5. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu
20-22 Ekim 2010
ZKÜ MERKEZ KAMPÜSÜ
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü
ZONGULDAK
ISBN 978-605-01-0022-8
İletişim Bilgileri
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Sümer 1 Sokak No : 12/4 06440 Kızılay / ANKARA
Tel : 0312 232 57 77 (PBX) Faks : 0312 230 85 74 e-posta : hkmo@hkmo.org.tr
www.hkmo.org.tr
Teknik Hazırlık & Baskı Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti.
K. Karabekir Cad. 39/16 İskitler / ANKARA Tel: 0312 384 34 32 - 391 01 97
www.hermesofset.com.tr - hermes@hermesofset.com.tr
BİLDİRİLER KİTABI
5. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu
20-22 Ekim 2010
TMMOB
HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI 42.DÖNEM
GENEL MERKEZ YÖNETİM KURULU
Ali Fahri ÖZTEN Genel Başkan Hacı Hasan TUZCU II.Başkan Ertuğrul CANDAŞ Genel SekreterAsiye Ülkü KARAALİOĞLU Genel Sayman
Özkan TALAY Örgütlenme Sekreteri
Burak KUKUL Üye
Metin EREL Üye
SEMPOZYUM DÜZENLEME KURULU
Ali Fahri ÖZTEN HKMO BaşkanıProf. Dr. Şenol KUŞÇU ZKÜ Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölüm Başkanı Prof. Dr. Halil ERKAYA HKMO Mühendislik Ölçmeleri Komisyonu Başkanı Yrd. Doç. Dr. Hakan AKÇIN Sempozyum Eş Başkanı
Doç Dr. V. Engin GÜLAL HKMO Mühendislik Ölçmeleri Komisyonu Sekreteri Arş. Gör. Eray CAN Sempozyum Sekreteri
Müh. Özkan TALAY Sempozyum Saymanı Prof. Dr. Cevat İNAL
Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA Prof. Dr. R. Metin ALKAN Doç. Dr. Ş. Hakan KUTOĞLU
Doç. Dr. M. Zeki COŞKUN Doç. Dr. Temel BAYRAK Yrd. Doç. Dr. R.Gürsel HOŞBAŞ
Yrd. Doç. Dr. Aydın ÜSTÜN
SEMPOZYUM YÜRÜTME KURULU
Prof. Dr. Halil ERKAYA Eş Başkan Yrd. Doç. Dr. Hakan AKÇIN Eş BaşkanDoç Dr. V. Engin GÜLAL Komisyon Sekreteri Arş. Gör. Eray CAN Sempozyum Sekreteri Müh. Özkan TALAY Sempozyum Saymanı Prof. Dr. Cevat İNAL Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA Prof. Dr. R. Metin ALKAN Doç. Dr. Temel BAYRAK Doç. Dr. M. Zeki COŞKUN Yrd. Doç. Dr. Çetin MEKİK Yrd. Doç. Dr. Aydın ÜSTÜN Arş. Gör. Serkan KARAKIŞ Arş. Gör. Murat ORUÇ Arş. Gör. K. Sedar GÖRMÜŞ Arş. Gör. Deniz KAYABAŞI Müh. Engin KOCA
Müh. Burak KUKUL Müh. Serkan SARGINOĞLU Müh. Şevki ÜNAL Müh. Tanju ŞERİFOĞLU
SEMPOZYUM BİLİM KURULU
Prof. Dr. Ahmet KAYAProf. Dr. B. Celil IŞIK Prof. Dr. Cankut ÖRMECİ
Prof. Dr. Cemal BIYIK Prof. Dr. Cevat İNAL Prof. Dr. Dursun Z. ŞEKER
Prof. Dr. Ergin TARI Prof. Dr. Ergün ÖZTÜRK Prof. Dr. Ertan GÖKALP Prof. Dr. Fatmagül BATUK
Prof. Dr. Ferruh YILDIZ Prof. Dr. Gaye Onursal DENLİ
Prof. Dr. Halil ERKAYA Prof. Dr. Haluk KONAK Prof. Dr. Haluk ÖZENER Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA
Prof. Dr. Muhammed ŞAHİN Prof. Dr. Mustafa YANALAK Prof. Dr. N. Enver ÜLGER Prof. Dr. Reha Metin ALKAN Prof. Dr. Sabahattin BEKTAŞ
Prof. Dr. Şenol KUŞCU Prof. Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU
Doç. Dr. Atınç PIRTI Doç. Dr. Cem GAZİOĞLU
Doç. Dr. D. Uğur ŞANLI Doç. Dr. Gürcan BÜYÜKSALH
Doç. Dr. Halis SAKA Doç. Dr. Hülya DEMİR
Doç. Dr. İbrahim KOÇ Doç. Dr. M. Onur KARSLIOĞLU
Doç. Dr. M. Zeki COŞKUN Doç. Dr. Metin SOYCAN Doç. Dr. Saffet ERDOĞAN Doç. Dr. Ş. Hakan KUTOĞLU Doç. Dr. Taşkın KAVZAOĞLU Doç. Dr. Temel BAYRAK
Doç. Dr. Uğur DOĞAN Doç. Dr. V. Engin GÜLAL
Doç. Dr. Yunus KALKAN Yrd. Doç. Dr. Ali ERDİ Yrd. Doç. Dr. Aydın ÜSTÜN
Yrd. Doç. Dr. Çetin MEKİK Yrd. Doç. Dr. Emine TANIR Yrd. Doç. Dr. Faruk YILDIRIM
Yrd. Doç. Dr. Hakan AKÇIN Yrd. Doç. Dr. Hediye ERDOĞAN
Yrd. Doç. Dr. Nihat ERSOY Yrd. Doç. Dr. Orhan KURT Yrd. Doç. Dr. R.Gürsel HOŞBAŞ
Yrd. Doç. Dr. Tamer BAYBURA Yrd. Doç. Dr. Türkay GÖKGÖZ
ÖNSÖZ
“Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu” Odamızın çalışma programı içerisinde yer alan önemli sürekli bir etkinliktir. Birincisi Ekim 2003’te YTÜ, ikincisi Kasım 2005’te İTÜ’de, üçüncüsü Ekim 2007’de Selçuk Üniversitende, dördüncüsü 2009 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesinde üniversitelerimizin katkı ve destekleri ile düzenlenmiştir. İki yılda bir gerçekleşen Sempozyumun çift yıllarda yapılmasına karar verilmesi nedeniyle 5.Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, bu dönem Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü ile birlikte 20- 22 Ekim 2010 tarihlerinde Zonguldak’ta yapılmaktadır.
Gelişen teknoloji ile birlikte mühendislik alanında önemli adımların atılması bilimsel etkinliklerin gereksinimini daha belirgin bir şekilde ortaya çıkarmaktadır. Mühendislik ölçmeleri, çok disiplinli uygulamalarda önemi giderek artan bir özellik taşımaktadır. Düzenlenen Sempozyumlar;
mühendislik ölçmeleri alanında ülkemizdeki uygulamaların ve deneyimlerin paylaşıldığı, uygulayıcıların karşılaştıkları sorunları ortaya koyduğu, üniversite ve uygulayıcı kurumların iletişimini artırdığı, bilgi paylaşımının sağlandığı bir platform olma özelliğini kazanmıştır. Yeni teknoloji ve yöntemlerin tartışılması, kurumsal ilişkilerin sağlanması ve gerekli aktarımların yaşama geçirilmesinde bu ve benzeri etkinliklerin önemi ve rolü büyüktür.
Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu kendi alanında ülke düzeyinde düzenlenen en geniş kapsamlı bir etkinlik olma özelliği taşımaktadır. Mühendislik uygulamalarında, gelişen teknoloji ile birlikte birden çok meslek disiplininin bir arada ortak üretim süreci içerisinde yer alması gerekliliği her bir sempozyumda vurgulanmaktadır. Bu üretim sürecinde Harita ve Kadastro Mühendisliğinin önemi ve gerekliliği sürekli dile getirilmekte ve mühendislik projelerinin yapımı ve uygulamalarında müellifl ik ve fenni mesul kavramları ile yetki ve sorumlulukları öne çıkartılmaktadır. Bilimsel ve teknik gelişmelerden hızla etkilenen Harita ve Kadastro Mühendisliği yeni çalışma alanlarının şekillenmesinde kendine düşen görev ve sorumluluk bilinci içerisinde olduğu yine bu etkinliklerde ortaya çıkmaktadır.
Etkinliğin ülkemizde Harita Mühendisliği eğitimi veren üniversitelerde gerçekleşiyor olması, meslek bilincinin genç mühendislere taşınmasının önünü açması yönünden sempozyumların coşku içinde geçmesini sağlamaktadır. Gelecekte görev ve sorumluluk alacak mühendis adaylarının farklı alanlardaki uygulamaları yakından takip etmeleri etkinliğin gerekliliğini ve önemini daha da artırmaktadır.
Önceki dönem gerçekleştirilen etkinliklerde olduğu üzere 5. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu da, Odamız Mühendislik Ölçmeleri Sürekli Teknik Bilimsel Komisyonu öncülüğünde gerçekleştirilmektedir. Etkinliğin düzenlemesinde öncül görev üstlenen HKMO Mühendislik Ölçmeleri Sürekli Teknik Bilimsel Komisyonu Başkan ve Üyelerine, Sempozyum Düzenleme, Yürütme ve Bilim Kurulu üyelerine; verdikleri katkı ve destekten dolayı HKMO Zonguldak Bölge Temsilciliği’ne, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölüm Başkanlığı’na ve desteklerini esirgemeyen Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Rektörlüğüne;
Sempozyuma katkı sağlayan kurumlara ve kişilere; bildiri sunarak ya da izleyici olarak Sempozyuma ilgi gösteren katılımcılara ve Sempozyumda emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz.
Saygılarımızla…
TMMOB
HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI
42. DÖNEM YÖNETİM KURULU
ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜM BAŞKANLIĞI ÖNSÖZÜ
Arazi ortamında gerçekleştirilen her türlü mühendislik uygulamalarında ve coğrafi tabanlı projelerde az ya da çok mutlaka Harita Mühendisliği disiplini ile ilgili hizmetlere, bilgi ve belgelere ihtiyaç duyulur. Bu ortamlara sanayi tesisleri gibi geniş kapalı alanlarda gerçekleştirilen konum ve geometri uygulamalarının da eklenmesi gerekir. Bu hizmetler, genelde Harita Mühendisliğinin mühendislik ölçmeleri ile ilgili konularını oluşturur.
Yakın zamanlara kadar, bu görevler topoğraf olarak bilinen meslek elemanları tarafından yürütülmekte, harita mühendisleri tarafından da birer topoğrafl ık hizmeti olarak görülmekteydi.
Ancak son yıllarda verilen hizmetin ve hizmet ile ilgili mevzuatın gereği ve hizmet verilen komşu mühendislik disiplinleri ile ilgili kişi ve kurumların, görevin değerini ve önemini anlaması gibi nedenlerle bu hizmetlerin Harita Mühendislerinin sorumluluğunda yürütülmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle, günümüzde mezunlarımızın önemli bir bölümünün inşaat şantiyelerinde ve diğer coğrafi tabanlı mühendislik uygulamaları ile ilgili işlerde görev aldıkları görülmektedir.
Yedi, sekiz yıl önce, bu görevlerin Harita Mühendisliği uygulamaları içindeki yerini ve önemini görerek, Ülkemizde Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumlarının düzenlenmesini başlatan meslektaşlarımıza teşekkür borçluyuz.
