MARKAYDER Markala ma Yenilikçilik ve Kalite Geli tirme Derne i Ata Mah. Denizli Bulvar No: 18 Ayd n Ticaret Borsas Binas Kat: 5 No: 504 AYDIN
www.markayder.org bilgi@markayder.org
AYDIN L NDE MARKALA MA POTANS YEL NE SAH P YEREL
ÜRÜNLER N ARA TIRILMASI PROJES
ARA TIRMA RAPORU
28 / 06 / 2012
ÖNSÖZ
Ayd n linde Markala ma Potansiyeline Sahip Yerel Ürünlerin Ara t r lmas Projesi Güney Ege Kalk nma Ajans (GEKA) 2011 Do rudan Faaliyet Deste i (TR32/11/DFD) kapsam nda desteklenen ve Markala ma Yenilikçilik ve Kalite Geli tirme Derne i (MARKAYDER) taraf ndan yürütülmü olan bir projedir. Proje i tirakçileri aras nda Adnan Menderes Üniversitesi, Ayd n Ticaret Odas ve Ayd n Genç adamlar Derne i yer alm t r. Proje 28 Mart 2012 - 28 Haziran 2012 tarihleri aras nda uygulanm , Ayd n merkez dahil on yedi ilçesinde yerel ürünler ara t r lm , yerel yöneticiler, karar vericiler, sivil toplum örgütleri ve yöre halk ile görü meler yap lm , köy toplant lar gerçekle tirilmi , gezilen ve görü ülen ki iler esas al narak görsel ar iv olu turulmu tur.
MARKAYDER taraf ndan yürütülen bu proje asl nda yerel de erler konusunda fark ndal k yaratmak amac yla haz rlanm t r. Ayd n ilçeleriyle birlikte pek çok medeniyete ev sahipli i yapm ; tar m, turizm, kültürel el sanatlar alanlar nda pek çok zenginli e sahip bir ilimizdir. Eldeki bu zenginlikler su yüzüne ç kart lmadan, önce il genelinde, sonra ülke genelinde bilinirlik sa lanmadan, fark ndal k yarat lmadan küresel rekabette öne ç kman n mümkün olmad a ikard r.
Bu sebeple pek çok alanda zengin olan ilimizde bu ürünlerin tespit edilmesi, hukuki yönden güvence alt na al nmas , marka de eri yarat lmas , pazarlanmas ve özelde Ayd n’a genelde ülke ekonomisine katk sa lanmas milli de erlerimizin korunmas anlam na gelmektedir. Ayd n’da pek çok yerel de er olmas na ra men bu sadece Ayd n ilinde tan nmakta ve yerel üreticilere destek sa lamamaktad r. Oysa bu ürünlere marka de eri kazand r larak tan nm l k düzeyinin artt r lmas ; ulusal ve uluslararas düzeyde rekabet edilebilir ürünler ortaya ç kartmak mümkündür.
Biz MARKAYDER olarak Ayd n’a bir eyler katabilmek ad na ç kt m z bu
yolda desteklerini bizden esirgemeyen ve heyecan m z bizimle payla arak projeye
katk sa layan;
Ayd n Valisi Say n Kerem AL’a, Ayd n Milletvekillerimize, Belediye Ba kanlar m za, Kaymakamlar m za, Sivil Toplum Kurulu lar m za, Ayd n Halk na;
Proje tirakçilerimiz; Adnan Menderes Üniversitesine, Ayd n Ticaret Odas na ve Ayd n Genç adamlar Derne ine;
Projemizi destekleyerek Ayd n için bir ta koymam za f rsat sa layan Güney Ege Kalk nma Ajans ’na,
Sonsuz Te ekkürlerimizi Sunuyoruz.
Diliyoruz MARKAYDER taraf ndan yürütülen bu proje bundan sonra yap lacak çal malar için bir temel ta olsun, güçlensin, büyüsün. Ayd n için en güzeli olsun… 28.06.2012
Proje Ekibi Ad na Peri Banu NEMUTLU
MARKAYDER Yönetim Kurulu Ba kan
Proje Ekibi ; Peri Banu NEMUTLU (Koordinatör); Prof.Dr. Tülin Ba , Soner
Akçam, Çimen Mutlu, Mehmet Yirmibe , Nuri A açc , Ba ak Bice.
AYDIN L NDE MARKALA MA POTANS YEL NE SAH P YEREL ÜRÜNLER
ÖNSÖZ ii
Ç NDEK LER iii
KISALTMALAR iv
AYDIN YEREL ÜRÜNLER ALBÜMÜ v
AYDIN YEREL ÜRÜNLER F LM vi
G R 1
B R NC BÖLÜM
AYDIN L LÇELER N N, KONUMU, KISA TAR H , DEMOGRAF K YAPISI, CO RAF ÖZELL KLER , TARIM, KL M VE B TK ÖRTÜSÜ,
HAYVANCILIK, YEREL DE ERLER
I. AYDIN MERKEZ LÇE ... ..4
A. KONUMU ... 4
B. KISA TAR H ... 4
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 5
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 5
D. TARIM YAPISI ... 5
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 6
F. HAYVANCILIK ... 6
G. YEREL DE ERLER ... 6
II. BOZDO AN LÇES ...8
A. KONUMU ... 8
B. KISA TAR H ... 8
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 8
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 9
D. TARIM YAPISI ... 9
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 10
F. HAYVANCILIK ... 10
G. YEREL DE ERLER ... 11
III. BUHARKENT LÇES ... ..13
A. KONUMU ... 13
B. KISA TAR H ... 13
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 14
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 14
D. TARIM YAPISI ... 14
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 15
F. HAYVANCILIK ... 15
G. YEREL DE ERLER ... 15
IV. Ç NE LÇES ... ..17
A. KONUMU ... 17
B. KISA TAR H ... 17
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 17
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 18
D. TARIM YAPISI ... 18
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 18
F. HAYVANCILIK ... 19
G. YEREL DE ERLER ... 19
V. D D M LÇES ... ..22
A. KONUMU ... 22
B. KISA TAR H ... 22
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 23
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 23
D. TARIM YAPISI ... 23
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 23
F. HAYVANCILIK ... 24
G. YEREL DE ERLER ... 24
VI. GERMENC K LÇES ... ..26
A. KONUMU ... 26
B. KISA TAR H ... 26
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 27
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 27
D. TARIM YAPISI ... 27
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 28
F. HAYVANCILIK ... 28
G. YEREL DE ERLER ... 28
VII. NC RL OVA LÇES ... ..30
A. KONUMU ... 30
B. KISA TAR H ... 30
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 31
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 31
D. TARIM YAPISI ... 31
F. HAYVANCILIK ... 32
G. YEREL DE ERLER ... 32
VIII. KARACASU LÇES ... ..33
A. KONUMU ... 33
B. KISA TAR H ... 33
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 34
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 34
D. TARIM YAPISI ... 34
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 35
F. HAYVANCILIK ... 35
G. YEREL DE ERLER ... 35
IX. KARPUZLU LÇES ... ..38
A. KONUMU ... 38
B. KISA TAR H ... 38
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 39
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 39
D. TARIM YAPISI ... 39
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 39
F. HAYVANCILIK ... 39
G. YEREL DE ERLER ... 39
X. KOÇARLI LÇES ... ..41
A. KONUMU ... 41
B. KISA TAR H ... 41
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 42
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 42
D. TARIM YAPISI ... 42
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 43
F. HAYVANCILIK ... 43
G. YEREL DE ERLER ... 43
XI. KÖ K LÇES ... ..46
A. KONUMU ... 46
B. KISA TAR H ... 46
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 46
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 47
D. TARIM YAPISI ... 47
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 48
F. HAYVANCILIK ... 48
G. YEREL DE ERLER ... 49
XII. KU ADASI LÇES ... ..50
A. KONUMU ... 50
B. KISA TAR H ... 50
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 51
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 51
D. TARIM YAPISI ... 51
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 52
F. HAYVANCILIK ... 52
G. YEREL DE ERLER ... 52
XIII. KUYUCAK LÇES ... ..55
A. KONUMU ... 55
B. KISA TAR H ... 56
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 56
D. TARIM YAPISI ... 56
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 57
F. HAYVANCILIK ... 57
G. YEREL DE ERLER ... 57
XIV. NAZ LL LÇES ... ..58
A. KONUMU ... 58
B. KISA TAR H ... 58
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 58
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 59
D. TARIM YAPISI ... 59
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 60
F. HAYVANCILIK ... 60
G. YEREL DE ERLER ... 60
XV. SÖKE LÇES ... ..62
A. KONUMU ... 62
B. KISA TAR H ... 62
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 62
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 63
