SULTANH SAR LÇES

Ayd n il merkezine 30 km uzakl ktad r. Kuzeyinde zmir, do usunda Nazilli, güneyinde Yenipazar, bat s nda ise Kö k ilçesi bulunmaktad r.

17 lçe hakk nda bilgiler; belirtilen kaynaklardan yararlan larak, baz bölümlerde al nt yap larak haz rlanm t r. , http://www.sultanhisar.gov.tr/default_B1.aspx?content=166, (Sultanhisar Kaymakaml Resmi Sitesi ), 30.05.2012;http://www.sultanhisar.gov.tr/default_B1.aspx?content=166, (Sultanhisar Kaymakaml Resmi Sitesi ), 30.05.2012; http://geka.org.tr/yukleme/dosya/jeotermalveenerjisantralleri.pdf ( T.C. Güney Ege Kalk nma Ajans TR32 Jeotermal Kaynaklar ve Jeotermal Enerji Kaynaklar Ara t rma Raporu 2011); 05/06/2012;, http://www.yeniasir.com.tr/Ekonomi/2012/05/13/salavatli-jeotermal-elektrik-enerji-santralinin-temeli-atildi, (Yeni As r Gazetesi Web Sitesi, -Salavatli Jeotermal Elektrik Santralinin Temeli At ld Haberi-), 30.05. 2012;

http://sultanhisar.bel.tr/?type=Sayfa&mid=3&smid=23, (Sultanhisar Belediyesi Resmi Sitesi, Akharaka ), 30.05.2012

B. KISA TAR H

Sultanhisar’ n ilk yerle im yeri, bugün ilçe merkezinin 3 km. kuzeyinde bulunan NYSA antik kentidir. NYSA Antik Kentinin tarihi ise M.Ö. III. Yüzy la yani eski Roma devrine kadar uzanmaktad r. Bugün NYSA’da kal nt lar görülen ehir I. Ankokhos taraf ndan kurulmu , ehre e inin ismine ithafen Nysa ad verilmi tir.

Günümüze ula an yerle im, 1270 y l nda Selçuklular taraf ndan kurulmu , k sa sürede kültür ve sanat merkezi haline gelmi tir. Bölge s ras yla 1270-1307 y llar aras nda Mente eo ullar , 1370-1390 y llar aras nda Ayd no ullar , 1390-1922 y llar aras nda da Osmanl dönemini ya am t r. Sultanhisar, Ayd no ullar beyli inden (1300-1403) Ayd n Bey’in k z Nilüfer Sultan’ n hisar d r. Bu sebeple yerle imin ad da “Sultanhisar” olmu tur.

Antik Ça ”dan bu yana “Kral Yolu”, “ pek Yolu”, “Ulu Yol” gibi önemli ticaret yollar üzerinde bulunan Sultanhisar, sahip oldu u benzersiz iklimi, tabiat varl klar yan s ra önemli bir kültür ve sanat merkezi olarak hep önemini korumu bulunmaktad r.

Milli Mücadele döneminde Kuva-y Milliye’nin önemli direni merkezlerinden birisi olmu tur. Yörük Ali Efe’nin Sultanhisar Kavakl Köyünden olu u milli mücadelede bu ilçenin önemini daha da vurgulamaktad r. 1958 y l na kadar Nazilli lçesine ba l bir bucak merkezi olan Sultanhisar, 1958 y l nda ilçe olmu tur.

C. DEMOGRAF K VE DAR YAPISI

2011 y l Türkiye statistik Kurumu Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre Sultanhisar' n toplam nüfusu 21.093 ki idir. Atça ve Salavatl isminde 2 beldesi, 5 mahallesi, 11 köyü bulunmaktad r.

Ç. CO RAF ÖZELL KLER

Yüzölçümü 267 Km² ve rak m 84 m’dir. Deniz seviyesinden yakla k 73 m.

yükseklikte kurulmu tur. Sultanhisar genel olarak alüvyal arazi üzerinde bulunmaktad r. Alüvyal arazinin gev ek zeminli olu u ve alan n jeolojik geçmi ine

ba l olarak birinci derecede deprem bölgesi içerisinde yer almas , ilçenin yatay yönde geli mesine yol açm t r.

D. TARIM YAPISI

lçede yeti tirilen belli ba l ürünler Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi'nin özelliklerini ta yan zeytin, kestane, incir, üzüm, narenciye, pamuk ve çilektir. Tarla sebzeleri yeti tiricili i de yap lmaktad r. Sultanhisar Türkiye’nin önde gelen çilek üretim merkezlerindendir. Üretilen çile in büyük bir k sm ihraç edilmektedir.