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, bu güne kadar gerçekleştirilmiş olan dört sempozyuma, mümkün olan katkı ve katılımları sağlamıştır. 5. sine’ de ev sahipliği yapmanın mutluluğunu yaşamaktadır. Bölümümüz bu ilgi ve desteği konunun mesleğimiz ve meslektaşlarımız için önemi yanında, bulunduğu coğrafyanın taşıdığı özelliklerin kendisine yüklediği bir görev olarak da değerlendirmektedir.
Çok dar bir zaman diliminde organize edilmeye çalışılan bu sempozyumun, mesleğimize ve meslektaşlarımıza yararlı olmasını dilerim. Bildirili, bildirisiz katılımları, organizasyon ve düzenleme uğraşları, maddi katkıları ile etkinliğe destek olan tüm meslektaşlarımıza, odamıza, kurumlarımıza ve öğrencilerimize şahsım ve bölümüm adına içten teşekkürlerimi arz ederim.
12.10.2010
Prof. Dr. Şenol KUŞCU
Bölüm Başkanı
PROGRAM
20 EKİM 2010 Çarşamba 08:30 - 09:15 Kayıt
09:15 - 10:30 AÇILIŞ TÖRENİ VE MÜZİK DİNLETİSİ
AÇILIŞ KONUŞMALARI
Yrd. Doç. Hakan AKÇIN
Sempozyum Yürütme Kurulu Eş Başkanı Prof Dr. Halil ERKAYA
HKMO Mühendislik Ölçmeleri Komisyon Başkanı Sempozyum Yürütme Kurulu Eş Başkanı
Prof. Dr. Şenol KUŞÇU
ZKÜ Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet KOPAÇ
ZKÜ Mühendislik Fakültesi Dekanı
Osman İYİMAYA
Teknik Araştırma ve Uygulama Gen. Müd.
Zeki ADLI
Tapu ve Kadastro Genel Müdürü Ali Fahri ÖZTEN
TMMOB HKMO Genel Başkanı Prof. Dr. Bektaş AÇIKGÖZ
ZKÜ Rektörü
10:30 - 11:00 ARA
11:00 - 12:40 BİRİNCİ OTURUM
Mühendislik Ölçmeleri - CBS
Oturum Başkanı : Doç Dr. M. Zeki COŞKUN 11:00 - 11:20 Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı Kurulumu Çalışmaları G. Yalçın, S. Oral, B. Erkek, S. Bakıcı
11:20 - 11:40 Kent İçi Toplu Taşıma Sistemlerde Ağ Haritalarının Önemi
R.Tarhan
11:40 - 12:00 Konya Kentinde Coğrafi Bilgi Sistemi İle Kavşaklarda Taşıt Trafiği Gürültü Seviyesinin Tespiti ve Halk Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi
S.S. Durduran, Y.Durduran
12:00 - 12:20 Mühendislik Ölçmelerinde Sanal Küre Uygulamaları
H.Şahin, M.Erbaş, M.Arslanoğlu
12:20 - 12:40 Ortofoto Bilgi Sistemi Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi’ndeki Yeri ve
Önemi
A. Kısa, S.Bakıcı, B.Erkek, L.Özmüş, T.Tufan 12:40 - 14:00 Yemek Arası
14:00 - 15:40 İKİNCİ OTURUM
Mühendislik Ölçmeleri GNSS Uygulamaları I Oturum Başkanı: Prof. Dr. Cevat İNAL 14:00 - 14:20 Aktif CORS TR
A.O. Erdoğan, S.Bakıcı, B.Erkek
14:20 - 14:40 Tusaga-Aktif İstasyonlarından Gerçek Zamanlı Kinematik GPS Yöntemiyle Elde Edilen Konumların Doğruluk Analizi
Ö.F. Bütün, T. Baybura
14:40 - 15:00 Farklı Baz Uzunluklarında GPS/GLONASS, GPS ve GLONASS Sonuçlarının
Karşılaştırılması
S.Alçay, C.İnal, C.Ö.Yiğit
15:00 - 15:20 Kısa GNSS Bazlarda Çoklu Frekanslı Durağan Bağıl Konum Belirleme Yöntemi
O. Kurt
15:20 - 15:40 Avrupadaki Düşey Yöndeki Kabuk Hareketlerinin VLBI İle Belirlenmesi
E. Tanır, K. Teke, H.Schuh
15:40 - 16:00 ARA
16:00 - 17:40 ÜÇÜNCÜ OTURUM
Mühendislik Ölçmeleri GNSS Uygulamaları II Oturum Başkanı: Doç. Dr. V. Engin GÜLAL
16:00 - 16:20 Uzun Dönem GPS Zaman Serilerinin Analizi İle Kampanya Tipi GPS Ölçmelerinin İyileştirilmesi
S. Dalğın, E. Tarı
16:20 - 16:40 Çok Değişkenli Uyabilen Spline Regresyonu (MARS) Kullanarak Bölgesel İyonosfer
Modellemesi
M. Durmaz, M. O.Karslıoglu
16:40 - 17:00 Toplam Elektron Yoğunluğu ve Tamsayı Belirsizliği Çözümlerinin Korelasyon Analizi
N. Arslan
17:00 - 17:20 İyonosferdeki Değişimlerin TEQC Yazılımı İle İzlenmesi
N. Arslan
17:20 - 17:40 Gerçek Zamanlı Kinematik GPS ve İvmeölçer Yardımı İle Bazı Yol Geometrik Standartlarının Trafik Kazalarına Etkisinin Araştırılması
U.Tuncel, T.Baybura
19:00 - 20:30 KOKTEYL : ZONGULDAK SANAYİ VE TİCARET ODASI 21 EKİM 2010 Perşembe
09:00 - 10:40 DÖRDÜNCÜ OTURUM
Madencilik Ölçmeleri ve Mühendislik Uygulamaları Oturum Başkanı: Prof. Dr. Şenol KUŞÇU
09:00 - 09:20 Zonguldak Taşkömür Havzasında Madencilik Kaynaklı Tasmanın Yapılar Üzerindeki Olumsuz Etkileri ve Çözüm Önerileri
E.Can, Ş.Kuşçu, H.Akçın, M.E.Kartal
09:20 - 09:40 Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessesesi Yer Altı Üretimlerinde Program İlerlemeleri Fiili Durumlarının İncelenmesi
S. Sargınoğlu, H.Akçın, E. Can
09:40 - 10:00 Maden İmalat Haritalarının Madencilikteki ve Madenlerdeki İşci Sağlığı ve İş Güvenliği Uygulamalarındaki Yeri ve Önemi
Ş.Kuşçu, E.Can, İ.Buzkan
10:00 - 10:20 Erdemir’de Yapılan Mühendislik Ölçmeleri ve Harita Mühendislerinin Rolleri
A.G.Uzun
10:20 - 10:40 Çelik Boruların Bağlantı Yerlerinin Jeodezik Ölçme Aletleri İle Kontrolü H. Erkaya, A. Pırtı, S. Demir, B. Yalçın
10:40 - 11:00 ARA
11:00 - 12:40 BEŞİNCİ OTURUM
Modern Ölçme Yöntemleri ve Hidrografik Ölçmeler Oturum Başkanı: Prof. Dr. Reha Metin ALKAN
11:00 - 11:20 Büyükçekmece Gürpınar Sahili Anroşman İnşaatı İşinde Deniz Dip Haritasının Batimetrik Yöntemle Oluşturulması
C. Uçar, M.K. Torun
11:20 11:40 Liman İnşasında Çekirdek Yapının GPS ve Batımetrik Ölçülerle Döküm Planına Uygun Olarak Aplikasyonu ve Örnek Bir Uygulama
Kadir Anlar, Barış Demirel, Hakan Akçın
11:40 - 12:00 Mimari Belgelemede Lazer Tarama Uygulamaları ( Kurşunlu Külliyesi Okuma
Salonu Örneği )
Y. Yazar, A. Birdal, U. Avdan, M. Tün, F. Ergincan 12:00 - 12:20 GPS ve Eğim Ölçme Sensörü Verilerinin İncelenmesi
H. Pehlivan, Ö. Aydın
12:20 - 12:40 Mutlak Konum Belirlemede Matematik Modeller
O. Kurt
12:40 - 14:00 Yemek Arası
14:00 - 15:40 ALTINCI OTURUM
Kentsel Dönüşüm - Kadastro
Oturum Başkanı: Prof. Dr. N. Enver ÜLGER
14:00 - 14:20 Kentsel Dönüşümün Uygulama Bölgesi Dinamiklerine ve Taşınmaz Değerine Etkileri
C. Uçar
14:20 - 14:40 Kentsel Dönüşüm Projelerinde Bir Uygulama Örneği İle Önerilen Yeni Modelin
Karşılaştırılması
N. E. Ülger
14:40 - 15:00 Kentsel Gelişimde Dönüşüm Projelerinin Önemi: Trabzon Örneği
K. Çelik
15:00 - 15:20 Ülkemizde Mevcut Kadastro Verilerinin İyileştirilmesinde Karşılaşılan Teknik Sorunlar ve Uygulamadan Örnekler
M. Dikici
15:20 - 15:40 Orman Amenajman Plan Haritalarının Yapımı ve Kullanımı R. Kırış, H. C. Anlar, M. Ceylan
15:40 - 16:00 ARA
16:00 - 18:00 YEDİNCİ OTURUM
Fotogrametri Uzaktan Algılama Uygulamaları Oturum Başkanı: Yrd. Doç. Dr. Hakan AKÇIN
16:00 - 16:20 Üç Boyutlu Modellemede Fotogrametri İle Jeodezik Altyapının Bütünleştirilmesi
S. Sarıhanoğlu, F. Batuk
16:20 - 16:40 Bursa Yeni Metropolitan Alanı Temel Planlarının Yapılması Projesi Ş.Kuşcu, M. Oruç, M. Sancak, S. Akkan, H.S. Bulut
16:40 - 17:00 Tarihi Eserlerin Dökümantasyonunda Geoinformasyon Tekniklerinin Uygulanması;
Safranbolu Örneği
D. Kayabaşı, Ç. Bayık, H. Acar, M. Alkan, D. Z.Şeker, Ş. H. Kutoğlu, H. Akçın 17:00 - 17:20 Şişen Zeminler ve Uzaktan Algılama
M. E. Bilir
17:20 - 17:40 Fotogrametride Küresel Yüzeyli Objelerin Resim Çekim ve Değerlendirmesi Üzerine Deneysel Bir Uygulama
T. Üstüntaş, P. Bacaksız
17:40 - 18:00 Düşük İrtifada Model Hava Araçları İle Büyük Ölçekli Haritaların Üretilmesi M. Z. Coşkun
22 EKİM 2010 Cuma
09:00 - 10:40 SEKİZİNCİ OTURUM
Tektonik Kaynaklı Deformasyon Ölçmeleri Oturum Başkanı: Doç. Dr. Temel BAYRAK
09:00 - 09:20 Gümüşhane İlindekİ Barajların Tetiklemiş Olduğu Depremler Üzerine Bir
Değerlendirme
S.Öztürk, T. Bayrak, A. Maltaş 09:20 - 09:40 Güneybatı Anadolu’nun Güncel Hız Alanı
E.Gülal, İ.Tiryakioğlu, S.Erdoğan, N. O. Aykut, B.Akpınar, T. Baybura, İ. Yılmaz, E.Ata, T.Öcalan, K.Gümüş, F. Taktak,A.K. Telli, M. Soycan, H.Erdoğan, Ü.Y. Kalyoncuoğlu, M.N.Dolmaz, Ö. Elitok
09:40 - 10:00 Tuzla Fayı (İzmir) Boyunca Yer Değiştirmelerin GPS ve Hassas Nİvelian Tekniği İle
Belirlenmesi
A.Sabuncu, H. Özener
