• Sonuç bulunamadı

16 numaralı Konya şer'iye sicili (1083 / 1672-1673) değerlendirme ve transkripsiyon

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "16 numaralı Konya şer'iye sicili (1083 / 1672-1673) değerlendirme ve transkripsiyon"

Copied!
446
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANABİLİM DALI YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI

16 Numaralı Konya Şer‘iye Sicili (1083-1083 / 1672-1673) Değerlendirme ve Transkripsiyon

YÜKSEK LİSANS TEZİ

HAZIRLAYAN Ayşe YÜREKLİ TUTAR

144202031010

DANIŞMAN Prof. Dr. İzzet SAK

(2)
(3)
(4)
(5)

III İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ ... XXI KISALTMALAR ... XXIII

GİRİŞ ... 1

I- ÇALIŞMANIN KONUSU, AMACI VE YÖNTEMİ... 1

II- ŞER’İYE SİCİLLERİ VE TARİHÎ ÖNEMİ ... 1

III- 16 NUMARALI KONYA ŞER‘İYE SİCİLİ ... 3

IV. KONYA’NIN KISA TARİHİ VE OSMANLIDA EYALET MERKEZİ OLARAK KONYA ... 5

A- Fizîki Yapı ... 5

B- Tarihi ... 5

C- Nüfus ... 9

BİRİNCİ BÖLÜM ... 10

SOSYAL HAYATA DAİR KONULAR ... 10

I- AİLENİN OLUŞUMU VE OSMANLIDA AİLE ... 10

II- NAMZED ... 10

A- İslâm ve Osmanlı Hukukunda Nişan ... 10

B- Nişanın bozulması ve sonuçları ... 11

III- NİKÂH AKDİ İLE İLİGİLİ KAYITLAR ... 13

IV- MEHİR... 15 V- BOŞANMA ... 16 A- Ric’i Talâk ... 18 B- Bâin Talâk ... 18 C- Muhâla’a ... 19 İKİNCİ BÖLÜM ... 23

EKONOMİK HAYATA DAİR KONULAR ... 23

I- VAKIF İLE İLGİLİ KAYITLAR ... 23

II- MÜLK SATIŞLARI ... 26

III- ALACAK DA‘VALARI ... 31

IV- VERGİLERLE İLGİLİ KAYITLAR ... 35

V- NARH KAYITLARI ... 38

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ... 41

SİYASÎ VE İDARÎ HAYATA DAİR KONULAR ... 41

I- FERMANLAR ... 41 II- BERATLAR ... 42 III- MÜRASELELER... 43 IV- TEZKERELER ... 44 V- BUYURULDULAR ... 44 VI- MEKTUPLAR ... 46 VII- HÜCCETLER ... 48 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ... 51

HUKUKÎ HAYATA DAİR KONULAR ... 51

I- ÖLÜM KEŞFİ ... 51

II- NAFAKA TAKDİRİ ... 53

III- KÖLELER VE CÂRİYELER ... 54

IV- KAPIYA KATRAN SÜRME ... 58

V- RIZA SENEDİ ... 61

VI- MÜLKİYET DAVALARI ... 66

VII- VASİYETLER ... 68

VIII- MİRAS ... 69

(6)

IV

X- DARP, KÜFÜR, YARALAMA, TEHDİT, HIRSIZLIK, HANEYE TECAVÜZ DA‘VALARI VE

İÇKİ İÇİLDİĞİNİN TESCÎLİ ... 75

XI- VASİ TAYİNİ ... 80

XII- HAYVAN DAVALARI ... 81

XIII- HASTANELER VE ZİHİNSEL ENGELLİLERİN DURUMU ... 82

XV- RÜŞVET VE YOLSUZLUK İLE İLGİLİ KAYITLAR ... 83

XIV- EŞKIYALIK İLE İLGİLİ KAYITLAR ... 86

SONUÇ ... 90

KAYNAKÇA ... 93

16. NUMARALI KONYA ŞER’İYE SİCİLİ’NİN METNİ 1-1 1083 Senesi Bedel-i Nuzül Hânelerinin Listesi ... 99

1-2 Konya Menzilinin İltizâma Verilmesi ... 99

2-1 Konya Kazâsı’na Kâdı Ta‘yîni Hakkında Fermân ... 100

2-2 Konya Kâdısının Yerine Nâ’ib Ta‘yîn Ettiği Hakkında Mürâsele ... 100

3-1 Tâcü’l-Vezîr Medresesi Müderris ve Mütesellim Ta‘yîni Hakkında Tezkere ... 100

