Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011, Sayı: 14
Yurtdışı Gelişmeler
Yurtiçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Haftalık Görünüm
ECB’nin Faiz Kararı Sürpriz Olmadı…
* Özet ve Sonuç
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Berke Gümüş Serkan Yüksel
Yurtdışı Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
Avrupa Merkez Bankası (ECB) piyasaların beklediği gibi gösterge faizi 25 baz puan artırarak %1.25’e yük- seltti. Kararın açıklanmasının ardından Trichet, alınan kararın bir dizi faiz artırımının ilki olmadığını, fakat orta ve uzun vadede enflasyonun yukarı yönlü risk taşıdığını belirtti. Portekiz’in uluslararası finansal yardım talebinde bu- lunmasının ECB’yi cesaretlendiğini de açıklamalarında ifade etti.
Portekiz, AB’den kurtarma paketi talep etti. Haftalardır süren spekülasyonların ardından Portekiz, AB’den acil yardım istedi. Piyasa tahmini Portekiz’in 110 milyar $’ı aşkın kaynağa gereksinim duyabileceği yönünde. Böylece Portekiz, Yunanistan ve İrlanda’nın ardından mali yardım talebinde bulunan üçüncü AB ülkesi oldu. Yardım talebi- nin ardından Euro Bölgesi Maliye Bakan-
ları Portekiz’in acil yardım çağrısını görüş- mek için Budapeşte’de toplandılar. Porte- kiz’in ne kadarlık bir yardıma ihtiyacı ola- cağı ve akabinde nasıl reformların yapıla- bileceği konuşulan konular arasında. Öte yandan Portekiz’in Haziran 2012 vadeli tahvil ihalesinde ortalama getiri beklenen- den daha az artarak %6 oldu.
İngiltere Merkez Bankası (BoE), %0.5 seviyesindeki gösterge faizi değiştir- medi. İngiltere Merkez Bankası, gösterge faizi değiştirmezken 200 milyar £'luk var- lık alım programının büyüklüğünü değiştir- medi. Bilindiği üzere BoE, politika faizini Mart 2009'dan bu yana %0.5'te tutuyor.
ECB’nin faiz artırması BoE’nin 5 Mayıs’ta-
ki faiz toplantısında artırıma gitmesi konusunda ihtimalleri güçlendirdi.
Japonya Merkez Bankası (BOJ) %0-0.10 aralığındaki politika faiz oranını değiştirmedi. BoJ, depremden etki- lenen bölge için 1 trilyon Yen’lik kredi paketi hazırladı. Öte yandan Japonya’da şiddeti 7.4 olarak açıklanan yeni bir artçı deprem yaşandı. Depremden sonra nükleer tehdit yeniden gündeme gelirken, hasarlı Fukushima nükleer santralinde yeni arıza olmaması piyasaları rahatlattı.
Çin Merkez Bankası borç verme ve mevduat faizini 25’er baz puan arttırdı. Artışın sebepleri olarak çok ısınan Çin ekonomisini soğutma isteği ve enflasyonist baskıları kontrol altına alma amacı öne çıkıyor. Çin gibi global eko- nominin lokomotifi konumundaki bir ülkenin ekonomisini soğutma çabasının devam etmesi global risk iştahını olum- suz anlamda etkileyebilir.
ABD’de FED’in Kasım 2010’da uygulamaya aldığı ikinci parasal genişleme programını destekleyen açıkla- malar geliyor. ABD’de ikinci parasal genişleme programının mimarı olarak da bilinen NY FED Başkanı Dudley’nin ılımlı açıklamaları gevşek para politikasının devam edeceği beklentisiyle risk iştahını artırdı. Öte yandan Cleveland FED Başkanı Pianalto da Dudley’i destekleyen açıklamalar yaptı ve ikinci tahvil alım programının planlandığı şekil- de tamamlanması gerektiğini ifade etti.