10:00 - 10:20 Kuzey Anadolu Fayı İsmetpaşa Bölümünde Oluşan Asismik Krip Hareketinin GPS İle Araştırılması
H.Özener, A.Doğru, B.Turgut, O.Yılmaz, S Ergintav, R. Çakmak, Z. Çakır 10:20 - 10:40 TRAB IGS İstasyonunun Global Hız ve Lokal Stabilitesinin Araştırılması
M.Ulukavak, M Yalçınkaya., T.Bayrak 10:40 - 11:00 ARA
11:00 - 12:40 DOKUZUNCU OTURUM
Mühendislik Ölçmeleri - Dengeleme Modelleri Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mualla YALÇINKAYA
11:00 - 11:20 Ana GPS Ağlarında Ölçülen Bazlarda Ortalama Hataların Çan Eğrisi ve Çok Değişkenli İşlevlerin Kuramsal Açınımları İle Belirlenmesi
K.Melikoğlu, M.Melikoğlu
11:20 - 11:40 Katsayılar Matrisinin Satır Sıfır Uzayını Kullanarak Hata Kestirimi C. T. Çelik
11:40 - 12:00 Şeritvari Projelerde Ortometrik Yükseklik Hesabı İçin Polinom Eğrisi Yaklaşımı A. Ceylan, H.B. Gürses, A. Üstün, S. Doğanalp
12:20 - 12:20 Mühendislik Yapılarının İzlenmesinde Kullanılan Sensörlerin Örnekleme Oranındaki Dalgalanma Hatalarının Enterpolasyon İle Düzeltilmesi
C. Ö. Yiğit, C. İnal
12:20 - 12:40 L1-NORM Minimization Yöntemi İle Nirengi Ağı Dengelemesi S.B. Keçeci, Y. Şişman, S. Bektaş
12:40 - 14:00 Yemek Arası 14:00 - 15:40 ONUNCU OTURUM
Modern Ölçme Yöntemleri ve Aplikasyon Oturum Başkanı: Doç. Dr. İbrahim KOÇ
14:00 - 14:20 Heyelanların GPS İle İzlenmesinde Hızlı Statik Ölçü Yöntemin Doğruluğunun
Araştırılması
K.Ö. Hastaoğlu, D. U. Şanlı, İ. E. Ayazlı, Ö. Gürsoy
14:20 - 14:40 Yersel Lazer Tarayıcıların Deformasyon Ölçmelerinde Kullanılabilirliği Üzerine Bir
Çalışma
M. Gümüş, A. Ceylan
14:40 - 15:00 Kinematik GPS İle Köprü Salınımlarının Belirlenmesi K. S. Görmüş, Ç. Mekik
15:00 - 15:20 Yumurta Eğrisi Tasarımı ve Aplikasyonu İ.Koç
15:20 - 15:40 Dik Koordinat Sisteminde Ardışık Teğetler Yöntemiyle Kurp Ara Noktalarının Aplikasyonunda Geliştirilen Yenİ Bİr Bağıntı
H. İnce
15:40 - 16:00 ARA
16:00 - 17:10 ONBİRİNCİ OTURUM Kısa Süreli Sunumlar
Oturum Başkanı: Yrd. Doç. Dr. Nihat ERSOY
16:10 - 16:20 Hidrografik Ölçmelerde Hareket Algılayıcı Sistemlerin Kullanılmasının Gerekliliği N.O. Aykut, H. Erkaya
16:20 - 16:30 Tekel Ürünleri Satış Noktalarının, Eğitim ve Sağlık Kuruluşları İle Spor Alanlarına Olan Uzaklıklarının, Yasal Uzaklaşma Mesafelerine Göre Araştırılması
H. İnce, N.Sağır
16:30 - 16:40 GPS Antenlerinin Kalibrasyonu E.Gülal, N.O. Aykut, B.Akpınar
16:40 - 16:50 GPS Sinyallerini Etkileyen İyonosferdeki Değişimlerin Yermanyetik Fırtına İndisi KP Kullanarak Zaman Serileri Analizi İle Tanımlanması (1932-2010)
H. Erdoğan
16:50 - 17:00 Konya İli Yer Kontrol Noktaları-röper Bilgi Sistemi Oluşturulması ve Paylaşım
Amaçlı İnternet Uygulaması
F.Sarı, A.Erdi
17:00 - 17:10 Laser Donanımlı Tesviye Aletiyle Arazi Tesviyesinin Yapılışı
H. İnce, S.Dönmez, D.Özkıdan
17:00 - 17:10 Hareketli Yersel Fotogrametrik Ölçme Sisteminin Kalibrasyonu İ. Asri, Ö. Çorumluoğlu, İ. Kalaycı
17:10 - 17:40 KAPANIŞ
İÇİNDEKİLER
Önsöz ...7 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği
Bölüm Başkanlığı Önsözü ...9 BİRİNCİ OTURUM ...17 Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı Kurulumu Çalışmaları ...19
G. Yalçın, S. Oral, B. Erkek, S. Bakıcı
Kent İçi Toplu Taşıma Sistemlerde Ağ Haritalarının Önemi ...27
R.Tarhan
Konya Kentinde Coğrafi Bilgi Sistemi İle Kavşaklarda Taşıt Trafiği Gürültü Seviyesinin Tespiti Ve
Halk Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi ...35
S.S. Durduran, Y.Durduran
Mühendislik Ölçmelerinde Sanal Küre Uygulamaları ...47
H.Şahin, M.Erbaş, M.Arslanoğlu
Ortofoto Bilgi Sistemi Tapu Ve Kadastro Modernizasyon Projesi’ndeki Yeri Ve Önemi ...57
A. Kısa, S.Bakıcı, B.Erkek, L.Özmüş, T.Tufan
İKİNCİ OTURUM ...65 Aktif CORS TR ...67 O. Erdoğan, S.Bakıcı, B.Erkek
Tusaga-Aktif İstasyonlarından Gerçek Zamanlı Kinematik GPS Yöntemiyle Elde Edilen Konumların
Doğruluk Analizi ...83 Ö.F. Bütün, T. Baybura
Farklı Baz Uzunluklarında GPS/GLONASS, GPS Ve GLONASS Sonuçlarının Karşılaştırılması ...97 S.Alçay, C.İnal, C.Ö.Yiğit
Kısa GNSS Bazlarda Çoklu Frekanslı Durağan Bağıl Konum Belirleme Yöntemi ...107 O. Kurt
Avrupadaki Düşey Yöndeki Kabuk Hareketlerinin VLBI İle Belirlenmesi ...121 E. Tanır, K. Teke, H.Schuh
ÜÇÜNCÜ OTURUM ...137 Uzun Dönem GPS Zaman Serilerinin Analizi İle Kampanya Tipi GPS Ölçmelerinin İyileştirilmesi ...139 S. Dalğın , E. Tarı
Çok Değişkenli Uyabilen Spline Regresyonu (Mars) Kullanarak Bölgesel İyonosfer Modellemesi ...147 M. Durmaz, M. O. Karslıoğlu
Toplam Elektron Yoğunluğu Ve Tamsayı Belirsizliği Çözümlerinin Korelasyon Analizi ...159 N. Arslan
İyonosferdeki Değişimlerin TEQC Yazılımı İle İzlenmesi ...169 N. Arslan
Gerçek Zamanlı Kinematik GPS Ve İvmeölçer Yardımı İle Bazı Yol Geometrik Standartlarının
Trafik Kazalarına Etkisinin Araştırılması ...179 U.Tuncel, T.Baybura
DÖRDÜNCÜ OTURUM ...189 Zonguldak Taşkömür Havzasında Madencilik Kaynaklı Tasmanın Yapılar Üzerindeki Olumsuz Etkileri Ve
Çözüm Önerileri ...191 E.Can, Ş.Kuşçu, H.Akçın, M.E.Kartal
Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessesesi Yer Altı Üretimlerinde
Program İlerlemeleri Fiili Durumlarının İncelenmesi ...201 S. Sargınoğlu, H.Akçın, E. Can
Maden İmalat Haritalarının Madencilikteki Ve Madenlerdeki İşci Sağlığı Ve İş Güvenliği
Uygulamalarındaki Yeri Ve Önemi ...215 Ş.Kuşçu, E.Can, İ.Buzkan
Erdemir’de Yapılan Mühendislik Ölçmeleri Ve Harita Mühendislerinin Rolleri ...225 A.G.Uzun
Çelik Boruların Bağlantı Yerlerinin Jeodezik Ölçme Aletleri İle Kontrolü ...233 H. Erkaya, A. Pırtı, S. Demir, B. Yalçın
BEŞİNCİ OTURUM ...241 Büyükçekmece Gürpınar Sahili Anroşman İnşaatı İşinde Deniz Dip Haritasının Batimetrik
Yöntemle Oluşturulması ...243 C. Uçar, M.K. Torun
Liman İnşasında Çekirdek Yapının GPS Ve Batimetrik Ölçülerle Döküm Planına Uygun Olarak
Aplikasyonu Ve Örnek Bir Uygulama ...253 K. Anlar, B. Demirel, H. Akçın
Mimari Belgelemede Lazer Tarama Uygulamaları (Kurşunlu Külliyesi Okuma Salonu Örneği) ...263 Y. Yazar, A. Birdal, U. Avdan, M. Tün, F. Ergincan
GPS Ve Eğim Ölçme Sensörü Verilerinin İncelenmesi ...273 H. Pehlivan, Ö. Aydın
Mutlak Konum Belirlemede Matematik Modeller ...283 O. Kurt
ALTINCI OTURUM ...295 Kentsel Dönüşümün Uygulama Bölgesi Dinamiklerine Ve Taşınmaz Değerine Etkileri ...297 C. Uçar, R.M.Alkan
Kentsel Dönüşüm Projelerinde Bir Uygulama Örneği İle Önerilen Yeni Modelin Karşılaştırılması ...309 N. E. Ülger, B.C.Ülger
Kentsel Gelişimde Dönüşüm Projelerinin Önemi: Trabzon Örneği ... 329 K. Çelik
Ülkemizde Mevcut Kadastro Verilerinin İyileştirilmesinde Karşılaşılan Teknik Sorunlar Ve Uygulamadan Örnekler ..339 M. Dikici
Orman Amenajman Plan Haritalarının Yapımı Ve Kullanımı ...349 R. Kırış, H. C. Anlar, M. Ceylan
YEDİNCİ OTURUM ...351 Üç Boyutlu Modellemede Fotogrametri İle Jeodezik Altyapının Bütünleştirilmesi ...353 F. Batuk, S. Sarıhanoğlu
Bursa Yeni Metropolitan Alanı Temel Planlarının Yapılması Projesi ...361 Ş.Kuşcu, U. G. Sefercik, M. Oruç, M. Sancak, S. Akkan, H.S. Bulut
Tarihi Eserlerin Dökümantasyonunda Geoinformasyon Tekniklerinin Uygulanması; Safranbolu Örneği ...371 D. Kayabaşı, Ç. Bayık, H. Acar, M. Alkan, D. Z.Şeker, Ş. H. Kutoğlu, H. Akçın
Şişen Zeminler Ve Uzaktan Algılama ...381 M. E. Bilir
Fotogrametride Küresel Yüzeyli Objelerin Resim Çekim Ve Değerlendirmesi Üzerine Deneysel Bir Uygulama ...393 T. Üstüntaş, P. Bacaksız
Düşük İrtifada Model Hava Araçları İle Büyük Ölçekli Haritaların Üretilmesi ...401 M. Z. Coşkun
SEKİZİNCİ OTURUM ...403 Gümüşhane İlindeki Barajların Tetiklemiş Olduğu Depremler Üzerine Bir Değerlendirme ... 405 S.Öztürk, T. Bayrak, A. Maltaş
