Ekonomi Bülteni
22Ağustos 2011, Sayı: 31
Yurtdışı Gelişmeler
Yurtiçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Haftalık Görünüm
2008 Krizi Sonrası En Keskin Virajdayız…
Ekonomik Araştırma ve Strateji
Dr. Saruhan ÖzelErcan Ergüzel Berke Gümüş Doğukan Ulusoy
Yurtdışı Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
ABD Sermaye Piyasaları Kurulu S&P’de inceleme başlattı. ABD’nin tarihi boyunca AAA olan notunda indirime giden uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P’ye ABD Sermaye Piyasaları Kurulu (SEC) inceleme başlattı. Not indirimi- ni önceden bilen kişilerin listesinin isteyen SEC içeriden bilgi sızması ihtimalini değerlendirecek. Bu arada bir diğer ulusla- rarası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch ABD’nin “AAA” olan kredi notunu teyit etti ve görünümü ise durağan olarak belirtti.
Moody’s ABD’nin büyüme tahminini düşürdü. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ABD’nin 2. yarı büyüme tahminini %3.5’dan %2’ye indirirken, 2012 yılı için olan büyüme tahminini ise %3 olarak revize etti. Ayrıca Mo- ody’s tarafından ABD’nin işsizlik oranını sabit tutabilmesi için yıllık olarak %3.5 ile %3 arası büyümesi gerektiğine dikkat çekildi.
ABD’de Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı arttı. ABD’de Temmuz ayı Sanayi Üretimi piyasa beklentilerin üze- rinde %0.9 olarak gerçekleşirken, Kapasite Kullanım Oranı artış trendini devam ettirerek %77.5’e yükseldi.
ABD’de TÜFE beklentilerin üzerinde. Temmuz ayında ABD’de TÜFE’de aylık bazda artış piyasa beklentisi olan %0.2’in üzerinde %0.5 olarak gerçekleşti. Tüfe yıllık bazda ise %3.6 olarak açıklandı. TÜFE’deki yükselişte, artan benzin fiyatları etkili oldu.
ABD’de İşsizlik Başvuruları beklentilerin üzerinde. 12 Ağustos itibariyle ABD haftalık işsizlik maaşı başvuruları verisi bir önceki haftaya göre 9 bin kişilik bir artış göstererek 400 bin olan piyasa beklentisinin üzerinde 408 bin olarak gerçek- leşti. 4 haftalık ortalama ise düşüş trendini devam ettirerek 405.000’den 402.500’e geriledi.
Sarkozy-Merkel zirvesi gerçekleşti. Piyasaların günlerdir yaşanacak gelişmeleri merak ettiği Merkel-Sarkozy görüşmesi gerçekleşti. Zirve sonrası yapılan açıklamalarda, ortak Eurobond ihracı ve Avrupa Finansal İstikrar Fonu’nun (EFSF’in) büyütülmesi gibi piyasaları rahatlatacak kararlara Almanya ve Fransa hükümetleri mesafeli durduklarını açıklarken, Eylül ayında Finansal işlemler için yeni vergiler koyacaklarını ve AB’ye 2.5 sene görev yapacak bir başkan ile beraber 17 Euro Bölgesi ülkesinin 2012 yazına kadar Anayasalarına borç limiti koymaları önerisini götürüleceği belirtildi.
İtalya’da tasarruf planı onaylandı. Avrupa borç krizinin derinleşmesiyle ilk etkilenecek ülkeler arasında olan İtalya, borç yükünü hafifletmek adına yeni tasarruf planını onayladı. Kabine tarafından oy birliği ile onaylanan planda 2012 yılında 20 milyar €, 2013 yılında ise 25.5 milyar € tasarruf yapılması öngörülüyor.
Euro Bölgesi büyümesi durma noktasına geldi. Fransa, İtalya, İspanya gibi Avrupa’nın en büyük ekonomilerinin çey- reklik bazda sıfıra yakın büyüme gerçekleştirmelerinin ardından Euro Bölgesi’nin en büyük ekonomisi olan Almanya’nın da %0.1 oranında büyümesi, 17 ülkenin oluşturduğu Euro Bölgesi büyümesinin piyasa beklentilerin altında %0.2 olarak gerçekleşmesine neden oldu.
S&P Fransa’nın notunu teyit etti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P’nin Fransa temsilcisi Sirou yaptığı açıklamada “Fransa'nın kredi notu 1975'ten bu yana AAA ve görünümü de durağan" dedi ve Fransa'nın kredi notundan emin olduklarını belirtti.