D. TARIM YAPISI ... 63
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 63
F. HAYVANCILIK ... 63
G. YEREL DE ERLER ... 63
XVI. SULTANH SAR LÇES ... ..66
A. KONUMU ... 66
B. KISA TAR H ... 67
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 67
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 67
D. TARIM YAPISI ... 68
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 68
F. YEREL DE ERLER ... 68
XVII. YEN PAZAR LÇES ... ..70
A. KONUMU ... 70
B. KISA TAR H ... 70
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI... 71
Ç. CO RAF ÖZELL KLER ... 71
D. TARIM YAPISI ... 71
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ ... 71
F. HAYVANCILIK ... 72
G. YEREL DE ERLER ... 72
K NC BÖLÜM YEREL ÜRÜN MARKALA MASI, YEREL ÜRÜN KORUMA ALTERNAT FLER , CO RAF ARET, MARKA, ENDÜSTR YEL TASARIM I. GENEL ÇERÇEVE... ..74
II. YEREL ÜRÜNLERLE MARKALA MA... ..77
III. YEREL ÜRÜN KORUMA YÖNTEMLER ... 78
A. CO RAF ARET ... 78
1. Tan m ... 78
a. Men e Ad ... 79
b. Mahreç areti ... 79
2. Co rafi aret Tescili Ba vuru artlar ... 80
3. Co rafi aret Tescil Süreci ... 80
4. Co rafi aret Tescilinin Sonuçlar ... 81
B. MARKA ... 82
1.Tan m ... 83
2. Çe itleri ... 84
a. Ticaret Markas ... 84
b. Hizmet Markas ... 85
c. Ortak Marka ... 85
ç. Garanti Markas ... 85
3. Marka Tescili Ba vuru artlar ... 85
4. Marka Tescil Süreci ... 86
5. Marka Tescilinin Sonuçlar ... 87
C. ENDÜSTR YEL TASARIM... 89
1.Tan m ... 89
2. Endüstriyel Tasar m Tescili Ba vuru artlar ... 89
3. Endüstriyel Tasar m Tescil Süreci ... 90
4. Endüstriyel Tasar m Tescilinin Sonuçlar ... 93
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AYDIN L NDE MARKALA MA POTANS YEL OLAN YEREL ÜRÜNLER I. GENEL ÇERÇEVE... ..94
II. MARKALA MA POTANS YEL OLAN YEREL ÜRÜNLER... ..95
A. TARIM ÜRÜNLER ... ..95
1.. Ayd n nciri... 95
2. Ayd n Kestanesi ... 96
3. Ayd n Künar ... 97
4. Ayd n Memecik Zeytini... 98
5. Ayd n Zeytinya ... 99
6. Kuyucak (Yamalak) Zeytini... 100
7. Söke Pamu u... 101
B. YÖRESEL LEZZETLER... 102
1. Ayd n Bal ... 102
2. Ayd n Kabak Tatl s ... 103
3. Ayd n Sabuniye Lokumu ... 104
4. Ayd n Yuvarlama Yeme i ... 105
5. Bozdo an Tatl Sucu u ... 106
6. Çine Köftesi... 107
7. Dalama Tand r ... 108
8. ncirliova Deve Sucu u... 109
9. Koçarl ’da Ke kek ... 110
10. Koçarl Künarl Pidesi ... 111
11. Ortaklar Çöp i ... 112
12. Söke Tatl maya Ekme i ... 113
13. Yenipazar Çörek Ekme i... 114
14. Yenipazar Pidesi... 115
C. EL SANATLARI ... 116
1. Ayd n Efe apkas ... 116
2. Bozdo an K l Çad r ... 117
3. Çine Akçaova Çömlekçili i ... 118
4. Karacasu Çömlekçili i... 119
6. Kö k Kirpikli Pat ne Oyas ... 121
7. Nazilli Basmas ... 122
8. Söke Körüklü Çizmesi ... 123
9. Güllübahçe Bez Bebekleri... 124
10. Yenipazar Folklorik Bebek ... 125
III. YEREL ÜRÜNLERLE MARKALA MA STRATEJ LER ... ..126
A. B L NÇLEND RME FAAL YETLER ... 126
B. E T M FAAL YETLER ... 127
B. TANITIM FAAL YETLER ... 127
SONUÇ
KAYNAKLAR
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birli i
ADÜ : Adnan Menderes Üniversitesi
AYG AD : Ayd n Genç adamlar Derne i
AYTO : Ayd n Ticaret Odas
Bkz.-bkz. : Bak n z
dp. : Dipnot
DPT : Devlet Planlama Te kilat
GEKA : Güney Ege Kalk nma Ajans
KHK : Kanun Hükmünde Kararname
m. : Madde
MARKAYDER : Markala ma Yenilikçilik ve Kalite Geli tirme Derne i
M.Ö. : Milattan Önce
M.S. : Milattan Sonra
MTA : Maden Tetkik Arama
R.G. : Resmi Gazete
STB : Söke Ticaret Borsas
STO : Söke Ticaret Odas
T. : Tarih
TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi
TPE : Türk Patent Enstitüsü
TTK : Türk Ticaret Kanunu
vb. : ve benzeri
vd. : ve devam
AYDIN L NDE MARKALA MA POTANS YEL NE SAH P YEREL ÜRÜNLER
G R
Ayd n linde Markala ma Potansiyeline Sahip Yerel Ürünlerin Ara t r lmas Projesi Güney Ege Kalk nma Ajans (GEKA) 2011 Do rudan Faaliyet Deste i (TR32/11/DFD) kapsam nda desteklenen ve Markala ma Yenilikçilik ve Kalite Geli tirme Derne i taraf ndan yürütülmü olan bir projedir. Proje i tirakçileri aras nda Adnan Menderes Üniversitesi, Ayd n Ticaret Odas ve Ayd n Genç adamlar Derne i yer alm t r. Proje 28 Mart 2012 - 28 Haziran 2012 tarihleri aras nda uygulanm , Ayd n merkez dahil on yedi ilçesinde yerel ürünler ara t r lm , yerel yöneticiler, karar vericiler, sivil toplum örgütleri ve yöre halk ile görü meler yap lm , köy toplant lar gerçekle tirilmi , gezilen ve görü ülen ki iler esas al narak görsel ar iv olu turulmu tur.
MARKAYDER taraf ndan yürütülen bu proje asl nda yerel de erler konusunda fark ndal k yaratmak amac yla haz rlanm t r. Ayd n ilçeleriyle birlikte pek çok medeniyete ev sahipli i yapm ; tar m, turizm, kültür ve el sanatlar alanlar nda pek çok zenginli e sahip bir ilimizdir. Eldeki bu zenginlikler su yüzüne ç kart lmadan, önce il genelinde, sonra ülke genelinde bilinirlik sa lanmadan, fark ndal k yarat lmadan küresel rekabette öne ç kman n mümkün olmad a ikard r.
Bu sebeple pek çok alanda zengin olan ilimizde bu ürünlerin tespit edilmesi, hukuki yönden güvence alt na al nmas , marka de eri yarat lmas , pazarlanmas ve özelde Ayd n’a genelde ülke ekonomisine katk sa lanmas milli de erlerimizin korunmas anlam na gelmektedir. Ayd n’da pek çok yerel lezzet olmas na ra men bu sadece Ayd n ilinde tan nmakta ve yerel üreticilere destek sa lamamaktad r. Oysa bu ürünlere marka de eri kazand r larak tan nm l k düzeyinin artt r lmas ; ulusal ve uluslararas düzeyde rekabet edilebilir ürünlerin ortaya ç kart lmas mümkündür.
Yerel, kültürel nesnelerde erozyonun ba lad topluluklarda, toplumlar n
gitgide kendinden uzakla mas , birbirine benzemesi, çe itlili in daralmas anlam na
gelen geli meler ya anm ve bu geli melerin erken fark na varan topluluklar, bir anlamda kültürel asimilasyon olarak ortaya ç kmas muhtemel bu ku atman n ortadan kald r lmas n n ancak kendi kültürüne sahip olmak ve onu ya atarak, gerekirse modernize ederek üzerinde çal mak oldu unu idrak etmi lerdir. Kendi kaynaklar yetersiz olan ülkelerin adeta ‘tereciye tere satmak’ olarak nitelendirilebilecek bir davran modeli ile ba kalar n n kaynaklar na sahip olmak arzular , bu kaynaklar n esas sahibi olan ülkeleri kendi kaynaklar na sahip ç kmaya zorlam t r ve zorlamal d r.
Öncelik alan Ayd n ve ilçelerinde markala ma potansiyeline sahip yerel el sanatlar , tar msal ürün ve lezzetlerin tespit edilmesi olan projenin genel hedefi Ayd n’a özgü yerel de erlerin marka de erine sahip ürünler haline gelmesi ve sürdürülebilir olmas için alternatif çözümler üretmek ve önerilerde bulunmakt r .
Projenin genel amaçlar yerel de erlerimize sahip ç kmak ve nesiller aras gelene in sürdürülmesini sa lamakt r.
Özel amaçlar ise Ayd n ve lçelerinde yöreye özgü tar m, el sanatlar ürünleri ve yöresel lezzetleri tespit etmek; yerel de erlerin ilçe ve il genelinde yayg nl , bilinirli i hususunda toplumsal fark ndal ara t rmak; yerel ürünlerin ne ekilde üretildi ini ve hukuki korumalar n n olup olmad n n ara t rmak; katma de eri yüksek ürünler olmas için yap lmas gereken çal malar belirlemek ve markala ma çal malar na özendirmek; marka de erinin yükseltilmesi amac yla gerekli tan t m ve bilinçlendirme çal malar için stratejiler olu turmakt r.
28 Mart 2012 - 28 Haziran 2012 tarihleri aras nda Ayd n ilinde uygulanan proje kapsam nda ilk önce il ve ilçeler hakk nda bilgi toplanm t r.
13 Nisan 2012 tarihinde karar vericiler, i adamlar , sivil toplum kurulu lar
yöneticileri, akademisyenler ve toplum liderlerinin kat ld bir ortak ak l toplant s
düzenlenmi tir. Ortak ak l toplant s sözlü de erlendirmelerle olumlu sonuçlanm
ayr ca toplant esnas nda kat l mc lar taraf ndan doldurulan bilgi payla m formlar
projenin ilçe gezileri için önemli bir veri kayna olmu tur.