E. KL M VE B TK ÖRTÜSÜ

lçede Akdeniz iklimi egemendir. Yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l d r. Y ll k s cakl k ortalamas 17 °C'dir. Yamaçlarda maki, çal türleri, k z lçam, sedir ve me e a açlar ndan olu an ormanlar do al bitki örtüsünü olu turur.

F. YEREL DE ERLER

lçenin sanayisi tar ma dayal d r. Bunlar zeytinya fabrikalar , pamuk ç rç r fabrikalar , tar m ürünleri mumlama ve paketleme tesisi ve incir i letmeleridir.

Yeralt Zenginlikleri

Sultanhisar-Salavatl Jeotermal Sahas

Saha Ayd n il merkezinin 20 km do usunda yer almaktad r. DPT ve MTA’n n Sultanhisar -Salavatl jeotermal sahas yla ilgili olarak yap lan de erlendirmelerine göre bölgede bu kaynaklardan elektrik üretimi, ehir merkezi s tmas (Sultanhisar-Atça-Nazilli-Ayd n), sera s tmas , endüstriyel proses s s , merkezi ehir so utmas , termal turizm, termal tesis s tmas alanlar nda faydalan labilece i belirtilmi tir. Bölgede yap m tamamlanm 1 ve DORA-2 isminde DORA-2 adet jeotermal enerji santrali bulunmaktad r.

Arkeolojik, Tarihi Ve Turistik De erler Nysa Antik Kenti

Antik Karia bölgesinin en önemli kenti olan Nysa, Sultanhisar lçesi'nin 3 km kuzey bat s nda yer almaktad r. Nysa, Büyük Menderes Ovas n n kuzeyinde yer alan Ayd n kuzey s ra da lar n n güneye bakan yamac nda Tekkecikdere adl akarsuyun

görünümlü bir kenttir. Nysa’da bir köprü, bir stadyum(amphitheater), akar sular n içinden geçti i gizli bir yer alt geçidi, anfi tiyatro, Gymnasion ve Agora günümüze kadar ayakta kalm önemli bölümlerindendir.

Acharaka

Nysa antik kenti ile yakla k 4 km. bat s nda yer alan Salavatl beldesinin kuzeydo usunda bulunan Acharaka ören yeri, eski ça larda bir termal tedavi merkezi olarak kullan lm olmas yla ünlüdür. Bugün buradaki Sar Su olarak adland r lan derenin suyunun içerdi i kükürt ile yeralt ndaki kükürtlü gaz n varl eski ça larda bu antik yerle imin çok önemli ve mistik bir tedavi merkezi olmas n sa lam t r.

Milet’in kutsal alan Didyma’da oldu u gibi Acharaka’daki kutsal yerle im de Nysa antik kentine kutsal bir yol ile ba lanm t r.

Yörük Ali Efe ve Malgaç Bask n

Ali Efe 1895 y l nda Sultanhisar ilçesi Kavakl Köyünde dünyaya gelmi tir.

19 ya na geldi inde Ayd n Da lar nda Alanyal Molla Ahmet Efe’nin zeybe i olmu tur. K sa zamanda efesinin ve zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak çetede ikinci adam durumuna gelir. Alanyal Molla Ahmet Efe’nin Bozdo an Kavakl dere bask n nda ölümü üzerine “Yörük Ali Efe” ad yla grubun ba na geçer.

Dört y ldan fazla da larda dola an Yörük Ali Efe halk taraf ndan sevilir, say l r, destek ve itibar görür. 1919 y l nda, Yörük Ali Efe Kuva-yi Milliye’ye kat l r ve Çine grubunun lideri olur. 16 Haziran 1919 tarihinde, 60 arkada yla birlikte Sultanhisar lçesi’ne 2 km. uzakl kta bulunan Malgaç Demiryolu köprüsünü havaya uçurur ve köprü yan ndaki dü man karargah n imha eder, oradaki dü man kuvvetlerini etkisiz hale getirir. Bu bask n, Kuva-y Milliye’nin ad n duyuran, Milli Mücadele hareketini tetikleyen, dü man n önemli bir kuvvetine kar yap lan ilk örgütlü, teknik niteli i bulunan planl bir bask nd r. Malgaç Bask n n n Bat Anadolu’da milli mücadele sava n n ba lamas nda öncü bir rolü ve önemi vard r.

Yerel Lezzetleri

Ayd n ilinin genelinde de bilinen baz lezzetleri unlard r: Kulak çorbas ; yemeklerden ac l güveç, patl can biber k zartma, zeytinya l k rl k zartma, zeytinya l taze ve kuru börülce, patl can kavurma, sarma k ve kedirgen kavurma,

yaprak sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arap saç ,ke kek, tand r kebap, yuvarlama (s kma), pa a böre i.

XVII. YEN PAZAR LÇES ¹⁸