Güneybatı Anadolu’nun Güncel Hız Alanı ...415 E.Gülal, İ.Tiryakioğlu, S.Erdoğan, N. O. Aykut, B.Akpınar, T. Baybura, İ. Yılmaz, E.Ata, T.Öcalan, K.Gümüş, F. Taktak, A.K. Telli, M. Soycan, H.Erdoğan, Ü.Y. Kalyoncuoğlu, M.N.Dolmaz, Ö. Elitok
Tuzla Fayı (İzmir) Boyunca Yer Değiştirmelerin GPS Ve Hassas Nivelman Tekniği İle Belirlenmesi ...427 A.Sabuncu, H. Özener
Kuzey Anadolu Fayı İsmetpaşa Bölümünde Oluşan Asismik Krip Hareketinin GPS İle Araştırılması ...435 H.Özener, A.Doğru, B.Turgut, O.Yılmaz, S Ergintav, R. Çakmak, Z. Çakır
TRAB IGS İstasyonunun Global Hız Ve Lokal Stabilitesinin Araştırılması ...443 M.Ulukavak, M Yalçınkaya., T.Bayrak
DOKUZUNCU OTURUM ...453 Ana GPS Ağlarında Ölçülen Bazlarda Ortalama Hataların Çan Eğrisi Ve Çok Değişkenli İşlevlerin
Kuramsal Açınımları İle Belirlenmesi ...455 K.Melikoğlu, M.Melikoğlu
Katsayılar Matrisinin Satır Sıfır Uzayını Kullanarak Hata Kestirimi ...461 C. T. Çelik
Şeritvari Projelerde Ortometrik Yükseklik Hesabı İçin Polinom Eğrisi Yaklaşımı ...469 A. Ceylan, H.B. Gürses, A. Üstün, S. Doğanalp
Mühendislik Yapılarının İzlenmesinde Kullanılan Sensörlerin Örnekleme Oranındaki Dalgalanma Hatalarının Enterpolasyon İle Düzeltilmesi ...481 C. Ö. Yiğit, C. İnal
L1-Norm Minimization Yöntemi İle Nirengi Ağı Dengelemesi ...493 S.B. Keçeci, Y. Şişman, S. Bektaş
ONUNCU OTURUM ...501 Heyelanların GPS İle İzlenmesinde Hızlı Statik Ölçü Yöntemin Doğruluğunun Araştırılması...503 K.Ö. Hastaoğlu , D. U. Şanlı, İ. E. Ayazlı, Ö. Gürsoy
Yersel Lazer Tarayıcıların Deformasyon Ölçmelerinde Kullanılabilirliği Üzerine Bir Çalışma ...515 M. Gümüş, A. Ceylan
Kinematik GPS İle Köprü Salınımlarının Belirlenmesi ...525 K. S. Görmüş, Ç. Mekik
Yumurta Eğrisi Tasarımı Ve Aplikasyonu ...537 İ.Koç
Dik Koordinat Sisteminde Ardışık Teğetler Yöntemiyle Kurp Ara Noktalarının Aplikasyonunda
Geliştirilen Yeni Bir Bağıntı ...547 H. İnce
ONBİRİNCİ OTURUM ...555 Hidrografik Ölçmelerde Hareket Algılayıcı Sistemlerin Kullanılmasının Gerekliliği ...557 N.O. Aykut, H. Erkaya
Tekel Ürünleri Satış Noktalarının, Eğitim Ve Sağlık Kuruluşları İle Spor Alanlarına Olan Uzaklıklarının,
Yasal Uzaklaşma Mesafelerine Göre Araştırılması ...567 H. İnce, N.Sağır
GPS Antenlerinin Kalibrasyonu...569 E.Gülal, N.O. Aykut, B.Akpınar
GPS Sinyallerini Etkileyen İyonosferdeki Değişimlerin Yermanyetik Fırtına İndisi KP Kullanarak Zaman
Serileri Analizi İle Tanımlanması (1932-2010) ...577 H. Erdoğan
Konya İli Yer Kontrol Noktaları-Röper Bilgi Sistemi Oluşturulması Ve Paylaşım Amaçlı İnternet Uygulaması ...585 F.Sarı, A.Erdi
Laser Donanımlı Tesviye Aletiyle Arazi Tesviyesinin Yapılışı ...587 H. İnce, S.Dönmez, D.Özkıdan
Hareketli Yersel Fotogrametrik Ölçme Sisteminin Kalibrasyonu ...593 İ. Asri, Ö. Çorumluoğlu, İ. Kalaycı
BİRİNCİ OTURUM
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ ALTYAPISI KURULUMU ÇALIŞMALARI G. Yalçın, S. Oral, B. Erkek, S. Bakıcı
KENT İÇİ TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERDE AĞ HARİTALARININ ÖNEMİ
R.Tarhan
KONYA KENTİNDE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ İLE KAVŞAKLARDA TAŞIT TRAFİĞİ GÜRÜLTÜ SEVİYESİNİN TESPİTİ VE HALK SAĞLIĞI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
S.S. Durduran, Y.Durduran
MÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİNDE SANAL KÜRE UYGULAMALARI H.Şahin, M.Erbaş, M.Arslanoğlu
ORTOFOTO BİLGİ SİSTEMİ TAPU VE KADASTRO
MODERNİZASYON PROJESİ’NDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
A. Kısa, S.Bakıcı, B.Erkek, L.Özmüş, T.Tufan
COöRAFø BøLGø SøSTEMø ALTYAPISI KURULUMU ÇALIùMALARI
Dr. G. YALÇIN*,1, S. ORAL*,2, B.ERKEK*,3, S.BAKICI*,4
*Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü, Fotogrametri ve Geodezi Dairesi BaúkanlÕ÷Õ,Oran Sitesi, Ankara.
1gyalcin@tkgm.gov.tr, selamioral@gmail.com, berkek@tkgm.gov.tr, sbakici@tkgm.gov.tr
ÖZET
e-Dönüúüm Türkiye Projesi KÕsa Dönem Eylem PlanÕ “Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Oluúturulabilmesi øçin Bir Ön ÇalÕúma YapÕlmasÕ” konulu 47 numaralÕ ve e- Dönüúüm Türkiye Projesi 2005 Eylem PlanÕ 36 numaralÕ eylemlerin ardÕndan Bilgi Toplumu Stratejisinin Kamu Yönetiminde Modernizasyon baúlÕ÷Õnda yer alan 75 nolu eylem (KYM-75) kapsamÕnda Co÷rafi Bilgi Sistemi AltyapÕsÕ Kurulumu görevi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷üne verilmiútir. ÇalÕúmalarÕn yürütülmesi kapsamÕnda e-Dönüúüm Türkiye øcra Kurulu KararÕ gere÷i Yürütme Kurulu ve Teknik Kurul oluúturulmuú ve 16.12.2009 tarihinde CBS-A Kurulumu Fizibilite Etüdü Hizmet AlÕmÕna øliúkin Sözleúme TÜRKSAT A.ù. ile imzalanmÕútÕr. Bu fizibilite çalÕúmasÕ, aslÕnda uzun dönemli olacak olan bir çalÕúmanÕn baúlangÕcÕdÕr. Projede Avrupa Birli÷i ülkelerince temel alÕnan INSPIRE (The Infrastructure for Spatial Information in Europe) Direktifi rehber alÕnmaktadÕr. INSPIRE Direktifi uygulayÕcÕ ülkeleri EK1, EK2, EK3 tablolarÕnda yer alan temalardan ayrÕ ayrÕ sorumludur.
EK1 tablosundaki “Co÷rafi Referans Sistemleri” gereksiniminin ve EK2 tablosunda yer alan
“Ortogörüntüler” gereksiniminin sa÷lanmasÕ çalÕúmalarÕ Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü (TKGM) tarafÕndan yürütülmektedir. BunlarÕn yanÕnda EK1’deki “Kadastral Parseller” gereksinimi baúlÕ baúÕna TKGM’nin sorumlulu÷u altÕnda ve TAKBøS projesiyle yürütülmektedir. Kadastro parselleri, mekansal çalÕúma yapan birçok disipline altlÕk olan ve ihtiyaç duyulan verilerdir. AyrÕca mekansal altyapÕ uygulamalarÕnda INSPIRE Direktifinin birinci uygulama kuralÕ olan “metaverilerin oluúturulmasÕ”
çalÕúmalarÕ TKGM’nün organizasyonunda gerçekleútirilmiú bir projedir.
Anahtar Kelimeler: INSPIRE, CBS-A, mekansal veri altyapÕsÕ, TKGM.
THE STUDIES ON SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE Abstract
The responsibility to create Geographic Information System Infrastructure is given to General Directorate of Land Registry and Cadastre (GDLRC) under Action75 in “Information Society Strategy – Modernization in Public Administration” After Action47 on “Initial Study for Turkish National Geographic Information System” in “e_Transformation Turkey Project Short-Term Action Plan” and Action36 in “e_Transformation Turkey Project 2005 Action Plan”. In the concept of this action Execution Committee and Technical Committee are created and “Contract on Feasibility Study for Purchase of Service to Create Geographic Information System (GIS) Infrastructure” is signed by TURKSAT Aù on 16.12.2009. This feasibility study is the first step of a long-term study. INSPIRE (The Infrastructure for Spatial Information in Europe) Directive is one of the guide documents in the project.
European Union (EU) countries are responsible for all themes in Annex1, Annex2 and Annex3 in the directive.
The projects on the theme “Geographic Reference Systems” in Annex1 and the theme “Orthoimages” in Annex2 are executed by GDLRC. Beside these the project on the theme “Cadastral Parcels” in Annex1 is totally under responsibility of GDLRC with the TAKBIS (Land Registry and Cadastre) Project. Cadastral parcels are base documents for many discipline and data needed. Also the first implementation rule in INSPIRE Directive is to create metadata” and studies to create metadata portal is realized in the body of GDLRC.
Keywords: INSPIRE, GIS, spatial data infrastructure, GDLRC.
1. Giriú
Dünyadaki pek çok geliúmiú ülke örneklerine benzer úekilde, ülkemizde de bilgi toplumuna dönüúüm süreci yaúanmaktadÕr. Söz konusu dönüúüm sürecinin bir aracÕ olarak geliútirilen e-Dönüúüm Türkiye Projesi kapsamÕnda çalÕúmalar sürdürülmektedir.