Ayd n merkez ve ilçeler hakk nda elde edilen ön veriler toparland ktan sonra ilçe karar vericileri ve bilgi kaynaklar ile görü melere ba lanm t r. 14 Nisan 2012 ve 22 Haziran 2012 tarihleri aras nda ilçe toplant lar gerçekle tirilmi tir. Ziyaret edilenler öncelikle kaymakaml klar ve belediyeler olmu tur. lçenin yap lanmas na göre i adamlar dernekleri, ticaret odalar , esnaf odalar , birlikler, kooparatifler, sosyal kültürel dernekler, halk e itim merkezleri, müze müdürlükleri, el sanatlar atölyeleri ziyaret kapsam na al nm t r. Yöre halk görü meleri çevre ko ullar na göre zaman zaman köy toplant lar , zaman zaman ev ve i yeri ziyaretleri eklinde gerçekle mi tir. Yerel de erler tespit edildi inde görsel kay t alt na al nm , mümkünse yaz l kaynaklar toplanm , mümkün olmayan durumlarda röportaj yap larak kay t alt na al nm t r.
lçe ziyaretleri ile birlikte 14 Nisan 2012 ve 22 Haziran 2012 tarihleri aras nda görsel kay tlar gerçekle mi tir. Elde edilen verilerin toplumla payla lmas ve fark ndal k yarat lmas için çevre gezileri, kültürel de erler, do al zenginlikler ve tarihi zenginlikler ara t r lm , foto raf çekimlerine konu olmu tur.
Ortak ak l toplant s ve ilçe ziyaretleri sonucu proje kapsam nda saptanan yerel de erlerin korunmas ve sürdürülebilir olmas aç s ndan karar vericiler ve toplum liderleri ile markala ma stratejileri ve ortak eylem planlar n n olu turulmas için 11 Haziran 2012 tarihinde “Markala maya Yönelik Strateji Olu turma Toplant s ” gerçekle tirilmi tir. Toplant ile çal man n sonuçlar konusunda bilgi ve önerilerin payla m ve sürdürülebilir olmas aç s ndan ortak politikalar n belirlenmesi amaçlanm t r. Ortaya ç kan stratejileri raporun son bölümünde görmek mümkündür.
Projenin sonuç toplant s ise 26 Haziran 2012 tarihinde gerçekle tirilmi tir.
Proje sonucunda elde edilen verilerin payla ld ve strateji planlar n n aktar ld bu
toplant da ayn zamanda yerel ürünler ve yerel el sanatlar sergilenmi , geni
kat l ml bir enlik gerçekle tirilmi tir. Proje kapsam nda elde edilen yerel ürün
foto raflar albüm olarak tüm kat l mc lara da t lm t r.
B R NC BÖLÜM
AYDIN L LÇELER N N, KONUMU, KISA TAR H , DEMOGRAF K YAPISI, CO RAF ÖZELL KLER , TARIM, KL M VE B TK ÖRTÜSÜ,
HAYVANCILIK, YEREL DE ERLER
I. AYDIN MERKEZ LÇE
1A. KONUMU
Ayd n, orta ve bat kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi da lar ile çevrili Büyük Menderes Havzas üzerinde 8007 km²’ lik bir alan üzerine kuruludur.
Do usunda Denizli, bat da Ege Denizi, kuzeyde zmir ve Manisa, güneyde ise Mu la illeriyle kom udur. l, 37°-44' ve 38°-08' kuzey enlemleri ile 27°-23' ve 28°-52' do u boylamlar aras nda yer al r.
B. KISA TAR H
Ayd n; tarihin bilinen devirlerinden beri çe itli uygarl klara merkez olmu , Antik Ça n Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Prien, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde say s z bilgin ve bilge ki iler yeti mi tir. Bugünkü Ayd n;
kuzeyindeki Top Yata s rt nda kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ 2500 y l nda Hititler zaman nda geli mi , VII. yy.da Lydia zaman nda da en parlak ça n ya am t r. Selçuklularla birlikte Türk uygarl n n kültür varl ve eserleriyle donat lan Ayd n, sosyal hizmetler, tar m ve mimaride uygar günlere ahit olmu tur.
Ayd n' n Türk egemenli inde bir yönetim birimi statüsü kazanmas 1390 y l nda Y ld r m Beyaz t' n ehzadesi Ertu rul Bey'in Vali olarak Ayd n'a atanmas yla ba lam t r.
Ayd no ullar zaman nda ehrin ad Ayd n Güzelhisar olmu , daha sonra Ayd n ad n alm t r. ehir, XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme s ras yla, 1390 y l nda eyalet, 1426 y l nda sancak, 1811’de zmir,
1
Saruhan (Manisa), Mente e (Mu la), Antalya, Isparta sancaklar n kapsayan eyaletin merkezi oldu. Eyalet merkezi (1857) zmir’e ta nd ysa da bu yönetim biriminin ad Osmanl Devleti’nin sonuna kadar “Ayd n” olarak kald . Ayd n' n 1919 y l na kadar sancak eklinde devam eden bu yönetim ekli, 25 May s 1919-7 Eylül 1922 y llar aras nda 40 aya yak n süren i galden sonra ve Kurtulu Sava n n kazan lmas yla birlikte 1923 y l nda de i mi , müstakil vilayet olmu tur.
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI
2011 y l sonu itibar ile aç klanan Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemine göre Ayd n il nüfusu 999.163 ki idir. Nüfusun % 60’ (599.973 ki i) ehirlerde, % 40’i ise (399.190 ki i) k rsal kesimde ya amaktad r. Y ll k nüfus art h z binde 9,35’dir.
Ayd n'da 16 lçe, 53 belediye, 490 köy, 265 mahalle bulunmaktad r.
Ç. CO RAF ÖZELL KLER
Ayd n; tar m, turizm ve sanayi sektörlerindeki potansiyeli, vas fl insan gücüyle Ege Bölgesi ve Ülkemizin h zla geli en illerinden biri durumundad r.
Ayd n, orta ve bat kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi da lar ile çevrili Büyük Menderes Havzas üzerinde 8007 km²’lik bir alan üzerine kuruludur.
Rak m 65 metredir.
D. TARIM YAPISI
Büyük Menderes rma n n sulad bereketli ovalar üzerinde 800.700 ha alanda kurulu Ayd n’ n % 49’unda yani 395.494 hektar nda tar m yap lmaktad r.
Ayd n ili toprak, iklim, topo rafik yap ve ekolojik özellikleri ile polikültür tar ma elveri lidir. Tar m n her kolunda yüksek bir potansiyele sahiptir.
Ayd n linin sahip oldu u 395.494 hektarl k tar m arazisi içinde 201.888 ha ve % 51 pay ile zeytin ve meyvelikler en geni alan kaplar. Geriye kalan arazilerin 319.177 hektar orman, 24.705 hektar çay r-mera, 14.271 hektar göl-batakl k, 47.053 hektar tar m d arazilerdir.
En çok katma de er yaratan bitkisel ürünler; incir, zeytin, pamuk ve
kestanedir. limiz; zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye’de 1. s rada, pamuk
üretiminde 3. s rada yer almaktad r.
l’de 2011 y l nda 177.602 ton ya incir, 215.813 ton zeytin, 272.144 ton pamuk, 17.400 ton kestane üretilmi tir.
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ
Akdeniz ikliminin hakim oldu u l’de yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l geçer. Ortalama s cakl k 17.6 °C, ortalama ya l gün say s 80.6, ortalama ya miktar 677,5 mm/y l' d r.
F. HAYVANCILIK
lde hayvan varl ve hayvansal ürünler üretimi a a daki gibidir.
Büyükba Hayvan Varl 293.225 adet
Küçükba Hayvan Varl 180.720 adet
Kümes Hayvan Say s 2.275.789 adet
Et Üretimi 6.416 ton
Süt Üretimi 374.694 ton
Su Ürünleri Üretimi 11.303 ton
Yumurta Üretimi 156 milyon adet
Bal Üretimi 2.862 ton
G. YEREL DE ERLER
Ayd n’ n tar mdan sonraki ikinci önemli gelir kayna turizmdir. l ekonomisinde kültür ve turizm varl klar önemli yer tutmaktad r.
Ayd n’da 5 müze (Ayd n Müzesi ve buna ba l Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi, Afrodisias Müzesi ve buna ba l Karacasu Etnografya Müzesi, Milet Müzesi), belediyelere ve Adnan Menderes Üniversitesine ba l 3 (Çine Kuva-i Milliye Müzesi, Çine Ar c l k Müzesi ve Nazilli Etnografya Müzesi) olmak üzere 8 müze ile 21 önemli ören yeri mevcuttur.
Yakla k 1.012 civar nda kültür varl tescillidir.
Önemli örenyerleri Afrodisias (Karacasu), Alabanda (Çine), Alinda
(Karpuzlu), Apollon Tap na (Didim), Gerga (Çine), Harpasa (Nazilli), Magnesia
(Germencik-Ortaklar), Mastaura (Nazilli) ,Milet (Didim), Nysa (Sultanhisar), Priene (Söke), Tralleis, (Ayd n-Merkez)’dir.