Avrupa Bankaları fon bulmakta zorlanıyor. Avrupa’da yaşanan borç krizi derinleşmeye ve Euro Bölgesinin büyük eko- nomileri üzerindeki ağırlığını daha fazla hissettirmeye başladı. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) ismini açıklamadığı bir bankaya 500 milyon $ fon sağladığını açıklaması (Ekim 2010’dan beri sağlanan en yüksek tutar) Avrupa bankaları hak- kındaki endişelerin artmasına neden oldu. ECB’nin ismini açıklamadığı bir bankaya 500 milyon $ fon sağladığını açıkla- masın ardından ABD Merkez Bankası (FED) Avrupa'daki borç krizinin ABD bankacılık sistemine yayılması endişeleri nedeniyle Avrupa bankalarının bu ülkedeki birimlerini yakından incelediğini bildirdi.
Altın yükseliyor, VIX zirveye doğru ilerliyor. Piyasalarda olumsuz gelişmelerin ardı ardına yaşanması, Korku Endeksi diye de bilinen Volatilite Endeksi’nın (VIX) %35 yükselerek 2011 yılındaki en yüksek seviyelerinden birine ulaşmasına neden oldu. Güvenli liman arayışı içinde olan yatırımcılar ise Altın’a olan talebi hızlandırdı ve Altın’ın spot fiyatının 1.863
$’a yükselerek yeni bir rekora imza atmasına neden oldu.
Yurtiçi Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
İstihdam Verileri, Mayıs 2011
İşsizlik oranı Mayıs ayında %9.4'e geriledi. Geçen yılın aynı döneminde oran %11 olmuştu. Haziran 2008 yılından itibaren en düşük işsizlik oranı.
2011 yılı Mayıs döneminde istihdam edilenlerin sayı- sı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 390 bin kişi artarak 24 milyon 445 bin kişiye yükseldi.
Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 442 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 948 bin kişi arttı.
Mayıs 2011 döneminde istihdam edilenlerin % 25,7'si tarım, % 19,5’i sanayi, % 7,2’si inşaat ve % 47,6'sı ise hizmetler sektöründe.
Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,4 puan, sanayi sektörün payı 0,1 puan, inşaat sektörünün payı ise 0,6 puan artarken, hizmetler sektörünün payı 1.1 puan azalıyor.
Tüketici Güven Endeksi, Temmuz 2011
Tüketici güven endeksi Temmuz'da 1.59 puan geri geri- leyerek 94.83'e indi.
Endeks detayları incelendiğinde 6 ay öncesine göre satın alım gücü dışındaki tüm kriterler nezdinde gerile- me olduğu görülmekte.
Endeksteki esas gerilemenin Ağustos verisi ile birlikte hissedileceği anlaşılıyor. Zira Türkiye'de TL'de sert de- ğer kayıpları yaşandığı dönemlerde tüketici güveninin hızla gerilediğini biliyoruz.
Yandaki grafikten görülebileceği üzere 2006 ve 2008'de benzer kur hareketleri sonrasında tüketici güveni hızla gerilemişti.
9.4%
8%
11%
14%
17%
2006 2007 2008 2009 2010 2011
İşsizlik Oranı
6 Aylık Hareketli Ortalama
Aylık
1.40 1.50 1.60 1.70 1.80 1.90 2.00 2.10 2.20
70 80 90 100 110 120
Aralık 03 Aralık 05 Aralık 07 Aralık 09 Tüketici Güven
Endeksi
TL Sepet
Tüketici Güven Endeksi ve TL Sepet (%50 $ ve %50 €)
50 60 70 80 90 100 110 120
Aralık 07 Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10
Güven Endeksleri
İyimserlik Seviyesi
Tüketici Kesimi Reel Kesim
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Risk iştahının azaldığı dönemlerde Türkiye diğer GOÜ’lerden negatif yönde ayrışmaya devam ediyor.
Artan likidite kaygılarına paralel USD libor faizleri yükselmeye başladı...
Hisse senedi piyasaları sert kayıplarına devam ediyor.
Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
-2.7 0.6 -0.3
0.5 -1.0
7.2 -1.2
0.7
-3 -1 1 3 5 7
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
TL-Basket Altın Emtia End.
DIBS End.
5 Günlük Değ (%, $ Bazında)
-14.0 -11.8 -14.8
1.2 -8.1
17.9 -8.7
2.5
-16 -11 -6 -1 4 9 14 19
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
TL-Basket Altın Emtia End.
