GENÇ POLONYA DÖNEMİ
EDEBİYATI
Stanisław Przybyszewski
• Przybyszewski (1868-1927), yazamaya Almanca eserler vererek başlamıştı. Torun’da Alman lisesinde eğitimine başlayan yazar, daha sonra Berlin’de mimarlık ve tıp
okudu. Zur Psycologie des Individuumus adlı makalesinden sonra Alman ve İskandinav bohem sanatçıları arasına
katıldı. Bu ortamda, Strindberg ve Munch’la tanıştı.
• 1989’de Krakov’da yayımlanmaya başlayan “Zycie”
dergisinde başyazar olarak çalışmak için Polonya’ya geldi.
1898’de yazdığı “Confiteor”da ‘sanat için sanat’ ve ‘çıplak ruh’ düşüncelerini ortaya attı.
• Şiirsel düzyazı olara sayılan Totenmesse’in (1893, Lehçe’ye 1904’te çevrildi) yanı sıra Vigilien (1895, Lehçe’ye 1899’da
çevrildi), De profundis (1899, Lehçe’ye 1900’da çevrildi), “Deniz Kenarında” (Nad morzem) (1899), “Androjen” (Androgyne)
(1900) adlı eserlerinde patolojik durumları, metafizik bir bakışla anlattı.
• Homo sapiens (1895-1898, Lehçe’ye 1901’de çevrildi), Satans kinder (1897, Lehçe’ye 1899’da çevrildi) ve üçlemesi, “Toprağın Oğulları” (Synowie ziemi) (1904-1911), “Güçlü Adam” (Mocny człowiek), “Sefaletin Çocukları” (Dzieci nędzy) (1913-1914) adlı romanları ile ünlendi.
• Przybyszewski efsanevi bir sanatçıdır. Çevresinde satanist düşüncelere yatkınlık, erotik sapkınlık, alkolizm, uyuşturucu bağımlılığı gibi söylentilerin dolaştığı sakandal bir kişiliktir. XX.
yüzyılın tanınmış edebiyat eleştirmenlerinden Artur Hutnikiewicz,
“Kimse Przybyszewski hakkında doğru dürüst bir şey bilmiyor,
çünkü onunla bizim aramızda, kötü ve acıtıcı bir efsane vardır.” der.
•
• Bu ilginç kişilik için, Genç Polonya döneminin önemli isimlerinden Dunikowski, “Baylar, inanmazsınız ama o zamanlara Przybyszewski bir kaldırımdan geçse, Isa’da diğer kaldırımdan yürüse, herkes
Przybyszewski’ye bakardı” diye anlatır. Ne var ki Przybyszewski, Polonya’da gerektiği kadar değerlendirilemedi.