Ayd n her y l k aylar nda düzenlenen deve güre leri, halk oyunlar (zeybek oyunlar ), efelik kültürü, asker ugurlama, incir (Germencik, Incirliova), erik (Umurlu), çilek, portakal (Sultanhisar), pamuk (Söke) festivalleri, keçi k l ndan dokumac l k (Bozdogan), el sanatlar ( igne oyas , nak , simli islemeler, havut –deve süslemecili i-semercilik, Türkmen ve Yörük kilimleri, heybeleri ) ile ünlüdür.
Ayd n Bütününde Yap lan Festivaller
2Ayd n Belediyesi: Alt n ncir Kültür ve Sanat Festivali (Eylül) Ku adas - Güzelçaml : Kültür ve Deniz enlikleri (Haziran)
Koçarl : Çamf st Festivali (May s)
Ku adas - Davutlar: Geleneksel eftali Kültür ve Sanat Festivali (Temmuz) Nazilli: Uluslar aras 5 Eylül Kurtulu ve Halk Danslar Festivali (Eylül) Kö k: Kestane Festivali (Aral k)
Karacasu: Aphrodisias Kültür ve Sanat Festivali (May s) Germencik: ncir Festivali (Eylül)
ncirliova: Alt n ncir Festivali (A ustos)
Sultanhisar: Nysa Kültür ve Sanat Festivali (Nisan) Sultanhisar-Atça: Çilek Festivali (May s)
Söke: Pamuk Festivali ve Kurtulu Etkinlikleri (A ustos - Eylül) Buharkent: Taze ncir Festivali (A ustos)
2.http://www.aydin.gov.tr/default_B1.aspx?content=1008, 27/05/2012.
II. BOZDO AN LÇES
3A. KONUMU
Bozdo an, Ayd n il merkezine 69 km uzakl ktad r. Kuzeyinde Yenipazar ve Nazilli, bat s nda Çine, güneyinde Mu la ili ve do usunda Karacasu ilçesi bulunmaktad r.
B. KISA TAR H
lçe s n rlar içerisinde yap lan kaz larda, yaz l tarih öncesine ait birçok eser ortaya ç kar lm t r. Bölgede Karya, Roma, Bizans uygarl klar n n izleri görülmektedir. Türklerin Anadolu’ya gelmeleri ile birlikte bölge Türk boylar n n egemenli i alt na girmi tir.
Kütahya, Simav, Denizli bölgelerinde 1283’te Yakup Bey taraf ndan kurulan Germiyano ullar beyli inde suba olan Ayd no lu Mehmet Bey, Selçuk ve Birgi'yi fethettikten sonra ba ms zl n ilan etmi tir. XIV. yüzy l n ba lar nda ba ms z olan Ayd no ullar Beyli i bugünkü Sultanhisar'a kadar fetihlerini geni leterek daha sonra Nazilli, Bozdo an ve Karacasu'yu da hakimiyetleri alt na alm lard r.
1807’de kaza olan bugünkü Amasya köyüne ba l olan Bozdo an 1879’da yap lan idari te kilatlanmayla ilçe olmu tur.
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI
2011 y l Türkiye statistik Kurumu Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre Bozdo an’ n toplam nüfusu 35.345 ki idir.
Yaz kent isminde 1 beldesi, 9 mahallesi, 44 köyü bulunmaktad r.
3 lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r.
http://bozdogan.gov.tr/dcmn/tarihce.html, (Bozdo an Kaymakaml Resmi Sitesi) 04.06.2012;
http://www.aydinkulturturizm.gov.tr/belge/1-63305/ilceler.html, (Ayd n l Kültür ve Turizm Müdürlü ü Resmi Sitesi ), 04.06.2012; http://bozdogan.gov.tr/dcmn/ekonomi.html, (Bozdo an Belediyesi Resmi Sitesi), 04.06.2012; http://www.mta.gov.tr/v2.0/turkiye_maden/maden_potansiyel_2010/Aydin_Madenler.pdf, (Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü ü Resmi Sitesi), 09.06.2012.
Ç. CO RAF ÖZELL KLER
Bozdo an ilçesi, Büyük Menderes havzas n n güneyinde Akçay' n sulad ovan n yan nda yükselen Madran Da eteklerindeki iki tepe üzerine kurulmu tur.
D. TARIM YAPISI
lçede, ekonomik hayat geni ölçüde tar ma dayal d r. Akçay Nehrinin sulad verimli Bozdo an Ovas tümüyle tar ma ayr lm t r. Akçay ve Büyük Menderes köprülerinin yap m ile tar m zamana ba l olarak geli mi , ürünler çe itle mi , üretim artm , ekilebilir ve sulanabilir topraklar ço alm ve tar mda modern araç ve gereçlerle üretim yap lmas yayg nla m t r.
lçede dikili alalar içerisinde zeytinlikler ba ta gelir. lçede yeti tirilen zeytin, Ayd n ili üretiminin yakla k %2,5‘ini kar lamaktad r.
Sebze olarak domates, biber, patates, patl can, fasulye gibi ürünler yeti ir.
lçede biberin özel bir yeri vard r. Genel olarak kurutmal a yönelik k rm z toz biber üretimi yap lmaktad r.
Bozdo an, elveri li iklimi ve verimli topraklar sayesinde meyvesi bol bir ilçedir. ncir, zeytin, kestane, elma, ceviz, eftali, turunçgiller, ayva ve nar gibi meyveler yeti tirilmekle birlikte son y llarda yüksek sistem ba c l k h zla geli me göstermektedir. Kardinal üzümü olarak adland r lan bu üzüm türü iri taneli dolgun siyah çekirdekli tatl -sulu bir üzümdür. Üretilen bu üzümün tamam taze olarak yurt d na ihraç edilmektedir.
lçede bir mantar çe idi olan kuzugöbe i tabii olarak ormanlarda yeti mektedir. Genellikle Mart, Nisan, May s aylar nda bulunmakta, elde edilen miktar n %90‘ yurt d na ihraç edilmektedir. lçede ayr ca susam, yerf st , patates üretimi yap lmaktad r.
Alt nta , H mlar ve Güre köylerinde çam f st yeti mekte olup bu köyler
için ekonomik önem arz etmektedir.
Bozdo an’da Kemer Baraj kurulmadan önce incir a açlar geni yer kaplamaktad r. Ancak Kemer Baraj n n kurulmas sonucunda incirin kalitesinde bir bozulma görülmesi üzerine pek çok incir bahçeleri bozularak pamuk tarlas na dönü türülmü tür. Yörede üretilen incir miktar Ayd n ili incir üretiminin yakla k
%7,5‘ini kar lamaktad r.
lçede üretilen bir di er önemli tar m ürünü ise Nazilli pamuklu dokuma fabrikas n n kurulmas ile üretimi artm olan pamuktur. Ayr ca, da köylerinde sulanamayan k raç arazilerde tütün tar m yap lmaktad r.
Ekime elveri li alanlar n %30.37 gibi büyük bir bölümünde tah l üretimi yap lmaktad r. Yeti tirilen tah l ürünleri ars nda arpa, bu day, m s r ba ta gelmektedir.
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ
lçede Akdeniz iklimi ve bitki örtüsü hakimdir. lçe orman varl bak m ndan Ayd n' n en geli mi ilçelerinden biridir. lçe arazisinde ormanlar n kaplad alan 537.617 dekar olup, genel alan içerisindeki pay %60,90'd r. Orman alan nda; f st k çam , karaa aç, p rnal me esi, sak z çam , tespih a ac , yabani zeytin, i din, k z lçam, karaçam, gibi a açlara rastlanmaktad r.
F. HAYVANCILIK
lçede hayvanc l k önemli geçim kaynaklar aras nda gelmektedir. lçe hayvanc l nda s r n ekonomik olarak önemli bir yeri bulunmaktad r. Süt s rc l ve besi s rc l olmak üzere geli en Hol tayn (Alaca) Mantofon rklar n n birim ba na verimi önceki y llara göre art göstermektedir. Bilhassa y llardan beri yap lagelen suni tohumlama çal malar sonucunda yerli rk s r say s nda azalma görülürken, melez ve kültür rklar nda önemli art lar gözlenmektedir.
Hayvanc l k, bilhassa s rc l k tar ma dayal bir sektör oldu undan ekilip
dikilebilen arazi varl yla do rudan ba lant l d r. Sulanabilir arazi miktar n n yeterli
oldu u Akçay nehri vadisinde geni ovalara sahip köylerde kültür rk s r ile melez
Yaz kent, Haydere, Kam lar, Yakaköy, Kazandere ). Yerle im alan olarak rak m yüksek yerlerde de genellikle yerli rklar ve bunlar n melezleri yeti tirilmektedir.
Hayvansal ürünler üretiminde ilk s ray süt üretimi almaktad r. Günlük olarak üretilen sütler, süt toplay c lar taraf ndan al narak mand ralarda süt ürünlerine dönü türülerek de erlendirilmektedir. Alamut köyünde özel sektöre ait do ada nesli tükenmekte olan k nal keklik üretim çiftli i bulunmaktad r. Kemer Baraj Gölü ve Akçay Nehri çevresinde Alabal k yeti tiricili i yapan i letmeler bulunmaktad r.
G. YEREL DE ERLER
lçe ekonomisinde tar m n yan s ra tar ma dayal sanayi ve daha çok tar m ürünlerinin al m sat mlar na dayanan bir ticaret vard r. lçede, Madran da lar ndan ç kmakta olan do al kaynak suyunu i eleyerek halka ula t ran bir adet Bozdo an Belediyesine, bir adet özel sektöre ait i eleme tesisi bulunmaktad r. Bozdo an Belediyesi taraf ndan i letilmekte olan Madran Memba Suyu Dolum Tesislerinde
“Madran Gazozu” ad alt nda sade gazoz üretimi yap lmaktad r.
