CHP Çayeli Teşkilatı

Çayeli, 1944 yılına kadar Rize merkeze bağlı bir nahiyeydi. Çayeli’nin bu dönemki çalışmaları değerlendirildiğinde parti teşkilatının oldukça sönük olduğu görülür. 1935 tarihli bir raporda merkez nahiyeleri arasında durumu en kötü olarak belirtilmiştir. Dönemin başkanı aynı zamanda belediye başkanlığını yürüten Mesut Bey’dir. 1937 tarihli bir başka raporda ise teşkilatın sadece kâğıt üzerinde var olduğu vurgulanmaktadır. Üye kayıtlarının ve hesapların gelişi-güzel tutulduğu ayrıca İdare Kurulu Başkanı Maksut Ketenci’nin çok yaşlı olduğu, raporda değinilen diğer hususlardandır.²⁶⁴ Sonraki yıllarda da teşkilatın bu olumsuz tablosunda pek bir değişme olmamıştır.265

Partinin merkezi, belediye binasındaydı. Daha sonra belediye tarafından ayrı bir parti binası yaptırıldı. Tam tarih bilinmemekle birlikte 1939 yılında parti çalışmalarının yeni binada olduğu anlaşılmaktadır. 1940 yılı CHP Çayeli İdare Kurulu Başkanı Mustafa Kazmaz’dı.266 1943 yılında bu görevi aynı zamanda Çayeli Belediye Başkanlığı görevini yürüten Mehmet Kutlu267 devraldı.²⁶⁸

1944 yılında nahiyenin ilçeye dönüşmesinin ardından nahiye idare kurulu, ilçe idare kurulu olarak kabul edildi. Başkan Mehmet Bey çalışkan, herkesin saygı ve güvenini

263 BCA, 490.01/698.375.1.

264 BCA, 490.01/698.375.1.

265 BCA, 490.01/1391.617.1; BCA, 490.01/269.1075.2.

266 Mustafa Kazmaz, 1905/1906 (R.1321) yılında Çayeli’nde doğdu. 1921’de rüştiyeden mezun oldu. Ticaretle uğraştı. CHP’ye 1933 yılında üye oldu. Eski Pazar Mahallesi Ocağına kaydoldu. 1940 yılında Çayeli’nde parti nahiye idare kurulu başkanlığı ve 1941-44 arası idare kurulu muhasipliği görevlerinde bulundu. 1946 yılında ilçenin belediye encümen üyeliğinde bulundu. Askerlik görevini hastalığı nedeniyle yapmadı. Askerliğini, Askeri Hastaneden aldığı raporla dört kez tecil ettirdi. En son Erzurum Kolordu Hastanesi tarafından sakata ayrıldı. BCA, 490.01/422.1753.1.

267 Mehmet Kutlu, 1889/1890’da (R. 1305) Çayeli’nde doğdu. 1904/1905’de (R. 1320) rüştiyeden mezun oldu. 1927 yılında CHP’ye üye oldu. 1927’den 1943’e kadar CHP Çayeli İdare Kurulu üyeliğinde bulundu. 1943-45 arası idare kurulu başkanlığı görevini yürüttü. 1939-46 arası Çayeli Belediye Başkanlığı görevinde bulundu. 1909/1910 (R. 1325) yılında Erzurum 28. Fırkada askerlik görevini yaparken Balkan Harbi’ne katıldı. 1914/1915 (R.1330) yılında I. Dünya Savaşı’nda Erzurum’da askerdi. Toplam 96 ay asker olarak hizmet verdi. Millî Mücadele Dönemi’nde Rize Fener memurluğunda görevli idi. Tecil tutulduğundan bu görevine devam etti. BCA, 490.01/422.1753.1; BCA, 490.01/699.379.1.