Kredi derecelendirme kuruluşları, ülke notlarını indirdi. S&P, İrlanda’nın notunu BBB+’ya düşürürken Endonez- ya’nın kredi notunu BB’den BB+’ya yükseltti. Fitch İrlanda’nın kredi notunu negatif izlemeye aldı. Bir başka kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s Portekiz’in kredi notunu bir kademe indirerek Baa1’e çekti. Ayrıca Fitch, Brezilya ekonomisinin hızlı büyüyeceğine ve kamu harcamalarının azalacağına dikkat çekerek ülkenin yatırım yapılabilir seviyede olan kredi notunu bir kademe daha yükselterek BBB’ye (yatırım yapılabilir seviyenin bir kademe üzeri) çıkardı.
0 200 400 600 800 1000 1200
Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Ocak 11 Nisan 11
PIIGS CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX)
TR, BB+ Ita, AA-
Por, A- Spa, AA+
Yun, BB+ Ire., BBB+
Yurtiçi Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
Enflasyondaki Düşüş Devam Ediyor...
Mart ayında Tüfe, piyasa beklentisi olan %0.87’nin oldukça altında
%0.42 artabildi. Üfe’deki aylık bazda artış ise %1.22 oldu. Böylece Tüfe yıllık bazda %3.99’e; Üfe ise %10.08’e geriledi.
%0.42’lik Mart enflasyonunda en büyük katkı %22 ile Ulaştır- ma’dan geldi. Buna karşın gıda ve giyim fiyatları beklentilerin altın- da kaldı.
Yıllık Tüfe enflasyonu %3.99’la tarihi düşük seviyesinde. Eylül’de
%9.2’ya çıktıktan sonra son 6 aydır gerileyerek %4’ün altına inme- sinde yüksek baz etkisine ek olarak gıda & içecek fiyatları ile giyim
& ayakkabı fiyatlarının olumlu seyri etkili oldu.
Bundan sonraki aylarda:
1– Yüksek baz etkisinin ortadan kalkması,
2– Gıda & içecek fiyatlarının global fiyat artışlarına paralel yüksel meye başlaması,
3– Global enerji ve petrol fiyatlarındaki artış, 4– İç talebin güçlü seyri,
5- TL’nin değer kaybı (Kasım – 2010’dan bugüne sepet bazında % 11 aşağıda)
...etkileriyle Tüfe’de artış trendinin Nisan’la beraber başlayacağı anlaşılıyor.
Mart’ta hem Üfe hem de çekirdek enflasyon verilerinin yatay/aşağı yönlü trendi son 6 aylık trendin dışında ve kalı- cı etkiler olarak değerlendirilmemeli.
12 ay sonrasına ilişkin Tüfe beklentisi %6.76’da ve bu beklenti Merkez Bankasının (MB) %5.5 (±%2)’luk hedefi ile uyumlu.
Sanayi Üretiminden Yavaşlama Sinyalleri Gelmeye Başladı…
Sanayi üretim endeksi beklentilere paralel Şubat’ta geçen senenin aynı ayına göre %13.97 yükseldi. 12 aylık ar- tış böylece %13.4’e geriledi.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks ise son iki ay sergilediği güçlü artışına son vererek Ocak ayına göre %1.7 gerile- di. Diğer taraftan seviye olarak krizden önceki düzeylerinin üzerin- de.
Son aylardaki trendinin aksine Şubat’ta sanayi üretiminin az da olsa frene basmış görüntüsü Merkez Bankası’nın ekonomiyi soğu- tucu müdahalelerin işe yaramaya başladığının ilk sinyallerinden biri olabilir. Kapasite kullanım oranının Aralık 2010-Mart 2011 ara- sındaki seyri bu beklentiyi kuvvetlendiriyor.
55%
60%
65%
70%
75%
80%
85%
95 105 115 125 135
Ocak 07 Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak 11 San. Ürt. (Mev. Arındırılmış) Kapasite Kullanım
Sanayi Ürt. ve Kapasite Kullanım
10.1%
3.99%
-4%
4%
12%
20%
2008 2009 2010 2011
ÜFE
TÜFE
Yıllık Enflasyon
4.2 3.99 5.0 3
5 7 9 11 13
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Türkiye GOÜ
Gelişmekte Olan Ülk. Tüketici Enflasyonu (%)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Risk iştahının artmasıyla birlikte finansal varlık fiyatları hızla yükseliyor.
Japonya depremi, Ortadoğu gerginliği ve AB’nin problemlerine karşın libor faizleri kontrol altında.