Bu çerçevede; BaúbakanlÕ÷Õn 04.12.2003 tarihli ve 2003/48 sayÕlÕ genelgesi kapsamÕnda hayata geçirilen KÕsa Dönem Eylem PlanÕ’nda 47 no’lu “Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sisteminin oluúturulmasÕ için bir ön çalÕúma yapÕlmasÕ” kararlaútÕrÕlmÕú, sorumlu kuruluú olarak Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü belirlenmiútir. Kurumumuz koordinatörlü÷ünde, Harita Genel KomutanlÕ÷ÕnÕn da katkÕlarÕyla, kamu kurum ve kuruluúlarÕ, belediye ve üniversite temsilcilerinden oluúturulan çalÕúma grubu ile yürütülen çalÕúmalar, eylem takvimine uygun olarak bu raporun hazÕrlanmasÕ ile sonuçlanmÕútÕr. Raporda, ülkemizdeki ve dünyadaki Co÷rafi bilgi sistemi çalÕúmalarÕ incelenmiú, detaylÕ mevcut durum analizleri yapÕlmÕú, sorunlar belirlenmiú, beklentiler ortaya konmuú ve 2005 yÕlÕ Uygulama PlanÕ önerisi getirilmiútir. Bilgi toplumu strateji belgesinin hazÕrlanmasÕna kadar geçecek sürede zaman kaybÕnÕ önlemek amacÕyla 2005 yÕlÕnda uygulanmasÕ öngörülen Eylem PlanÕ Devlet Planlama TeúkilatÕ’nÕn koordinasyonunda hazÕrlanmÕú ve 24.03.2005 tarihli ve 2005/5 sayÕlÕ Yüksek Planlama Kurulu KararÕ ve eki e- Dönüúüm Türkiye Projesi 2005 Eylem PlanÕ 1 Nisan 2005 tarih ve 25773 sayÕlÕ Resmi Gazete’de yayÕmlanarak yürürlü÷e girmiútir. 2005 Eylem PlanÕ, Eylem numarasÕ 36 “Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Oluúturmaya Yönelik AltyapÕ HazÕrlÕk ÇalÕúmalarÕ”nÕn yapÕlmasÕdÕr. Eylemden sorumlu Kuruluú Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü, ilgili kuruluúlar Devlet Planlama TeúkilatÕ, Harita Genel KomutanlÕ÷Õ, DøE (TÜøK), TÜBøTAK, øller BankasÕ Genel Müdürlü÷ü, ølgili di÷er Kamu Kurum ve KuruluúlarÕ ile Sivil Toplum KuruluúlarÕdÕr. Eylem kapsamÕnda “øúlem ve Veri KapsamÕ ile StandartlarÕn (SÕnÕflandÕrma, Metaveri, Veri Toplama-Depolama-Kalite-PaylaúÕm EsaslarÕ) Belirlenmesi, øletiúim Alt YapÕsÕ, Kurumsal YapÕlanma Görev ve SorumluluklarÕn TanÕmlarÕnÕ øçeren TUCBS Politika/Strateji DokümanÕnÕn HazÕrlanmasÕ ve Yasal Düzenleme øhtiyaçlarÕnÕn Tespit Edilmesi”
görevlerinin yerine getirilebilmesi için komisyonlar oluúturularak Nisan 2006 tarihli rapor ile çalÕúmalar sonuçlandÕrÕlmÕútÕr.
2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem PlanÕnda, eylemlerin zaman planlamasÕna temel teúkil eden önceliklendirme metodolojisi belirlenerek 2006-2010 yÕllarÕ arasÕnda gerçekleútirilecek eylemlerle ilgili açÕklamalar, eylem sorumlusu ve ilgilisi kuruluúlar, eylemlerin di÷er eylemler ile iliúkisi, baúlangÕç tarihleri ve sürelerine iliúkin bilgilere yer verilmiútir. Bilgi Toplumu Stratejisinin Kamu Yönetiminde Modernizasyon baúlÕ÷Õnda yer alan 75 nolu eylem (KYM-75) kapsamÕnda Co÷rafi Bilgi Sistemi AltyapÕsÕ Kurulumu görevi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷üne verilmiútir. Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Projesi ile kamu kurum ve kuruluúlarÕnÕn sorumlusu olduklarÕ co÷rafi bilgileri ortak altyapÕ üzerinden kullanÕcÕlara sunmalarÕ amacÕyla bir portal oluúturulmasÕ ve co÷rafi verilere iliúkin içerik ve de÷iúim standartlarÕnÕn belirlenmesi hedeflenmiútir. Genel Müdürlü÷ümüz sorumlulu÷unda yürütülen 75 nolu “CBS AltyapÕsÕ Kurulumu” eylem kapsamÕnda yapÕlacak çalÕúmalarÕn çok katÕlÕmlÕ olmasÕ ve proje sonucunda belirlenecek veri standartlarÕ ile kurulacak portalÕn ülke genelinde kullanÕmÕnÕn sa÷lanmasÕ gerekti÷inden 21 ùubat 2007 tarihli e-Dönüúüm Türkiye øcra Kurulu KararÕ gere÷i Yürütme Kurulu ve Teknik Kurul oluúturulmuú, ayrÕca kurumlardan ørtibat Personelleri belirlenmiútir.
16.12.2009 tarihinde CBS-A Kurulumu Fizibilite Etüdü Hizmet AlÕmÕna øliúkin Sözleúme TÜRKSAT A.ù. ile imzalanmÕú olup 75 nolu eylem kapsamÕnda çalÕúmalar yürütülmüútür. Bu sözleúme 5809 sayÕlÕ kanunun 67. Maddesi ile 406 sayÕlÕ kanunun yeniden düzenlenen Ek 33. Maddesi gere÷i “4/1/2002 tarihli ve 4734 sayÕlÕ Kamu øhale Kanunu kapsamÕndaki idareler, e-devlet ile ilgili bilgi ve iletiúim teknolojileri hizmetleri kapsamÕnda, Türksat A.ù.’den do÷rudan yapacaklarÕ hizmet alÕmlarÕ yönünden, 4734 sayÕlÕ Kamu øhale Kanununa tabi de÷ildir.” hükmüne dayanÕlarak akdedilmiútir.
2. CBS-A Projesi Fizibilite Etüdünün KapsamÕ ve Yüklenicinin Yükümlülükleri
a) YapÕm iúine ait ihale dokümanlarÕnÕn hazÕrlanmasÕna esas olacak kurumsal görev, yetki, politika, kaynak ve iliúkilerin incelenerek raporlanmasÕ: Kurumlarla ilgili faaliyetlerin, veri setlerinin incelenmesi ve co÷rafi bilgiler ile ilgili bütün yasal düzenlemelerin analiz edilmesi, kurumlara ait yetki ve sorumluluklarÕn tespit edilmesi
b) ølgili kurumlarÕn mevcut yazÕlÕm donanÕm–a÷ altyapÕsÕ ve güvenlik konularÕnda Servis ve hizmetlerin incelenmesi ve raporlanmasÕ: KurumlarÕn mevcut yazÕlÕm donanÕm–a÷ altyapÕsÕ ve güvenlik konularÕnda servis ve hizmetlerin incelenmesi, söz konusu kurumlarÕn sisteme entegre çalÕúabilmeleri için ihtiyaçlarÕnÕn tespit edilerek kurumsal maliyetlerin raporlanmasÕ,
c) Ulusal düzeyde CBS-A geliútirilmesi amacÕ ile di÷er ülkelerdeki benzer çalÕúmalar ve örnek ülke CBS altyapÕlarÕnÕn incelenmesi ve raporlanmasÕ: EUROGI, INSPIRE, GINIE gibi Co÷rafi Bilgi Sistemi çalÕúmalarÕnÕn veri içerik ve standartlarÕnÕn, bilgi iletiúim teknolojilerinin, yasal düzenlemelerinin incelenerek raporlanmasÕ, yurtdÕúÕ teknik inceleme gezisinin düzenlenmesi,
d) ISO 191XX standartlarÕnÕn Türk StandartlarÕ Enstitüsünden satÕn alÕnarak sayÕsal ortamda øúverene teslim edilmesini müteakip ISO 191XX (Türkçeleútirilmiú olanlarÕn Türkçesinin veya orijinallerinin mevcut haliyle) ve OGC standartlarÕnÕ esas alarak ihale kapsamÕnda yer alan tüm iúleri içeren ulusal bir standart tasla÷Õn (Türkçe) hazÕrlanmasÕ, çalÕútayda görüúülerek tasla÷a son úeklinin verilmesi ve TSE’ye sunulmak üzere øúverene teslim edilmesi,
e) Ulusal düzeyde CBS-A geliútirilmesi için alternatif stratejiler ve modellerin önerilmesi, f) YapÕm øúine ait yaklaúÕk maliyeti de içeren Fizibilite Raporunun HazÕrlanmasÕ,
g) CBS-A geliútirilmesi için önerilen alternatif strateji ve modellerin, yapÕm iúine ait taslak ihale dokümanlarÕnÕn ve ihale kapsamÕnda yer alan tüm iúleri içeren ISO 191XX ve OGC standartlarÕ esas alÕnarak hazÕrlanan ulusal standart tasla÷ÕnÕn görüúülerek yapÕm iúi ihale ùartnamesi tasla÷Õna son úeklinin verilmesi amacÕyla ÇalÕútay düzenlenmesi,
h) CBS-A kurulumu yapÕm iúine ait taslak teknik úartnamenin hazÕrlanmasÕ,
i) Ulusal düzeyde CBS-A oluúturulmasÕna ve yönetimine yönelik kurumlarÕn co÷rafi veri üretimini ve paylaúÕmÕnÕ düzenleyen gerekli yasal düzenlemeler ile kurumsal yapÕlanmaya yönelik taslak mevzuat önerisinin hazÕrlanmasÕ.
3. GERÇEKLEùTøRøLEN ÇALIùMALAR
16 AralÕk 2009 tarihinde TKGM ve TÜRKSAT arasÕnda “Co÷rafi Bilgi Sistemleri AltyapÕsÕ Kurulumu Fizibilite Etüdü Hizmet AlÕmÕ Sözleúmesi” imzalanmÕú ve projeye baúlanmÕútÕr. Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sistemi AltyapÕsÕ Kurulumu Projesi ile tekrarlÕ veri üretiminin önlenmesi, karúÕlÕklÕ kullanÕlamayan verilerin kullanÕlabilir hale getirilmesi ve en önemli olarak do÷ru ve güncel co÷rafi bilgiye en son teknoloji ile en kÕsa sürede eriúimin sa÷lanmasÕ hedeflenmektedir.
Co÷rafi veri altyapÕsÕnÕn kurulmasÕna yönelik ihtiyaç ve gereksinimlerin tespit edilmesi amacÕyla 7 kategoriden ve toplam 94 sorudan oluúan web tabanlÕ bir Analiz Formu hazÕrlanmÕú, 11 BakanlÕk, 2 Kurum ve 4 Büyükúehir Belediyesi ile kurumsal görüúmeler gerçekleútirilmiú olup idari, yasal, mali, kurumsal, yazÕlÕm, donanÕm ve veri altyapÕlarÕ olmak üzere 7 kategoride analiz gerçekleútirilmiútir. Bu
analizler için toplamda 50’den fazla kurum ile görüúmeler yapÕlmÕútÕr. AyrÕca analiz formlarÕ belediyelere ve üniversitelere yönelik güncellenerek bu kurumlar için ayrÕ analizler yapÕlmÕútÕr.
Teknik kurul üyelerinden ve TÜRKSAT Aù elemanlarÕndan toplam 23 kiúi, fizibilite etüdü kapsamÕnda 6 ülkeye (øspanya, øtalya, Almanya, Hollanda, Norveç, Finlandiya) teknik gezi ziyaretinde bulunmuútur.
Geliúmeleri ve yapÕlan çalÕúmalarÕ paylaúmak adÕna farkÕndalÕk toplantÕlarÕ, teknik kurul ve yürütme kurulu toplantÕlarÕ yapÕlmÕú olup 20-14 Eylül 2010 tarihlerinde çalÕútay düzenlemiútir. ÇalÕútayda TÜRKSAT Aù’nin hazÕrlamÕú oldu÷u fizibilite etüdü raporunun bilgilendirmesi yapÕlmÕú olup irtibat personelleri, teknik kurul üyeleri ve yürütme kurulu üyelerinin de÷erlendirmeleri alÕnmÕútÕr.
4. CBS-A KapsamÕnda TKGM Koordinasyonundaki Projeler
TUCBS ile ülkedeki co÷rafi bilgi kullanÕcÕlarÕnÕn konuma dayalÕ karar verme durumlarÕnda ihtiyaç duyulan do÷ru ve güncel co÷rafi bilginin ulusal standartlarda çevrimiçi (online) eriúimine olanak tanÕnmasÕ amaçlanmaktadÕr (TKGM, 2006). Bu proje ile Avrupa Birli÷i ülkelerince yürütülecek olan INSPIRE (The Infrastructure for Spatial Information in Europe) temel alÕnmÕútÕr.