DIBS End.
1 Aylık Değ (%, $ Bazında)
0.78
0.30 0 0.22
0.4 0.8 1.2 1.6 2 2.4
Aralık 08 Temmuz 09 Şubat 10 Ağustos 10 Mart 11 3 Aylık USD Libor
1 Aylık USD Libor 12 Aylık USD Libor
USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%)
0.30 0.19 1.48
0 1 2 3
Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10
USD JPY EUR 3 Aylık Libor Faizi (%)
-2.8 -4.9
-2.7 -1.4 -7.3
-6.3 -6.7 -10.3
-2.7 -1.0 -0.4 -1.8 -0.8 -4.5
-2.2 -2.3 -2.3 -5.4
-4.0 -0.7
-12.8 -15.7
-14.0 -12.7 -19.5
-13.9 -18.9 -25.2
-11.8 -11.8
-7.0 -10.1 -18.1
-17.3 -17.4 -17.4 -17.6
-9.4 -13.5 -18.1
-4.5
-25 -20 -15 -10 -5 0
MSCI Global G-7 Ortalama ABD-S&P ABD-DJ Indus EU-DJ Stoxx 50 UK-FTSE 100 Fr-Cac40Ger-Dax Jp-Nikkei225 MSCI Emerging Meks-BolsaBr-Bovespa Pol-WIG Cz-Prague Rus-Micex Mac-Bux Tr-Imkb100 Çin-Shangai Hindistan-Sensex Kore-Kospi Endonezya-JCI
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%)
50 100 150 200
Eylül 08 Temmuz 09 Mayıs 10 Mart 11
MSCI IMKB Endeksi MSCI GOÜ Endeksi
Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 2008=100)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
Tahv il P iy a s a la rı
Merkez Bankası’nın düşük politika faizi yaklaşımıyla politika faizi %8’li seviyelerin altına indi...
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
Faizlerdeki gerilemenin de etkisi ile TL diğer GOÜ para birimlerinden negatif yönde ayrışıyor.
Global ekonomik yavaşlama tehdidine paralel emtia endeksleri ve petrol geriliyor.
Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
7.8 5
10 15 20 25
Eylül 08 Haziran 09 Mart 10 Aralık 10
Politika Faizi (Bileşik) Benchmark Tahvil Faizi (Bileşik)
O/N Karşılığı: 5.92%
Politika Faizi ve Gösterge Tahvil Getirisi
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10
GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX)
TR, BB+ Hun, BBB- Rus, BBB Bra, BBB
0.5 1.4 0.2 -0.7 -0.7 -0.4
0.9 0.0 -0.6
0.1 1.7
1.2 2.4
3.5 -7.4
-2.6 -3.9
0.7 -2.9
1.4 -5.2
-1.5
-8 -6 -4 -2 0 2 4
EURO GBP JPY TRY KRW ZAR HUF PLN CZK MXN BRL
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor)
60 70 80 90 100 110 120 130
Ocak 09 Eylül 09 Nisan 10 Aralık 10 Ağustos 11
GOÜ Para Birimleri (Aralık 2008=100)
TRY HUF CZK
BRL KRW ZAR
DeğerleniyorDeğer Kaybediyor
-1.2 -2.3
4.2 -1.9
2.4
-8.7 -11.1
11.4 -9.3
1.7
-12 -8 -4 0 4 8 12
Top. Endeks Enerji Değ. Maden Tem. Maden Tarım
Emtia Endekslerinde Değişim (%)
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
106
50 70 90 110 130 150
Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak 11
Petrol Fiyatları (Brent Ham, $)
Haftalık Görünüm
DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
2008 Krizi Sonrası En Keskin Virajdayız…
Global piyasalarda olumsuz hava kendisini hissettirmeye devam ediyor. ABD S&P hisse senedi endeksi son 4 haf- tadır geriliyor. Yandaki MSCI global hisse senedi endeksi grafiğinden görülebileceği üzere 2008’deki global krizin başlangıcından itibaren en sert dalgayı yaşıyoruz. Şüphe- siz 2008’de başlayan krizden çıkış sürecindeki en önemli virajın içindeyiz. Çünkü aynı anda birden fazla sorun var ve yapılması gerekenler konusunda bir fikir birliği yok.
Aşağıda özellikle son dönemde ortaya çıkan negatif geliş- meleri değerlendirip ardından bundan sonraki döneme ilişkin beklentilerimize yer veriyoruz.