Yeralt Kaynaklar
Seramik hammaddelerinden birisi olan kuvars, Bozdo an–Söke–Çine ilçeleri s n rlar dahilinde olup % 96.21 SiO2 ve %1.2 Fe2O3 ortalama tenörlü 9.663.100 ton kuvars mevcuttur. Bozdo an–Gerzile'de orta kaliteli 200.000 ton görünür rezerve sahip talk mevcuttur. Çine, Bozdo an ve Koçarl ilçelerinde bir k sm i letilmekte olan kuvars yataklar mevcuttur.
lçede Madran da lar ndan ç kmakta olan do al kaynak suyu kayna bulunmaktad r.
El Sanatlar
lçe kad nlar taraf ndan yayg n olarak i ne oyas ve dantel yap lmakta ve ilçeye gelen toptanc lar taraf ndan ba ka ehirlere pazarlamas da sa lanmaktad r.
Proje kapsam nda yap lan ziyaretlerde yöreye özgü bir teknik ya da motife
rastlanmam t r.
K l çad r dokumac l ilçede gelene i olan bir el sanat d r. Olukba , K z lcaköy ve Duta aç köylerinde bu el sanat n hala icra eden ustalar bulunmaktad r. Yörede k l çad r dokumac l n n 1000 y ll k bir geçmi i oldu u söylenmektedir. Keçi k l n n kurutulmas , e irilerek iplik haline getirilmesi ve geleneksel tezgahlarda dokunarak çad r yapmaya haz r kuma (çul) haline getirilmesi süreçlerinin tamam bölgenin ustalar taraf ndan elde yap lmaktad r. Keçi k l ndan çul dokuma i ine “mutafl k” denmektedir. K n s cak, yaz n serin tutan çad rlar daha çok turistik amaçlarla iç pazara verilmekle birlikte Ortado u ve Arap ülkelerine de gönderilmektedir.
Olukba Köyünde kurulmu olan bir de k l çad r fabrikas bulunmaktad r.
Fabrikan n kurulmas sonras nda bu i i geleneksel metotla yapan üreticinin pazar n n daralmas sebebi ile halk elindeki tezgahlarla penye dokumac l yapmaktad r. Fakat bu i in geleneksel ya da yöreye özgü bir tekni i ya da özelli i yoktur.
Tarihi Turistik De erler
lçede Roma, Bizans ve Selçuklu kültürlerinin izlerini ta yan eserler vard r.
Koyuncular köyü yak n nda bulunan Neopolis, Kavakl köyü yak n ndaki Bargasa yerle meleriyle Körteke kalesi, Örtülü ve Konakl köylerindeki Sarn çlar ve Kemer Köprüsü bunlar n ba l ca örnekleridir.
Yerel Lezzetleri
Bozdo an pide konusunda Ayd n’ n iddial ilçelerinden birisidir. Peynirli, sebzeli, etli çe itleri bulunan pidenin sunumunda bu ilçe için ay rt edici özellik üzerine bir miktar manda kayma konularak tüketilmesidir.
lçenin ni asta sucu u denilen bir ürünü mevcuttur. pe dizili cevizlerin ni astal bir hamura bulanmas ve as larak kurutulmas yöntemi ile üretilen tatl ilçede çok tercih edilen geleneksel bir lezzettir.
lçe mutfa n n bir di er yerel lezzeti ise kar helvas d r. K n kar ya d nda
özel kuyulara gömülerek saklanan kar, yaz n pekmez ya da meyve uruplar ile
özellikle vi ne urubu ile tatland r larak tüketilmektedir. Serinletici bir yaz tatl s d r.
III. BUHARKENT LÇES
4A. KONUMU
Buharkent, Ayd n il merkezine 84 km uzakl ktad r. Bat s nda Kuyucak, kuzeyinde, do usunda ve güneyinde Denizli ili bulunmaktad r.
B. KISA TAR H
Buharkent’in üzerinde kuruldu u topraklar s ras yla Hitit, Frig, Lidya, yon, Pers, Büyük skender, Selevkoslar, Bergama, Roma ve Bizans egemenlikleri alt nda ya am t r. Bizans egemenli inde iken bölgeye Anadolu Selçuklu Devletinin ak nlar olmu tur. Türklerin bölgeye yerle meleri 1211 y l na rastlar.
Buharkent’e ilk yerle imin 1250-1270 y llar aras nda Ortakç ve Istakl ( shakl ) bölgelerine oldu u san lmaktad r. Ayn yüzy lda Mo ollar n Anadolu’ya sald r lar sebebi ile ç Bat Anadolu ve Ege’ye göç eden yörüklerin bir k sm n n da bu bölgeye yerle ti i anla lmaktad r.
Anadolu Selçuklular ndan sonra bölgeye Ayd no ullar Beyli i hakim olur.
1325 y l nda Ayd no lu Mehmet Bey'in o lu Umur Bey, beyli i için çok önemli bir ticaret ehri olan Denizli’yi Büyük Menderes Vadisi üzerinden zmir’e ba lamak için Buharkent ilçe s n rlar içinde Menderes Nehri üzerinde 1950’li y llara kadar kullan lan bir köprü yapt rm t r. Böylelikle Menderes vadisinde oldu u gibi Buharkent çevresinde de nüfus yo unlu u artmaya ba lam t r.
Ayd no lu Beyli inin Osmanl mparatorlu u taraf ndan ortadan kald r lmas ile bölge 1426 y l nda Osmanl hakimiyetine girmi tir.
1901 y l nda Ortakç ’da meydana gelen büyük deprem sonras sadrazam, zmir Valisi Kamil Pa a’n n direktifleriyle planl olarak Burhaniye (Buharkent)
4 lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r.
http://www.buharkent.gov.tr/default_B1.aspx?content=195, (Buharkent Kaymakaml Resmi Sitesi), 07/06/2012;http://geka.org.tr/yukleme/dosya/jeotermalveenerjisantralleri.pdf( T.C. Güney Ege Kalk nma Ajans TR32 Jeotermal Kaynaklar ve Jeotermal Enerji Kaynaklar Ara t rma Raporu 2011); 05/06/2012.
Kasabas kurdurulmu ve imdiki alan yerle im yeri olarak seçilmi tir. 1908 y l nda 2. Me rutiyetin ilan ndan sonra Burhaniye Belediyesi kurulmu tur.
22 A ustos 1919 tarihinde Burhaniye bölgesi Yunan kuvvetleri taraf ndan i gal edilmi tir. Yakla k 3 y l süren i gal süresince yöre halk i gale hep direnmi tir.
3 Eylül 1922 tarihinde bölge dü man i galinden kurtar lm t r ve ilçede bu tarih her y l kurtulu günü olarak kutlanmaktad r.
Nüfusun Kurtulu Sava s ras nda azalmas nedeniyle 1924 y l nda belediye te kilat kald r larak köye dönü türülmü tür. 1 Mart 1954 tarihinde ikinci kez belediye te kilat na kavu mu , 1988 y l nda ilçe olmas yla birlikte ismi Buharkent olarak de i tirilmi tir.
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI
2011 y l Türkiye statistik Kurumu Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre Buharkent’in toplam nüfusu 12.461 ki idir. 5 mahallesi, 7 köyü bulunmaktad r.
Ç. CO RAF ÖZELL KLER
lçenin yüzölçümü 102 km²'dir. lçenin güney s n r n Büyük Menderes nehri olu turmaktad r. Nehir yakla k 16 km’ye kadar ilçe s n rlar içinde akmaktad r.
lçenin kuzeyinde Ayd n da lar yer almaktad r. lçe Ayd n ve Mente e da lar n n birbirine çok yakla t bir k s m üzerinde bulunmaktad r. En yüksek noktalar; 894 m. Murat da - K z ltepe ile 1138 m. yükseklikteki Yarpuzlu tepesidir. Bu da lar üzerinde Ericek ve Gündo an köyleri yer al r. Di er yerle im yerleri ova kenar nda kurulmu tur.
D. TARIM YAPISI
Akdeniz iklimi hakim olan ilçenin kullan labilir tar m arazilerinin
de erlendirilmesinde en büyük pay incir almaktad r. Buharkent taze incir konusunda
özel bir yere sahiptir. ncirden sonra pamuk ekimi ve sebzecilik gelmektedir. Zeytin
ise önemli bir di er faaliyet alan olmaktad r. Bölgenin iklim özellikleri sebebi ile
zeytin daha erken ç kmakta ve dolay s ile ya s kma i lemi daha erken
geli me e ilimindedir. Özellikle bezelye son y llarda tercih edilen bir ürün haline gelmi tir.
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ
lçede egemen iklim olarak Akdeniz iklimi görülür. Zaman zaman yüksek kesimlerde ve do u kesimlerde karasal iklim görülmektedir. Akdeniz ikliminin sokulabildi i son nokta üzerinde bulunan ehir merkezi turunçgil üretiminde son s n r üzerinde bulunmaktad r.
F. HAYVANCILIK
lçede tar m arazilerinin ve orman alanlar n n geni olmas nedeniyle fazla say da küçükba hayvan bulunmaktad r. Büyükba ve küçükba hayvanc l k yan nda tavuk ve yumurta üretimi de söz konusudur.