Avrupa Birli÷i Parlementosu tarafÕndan 23 Temmuz 2004 tarihinde onaylanan ve yayÕnlanan INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in the European Community: Avrupa Birli÷i Co÷rafi Bilgi AltyapÕsÕ) DøREKTøFø, Avrupa Birli÷indeki CBS faaliyetlerini yasal zemine oturtmaktadÕr. INSPIRE DøREKTøFø, birli÷e üye tüm ülkelere, bu direktif içinde yer alan teknik ve idari düzenlemelere uyma zorunlulu÷unu getirmektedir. INSPIRE projesinin amacÕ, Avrupa'da herhangi bir kullanÕcÕnÕn, gerçek zamanlÕ, olarak güncel co÷rafi bilgiye eriúilmesini sa÷lamaktÕr. Bu amaca ulaúmak için INSPIRE Projesi, dört temel aúamadan oluúmaktadÕr. Birinci aúama, Avrupa Birli÷i ülkelerinde yer alan co÷rafi veri setlerinin dokümantasyonun hazÕrlanmasÕ (metaverilerin oluúturulmasÕ) ve bu dokümantasyona eriúim için gerekli araçlarÕn geliútirilmesidir. økinci aúama, farklÕ kaynaklardan eriúilen farklÕ veri setlerinin ortak bir sistemde harmonize ederek kullanÕma açÕlmasÕdÕr. Üçüncü aúama; co÷rafi objelere (örne÷in ulaúÕm, orman, vb.) iliúkin ortak co÷rafi veri modelleri geliútirilerek mevcut veri setlerinin entegrasyonudur.
Dördüncü ve son aúama ise, farklÕ ulusal ve lokal düzeylerdeki, farklÕ düzey (ölçek) ve farklÕ kaynaklara sahip co÷rafi veri setlerini, ortak standartlar ve protokoller kullanarak, sürekli (seamless) co÷rafi veritabanlarÕ úeklinde entegre edebilecek hizmetlerin sunulmasÕdÕr (TKGM, 2005).
INSPIRE Direktifi, 25.04.2007 tarihli Avrupa Birli÷i resmi gazetesinde yayÕnlanarak uygulamaya geçmiútir (AkÕncÕ ve Cömert, 2009; European Parliament and of the Council of European Union, 2007).
2009-2013 yÕllarÕ INSPIRE Direktifi’nin Uygulama Dönemi’dir. Üye ülkelerde yasal olarak kabul edilir edilmez, belirlenen yol haritalarÕna göre uygulamaya baúlanacak ve izlenecektir. INSPIRE Direktifi kapsamÕnda gereksinimlerin ilk sÕrasÕnÕ “metadata”, ikinci sÕrasÕnÕ INSPIRE Direktifinde EK1, EK2 ve EK3 tablolarÕnda belirtilen konumsal veri katmanlarÕ ve servisleri yer almaktadÕr (AydÕno÷lu vd, 2005).
TUSAGA-Aktif Projesi EK1’in ilk maddesi olan “co÷rafi referans sistemleri” (Kadastre International, 2007) ile, Ortofoto Üretim øúleri Projesi EK2’nin üçüncü maddesi olan “ortogörüntü” (Kadastre International, 2007) ile ba÷daútÕrÕlarak yürütülmektedir. INSPIRE Direktifi’nin Uygulama KurallarÕnÕn ilk maddesi “metadata”dÕr (Kadastre International, 2007). Direktife göre üye ülkelerin konumsal veri setleri ve servisleri için metaverilerini üretmeleri ve güncellemeleri gerekmektedir. Harita Bilgi BankasÕ (HBB) Projesi de http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/ web adresi üzerinden metaverilerin girilebildi÷i ve güncellenebildi÷i bir projedir.
4.1 Co÷rafi Referans Sistemleri
Türkiye Ulusal Sabit GPS A÷Õ (TUSAGA), askerî ve sivil projelere yönelik veri toplama úeklini, aktif ve sürekli yapÕya dönüútürerek; daha duyarlÕ 3 boyutlu konum belirlemek amacÕyla baúlatÕlan projedir.
Projenin amacÕ temel olarak savunma ve kalkÕnmaya yönelik tüm alt yapÕ projelerinde teknolojik olarak etkin ve ekonomik bir úekilde yerküresi uydu tabanlÕ konumlama sisteminde üretilecek olan düzeltme
bilgilerinin yayÕmlanmasÕ suretiyle hassas konum belirleme sistemini kurmaktÕr. Harita Genel KomutanlÕ÷Õ (HGK) ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü (TKGM) baúta olmak üzere harita ve harita bilgisi üreten kurumlar ile gerçek ve tüzel kiúilerin yersel ve bölgesel boyutta jeodezik nokta tesisi (nirengi, poligon vb.) ölçüm ve hesaplamalarÕnÕn hÕzlÕ ve do÷ru olarak yapÕlmasÕ, tapu ve kadastro bilgi sistemlerinde gereksinim duyulan veri dönüúümlerinin gerçekleútirilmesi amaçlanmaktadÕr (http://www.hgk.mil.tr/haritalar_projeler/jeodezi/tusaga_aktif.htm).
Günümüzde, konum belirlemede GPS teknikleri önemli bir yere sahiptir. Konumsal bilgilerin çok sayÕda kullanÕm alanÕ bulunmaktadÕr. E-devlet projeleri de bu alanlardan birisidir (YÕldÕrÕm vd, 2009). TKGM tarafÕndan yürütülen ve bir e-devlet projesi olan TUCBS Projesi’nin temel aldÕ÷Õ INSPIRE Direktifi’nin temel gereksinimlerdeki EK1 listesinin baúÕnda “co÷rafi referans sistemleri” gelmektedir. TUSAGA-Aktif Projesi kapsamÕndaki 147 istasyon ile elde edilen ölçmeler ve dönüúümlerle tek bir referans sistemi kurulmuú olacaktÕr.
4.2 Meta data
INSPIRE Direktifi ile Avrupa Birli÷i üye ülkeleri; co÷rafi veri setlerine ve co÷rafi veri hizmetlerine iliúkin metaverileri (INSPIRE Teknik Yönetmeli÷ine uygun olarak) hazÕrlayacaklar ve güncel tutacaklardÕr. Direktifin ekinde (EK I) yer alan aúa÷Õdaki co÷rafi detaylara iliúkin metaverileri direktifin yayÕn tarihinden itibaren 2 yÕl içerisinde hazÕrlayacaklardÕr. Direktifin 2. ve 3. ekinde (EK II ve EK III) yer alan co÷rafi detaylara iliúkin metaverileri ise direktifin yayÕn tarihinden itibaren 5 yÕl içerisinde hazÕrlayacaklardÕr (TKGM, 2005).
Ülkemizde TUCBS’ye altlÕk olmasÕ açÕsÕndan metaverilerin girilmesi ve güncellenebilmesi için bir web sayfasÕ hazÕrlanmÕú ve http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/ web adresi üzerinden uygulamaya konmuútur.
HBB Projesi yasal altlÕ÷ÕnÕ 2005 yÕlÕnda yürürlü÷e giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeli÷i’nin 103, 104 ve 105. Maddelerinden almaktadÕr. Projede ISO 19115/TC211 standartlarÕ kullanÕlmÕútÕr.
Web sayfasÕ hazÕrlÕk aúamasÕnda dahi “Test AúamasÕndadÕr” uyarÕsÕ ile kullanÕcÕlara sunulmuú, her aúamada eleútiriler ve yorumlar alÕnmÕú, çalÕúmalara bu kapsamda yön verilmiútir. ùu anda Metadata Girme, Metadata Sorgulama, Yer Kontrol NoktasÕ Sorgulama, Google Earth ile Entegrasyon iúlevleri hizmet vermektedir (YalçÕn ve BakÕcÕ, 2008; YalçÕn vd, 2007; BakÕcÕ vd, 2007).
Proje çalÕúmasÕ süresince katÕlÕm geniú tutulmaya çalÕúÕlmÕútÕr ve halen de çalÕúmalar bu úekilde sürdürülmektedir. Projeye baúlamadan önce analiz çalÕúmalarÕ kapsamÕnda Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü ile Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüklerinin (22 adet) ilgili idari ve teknik personeli bilgilendirilmiútir. ArdÕndan ilgili kurumlarÕmÕzÕn üst yönetimi ve teknik personeliyle aynÕ bilgilendirme toplantÕlarÕ yapÕlmÕú ve yorumlarÕ alÕnmÕútÕr. Projenin yazÕlÕmÕnÕn tamamlanmasÕnÕn ardÕndan test çalÕúmalarÕ yapÕlmaya baúlanmÕútÕr. Test sürecinde de yine katÕlÕm geniú tutulmaya çalÕúÕlmÕútÕr. Bölge Müdürlüklerimize ve kurumlarÕmÕza 27.02.2007-02.03.2007 ile 24.04.2007-27.04.2007 tarihleri arasÕnda ayrÕ ayrÕ birer haftalÕk uygulamalÕ e÷itimler verilmiútir ve test verilerini girmeleri istenmiútir. Bu çalÕúmalar sonucunda gelen geribildirimlere göre yazÕlÕm iyileútirilmiútir.
Harita ile ilgili kurumlarÕn üst yönetiminin ve teknik personelinin proje ile ilgili farkÕndalÕ÷ÕnÕn arttÕrÕlabilmesi için 16.09.2008 ve 26.01.2009 tarihli iki grup halinde iki resmi yazÕ yazÕlmÕú, yazÕlarÕn gere÷i olarak her kurum Genel Müdür YardÕmcÕmÕz, Daire BaúkanÕmÕz ve Proje Sorumlusu ile birlikte ayrÕ ayrÕ ziyaret edilerek farkÕndalÕk toplantÕlarÕ gerçekleútirilmiútir.
Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüklerine, di÷er kamu kurum ve kuruluúlarÕ tarafÕndan BÖHHBÜY’ne göre üretimi yapÕlmÕú iúlerin, kadastro ve bölge müdürlüklerimize kontrol amacÕyla gelmesi durumunda, öncelikle http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata web adresi üzerinden, Harita Bilgi BankasÕ’na metadata giriú kontrollerinin yapÕlmasÕ hususu, 06.04.2009 tarihli yazÕmÕz ile bildirilmiútir. 13.04.2009 tarihli Bakan
OnaylÕ yazÕmÕz ile de projenin faaliyet esaslarÕ belirtilmiú ve metadata giriúlerinin yapÕlaca÷Õ web portalÕ tekrar duyurulmuútur.
Projenin gerek ülke düzeyinde ve gerekse uluslar arasÕ arenada tanÕtÕmÕ amacÕyla toplantÕlarda, seminerlerde sunumu yapÕlmÕú ve bildiriler sunulmuútur. Halen imkânlar ölçüsünde de tanÕtÕm çalÕúmalarÕna devam edilmektedir. YapÕlan çalÕúmalarÕn mümkün oldu÷unca her platformda sunulabilmesi için çaba harcanmÕútÕr, bu konuda bildiriler de yayÕnlanmÕútÕr.
4.3. Ortofoto
Mekansal veri üretmenin ve mekansal veri seti yaratmanÕn yöntemlerinden biri fotogrametrik yöntemdir.