IMKB’nin GOÜ ile farkı tekrardan açmaya başladı.
Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
0.6 1.4
6.3 1.1
1.8 2.9 1.8 0.7
0.0 2.0 4.0 6.0 8.0
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
$/TRY Altın Emtia End.
DIBS End.
5 Günlük Değ (%, $ Bazında)
0.9 5.9
13.6 3.6
5.8 2.9
4.0 1.6
0.0 5.0 10.0 15.0
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
$/TRY Altın Emtia End.
DIBS End.
1 Aylık Değ (%, $ Bazında)
0.3 0.6 0.6 0.7 0.7 0.8 0.1 0.5 0.6 1.4 0.1 0.3 1.7 1.0 0.3
3.5 0.6 2.5
0.3 -0.2
0.9 0.0 1.3 1.3 1.0 0.7 -7.2
5.9 2.1 0.6
4.0 0.1 3.8
-0.5 12.8 1.0
-8 -4 0 4 8 12
MSCI Global G-7 Ortalama ABD-S&P ABD-DJ Indus EU-DJ Stoxx 50 UK-FTSE 100 Fr-Cac40 Ger-Dax Jp-Nikkei225 MSCI Emerging Meks-Bolsa Br-Bovespa Pol-WIG Cz-Prague Rus-Micex Mac-Bux Tr-Imkb100 Çin-Shangai
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%)
50 100 150 200
Eylül 08 Nisan 09 Kasım 09 Mayıs 10 Aralık 10 MSCI GOÜ Endeksi
MSCI IMKB Endeksi
Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 2008=100)
0.78
0.29 0.23 0
0.4 0.8 1.2 1.6 2 2.4
Aralık 08 Haziran 09 Aralık 09 Haziran 10 Aralık 10 3 Aylık USD Libor
1 Aylık USD Libor 12 Aylık USD Libor
USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%)
0,3 0,2 1,23
0 1 2 3
Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10
USD JPY EUR
3 Aylık Libor Faizi (%)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getirisi risk iştahındaki artışa paralel tekrardan gerilemeye başladı.
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
TL’nin performansı diğer GOÜ’lere paralel...
Petrol fiyatları yavaş da olsa tırmanmaya devam ediyor.
Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
8.67
5 10 15 20 25
Ocak 00 Haziran 09 Mart 10 Aralık 10
Politika Faizi (Bileşik) Benchmark Tahvil Faizi (Bileşik)
O/N Karşılığı: 6.45%
Politika Faizi ve Gösterge Tahvil Getirisi
0 200 400 600 800 1000 1200
Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Ocak 11 Nisan 11
PIIGS CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX)
TR, BB+ Ita, AA-
Por, A- Spa, AA+
Yun, BB+ Ire., BBB+
1.1 1.7 -1.4
1.8 0.8 0.6 1.4
2.7 1.3 0.9
2.9
3.6 1.4 -3.0
5.8 3.2
3.3
6.7 3.9 2.9 2.3
4.3
-4 -2 0 2 4 6
EURO GBP JPY TRY KRW ZAR HUF PLN CZK MXN BRL
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor)
70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0
Ocak 09 Eylül 09 Nisan 10 Aralık 10
GOÜ Para Birimleri (Aralık 2008=100)
TRY HUF CZK
BRL KRW ZAR
DeğerleniyorDeğer Kaybediyor
2 2 2.0
2.1 1
4.0 4.3 3.1 2.5 -1.8
-4.0 0.0 4.0
Top. Endeks Enerji Değ. Maden Tem. Maden Tarım
Emtia Endekslerinde Değişim (%)
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
124
50 70 90 110 130 150
Ocak 08 Ocak 09 Ocak 10 Ocak 11
Petrol Fiyatları (Brent Ham, $)
Haftalık Görünüm
DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
ECB’nin Faiz Kararı Sürpriz Olmadı…
Avrupa Merkez Bankası (ECB) dün faizleri 25 baz puan arttırarak %1.25’e çıkardı. ECB Başkanı Trichet bunun sinyalini son bir aylık dönemde çeşitli vesilelerle veriyordu. Hatırlanacağı üzere, biz de 7 Mart tarihli bültenimizde “Trichet’in ko- nuşmasının satır araları” başlığı ile 7 Nisan tarihindeki toplantıda bir faiz artışı gelebileceğini belirtmiştik. 2010 yılının başlarında da benzer şekilde gelişmiş ülkelerin krizden çıkış “olasılıkları” konuşulmaya başlandığında, global borsa endeksi (MSCI Dünya) %10 değer kaybetmişti. Şimdi bu “olasılığın hayata geçmiş halinde” piyasaların oldukça olum- lu seyri nedeni ile Trichet’i her şeyden önce bu süreci çok iyi yönettiği için tebrik etmek gerekiyor.