G. YEREL DE ERLER Yeralt Zenginlikleri
Buharkent-Ortakç Jeotermal Sahas ilçe s n rlar ndad r. Buharkent lçesi'nin
“Termal Turizm Merkezi” ilan edilmesine ili kin Bakanlar Kurulu karar , 13 Mart 2008 tarihli 26815 say l Resmi Gazete'de yay nlanarak yürürlü e girmi tir.
Buharkent Termal Turizm Merkezi, Ayd n ilinin kuzeydo usunda yer al rken kuzeyinde Kayadibi, bat s nda Ortakç , do usunda Savc ll ve K z ldere yerle meleri vard r.
Yakla k 5.255 hektarl k bir alan kaplayan termal turizm merkezi, Buharkent ilçe merkezini çevreleyen bir alanda yer seçmi tir. Ayd n-Denizli karayolunun (D320) içinden geçti i Buharkent Termal Turizm Merkezi, Denizli ilinin Sarayköy ve Buldan ilçeleri aras nda yer almaktad r.
Buharkent jeotermal alan nda, K z ldere ve Tekkeköy mevkiinde geni bir alana yay lm çok say da kaynak ve kuyu bulunmakta olup, bunlar iki alt bölgeye ayr larak incelenmi tir.
K z ldere Bölgesi jeotermal sahas nda, Türkiye’nin ilk jeotermal santral
kurulmu tur. Sahada geçmi te çok say da s cak su kayna n n oldu u bilinmektedir.
Fakat günümüzde K z ldere santral n n elektrik üretimi sonucu sahadaki k smi bas nç dü ü ü nedeniyle, bölgedeki kaynaklar n tamamen kurumu oldu u veya çok zay f ç k lar eklinde kendini gösterdi i gözlenmi tir.
Bölgede 1968 y l ndan bugüne kadar çok say da sondaj yap lm t r. Sahadaki 22 kuyunun 9’u kullan lmaktad r. Su s cakl 146-242 °C aras nda de i mektedir.
Toplam debi 508 lt/sn’dir. K z ldere Jeotermal Santral n n kurulu gücü 15.8 MGW olup, 11.5 MGW elektrik üretilmektedir.
Tekkeköy Bölgesi; K z ldere jeotermal alan n n güneyinde kalan bölgede, Büyük Menderes grabeninin güneyinde D-B yönündeki k r k hatt boyunca çok say da kaynak bulunmaktad r.
S cakl klar 25-98 °C aras nda de i en bu kaynaklar n toplam debisi 60 lt/sn’dir. Bölgedeki s cak su kaynaklar , 3 kapl ca tesisi ve 1 termal otel taraf ndan kullan lmaktad r.
Geleneksel De erler
Bölgede 2005 y l ndan bu yana “Taze ncir Festivali” düzenlenmektedir. ncir konusunda konferans, seminer gibi bilgilendirici çe itli faaliyetlerin de yer ald festivalde Buharkent’in en güzel taze incirine ödül verilmektedir.
El Sanatlar
Bölge kad nlar aras nda yayg n olarak i ne oyas ve dantel yap lmaktad r fakat yöreye özgü bir teknik ya da motif söz konusu de ildir.
Arkeolojik, Tarihi Ve Turistik De erler
Ortakç Köyü Tarihi Hamam ; Ortakç Köyünde u an kullan lmayan ve
harap halde bulunan tarihi bir hamam mevcuttur. Bölgeden ç kan s cak kaynak suyu
önceki y llarda bu hamamda ve sonras nda da hamam çevresinde geli mi kapl ca
tesislerinde kullan lm t r fakat suyun u an Ortakç Köyüne ba lanm olmas sebebi
ile tarihi hamam ve çevresinde termal turizm kapsam nda de erlendirilebilecek
herhangi bir yap lanma söz konusu de ildir. Ortakç köyünde evlerin musluklar ndan
Yerel Lezzetleri
lçeye özgü bir lezzet olmamas na kar n Buharkent mutfa na örnek olarak gösterilebilecek yemekler; kabak çiçe i k zartmas ve dolmas , kenger (deve dikeni) ile yap lan yemekler, dalgan ( s rgan) otu ile yap lan yemekler ve börekler, koyun eti ile yap lan ke kek (özellikle hay r için verilen yemeklerde), b tt m ya da menengiç de denen bedren otu ve yeme i say labilmektedir.
IV. Ç NE LÇES
5A. KONUMU
Bat s nda Koçarl ve Karpuzlu ilçeleri, kuzeyinde Dalama beldesi ve Yenipazar ilçesi, do usunda Bozdo an ilçesi ve güneyinde Mu la ili ile kom udur ve Ayd n il merkezine 37 km uzakl ktad r.
B. KISA TAR H
Büyük Menderes havzas n n güneyinde Madran da n n güneybat eteklerinde Ayd n - Mu la karayolu üzerinde yer alan ilçenin; verimli topraklar , do al ko ullar n n elveri lili i ve ticaret yollar üzerinde olmas nedeniyle tarihi çok eskilere dayanmaktad r. Çine antik Kayra ve Ionya bölgelerini birbirine ba layan geçit üzerinde olmas nedeni ile Ayd n’ n eski ve önemli yerle im yerlerinden biridir.
Çine 1877 y l nda bucak, 1880 y l nda da ilçe te kilat na kavu mu tur.
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI
2011 y l Türkiye statistik Kurumu Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre Çine’nin toplam nüfusu 52.167 ki idir. Akçaova isminde bir beldesi, 6 adet mahallesi ve 65 adet köyü bulunmaktad r.
5lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r.
http://cine.bel.tr/TanitimYazilari.aspx?YaziId=1, (Çine Belediyesi Resmi Sitesi), 22.05.2012;
http://www.cine.gov.tr/default_B0.aspx?content=199, (Çine Kaymakaml Resmi Sitesi), 22.05.2012;
http://www.aydin.gov.tr/default_B1.aspx?content=1009, (Ayd n Valili i Resmi Sitesi,),22.05.2012;
Ç. CO RAF ÖZELL KLER
lçenin yüzölçümü 957 km²’dir. Büyük Menderes Havzas n n güneyinde Çine Çay n n sulad , ye il alanlara bakan Madran Da ’n n güneybat eteklerinde kurulmu tur. Ayd n - Mu la Karayolu üzerinde bulunan ilçenin topraklar n n %70’i da l k, %30’u ovad r.
D. TARIM YAPISI
lçe ekonomisi tar m ve hayvanc l a dayal d r. Tar m, Çine ve Akçaova ovalar nda yo unla m t r. M s r, pamuk, zeytin ve yer f st gibi geleneksel ürünlerin yan s ra son y llarda meyve, sebze ve serac l k üretimi de ilçeyi oldukça söz sahibi yapm t r.
Halihaz rda ekonomik olarak yeti tirilen meyvelerin ba nda eftali, kay s , nar, elma, erik, kiraz, armut, ceviz ve kestane gelmektedir. lçede do rudan gelir deste i alan 8800 adet zeytin üreticisi bulunmaktad r. 4,5 – 5 milyon zeytin a ac olup; %85 i “deliceden memeci e” dönü türülmü , geri kalan kültür zeytincili idir.
lçenin tar m alanlar nda bu day, m s r (tane-silajl k), pamuk, yer f st , çavdar yeti tirilmektedir. Tar m arazilerinin kullan m amac na göre da l m a a da gösterilmi tir.
Ürün Cinsi Alan(ha) Zeytinlik 25631 Tarla Bitkileri 9855 Sebze Bahçesi 2190 Meyve Bahçesi 878.1
Toplam 38554.1
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ
Çine lçesi l man Akdeniz ikliminin etkisi alt ndad r. Yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l d r. S cakl k ortalamas 18 °C’dir. lçenin en dü ük s cakl k derecesi -6.0 °C ‘dir. Y l n ortalama aç k günlerinin say s 43.5 gündür.
Genel bitki örtüsü; çam orman , zeytinlikler ve tipik Akdeniz bitkisi olan
F. HAYVANCILIK
Hayvanc l kta özellikle süt inekçili i ve besicilik halk n ba l ca geçim kayna n olu turur. lçede toplam 54.000 adet büyükba hayvan bulunmaktad r.
Bunlar n 25.500’ü kültür, 18.000’i melez ve 7.500’ü yerlidir. Toplam küçükba hayvan say s 18.000’dir. Hayvan varl n n tamama yak n belli dönemlerde merada tabii olarak beslenmekte olup, yakla k 6000 adet büyükba hayvan n bak m ve beslenmesi meradan belli dönemlerde takviye ve su verilerek yap lmaktad r. Ayr ca 200 adet yerli hayvan merada tamamen yabani olarak yeti mektedir. lçe dahilinde halen faal olarak devam eden 8400 adet ticari ve zati ihtiyaç amaçl hayvanc l k i letmesi mevcuttur. Bucak köyünde 80.000 adet kapasiteli et tavukçulu u tesisi faaliyetini sürdürmektedir.
lçenin merkez ve köylerinde 250 çiftçi 13.000 adet fenni kovanla ar c l k yapmaktad r. Ayr ca ilçede Türkiye’nin ilk Ar c l k Müzesi bulunmaktad r.
G. YEREL DE ERLER
Çevredeki ç rç r, zeytinya fabrikalar , sabun atölyeleri ve maden ocaklar , ilçe sanayini olu turur. Günümüzde maden sanayi oldukça geli mi tir ve dünya pazar nda özellikle kuvars ve feldspat üretiminde söz sahibidir. Bunlardan ba ka metal i leme ve imalat tesisleri vard r.