Fotogrametrik yöntem hÕzlÕ, do÷ru ve güvenilir veri toplama teknolojilerinin en önemlilerindendir. AyrÕca ortofoto teknolojisi kullanÕldÕ÷Õnda co÷rafi bilgi sistemleri için kullanÕlan haritalar gerçek yeryüzü görüntüsü ile entegre oldu÷undan görsel bilgi zenginli÷ini de sa÷lamaktadÕr (Çelik vd, 2005). SayÕsal ortofoto ürünler, CBS ile kullanÕmÕnda hÕzlÕ karar verme imkanÕ sa÷lamaktadÕr. Veriler kÕsa zamanda toplanabilmekte ve planlama açÕsÕndan kÕsa zamanda çözümler üretilebilmektedir. OrtofotolarÕn kÕsaca belirtilen bu avantajlarÕndan ve önemlerinden dolayÕ Ulusal Ortofoto Bilgi Sistemi’nin kurulmasÕ yönünde adÕmlar atÕlmÕútÕr. BakanlÕklar ArasÕ Harita øúlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu (BHøKPK)’nun Bilimsel AraútÕrma ve Koordinasyon Komisyonu (BARKOK), kamu kurumlarÕndaki üretim ve kullanÕm kapasitelerinin belirlenmesi ve eldeki mevcut imkanlar ile ulusal ortofoto bilgi sistemi kurulumunun maliyet analizleri ve gereksinimlerinin belirlenmesini amaçlamÕútÕr (Ayhan vd, 2009).
Komisyonun çalÕúma raporuna göre anket sonuçlarÕ ortofoto üretiminde sadece hava foto÷rafÕ kullanÕm oranÕ %17, hem hava foto÷rafÕ hem de uydu görüntünün beraber kullanÕm oranÕ %52’dir. Buna ek olarak ulusal ortofoto bilgi sistemi kurulmasÕ %96 gibi yüksek bir oranla istenmektedir (BARKOK Raporu, 2009).
INSPIRE Direktifi’nin EK2’de belirtilen gereksinimlerinden biri de ortofotolardÕr. AyrÕca ortofoto metaverilerinin, metaveri uygulama esaslarÕnÕn kabul edilmesini takiben en geç 2 yÕl içerisinde oluúturulmasÕ beklenmektedir.
5. Sonuçlar
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlü÷ü koordinasyonunda dokuz ay süresince yürütülmüú olan fizibilite etüdünün hazÕrlanmasÕ çalÕúmalarÕnÕn ürünü, çalÕútayda, “Fizibilite Etüdü Raporu ve Ekleri” olarak tüm irtibat personellerine, teknik kurul ve yürütme kurulu üyelerine sunulmuútur. Raporla birlikte aúa÷Õdaki dokümanlar hazÕrlanmÕútÕr:
1. Kurumsal Görüúmeler KatÕlÕmcÕ Listesi 2. Kurumsal AnalÕz Raporu (Kurum BazlÕ) 3. Kurumsal Analiz Raporu Analiz BazÕnda 4. Ana Tema Alt Tema Sorumlu Kurum Listesi 5. Dünya Co÷rafi Bilgi AltyapÕsÕ AnalÕz Raporu 6. YurtdÕúÕ Teknik ønceleme Gezileri Sonuç Raporu 7. Sosyokültürel Sosyoekonomik Analiz Raporu 8. Taslak Yasal Mevzuat Önerisi
9. Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Kurumu Kanun TasarÕsÕ Tasla÷Õ 10. Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Üst Kurulu Kanun TasarÕsÕ Tasla÷Õ 11. Türkiye Ulusal Co÷rafi Veri AltyapÕsÕ StandartlarÕ Taslak DokumanÕ 12. Taslak Teknik ùartname
13. Maliyet TablolarÕ
14. Avrupa’da Mevcut Yasal Çerçevenin Analizi 15. Türkiye’de Mevcut Yasal AltyapÕnÕn Analizi 16. Risk Analiz Formu
Bundan sonraki aúamada CBS-A yapÕm iúine geçilmesi, tüm kurumlarÕn verilerini portalden sunulabilecek úekilde ortak standarda dönüútürmeleri, taslak olarak hazÕrlanmÕú olan taslak teknik úartnameden ve taslak yasa tasarÕlarÕndan yararlanÕlmasÕ, hem kurumlarÕn kendi içinde hem de merkezi organizasyon ve yönetim anlamÕnda önerilen idari modellerin dikkate alÕnmasÕ, her temanÕn ve alt temanÕn üretim –koordinasyon sorumlulu÷unun tanÕmlanan kurumlarca yürütülmesi beklenmektedir.
Türkiye’de mekânsal veri altyapÕsÕnÕ oluúturma çalÕúmalarÕ, Türkiye Ulusal Co÷rafi Bilgi Sistemi (TUCBS) olarak adlandÕrÕlan proje ile TKGM tarafÕndan yürütülmektedir. Proje kapsamÕnda INSPIRE (The Infrastructure for Spatial Information in Europe) Direktifi temel alÕnmÕútÕr. Harita Bilgi BankasÕ (HBB) Projesi, TUSAGA-Aktif Projesi ve Ortofoto Üretim Projesi, bu uzun dönemli TUCBS’ye altlÕk oluúturacak projelerdir.
KENT øÇø TOPLU TAùIMA SøSTEMLERDE Aö HARøTALARININ ÖNEMø
R.TARHAN1
1 østanbul Büyükúehir Belediyesi, østanbul UlaúÕm San. Tic.A. ù.Genel Müdürlü÷ü Harita BakÕm Mühendisi, Esenler, østanbul tarhan@istanbul-ulasim.com.tr
Özet
RaylÕ sistemler, otobüs, minibüs ve taksi iúletmeleri, denize kÕyÕsÕ bulunan úehirlerde deniz ulaúÕm iúletmeleri gibi birçok toplu taúÕma gerçekleútiren kuruluúlar, yolcularÕna sunduklarÕ güzergâh a÷
haritalarÕ sayesinde düzenli bir ulaúÕmÕ sa÷layabilmektedirler. Özellikle uzun güzergâhlara sahip raylÕ sistemler ve belediye otobüsleri a÷ haritalarÕ sayesinde yolcularÕnÕn bilgi edinmelerini bir ihtiyaç olarak görürler. Özellikle büyük kentlerde ulaúÕmÕ sa÷layan istasyonlarda asÕlÕ bulunan güzergâh a÷ haritalarÕ yolcu kitlelerinin de ilk baúvurduklarÕ noktalar olmaktadÕr. Bu çalÕúmamÕzda baúta østanbul olmak üzere birçok büyük kentimizde oluúturulan úehir içi ulaúÕmÕna yönelik a÷ haritalarÕnÕn tarihi seyri ve bu haritalarÕn nasÕl oluúturulduklarÕnÕ incelemeye çalÕúaca÷Õz. Dünya kentlerinden de örnekler verece÷imiz bu çalÕúmada a÷ haritalarÕnÕn önemi üzerinde durulacaktÕr. Ölçeksiz, ölçüsüz ve ço÷unlu÷u görsel amaç için hazÕrlanan renkli ve göze hitap eden bu haritalarÕn günlük hayatta birçok kiúinin önemli bir kÕlavuzu oldu÷unu unutmamak gerekir.
Anahtar kelimeler: A÷ HaritasÕ, Toplu TaúÕma, Güzergâh, RaylÕ Sistemler
IMPORTAND OF NETWORK MAPS IN PUBLIC TRANSPOTATION OF CITY CENTER
Abstract
Railway, bus, minibus, taxi and marine transportation companies provide their passengers coordinated transport by network maps. Especially railway and bus companies which have long routes consider informing passengers necessary by providing network maps. In the big cities; passengers firstly consult network maps in the stations. In this study, we analyze the historical background and preparation phase of urban network maps in the Istanbul and other major cities. We give examples from other cities and emphasize the importance of network maps. We must keep in mind these colorful network maps which don’t have scale and dimension and prepared for the purpose of visually are important guide in daily life for the people.
Keywords: Network map,public transportation,line of travel, railway systems.
1.Giriú
Birbirleri ile iliúkili noktalarÕ çizgisel veya grafiksel olarak tanÕmlayan úekil veya çizimlere “a÷”
tanÕmlamasÕ yapÕlmÕútÕr. Oluúturulan bu úekil veya çizimlerde bölgesel ö÷elerin veya sabit noktalarÕn belirtilmesi halinde bu çizimlere a÷ haritasÕ adÕ verilir. Ölçekli veya ölçeksiz olarak oluúturulan bu haritalardaki sabit ö÷eler göl, nehir, çevre yolu veya bölgeyi tanÕmlayan özel bir nokta da olabilir. ùekil veya çizimler üzerine eklenen bu ö÷eler sayesinde úehrin genel bir konumu a÷ haritasÕna yansÕtÕlmÕú olur.
Büyük kentlerde úehir içi ulaúÕma yönelik oluúturulan a÷ haritalarÕ birçok amaç için kullanÕlabilmektedir.
Turizm ve gezi alanlarÕ, büyük ticarethanelerin müúteri hizmetleri gibi önemli alanlarÕ bu amaçlar içerisinde sayabiliriz.
Bu çalÕúmamÕzda kent içi toplu taúÕmaya yönelik oluúturulan a÷ haritalarÕnÕn yapÕsÕ ve günlük hayattaki önemi ile ilgili detaylarÕ bulacaksÕnÕz. ùematik veya grafiksel olarak hazÕrlanmÕú bu haritalarda yön bulma, adres tespiti, önemli noktalarÕn yerleri, varÕú zamanlarÕ, hat uzunlu÷u ve baúka hatlara geçiú bilgileri gibi önemli yolcu bilgilendirme detaylarÕndan oluúur. YaúadÕ÷ÕmÕz yüzyÕlda kent içi ulaúÕm büyük úehirlerin en büyük sorunlarÕndan birisi olmuútur. Bu sorunun çözümü genel olarak tüm dünya kentlerinde toplu taúÕma ile giderilmeye çalÕúÕlmaktadÕr. Metro, tramvay ve banliyö hatlarÕ gibi raylÕ sistemlerin yanÕ sÕra otobüs, minibüs ve gemi iúletmeleri de bu çözümler içinde yer almaktadÕr. Hem úehir içinde yaúayanlar hem de dÕúarÕdan gelen ziyaretçiler için úehir içi ulaúÕm noktalarÕ ve bölgesel adreslerin kolay anlaúÕlmasÕ için bazÕ görsel çizimlere duyulan ihtiyaç úehir içi seferler düzenleyen kuruluúlarÕ da harekete geçirmiú ve bu amaçla ilk ulaúÕm a÷ haritalarÕ oluúturulmaya baúlanmÕútÕr.
2.A÷ HaritalarÕnÕn Tarihçesi
Tarihi, yaklaúÕk olarak 150 yÕl öncesine kadar dayanan kent içi toplu taúÕma sistemleri; günümüzde birçok modern çeúidi ile karúÕmÕza çÕkmaktadÕr. Bu hatlarÕn ilk olarak hayata geçirildi÷i kentler olan Londra, Paris ve Berlin gibi büyük úehirlerde ilk a÷ haritalarÕnÕn oluúturuldu÷unu görmekteyiz.1863 yÕlÕnda kullanÕma giren Londra metrosu, dünyanÕn en eski yeraltÕ ulaúÕm sistemi olarak bilinmektedir.
Londra metrosu ayrÕca dünyada elektrikli trenin kullanÕldÕ÷Õ ilk hattÕr. Kent içi ulaúÕma yönelik ilk haritalarÕn 1900'lerin baúÕnda Londra metro güzergahÕ için üretildi÷ini görmekteyiz (ùekil 1). Daha çok siyah-beyaz ve co÷rafi harita üzerine iúlenmiú olan bu ulaúÕm haritasÕ bu alanda oluúturulan ilk çalÕúmalarÕn da baúlangÕcÕnÕ oluúturmuútur. GüzergâhlarÕn ço÷almasÕ ve birbirleri ile olan iliúkilerinin gösterimi için 1920 yÕllarÕnda Londra metrosunun renkli a÷ haritasÕ oluúturulmuútur (ùekil 2a) Bu haritalar daha çok Londra úehir merkezinin co÷rafik haritasÕnÕn sadeleútirilmiú basit úeklinden ibaretti.