3-2 Konya Kazâsı’nın Kısmet-i ‘Askeriyesi Hakkında Tezkere ... 101

3-3 Merâm Hatîb-zâde Mehmed Çelebi Câmi‘i Mütevelli Berâtı ... 101

4-1 Konya Kâdısının Göreve Başlama Kaydı ... 101

4-2 Muhâla‘a ... 101

4-3 Darb Da‘vâsı ... 102

4-4 Vasîden Malların Teslîm Alımı Da‘vâsında Sulh ... 102

4-5 Muhâla‘a ... 103

5-1 Arâzi Tasarrufu Da‘vâsı ... 103

5-2 Mülk (Ev) Satışı ... 103

5-3 Mülk (Bağçe) Satışı ... 104

5-4 Alacağını Aldığını Tescîl ... 104

5-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 104

6-1 Rızâ Senedi (Mesâneden Taş İhrâcı) ... 105

6-2 Mülk (Havlu) Satışı ... 105

6-3 Ağa Çeşmeleri Evkâfı Mütevellisi Vakıf Alacağını Aldığını Tescîl ... 105

6-4 Rızâ Senedi (Mesâneden Taş İhrâcı) ... 106

6-5 Darb, Yaralama ve Küfür Da‘vâsı ... 106

7-1 Sel Suyu İle Harâb Olan Dükkânın Vakıf Tarafından Satışı ... 106

7-2 Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 107

7-3 Tekâlîf-i Örfiye ve Şâkka Da‘vâsı ... 107

8-1 Muhâla‘a ... 108

8-2 Talâk-ı Bâyin ... 108

8-3 Talâk-ı Bâyin ... 109

8-4 Mülk (Eşcâr Bağçesi) Satışı ... 109

8-5 Vasî Ta‘yîni ... 109

9-1 Nâmzedden Ayrılma ... 110

9-2 Mülk (Dükkân) Satışı ... 110

9-3 Hırsızlık Da‘vâsında Ahâlinin Dahli Olmadığının Tescîli ... 110

9-4 Mülk (Ev) Satışı ... 111

9-5 Muhâla‘a ... 111

(7)

V

10-2 Hırsızlık Da‘vâsı ... 112

10-3 Mülk (Ev) Satışı ... 112

11-1 Ölüm Keşfi (Camus Tarafından Darb Edilip Ölen Kimsenin Keşfi) ... 113

11-2 Câriyenin Kendi Mülkü Olduğunu İsbât ... 113

11-3 Talâk Da‘vâsı ve Muhâla‘a ... 113

11-4 Nafaka Takdîri ... 114

12-1 Bulunan Develere Yiyecek Parası Takdîri ... 114

12-2 Mülk Satış Da‘vâsı ... 114

12-3 Alacak Da‘vâsı ... 115

12-4 Alacak Da‘vâsı (İzinsiz Alındığı İddi‘Â Edilen Arpa Da‘vâsı) ... 115

13-1 Katl İddi‘âsı ve Hayâtda Olduğunun İsbâtı ... 116

13-2 Alacak Da‘vâsı (‘Öşür Toplama İşinin İki Kişiye Birden Verilmesi Da‘vâsı) ... 116