ECB’nin kararını eleştiren bir kesim var ve bunlar hiç de azınlıkta değiller. Karara karşı olanların ana argümanları ECB’nin bu kararı ile enflasyon yerine büyümeyi riske ettiği yönünde. Yandaki grafikten görülebileceği üzere Almanya ve Fransa’da büyüme gerçekten toparlanmış olsa da, AB’nin problemli beş ülkesinin baş harflerinden oluşan PIIGS (Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan ve İspanya) büyümesi henüz potansiyel seviyelerinin çok uzağında. Fa- izlerde zamanından önce bir sıkılaştırmanın bu ülkeleri (tabi ki sıkılaştırmanın derecesine göre) olumsuz anlamda etkile- me olasılığı var.
Büyümede iki farklı resim ortaya koyan AB, konu enflasyona geldiğinde mikro detayda aynı resmi çiziyor. Sadece Alman- ya ve Fransa gibi hızlı büyüyen AB üyelerinde değil, prob- lemli diye tabir ettiğimiz ve ekonomik büyümeleri (ve dolayı- sıyla iç talep koşulları) sorunlu olan PIIGS’lerde de enflas- yon şaşırtıcı derecede hızla artıyor. Yandaki grafikte görül- düğü üzere, PIIGS’lerde tüketici enflasyonu krizden önceki ortalama seviyelerinin üzerine çıktı. Bu durum ECB’nin son kararında özellikle öne çıkan enerji/emtia fiyatlarındaki artış konusunda haklı olduğunu gösteriyor.
ECB’nin yaklaşık 10 yıllık tarihi çerçevesinde faiz kararını ve diğer ekonomik dinamikleri incelemek bugüne bir fikir vermesi açısından faydalı olabilir. Yandaki grafikten de gö- rülebileceği üzere, özellikle 2002-2005 yılları arası bize ilgi çekici geldi. ECB’nin politika faizi %2, yani şimdiki değerinin 75 baz puan üzerinde. O dönemde büyüme ortalaması % 1.5 (şimdi: %2), enflasyon ortalaması %2.14 (şimdi: %2.40) ve işsizlik oranı %9 (şimdi: %9.9). Hatta bu dönemin 2005 sonunda bitişinin ardından ECB %2 olan politika faizi ile de yetinmeyerek faizleri seri bir şekilde %4.25’lere kadar çıkarı- yor. O dönemle bu dönem arasındaki tek fark: PIIGS’lerin (özellikle Yunanistan, İrlanda ve Portekiz) büyümelerinin AB büyümesinden ciddi anlamda ayrışması.
ECB de bu ülkelerdeki büyümeye ilişkin problemlerin farkın- da. Bu nedenle faiz kararının ardından Trichet bunun seri bir faiz artışının başlangıcı şeklinde yorumlanmaması ge- rektiğini önemle vurguladı. Enflasyonun gidişatına göre pi- yasalar da buna paralel ECB’den yıl sonuna kadar yapacağı sekiz para politikası toplantısında sadece 25’er baz puanlık
iki artış bekliyor. Zaten bu şekilde olursa ECB ancak kendisi açısından “normal” düşük politika faiz oranları seviyesine (=%2 civarı) çıkmış olacak.
