduğu görülmektedir209. Şöyle ki;

205 Orhan Göçer, Adapazarı ve Fizik Planlaması, İstanbul: Sakarya Sosyal Araştırmalar Merkezi Yayını No.5, 1968, s. 21, 36.

206 Sakarya Postası, 17 Kasım 1954, Sayı: 136, 14 Ocak 1955, Sayı: 186. 207 Sakarya Postası, 27 Ocak 1955, Sayı: 197.

208 Sakarya, 27 Temmuz 1959, Sayı: 145; Demokrat Adapazarı, 25 Ekim 1960, Sayı: 429.

209 1580 Sayılı Belediye Kanunu- “Madde 58’e göre, “Her nevi et, yağ, balık, zeytinyağı, peynir ve sebze ve meyva, turşu, tuzlu balık gibi muhafazası ve satılması sıhhi ve baytari şeraite tabi yenilecek şeylerin müzayedeli, müzayedesiz toptan alım ve satımının muayyen mahallerde ve belediye nezareti altında icrasını temin için haller tesis ve idare etmek Belediyelerce, gerçek veya tüzelkişilerin belediye hudutları içinde yaş meyve ve sebzelerin toptan alımı ve satımı için haller açmalarına izin verilebilir. Nüfusu 250.000 ve daha yukarı olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, belediye meclislerince tespit olunur. Nüfusu 250.000'den az olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin

“-23.705 m. tul kanal ve şarampol temizlettirilmiş, 5.425 m. açık ve kapalı kanalın yeniden inşaatı tamamlanmış, bunlar 150.000 liraya mal olmuştur. -Şehrin kanalizasyon işi yeniden ele alınmış, İller Bankası’ndan alınan 4 milyon lira ile bu iş finanse edilmiştir.

-Eskilerine ek olarak şehrin çeşitli mahallelerine 5 yeni umumi tuvalet yapılmış, 33.561 lira sarf edilmiştir.

-99.689 lira tutarında modern bir mezbaha inşa edilerek halkın hizmetine sokulmuştur. Hayvan Pazarı ihata duvarları yapılmış, çevresine düzen verilmiştir.

-231.000 lira bütçe ile modern ve temiz bir hal binasının inşaatı tamamlanmış olup, yıl sonunda hizmete koyulmuştur.

-Şehir mezarlığı ve hayvan pazarı ihata duvarları yapılmış, modern şehir görünümüne uygun hale getirilmiştir.

-23.000 liraya mal olan Söğütlü’de modern bir hal binasının yapımı tamamlanmıştır.

-1951’de Geyvede tarihi bir imaret ve hamam tamir ettirilerek, umumi bir tuvalet yaptırılmıştır.

-Sapanca’da kaldırım, mezbaha eksikliklerinin giderilmesi konusunda çalışmalar devam etmiştir.

-Akyazı Belediyesi için, İller Bankası ve İç İşleri fonundan yardım alınarak, modern bir mezbaha yapılmış, yine aynı ödenekle beton kanal inşaatı tamamlanmış, umumi bir tuvalet ve hal binası hizmete sokulmuştur. Toplam maliyeti, 200.000 lirayı bulmuştur.

kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle tespit olunur. Bu yönetmeliklerle belirlenecek esaslara aykırı hareket edenler hakkında 1580 sayılı Belediye Kanunu ile 80 sayılı Kanunun ceza hükümleri uygulanır. Toptancı hali kuracak olan gerçek ve tüzel kişilere lüzumlu krediler T.C. Ziraat Bankasınca sağlanabilir. “Resmi Gazete : Tarih : 14/4/1930 Sayı :1471.

Hendek Belediyesi sınırlarında, yolların ve kaldırımların temizliği işi ile birlikte hamamı yıkılarak yeni bir modern hamam yapılmıştır”210.

Adapazarı belediye çalışmalarını vatandaşa duyurmak amacıyla 1960 yılında “Belediye Basın Sözcülüğü” Sedat Kirtetepe tarafından kurulmuş, baş sözcü Baki Aslan olarak belirlenmiştir. Yerel basından ilan edilen gelişmelere bakıldığında, bu dönem, belediyenin temizlik işlerine önem verdiği, halin ve esnafların denetlediği, gıda denetiminin uygulandığı bir dönem olmuştur. Belediyelerin sıhhi sorumlulukları arasında bulunan lokantalar ve aşevleri denetlenerek, hijyen koşullarına uymaları konusunda titizlik gösterilmiştir. 12 çöp arabası, 11 çöp kutusu, 20 çöp sepeti sipariş edilerek ihtiyacı olan bölgelere yerleştirileceği belirtilmiştir. Ayrıca belediyenin kimya hanesinde, şehir pazarından alınan ekmek, sucuk, bisküvi ve et numunelerinin tahlilleri yapılarak, bozuk olanlar tespit edilerek, bu ürünleri satışa sunan kişilerin adliyeye sevkleri sağlanmıştır211.

Bu dönemdeki çalışmalarından anlaşıldığı üzere Adapazarı halkının refahı ve asayişini temin etmek ve temiz bir şehir görüntüsüne kavuşturmak amacıyla zabıta ekiplerine düşen görev ve sorumluluklar oldukça büyüktür. Belediye’nin bünyesinde çalışan bu ekipler her konuda donanımlı olmadıkları halde, var olan imkanları çerçevesinde fedakarane hizmet vermeye çalışmışlardır.