Likidite güvenli limanlara yöneliyor: Son dönemde fi- nansal piyasalarda risk algısının bozulması ile birlikte gü- venli limanlara hareket hızlandı. ABD 10 yıllık tahvil getiri- leri 1960’tan sonra ilk kez %2’nin altına geriledi. Sadece ABD tahvilleri değil, Almanya ve Japon tahvillerinde de benzer bir seyir izleniyor. 10 yıllık İngiliz tahvilleri 1899 yılından itibaren en düşük seviyelerine indi… Yen ve İsviç- re Frank’ı gibi güvenli görülen para birimlerindeki değer- lenme bu ülkelerin merkez bankalarının bunu engelleme çabalarına karşın devam ediyor. Altın her hafta yeni rekor- lar kırarak 1.850 $’ın üzerine çıktı.
Risk göstergeleri bozuluyor: VIX ABD hisse senedi pi- yasalarına ilişkin en önemli risk göstergelerinden biri. Nor- mal zamanlarda 15-20’li seviyelerde seyreden endeks bugün itibarıyla 40’lı seviyelerin üzerine çıktı ve 2008 kri- zinden sonra en yüksek seviyesinde. Benzer şekilde fi- nansal piyasaların içeriğine ilişkin birçok veriden oluşturul- muş Bloomberg Finansal Durum Endeksi de 2008’deki krizden sonraki en olumsuz seviyelere işaret ediyor.
Geride bırakılmış problemler tekrardan ortaya çıkıyor.
AB bankaları ile ilgili global kriz sonrasında iki ayrı stres test çalışması yapıldı. AB bankalarının toplamda 729 mil- yar $ kriz zararına karşın 671 milyar $ sermaye arttırmala- rı sağlandı. Yeniden yapılandırmalar, kamulaştırmalar, birleşme ve satın almalar gerçekleştirildi. Buna karşın son haftalarda AB bankaları ile ilgili spekülasyonların arttığını izliyoruz. Önce geçen hafta bir piyasa dedikodusu ile Fransız bankalarının sermaye arttırmaya ihtiyacı olduğu haberi hem bankaları hem de piyasaları olumsuz yönde etkiledi. Bu hafta ise Avrupa Merkez Bankası’ndan (ECB) adı açıklanmayan bir Avrupa bankasının 500 milyon $ liki- dite kullandığı haberi piyasaları ciddi anlamda sarstı, bu
son iki senedir ilk kez oluyor. FED’in bu gelişme üzerine AB bankaları ile ilgili inceleme başlattığı haberi tansiyonu iyice yükseltti. İsviçre Merkez Bankası FED’den takas mekanizması ile 200 milyon $ kaynak sağladı. Son 6 aydır ilk kez bir Avrupa merkez bankası bu mekanizmayı kullanmış oldu. İsveç Merkez Bankası yetkililerinin işler daha da kötüleşirse AB bankaları arasındaki para hareketlerinin donma noktasına gelebileceği haberleri her şeyin üzerine tuz biber oldu. Banka- ların birbirine fon aktarma isteğini gösteren Libor-OIS spread bu gelişmelere paralel 2008’deki krizden sonra en yüksek seviyelerine sıçradı.
700 1000 1300 1600
Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak 11
MSCI Global Hisse Senedi Endeksi
0.8 1 1.2 1.4
2.0 2.4 2.8 3.2 3.6 4.0 4.4
Ocak 10 Mayıs 10 Ekim 10 Mart 11
ABD UK Almanya Japonya (Sağ) 10 Yıllık Hazine Tahvil Getirisi (%)
0,62
0.1 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1
Ocak 09 Ekim 09 Temmuz 10 Nisan 11
EUR OIS Spread 3M (%)
Haftalık Görünüm
DenizBank Ekonomi Bülteni
22 Ağustos 2011
Sadece bankalarla ilgili değil diğer alanlarda da benzer sorunlar devam ediyor. Daha önce iki kere kurtarılan Yunanistan ile Almanya spreadleri 1400 baz puana (%14) doğru tırmanıyor.