56

kazanmış bir kişiydi. Bu yüzden 1944 yılı sonunda yapılan kongrede yeniden başkan seçildi. Bu kongrede yönetime seçilen diğer kişiler ve görevleri şunlardır: Muhasip ve Kâtip Emin Sipahi, Halkevi Başkanı Fuat Karal, üyeler; Haydar Ketenci ve Rıza Özkan.²⁶⁹

Kayıtlarda parti teşkilatının bu dönemki çalışmalarının önceki yıllara göre daha iyi olduğu belirtilmektedir.270

Çayeli’nin nahiye olduğu dönemde nahiye teşkilatı dışında 7 tane parti teşkilatı bulunuyordu. Bunlar, Limanköy mahalle esas ocağı, Büyüktaşhane, Caferpaşa, Eskipazar mahalle semt ocakları ile Çukurluhoca, Kaptanpaşa ve Sabuncular köy semt ocaklarıydı. İlçe olmasının ardından yapılan yeni teşkilatlanma sonucunda 1944 yılı Ekim ayı itibariyle parti teşkilat sayısı 2 bucak ve 15 semt ocağı olmak üzere 17’ye çıktı.271 1945 yılı Haziran ayında bu teşkilatlara bağlı üye sayısı 2.678’e ulaştı. Ocakların adları ve üye dağılımları şu şekildedir:

Tablo 15: 1945 Haziran Ayı İtibariyle Çayeli Ocak Teşkilatları ve Üye Sayıları

Çayeli İlçesine Bağlı Nahiyeler

Gündoğdu Kaptanpaşa

Çayeli İlçesine Bağlı

Köy Semt Ocakları Mahalle Semt Ocakları

S. No Adı Üye Sayısı S. No Adı Üye Sayısı

1 Aşıklar 143 1 Büyüktaşhane 150

2 Haramtepe 235 2 Eskipazar 100

3 Madenköy 184 3 Limanköy 260

Gündoğdu Nahiyesine Bağlı Semt Ocakları Kaptanpaşa Nahiyesine Bağlı Semt Ocakları

Sıra No Adı Üye Sayısı Sıra No Adı Üye Sayısı

1 Büyükköy 150 1 Kaptanpaşa 102 2 Bozukkale 110 2 Çukurluhoca 122 3 Karaağaç 123 3 Uzundere 198 4 Hamidiye 380 269 BCA, 490.01/269.1075.2. 270 BCA, 490.01/269.1075.2. 271 BCA, 490.01/182.728.1.

57

Tablo 15: (Devamı)

Sıra No Adı Üye Sayısı Sıra No Adı Üye Sayısı

5 Söğütlü 171

6 Veliköy 250

Kaynak: BCA, 490.01/699.379.1.

1945 yıl sonu itibariyle üye sayısı 4.453’e ve ilçeye bağlı ocak sayısı 31’e yükseldi. Altı aylık bir zaman diliminde üye ve ocak sayının bu denli artmasında Temmuz ayı itibariyle çok partili hayata geçilmesinin etkisi olduğu muhakkaktır.272 Üye sayısında ve teşkilat kademelerindeki benzer artış Merkez ilçe ve Pazar ilçe teşkilatlarında da görülmektedir.

1945 yılı kongresinde ilçe idare kurulu üye sayısı beşten yediye çıkarıldı. Üyeliklere; Ahmet Keçeli, Emin Sipahi, Rıza Özkan, Fuat Karal, Naci Bilgin, Hilmi Bayraktar ve Mehmet Kutlu seçildi. Mehmet Kutlu bu dönem başkanlık görevini tüccardan Ahmet Keçeli’ye devretti. Muhasipliğe Emin Sipahi, kâtipliğe Rıza Özkan ve Halkevi başkanlığına Fuat Karal görevlendirildi.273

1946 yılı sonuna gelindiğinde ocak sayılarında değişmeler oldu. Çayeli ilçesine bağlı mevcut ocaklara Küçüktaşhane ve Yaka mahalle ocakları ile İncesırt, Musadağı, Yamaç ve Sarısu köy ocakları eklendi. Kaptanpaşa resmi bucağına Yenice ve Çataldere Semt ocakları eklendi. En büyük artış Gündoğdu resmi bucağına bağlı ocaklarda oldu. Mevcut altı ocağa; Balıkçılar, Demirhisar, Altıntaş, Beşikçiler, Akpınar, Taşpınar, Taşlık ve Pekmezli ocaklarının katılmasıyla sayı 14’e yükseldi.274 Böylece ilçedeki toplam teşkilat sayısı biri merkez, ikisi resmi bucak, 31’i mahalle ve köy ocağı olmak üzere 34’e ulaşmış oldu.