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6
Ç4-05 Ç4-06 Ç4-07 Ç4-08 Ç4-09 Ç4-10
Almanya Fransa PIIGS Ortalama
Avrupa'da Büyüme (%, Yıllık)
-8 -4 0 4 8
Aralık 05 Aralık 06 Aralık 07 Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10 Portekiz İtalya
İrlanda Yunanistan
İspanya AB
Avrupa'da Enflasyon (Tüfe %, Yıllık)
7 8 9 10 11
-6 -4 -2 0 2 4
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
Politika Faizi Enflasyon Büyüme İşsizlik (Sağ Axis)
AB'de Politika Faizi ve Ekonomik Değişkenler (%)
Haftalık Görünüm
DenizBank Ekonomi Bülteni
11 Nisan 2011
ECB buna ek olarak, %2 olan hedefin (Şubat sonu itibarı ile %2.4) üzerine çıkmış tüketici enflasyonunu özellikle
“beklentiler” üzerinden kontrol altına almayı amaçlıyor ve 75 baz puanlık bir faiz artışının PIIGS ülkelerinin ekonomik büyümesini ciddi anlamda etkilemeyeceğini düşünüyor. Bu anlamda dünkü faiz kararı aslında AB liderlerine de bir me- saj. Bu ülkelerin büyüyememesi parasal politikalardan çok mali politikalarla alakalı bir durum. AB ve IMF, problemli ülke- lere yaptıkları yardımlar karşılığında ciddi bütçe önlemleri alınmasını şart koşuyorlar. Fakat bu durum PIIGS ekonomileri- nin tüm büyüme kaynaklarını kurutuyor. Bu ülkeler halihazırda çok önemli bütçe tasarrufları açıkladılar. Fakat başta Al- manya Şansölyesi Merkel olmak üzere AB liderleri her fırsatta daha fazlasını talep ediyorlar. Bunun en güzel örneklerin- den birini 24-25 Mart’taki AB zirvesinde gördük. Yunanistan aldığı önlemlere ek olarak 50 milyar Euro gibi devasa bir özelleştirme taahhüttü ile birlikte aldığı yardıma ilişkin faiz maliyetlerini indirebilirken, İrlanda %12.5’luk kurumlar vergisi oranını yükseltmeye yanaşmadığı için bu ayrıcalıktan yararlandırılmadı. İrlanda haklı olarak ülkeye vergi avantajı nedeni ile gelmiş birçok yabancı yatırımcının vergi oranları yükseltilirse ülkeden ayrılacağını bunun da zaten kötü durumdaki İrlanda ekonomisini olumsuz yönde etkileyeceğini söylüyor. Mevcut bütçe önlemleri nedeniyle bu ülkeler istenilen oranda büyüyemediği için Borç / GSYİH oranları Yunanistan için %160 (şimdi: %127), İrlanda için %125 (şimdi: %65), Portekiz için %100’e (Şimdi: %76) çıkacağı hesaplanıyor. Özetle, bu ülkelerin probleminin çözümü ECB’nin faiz oranından çok daha farklı yerlerde.
Özet ve Sonuç:
ECB’nin faiz artışı bekleniyordu, sürpriz olmadı, ECB (ve Trichet) bu süreci iyi hazırladı.
Piyasada işlem gören faizi baz alan opsiyonlar üzerinden yapılan hesaplamalara göre, piyasa oyuncuları yıl sonuna kadar toplamda 55 baz puanlık (muhtemelen 2 tane 25 bps’lik) artış bekliyorlar.
Bu faiz artış beklentileri fiyatlarda. Euro/$ paritesi bundan sonra faiz artışlarından değil de AB’nin problemli ülkelerine ilişkin verilere göre şekillenecek. Sorunlar çözüldükçe ve/
veya bu üç ülkenin (Yunanistan, İrlanda, Portekiz) problem- lerinin AB’ye yayılmayacağı beklentisi hakim oldukça parite tekrardan AB problemleri başlamadan önceki seviyelerine çıkabilir.
Tam tersine AB kendi politik iç çekişmeleri nedeni ile yapması gereken müdahaleleri yapamaz ise ya da geç ya- parsa ve buna bağlı olarak sorunlar İspanya ve İtalya gibi kurtarılması çok güç ülkelere yansırsa parite tekrardan AB krizinin en kötü zamanlarındaki seviyelerine inebilir. Bu ilkine göre daha düşük bir olasılık olarak gözüküyor.
1.23 1.33 1.44 1.55 1.62 1.62
1.87
1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
Bugün Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11