İtalya ve İspanya spreadleri tekrardan yükselmeye başladı. S&P’nin ABD’nin notunu indirdiği hafta ECB devreye girerek İtalya ve İspanya tahvillerini piyasadan alarak bu ülke tahvilleri ile Alman tahvilleri arasındaki spread’i kontrol altına almıştı. AB’nin geleceği için bu iki ülkenin borcunu dış bir yardıma ihtiyaç kalmadan sürdü- rebiliyor olması önemli. Bunu daha önceki bültenlerimiz- de detaylı olarak inceledik. İtalya ve İspanya bir Yuna- nistan değil, bu da net bir şekilde ortaya konuldu. Fakat piyasalar bir kere borçların ödenebilirliğini sorgulamaya başladıklarında ve buna paralel borçlanma faizleri yük- seldiğinde çok farklı sonuçların ortaya çıkabileceğini de biliyoruz. Özellikle İtalya gibi kamu borcu / GSYİH oranı
%120’leri geçmiş ülkeler için…ECB’nin bilançolarından geçen hafta bu iki ülkenin tahvil faizlerini düşürmek için
piyasadan yapılan alımın 22 milyar Euro gibi oldukça yüksek bir rakam olduğu ortaya çıktı. Bundan sonraki dönemde ECB’nin nereye kadar bu yüklü alımlara devam edebileceği konusunda önemli soru işaretleri var. Daha da kötüsü bu hafta ECB’nin tüm çabalarına karşın bu iki ülke tahvillerinin Almanya tahvili ile olan spreadleri tekrardan artmaya başla- dı. Bu artışın bir kısmı Alman tahvillerinin getirilerindeki
gerilemeden olsa da son iki günde güçlü ECB alımları- na karşın İtalya ve İspanya tahvil getirilerinin 25-30 baz puan yükseldiğini vurgulamak gerekiyor.
Piyasalar büyüme beklentilerini hızla aşağı çekmeye devam ediyor. Yandaki grafikten görülebileceği üzere 2011 ve 2012 büyüme beklentileri hızla aşağı gelmeye devam ediyor. Özellikle ABD için olan tahminlerdeki gerileme oldukça dikkat çekici. Şubat başlarında % 3.20’li seviyelerde olan büyüme tahmini bugün itibarıyla hızla gerileyerek %1.75’lere kadar inmiş durumda. 2012 için de ABD büyüme tahmini bugün itibarıyla %2’nin biraz üzerinde fakat ekonomik verilerde son haftalarda gördüğümüz bozulma aynı şekilde devam ederse bu rakamlar da hızla aşağılara çekilebilir ve resesyon ciddi
anlamda fiyatlanmaya başlayabilir. Piyasalar açısından olası bir resesyon oldukça negatif çünkü krizden çıkış dönemin- de özellikle istihdam ve konut piyasasında istenilen sonuçlar halen elde edilemedi. Örneğin ABD’nin krizden önce %5’li seviyelerin altında olan işsizlik oranı halen %9.1’de. ABD konut fiyatları hakkında önemli bir gösterge olan Case Shiller endeksi krizde düştüğü seviyelerde devam ediyor.
Özetle yukarıdaki başlıklarda topladığımız üzere son göstergeler ve gelişmeler piyasaları desteklemekten oldukça uzak.
Tüm bunların üzerine geçen Salı günü gerçekleştirilen Merkel-Sarkozy zirvesinden piyasaları memnun edecek bir haber çıkmamış olması moralleri daha fazla bozdu. Piyasaların özellikle odaklandığı iki haber vardı. Birincisi AB’nin çıkaracağı ortak bir Eurobond haberi; ikincisi ise 440 milyar Euro’luk AB kurtarma fonunun miktarının arttırılması idi. Her iki konuda da liderlerden net bir şekilde bir adım atılmasının mümkün olmadığı mesajı verildi. Tam tersine büyümeyi ve kredi meka- nizmasını daha da olumsuz yönde etkileyebilecek bir dizi yeni tasarruf önlemi ve finansal işlem vergilerinin geleceği ka- muoyuna duyuruldu… İşin özü tüm yaşanan problemler aslında güçlü bir liderlikle çözülebilir nitelikte görülmesine kar- şın, gelişmiş ülkelerdeki mevcut politik yapı bu liderliğin ortaya çıkmasını engelliyor/geciktiriyor. Yapılması gerekenler geciktikçe problemler gitgide içinden çıkılmaz bir noktaya doğru ilerliyor…
0 100 200 300 400
Ocak 10 Temmuz 10 Ocak 11 Temmuz 11
İtalya İspanya
Almanya 10 Yıllık Tahvilleri ile Spread (Baz Puan)
8.5 9 9.5 10
1 1.5 2 2.5 3 3.5
Haziran 09 Aralık 09 Haziran 10 Aralık 10 Mayıs 11
ABD AB UK Çin (Sağ Eksen)