Aynı yıl yapılan kongre sonrası yönetimde bazı yeni isimler yer aldı. İdare Kuruluna bu dönem eski belediye başkanı Mehmet Kutlu, emekli memur Şevket Şerifoğlu, Belediye Başkanı Ahmet Keçeli, tüccar Hamit Sarı, çiftçi Hasan Ülker, esnaftan Fuat

272 BCA, 490.01/699.379.1.

273 BCA, 490.01/699.379.1.

58

Karali ve Rıza Özkan seçildi. Eski yönetimden Emin Sipahi, Naci Bilgin ve Hilmi Bayraktar’ın yerlerini yeni yönetimde Şevket Şerifoğlu, Hamit Sarı ve Hasan Ülker devraldı. Önceki başkan Ahmet Keçeli’nin belediye başkanı olması, Genel Merkezin 19 Kasım 1942 tarih ve 1/2376 sayılı genelgeye göre, kesin ihtiyaç hissedilmedikçe belediye başkanlığı ile parti il başkanlığı görevlerinin aynı kişide toplanamaması275 kuralı nedeniyle bu dönem başkanlığa eski başkanlardan Mehmet Kutlu seçildi. Muhasipliğe Şevket Şerifoğlu getirildi.276

1947 yılında CHP İlçe İdare Kurulu başkanlığını bu sefer Mustafa Kazmaz devraldı.277 Kazmaz bu görevi 1967 yılına kadar sürdürecektir.²⁷⁸

1950 yılına gelindiğinde CHP Çayeli İdare Kurulu şu isimlerden oluştu: Başkan, Mustafa Kazmaz, üyeler; Ahmet Keçeli, İbrahim Tanyaş, Mehmet Kutlu, Fuat Karal, Niyazi Çavuşoğlu, Rıza Şerifoğlu, Eyüp Ketenci ve Haşim Şerifoğlu. Aynı yıl ilçenin bucak ve bazı ocak başkanları da şu kişilerden oluşmuştur:

Tablo 16: 1950 Yılı İtibariyle Çayeli’ne Bağlı CHP Bucakları ve Başkanları

Çayeli İlçesine Bağlı Bucakların Başkanları

S. No Adı Soyadı Resmi Bucak Adları S. No Adı Soyadı İtibari Bucak Adları 1 Zekeriya Kopuz Gündoğdu 1 Hakkı Sarıhan Büyükköy

2 Yahya Kaba Kaptanpaşa 2 Neşet Kurtuluş Söğütlü

Kaynak: BCA, 490.01/182.728.1.

Tablo 17: 1950 Yılı İtibariyle Çayeli’ne Bağlı Bazı CHP Ocaklar ve Başkanları

Çayeli İlçesine Bağlı Bazı Ocakların Başkanları

S. No Adı Soyadı Ocak Adı

275 Akdağ, a.g.e., s.59.

276 BCA, 490.01/182.728.1.

277 BCA, 490.01/182.728.1.

278 Süleyman Kazmaz, Kazmaz Ailesinden Hatıralar, Ankara: Birlik Matbaacılık Yayıncılık, 2004, s.443-445. Süleyman Kazmaz kitabında, Mustafa Kazmaz’ın başkanlık görevine 1938 yılında geldiğini belirtmişse de kayıtlarda göre bu göreve ilk kez 1940 yılında getirilmiştir. 1941-44 yılları arasında parti idare kurulunun muhasipliğini yapmıştır. Bk. BCA, 490.01/422.1753.1. Eldeki kayıtlara göre tekrar başkanlık görevine 1947 yılında gelmiştir.

59

Tablo 17: (Devamı)

S. No Adı Soyadı Ocak Adı

1 Ahmet Ali Kurtuluş Söğütlü

2 İlyas Ketenci Limanköy

3 Kadir Tanyaş Kesmetaş

4 Ömer Çom Çataklıhoca

5 İbrahim Bilgin Yaka

Kaynak: BCA, 490.01/182.728.1.