Topçam i eleme tesislerinde üretilen do al kaynak suyu ilçe ekonomisine büyük katk sa lamaktad r. Çine köftesi bölge için 3 ku akt r sürdürülen bir simge haline gelmi tir. Özellikle güney bölgelerine tatile giden tatilciler için Ayd n Mu la yolu üzerindeki Çine Köftecileri vazgeçilmez bir konaklama noktas durumuna gelmi tir.
Yeralt Zenginlikleri
lçe dünyan n en kaliteli sodyum, feldspat ve kuvars maden rezervlerine
sahiptir. lçede faaliyet gösteren yakla k 10 maden irketi, bugün 2500 civar nda
isçiyi istihdam etmektedir. Bu irketler Çine ve Karpuzlu da lar ndan ç kartt klar ,
k rma ve ö ütme tesislerinde i ledikleri beyaz madenlerin yüzde 80’ini ihraç ederek,
ülke ekonomisine art katma de er sa lamaktad rlar.
El Sanatlar
Akçaova Çömlekleri
lçenin Akçaova beldesinde çömlekçilik mevcuttur. Çömlek çamuru bölgeden ç kar lan Akçaova Topra ndan sa lanmaktad r. Çömlekçilik bölgede 4 ku akt r yap lmaktad r. Proje kapsam nda yap lan görü melerde çömlekçili in geçmi inin bölgede 200 – 300 y l oldu u bilgisi al nm t r. Akçaova belde belediyesinin önderli inde Avrupa Birli inden kaynak sa lanarak beldeye “Avrupa Birli i Destekli Akçaova Belediyesi Çömlekçilik E itim Merkezi” kurulmu tur. Yöre ustalar n n e itmen olarak kat ld kurslarda yakla k 30 kat l mc ya çömlekçilik e itimi verilmi ve Çömlekçilik E itim Merkezinde çal ma imkan sa lanm t r. Bu e itimler sonras kazan lm olan ilk kad n çömlek ustas da yine bu merkezde çal malar na devam etmektedir.
Arkeolojik, Tarihi Ve Turistik De erler
lçede Tepecik Höyü ü, Gerga Antik Kenti ve Alabanda Antik Kenti olmak üzere 3 adet ören yeri bulunmaktad r.
Tepecik Höyü ü
Çine Karakollar Köyünün 3 km güneybat s nda, Çine Çay n n 1 km do usundad r. Karakollar Ovas n n içinde bulunan höyük 40x120 m boyutlar nda ve 9 m yüksekli indedir. Yap lan kaz lar höyükte en erken Geç Neolitik Ça dan klasik ça lara uzanan kesintisiz bir ya am n varl n ortaya koymu tur. Bulgular, höyü ü erken Tunç Ça na ve Kalkolitik kültüre ta maktad r. Kaz larda elde edilen bulgular erken dönem Bat Anadolu seramik gelene inden örnekler vermektedir. .Ö. 2 bin y llar ndan daha eskilere dayanan günlük kullan m parçalar kaz lar n doyuruculu unu göstermektedir.
Kaz lar Tepecik Höyü ü’nün basit bir yerle imden öteye geli mi bir
yerle im oldu unu kan tlam t r. Bulgular Miken Kültürü ile paralel ronoloji
vermektedir. 4 y ld r süren kaz larda sur duvarlar , ithal Miken kaplar , günlük
kullan ma ait kaplar, hayvan biçimli kaplar, metal eserler, mermer idoller, perdah ve
oluk bezemeli kaplar, ta baltalar, i lenmi kemikler bulunmu tur. Kaz larda
ve dilgicikleri de bulunmu tur ki bu da Tepecik‘te tar m n da yap ld n kan tlamaktad r.
Çine Tepecik’te u ana kadar kaz çal malar ndan elde edilen neticeler, bulundu u co rafyan n henüz yeterince bilinmeyen Bronz Ça lar ve öncesi kültürel yap s na katk sa lamaktad r
Gerga
Eski Çine’nin 6 km güneydo usunda Ovac k Köyünün kuzeyinde bir saat süren yaya t rmanma ile ula labilen Gerga ören yeri, ula m güçlü üne ra men, görülmeye de er çok ilginç bir Karya kentidir. Yakla k 1 m yükseklikteki harflerle kayaya kaz lm “Gerga” yaz t ile i aretlenen yerle me, çevreye da lm pek çok yap ta , heykel, heykel kaidesi, an t, mezar, tap nak ve duvar kal nt lar ile doludur.
Tipik Karya sanat n n arkaik özelliklerini gösteren bu kal nt lar aras nda en ilgi çekenleri, kaidelerinden koparak dü mü olan dev boyutlu insan heykellerine ait parçalar ve üzerinde “Gerga” yaz l cepheleri aç k kayadan yap lm küçük yap lard r. Bilim adamlar na göre bu yerle me, kentle mi kutsal bir aland r ve Gerga adl bir tapk n n merkezidir.
Alabanda
Alabanda Ayd n' n Çine ilçesine 9 km uzakl ktaki Do anyurt Köyünde, eskiden Araphisar olarak adland r lan mevkiide bulunan antik ça kentidir.
Hellenistik dönemden kalan kent surlar , Bulev-Terion, agora, tiyatro, Roma hamamlar , an t mezarlar ba l ca kal nt lard r. Vitruvius'un sözünü etti i Apollon tap na yöredeki en önemli yap d r. Antik Karia kenti olan Alabanda, Karia dilinde
"ala" (at) ve "banda" (yar ) anlam na gelen kelimelerden türetilmi tir. Romal tarihçi Çiçero ise, kentin ad n Kar tanr s Alabandos'tan ald n söyler. Alabanda hakk ndaki ilk tarihi bilgi M.Ö.5.yüzy la aittir. (Heredot)
Kent Hitit, Aka ve Roma uygarl klar n ya am t r. Kaz larda bulunan
ta nabilir eserler stanbul ve zmir arkeoloji müzelerindedir. Kal nt lar aras nda iki
giri kap s ile akropolün yer ald tepenin yamaçlar nda tiyatronun birkaç basama ,
senato, Apollon Tap na ile surlar n kal nt lar görülebilmektedir. Bat yönündeki
nekropolde an t mezarlar ortaya ç kar lm t r.
Ünlü tarihçi Strabon, Alabanda halk n n e lenceye fazlas yla dü kün oldu unu, kentte harp çalan çok say da genç k z n oldu unu anlat r.
Yar dan fazlas görünmeyen bir tiyatro, y k k dökük bir meclis evi, hiç görünmeyen iki tap na , ortal kta bulunmayan bir agoras ile %90` yeralt nda olan bu kent için tarihçiler "en az Efes kadar önemli bir antik kent" demektedirler.
Alabanda Meclis Evi binas dikdörtgen bir binad r. Güney ve kuzey duvarlar büyük ölçüde, do u ve bat duvarlar da k smen ayaktad r. Ad geçen meclis evi, demokrasinin Anadolu topraklar nda ye ermeye ba lad n n önemli bir göstergesidir.
Yerel Lezzetleri
Güveçte Tand r Yeme i
Akçaova Beldesinde Ramazan Bayram n n ikinci günü yap lmakta olan özel bir yemektir Güveçte Tand r. Bölgede hemen her evin bahçesinde bulunan tand rda pi irilmektedir. Beldede üretilmekte olan çömleklerin içerisine pirinç ve ya konularak tand r n taban na dizilmekte, tand r n üst k sm na ise ya lar güveçlerin içine akacak ekilde o laklar as lmaktad r. Yakla k 2 saat süresince pi irilen yeme in pirinçli k sm na “B yran A ” denilmektedir.
V. D D M LÇES
6A. KONUMU
Didim, Ayd n il merkezine 101 km uzakl ktad r. Bat s nda, güneyinde ve güneydo usunda Ege Denizi, kuzeydo usunda Bafa Gölü, do usunda Mu la ili, kuzeyinde Söke ilçesi bulunmaktad r.
B. KISA TAR H
Tarihi belgelere göre, Atina Kral Kadros’un o lu Neleus önderli indeki bir grup on taraf ndan kurulmu tur. Yöreye s ras ile Selevkoslar, Bergamal lar ve
6 lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r.
http://www.aydinkulturturizm.gov.tr/belge/1-63305/ilceler.html, (Ayd n l Kültür ve Turizm Müdürlü ü Resmi Sitesi), 08/ 06/2012; http://www.didim.bel.tr/index.php/didim-hakknda, (Didim Belediyesi Resmi Sitesi),
Romal lar hakim olmu tur. Kent, Roma imparatorlu u ikiye bölününce Bizans n elinde kalm t r. Selçuklular n yöreye egemen olmas ndan sonra XII. yüzy lda Mente eo ullar Beyli i s n rlar içinde kalan kent, bu beyli in ba kenti olmu tur.
1415 y l nda Osmanl lar n hakimiyetine girmi tir.
May s 1990’da ilçe ünvan na kavu mu tur. Eski ismi “Yenihisar” olan ilçe, yöre halk n n iste ine uyularak 9 Nisan 1997 tarihinde Resmi Gazetede yay nlanan kararla Didim olarak de i tirilmi tir.
C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI
2011 y l Türkiye statistik Kurumu Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre Didim’in toplam nüfusu 58.752 ki idir. Akbük ve Akyeniköy isminde 2 beldesi, 8 mahallesi, 5 köyü bulunmaktad r.