HatlarÕn ilk renklendirilmesinin yapÕldÕ÷Õ bu döneme ait harita tamamen co÷rafik yerleúimlere göre tasarlanmÕútÕr.1933 sonrasÕndaki a÷ haritalarÕnda ise co÷rafik yerleúimler yok sayÕlarak hatlar aktarma noktalarÕ ve merkezi noktalarÕn do÷rulu÷u ile ücret bölgelerine göre düúünülerek tasarlanmÕútÕr. Bu yapÕ ile oluúturulmuú haritalara da “Network Map” A÷ HaritasÕ adÕ verilmiútir.
ùekil 1.
Tarihi kayÕtlara baktÕ÷ÕmÕzda co÷rafi haritadan arÕndÕrÕlmÕú úematik a÷ haritalarÕnÕn ilk uygulandÕ÷Õ úehrin Berlin oldu÷u anlaúÕlmaktadÕr. Ölçekli ve úehrin haritasÕna uygun olarak 1931'de üretilmiú olan Berlin S- Bahn (Schnellbahn-banliyö) a÷ haritasÕ kent içi ulaúÕmÕn ilk somut a÷ haritasÕ örne÷idir (ùekil 2b)
a) b)
ùekil 2. a) Londra metrosunun renkli a÷ haritasÕ, Berlin S-Bahn (Schnellbahn-banliyö) a÷ haritasÕ.
Berlin Banliyö a÷ haritasÕnÕn yayÕnÕndan 2 yÕl sonra 1933 yÕlÕnda Londra metrolarÕ için hazÕrlanan bir a÷ haritasÕnÕn yayÕnlanmasÕ bu alanda yeni bir açÕlÕm baúlatÕr. Londra nüfusunun yo÷unlu÷u ve úehrin merkezi alanlarÕna yapÕlan yeni metro hatlarÕ ölçekli úehir haritasÕndan bir a÷ oluúturulamamasÕ nedeni ile co÷rafi harita üzerinde gösteriminin zorlaúmasÕ sonucunda Harry Beck bir elektrik devresinden esinlenerek köúegenli úematik bir a÷ haritasÕnÕ üretmiútir. Bu aynÕ zamanda günümüzde yaygÕn olarak kullanÕlan úematik a÷ haritalarÕnÕn da ilk ilham kayna÷Õ olmuútur (ùekil 3).
ùekil 3.Günümüzde yaygÕn olarak kullanÕlan úematik a÷ haritasÕ örne÷i 3.A÷ HaritalarÕ HazÕrlanÕrken Dikkat Edilen Hususlar
Kent içi ulaúÕma yönelik hazÕrlanan a÷ haritalarÕ oluúturulurken aúa÷Õdaki hususlara dikkat edilmiútir.
3.1.ùehrin Topo÷rafik YapÕsÕnÕn A÷ HaritalarÕna YansÕtÕlmasÕ
A÷ haritasÕ mutlak suretle úehrin genel bir görünümünü yansÕtmalÕdÕr. ùehrin topo÷rafik yapÕsÕ a÷
haritalarÕnÕn en önemli altlÕklarÕdÕr. ùematik veya köúegenli çizilen a÷ haritalarÕnda bile úehrin topo÷rafik unsurlarÕ referans olarak çizim altlÕklarÕna yerleútirilir.Bu referanslar bazen bir nehir,bazen bir körfez,bazen bir göl veya önemli çevre yollarÕndan biri olabilir.A÷ haritasÕna bakan bir kiúi úehrin neresinde oldu÷unu ve nereye gidece÷ini çok kolay bir úekilde anlamalÕdÕr. Örne÷in ùekil 4a ‘da Moskova úehrinin topo÷rafik haritasÕ üzerinde ilk metro güzergahÕ görülmektedir. ùematik olarak çizilen ùekil 4b örne÷inde Moskova metrosunun hatlarÕ topo÷rafik yapÕ göz önünde bulundurularak hazÕrlanmÕútÕr.
a) b)
ùekil 4. a)Moskova úehrinin topo÷rafik haritasÕ üzerinde ilk metro güzergahÕ, b) Moskova metrosunun hatlarÕ
3.2.Kolay AnlaúÕlÕr OlmasÕ
A÷ haritalarÕ, çok kolay anlaúÕlÕr bir biçimde hazÕrlanmalÕdÕr. KullanÕlan dil ve semboller uluslararasÕ ortak karakterlerden oluúmalÕdÕr.Büyük kentler aynÕ zamanda turizm merkezleri olduklarÕ için dünyanÕn her yerinden ziyaretçilerin olabilece÷i hesaplanarak güzergahlardaki aktarma noktalarÕ,güzergah yönleri ve bazÕ önemli bölge detaylarÕ a÷ haritalarÕna iúlenmelidir.Örnek:ùekil 5a’da ùanghay úehrinin otobüs ulaúÕm a÷Õ ve bu a÷ dahilindeki önemli gezi merkezlerinin iúaretlendi÷i görülmektedir.Yine benzer detaylarÕn ùekil 5b’de Paris úehrinin otobüs ulaúÕm a÷Õnda kullanÕldÕ÷ÕnÕ görmekteyiz.
a) b)
ùekil 5. a) ùangay úehrinin otobüs ulaúÕm a÷Õ, b) Paris úehrinin otobüs ulaúÕm a÷Õ.
2.3.Renklerin KullanÕmÕ
A÷ haritalarÕndaki renk kullanÕmÕ en önemli detaylardan birisidir. Her hattÕn ayrÕ bir renkte ve ayrÕ bir kalÕnlÕkta çizilmesi a÷ haritalarÕnÕn kolay anlaúÕlÕrlÕ÷ÕnÕ sa÷layan önemli bir detaydÕr.Hat lejantÕ oluúturulurken renklerle ifade edilen hatlarÕn tanÕmÕ izleyenler için büyük kolaylÕklar sa÷lamaktadÕr (örne÷in ùekil 6’da Paris Metrosu, ùekil 6b’de Berlin Metrosu a÷ haritalarÕnda oldu÷u gibi). ùekil 6’da verilen her iki örnekte de renklerin ve lejantlarÕn çok iyi izah edildi÷i görülmektedir.
a) b)
ùekil 6. a) Paris Metrosu a÷ haritasÕ , b) Berlin Metrosu a÷ haritasÕ.
4.A÷ HaritalarÕnÕn Önemi
A÷ haritalarÕ hem iúletmeci kurumlar hem de yolcu kitleleri açÕsÕndan büyük önemler taúÕyan bir konumdadÕr. Daha çok teknik altyapÕ ile ilgili üst düzey bilgi isteyen teknik a÷ haritalarÕ iúletmeci kurumlarÕn sÕk baúvurduklarÕ bir unsurdur. Yolcu kitlelerinin bilgilendirildi÷i ana altlÕklar ise umuma açÕk a÷ haritalarÕndan oluúmaktadÕr.
4.1.øúletmeci Kurumlar AçÕsÕndan A÷ HaritalarÕnÕn Önemi
Kent içi ulaúÕmÕ sa÷layan iúletme kurumlarÕ günlük sefer programlarÕ ve hat bakÕmlarÕ için kendi a÷
haritalarÕnÕ oluútururlar. ùehrin ana ulaúÕm a÷Õ haritasÕ baz alÕnarak oluúturulan yerel birim a÷larÕ iúletme mekanizmasÕnÕn hÕzlÕ çalÕúmasÕnÕ sa÷lar.Hat üzerinde meydana gelebilen arÕzalara anÕnda müdahale ve rutin bakÕm çalÕúmalarÕ için a÷ haritalarÕ üzerinde planlÕ programlar üretilir.Bu a÷ haritalarÕ bazen sadece teknik ekibin anlayabilece÷i bir dilden oluúturulur.Uzman ekiplerin çok kolay anlayabilece÷i bu sistemler kurum içinde oluúturulan tek bir ekip tarafÕndan sürekli revizyon edilir.Zira hatlara yeni eklenen detaylarÕn güncelli÷i de baúka bir önem arz etmektedir.
ùekil 7. østanbul úehri için hazÕrlanan raylÕ sistemler ulaúÕmÕnÕn a÷ haritasÕ.
Örne÷in, ùekil 7’de østanbul úehri için hazÕrlanan raylÕ sistemler ulaúÕm a÷Õnda koyu mavi renk ile çizilen Kabataú Zeytinburnu Tramvay hattÕnÕn hat bakÕm ünitesi için hazÕrlanan a÷ haritasÕ ùekil 8’de daha detaylÕ olarak görülmektedir. Bu detaylardan bakÕm ünitesinin kullanabilir bir dil ile ifade edildi÷i görülmektedir.
ùekil 8. Kabataú Zeytinburnu Tramvay hattÕnÕn hat bakÕm ünitesi için hazÕrlanan a÷ haritasÕ.
ùekil 8’de kullanÕlan sembol ve tanÕmlamalar hat bakÕmÕnÕ yapan teknik ekip tarafÕndan çok iyi bir úekilde anlaúÕlmaktadÕr. Bu hat üzerinde, makas konumlarÕ, makas tanÕmlarÕ ve kodlarÕ, manevra alanlarÕ, istasyon bilgileri, önemli kavúaklar ve giriú çÕkÕú noktalarÕ gibi detaylar bulunmaktadÕr.
ùekil 9. Tranvay HattÕnÕn bir bölümünü gösteren a÷ haritasÕ.
ùekil 9’da kullanÕlan a÷ haritasÕ ùekil 7 ve ùekil 8 deki tramvay hattÕnÕn bir parçasÕdÕr. Bu úematik a÷
haritasÕ iúletme biriminin kumanda merkezi için kullanÕlan araç manevra ve takip úemasÕdÕr. Tamamen teknik bir çizim olan bu a÷ haritasÕ ana altlÕk olarak harita-11’deki a÷ haritasÕndan beslenmiútir. Vermiú oldu÷umuz bu üç örnek bütün úehirlerdeki iúletme mekanizmasÕ ile aynÕdÕr. Hat bakÕm, elektro-mekanik veya iúletme birimleri için ayrÕ ayrÕ hazÕrlanan teknik a÷ haritalarÕ veya úemalar ana altlÕk olarak úehrin genel ulaúÕm a÷Õ haritasÕndan beslenir.Yani a÷ haritalarÕndan üretilen de÷iúik teknik a÷ haritalarÕ ve úemalar sistemli bir iúletme için hayati bir önem taúÕmaktadÕr.
4.2.Yolcu Kitleleri AçÕsÕndan A÷ HaritalarÕnÕn Önemi
Büyük kentlerde özellikle ulaúÕm ile ilgili bilgilendirme tabelalarÕ yolcu kitlelerinin baúvurduklarÕ en önemli kÕlavuzlardÕr. ùehir içi ulaúÕmda kendi araçlarÕ ile seyahat eden yolcularÕn bilgilendirme tabelalarÕ ve yön bulma iúaretlerine bazen küçük kitapçÕklar halinde hazÕrlanan a÷ haritalarÕnÕn takviyesi ile çok kolay bir úekilde hedefledikleri noktalara ulaúÕmÕ sa÷lamaktadÕr. UlaúÕmda toplu araçlarÕ tercih eden yolcu kitleleri ise istasyonlardaki a÷ haritalarÕ sayesinde ulaúmak istedikleri noktalara nasÕl gidilebilece÷ini ö÷renebilmektedirler. Bu ÷ haritalarÕna bakarak hiç kimseye soru sormadan seyahat edebilen ve istedi÷i noktaya kolay ulaúabilen bir kiúi,oluúturulan bu a÷ haritasÕndan maksimum düzeyde yararlanmÕú demektir.Bu sebeple,toplu ulaúÕmda panolara yerleútirilen ulaúÕm a÷ haritalarÕnÕn istenilen hedeflere göre