Ç. CO RAF ÖZELL KLER
Didim Ege Bölgesi k y s nda, Büyük Menderes nehrinin denize döküldü ü yerden ba layarak, güneyde Ayd n - Mu la il s n r na (Akbük Körfezi) kadar uzanan bir k y bölgesidir. Bölgenin bat s nda Didim Yerle imleri ile Alt nkum, do usunda ise Akbük körfezi yer almaktad r.
2.900 hektar yerle im alan , 60 km k y band , 13 km’lik plaj bulunan bu tatil beldesinin k y lar irili ufakl say s zca koylarla çevrelenmi tir. Kuzeyi Söke Ovas , kuzeydo usu Bafa Gölü, güneyi, bat s ve do usu Ege Denizi ile çevrili olan Didim bir yar mada görünümündedir.
D. TARIM YAPISI
lçenin ekonomisi ilk s rada turizme dayansa da tar m alan nda da üretim söz konusudur. Zeytin önemli bir tar m ürünüdür. lçe özellikle so uk s k m yöntemi ile iddial d r. lçede bu day, yulaf, arpa gibi hububat ürünleri, pamuk ve meyve - sebze üretimi de mevcuttur.
E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ
Didim’de arazi, genellikle, Akdeniz’e özgü maki bitki örtüsüyle kapl d r.
Kimi yerleri e imli, kimi yerleri düz olan arazinin toprak yap s killi ve ta l d r.
F. HAYVANCILIK
Küçükba hayvanc l k ve k y eridinde her mevsim bal kç l k yap labilmektedir.
G. YEREL DE ERLER
Didim’in ekonomisinin omurgas n turizm olu turmaktad r. lçe, denizi, plajlar , hakim rüzgar yönünün karadan denize olmas sebebi ile dü ük nem oran na sahip havas ve ören yerleri ile bir turizm merkezi konumundad r. Yurtiçinden ve yurtd ndan çok say da turistin tatil için tercih etti i bir merkez olmas n n yan s ra 2. konut sahipli i konusunda da yine hem yurtiçinden hem de ngiltere ba ta olmak üzere yurtd ndan gelen insanlar için en çok tercih edilen yerle im yerlerindendir.
El Sanatlar
Turizm bölgesi olmas sebebi ile ilçede turizme yönelik el sanatlar geli mi tir fakat proje gezilerinde ilçeye özgülenebilecek bir el sanat na rastlanmam t r.
Arkeolojik, Tarihi Ve Turistik De erler Milet Antik Kenti
Didim ilçesi, Balat köyü yak nlar ndad r. Milet’te ilk yerle imin M.Ö. 2000 ortalar ndan ba lamak üzere Myken kolonisi varl ile görüldü ü bilinmektedir.
Daha sonra Milet, Atina Kral Kodros’un o lu Nekus önderli indeki onial lar taraf ndan tekrar kurulmu tur. onia’n n en önemli ehir limanlar ndan birisidir. Dört liman vard r. En parlak dönemini M.Ö 7. ve 6. yüzy lda ya am t r. Özellikle M.Ö.
650’den sonra Karadeniz ve Akdeniz’deki kolonileri sayesinde çok zenginle mi tir.
M.Ö. 546’da Perslerin eline geçmi tir. Daha sonra Roma döneminde de ba ms z bir kent olmu tur.
Milet en parlak döneminde bir sanat ve felsefe merkezi konumuna gelmi tir.
Söz konusu dönemde antik ça n yedi bilgesinden Thales, Anaksimenes,
Anaksimendros ve Hekataios Milet’te ya am ve eserler vermi lerdir. Dönemin
ehir planc s Hippodamos da Milet’te ya am t r ve kendi geli tirdi i, sokaklar n
birbirini dik kesti i zgara sistem kent plan n Milet’e uygulam t r.
Erken H ristiyanl k döneminde de önemli bir merkez olan Milet’te, yerle im yeri küçülmü , 13. yüzy lda Selçuklu egemenli ine, daha sonra da Osmanl egemenli ine geçmi tir. Ören yerinde bu dönemlerden kalma; Milet Tiyatrosu, Faustina Hamam , agora, tören caddesi, an tsal çe me, gymnasium, Virgilius Capito, hamam, Türk hamam , Athena Tap na stadium, delphinion, liman an t , agora, Zeus Olympios Temenosu, bouleuterion (Senato Binas ), M s r Tanr lar n n Temenosu kal nt lar bulunmaktad r.
Milet Müzesi
Müze; Ayd n li, Didim lçesi, Balat köyü’nün hemen kuzey yak n nda yer alan antik Miletos kentinden ad n almaktad r.
Didim ve Söke ilçeleri Milet Müzesi’nin sorumluluk alan ndad r. Müze koleksiyonunda yakla k olarak 7300 arkeolojik, 93 etnografik, 13.000’e yak n sikke olmak üzere toplam 20.000 üstünde envantere kay tl eser vard r. Koleksiyondaki eserlerin büyük k sm Milet, Didim ve Priene ören yerlerinden ve buralarda yap lmakta olan kaz lardan gelmi tir. Müzenin en önemli buluntu grubunu Arkaik Dönem eserleri olu turmaktad r.
Didim ve Apollon Tap na
Apollon Tap na , Didim ilçe merkezindedir. Didyma asl nda bir antik kent de il, kutsal bir mahaldir. Miletos’tan gelen kutsal yol ile ba lant ya sahip Didyma bir kehanet merkezidir. Didyma ile ilgili ilk yaz l kaynak Herodot’tur. Herodot M.Ö.
600’lerde M s r Kral II. Nekho ve Lidya Kral Kroisos’un Didyma’daki Apollon mabedine adaklar sunduklar n nakleder. Arkaik devirde çok ünlü olan Apollon’un kutsal yeri Persler taraf ndan M.Ö. 494’de yak lm t r.
M.Ö. 311’de tekrar canlanmaya ve mabet yeniden in a edilmeye ba lan r.
Seleukoslar döneminde mabet planda de i iklikler yap larak boyutlar
büyütülmü tür. Artemis, Zeus, Aphrodite mabetleriyle di er baz yap lar n da
bulundu u in aat n Roma devrinde de sürdü ü, mabet çevresinde ele geçen
kitabelerden anla lmaktad r. M.S. 250’den önce mabet önemini yitirmeye ba lam
ve M.S. 385’de Theodosios’un emri ile tamamen önemini yitirmi tir. H ristiyanl n
yayg nla mas ile zaten bitirilmemi olan mabedin adyton’una bir kilise yap lm t r.
VI. GERMENC K LÇES
7A. KONUMU
Germencik, Ayd n il merkezine 22 km uzakl ktad r. Kuzeyinde zmir, do usunda ncirliova, güneydo usunda Büyük Menderes Nehri ve Koçarl , güneybat s nda ise Söke ilçesi bulunmaktad r.
B. KISA TAR H
Germencik’in en eski yerle im alan , Ortaklar’ n 4 km. yak n ndaki antik Magnesia kentidir. M.Ö. 7. yüzy lda Yunanistan’ n Magnesia yöresinden gelen Aiolial ’lar taraf ndan kuruldu u söylenir. Pers, Seleukos Krall , Bergama Krall , Makedon mparatorlu u, Roma, Bizans dönemlerini ya am t r. Bizansl lar döneminde psikoposluk merkezidir. Kent 1300’lerde Ayd no ullar hakimiyetine girmi fakat salg n hastal klar sebebi ile terk edilerek ortadan kalkm t r.
Germencik ilçesinin Ayd no ullar zaman nda bugünkü konumunun 2 km.
kuzeyinde De irmencik ad ile kuruldu u bilinmektedir. Osmanl döneminde
" neabat" denilen ilçenin ad daha sonra Germencik olarak de i mi tir.
lçe 1919 y l nda Yunan i galine u ram t r. gal kuvvetlerine kar verilen mücadelenin bölgedeki en önemli simgesi Cafer Efe ve çetesi olmu tur. Cafer Efe gerçekle tirdi i bask nlar n birinde yayl m ate i ile kar la m ve ehit dü mü tür.
lçenin i galden kurtuldu u 7 Eylül günü Kurtulu Günü olarak kutlanmaktad r. Çekilen i gal güçlerinin çekilirken bugün Kanl Bahçe ad verilen bölgede katletti i 94 ki i hat ras na ilçede yap lm “Kanl bahçe ehitlik An t ” bulunmaktad r. lçe de bir di er an t da Germencik ilçesi ve köylerinden Çanakkale Sava lar na giderek ehit dü en askerler an s na yap lm t r.
7 lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r.
http://www.aydinkulturturizm.gov.tr/belge/1-63305/ilceler.html, (Ayd n l Kültür ve Turizm Müdürlü ü Resmi Sitesi), 31.05.2012; http://www.germencik.gov.tr/default_B0.aspx?id=64, (Germencik Kaymakaml Resmi Sitesi), 31.05.2012; http://germencik.bel.tr/17/Ilcemiz-Tarihi.aspx, (Germencik Belediyesi Resmi Sitesi ), 31.05.2012;http://geka.org.tr/yukleme/dosya/jeotermalveenerjisantralleri.pdf( T.C. Güney Ege Kalk nma Ajans TR32 Jeotermal Kaynaklar ve Jeotermal Enerji Kaynaklar Ara t rma Raporu 2011); 05/06/2012.