13-3 Gasb Da‘vâsı ve İyihâl Soruşturması ... 117

14-1 Darb Da‘vâsı ... 117

14-2 Mülk (Vakıf Dükkân) Satışı ... 117

14-3 Talâk Sonrası Mehir ve Nafaka Da‘vâsından Ferâgat ... 118

14-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 118

14-5 Mülk (Ev) Satışı ... 118

15-1 Darb ve Küfür Da‘vâsı ... 119

15-2 Mülkiyet Da‘vâsı ... 119

15-4 Tekâlîf Da‘vâsı ... 120

16-1 Vasî-i Muhtarlık Da‘vâsı (Vasiyet) ... 120

16-2 Hacdan Dönerken Vefât İden Hâcı Hasan’ın Terekesi ... 121

16-3 Bağ İçinden Su Akıtma Da‘vâsı ... 121

17-1 Yağmur Suyu Akıtma Da‘vâsı ... 122

17-2 Alacak Da‘vâsı ... 122

18-1 Hırsızlık Da‘vâsı ... 123

18-2 ‘Abd-ı Âbık (Kaçak Câriyeye Nafaka Takdîri) ... 123

18-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 123

18-4 Mülk (Ev) Satışı ... 124

19-1 Mülk (Ev) Satışı ... 124

19-2 Kayboldukdan Sonra Bulunan Hayvan Da‘vâsı ... 124

19-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 125 19-4 Mülk (Ev) Satışı ... 125 20-1 Vasî Ta‘yîni ... 126 20-2 Mülk (Ev) Satışı ... 126 20-3 Mülk (Tarla) Satışı ... 126 20-4 Sû-i Hâl Soruşturması ... 127 21-1 Mîrâs Da‘vâsı ... 127 21-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 127 21-3 Hırsızlık Da‘vâsı ... 128 21-4 Mülk (Ev) Satışı ... 128

22-1 Evlerine Fâhişe Alıp İçki İçenlerin Tesbîti ... 128

22-2 Darb Da‘vâsından Ferâgat ... 129

22-3 Hırsızlık Da‘vâsı ... 129

22-4 Halka Zulmeden Eşkıyânın Tutulması ... 129

23-1 Esb-Keşân Rüsûmu Da‘vâsı ... 130

23-2 Haksız Yere Mahkemeye Çıkarılma İddi‘âsından Vazgeçme ... 130

(8)

VI

23-4 Vasî Ta‘yîni ... 131

24-1 Evin Kenârına Çekilen Divarın Ahâlinin Geçişine Zararı Olmadığının Tesbîti ... 131

24-2 Vasî Ta‘yîni ... 132

24-3 Emânet Da‘vâsı ... 132

24-4 Mülk Satışı (Zarûret-i Deyn İçin Dükkân Satışı) ... 132

25-1 Vekâletle Talâk-ı Bâyin ... 133

25-2 Mîrâs ... 133

25-3 Vasî Ta‘yîni ... 134

25-4 Muhâla‘a ... 134

25-5 Nafaka Takdîri ... 134

26-1 Rızâ Senedi ( Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 135

26-2 Debbâğlara Kapu Altında Derilerini Satma İzni Verilmesi ... 135

26-3 Mülk (Ev) Satışı ... 135

26-4 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ... 136

26-5 Nafaka Takdîri ... 136

27-1 Muhâla‘a ... 136

27-2 Hibe ve Mîrâs Mâllarının Teslîm Alınmasının Tescîli ... 137

27-3 Vasî Ta‘yîni ... 137

27-4 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 137

27-5 Vekâlet İle Talâk-ı Bâyin ... 138

28-1 Mîrâs ... 138

28-2 Mîrâs Da‘vâsı ... 138

28-3 Muhâla‘a ... 139

28-4 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 139

29-1 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 140

29-2 Mîrâs ... 140

29-3 Talâk İçin Şart Etme Da‘vâsı ... 140

29-4 Vakıf Çeşme Ta‘mîri ... 141

30-1 Nafaka Takdîri ... 141

30-2 Vasî Ta‘yîni ... 141

30-3 Esb-Keşân Vergisi Da‘vâsı ... 142

30-4 Yaylak Mülkiyeti Da‘vâsı ... 142

31-1 Yaylak Da‘vâsı ... 143 31-2 Rüsûm-ı Ra‘iyyet Da‘vâsı ... 144 32-1 Mülk (Dükkân) Satışı ... 145 32-2 Hibe Da‘vâsı ... 145 32-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 146 32-4 Muhâla‘a ... 146 33-1 Muhâla‘a ... 146

33-2 Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 147

33-3 Hibe ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 147

33-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 148

34-1 Küfür Da‘vâsı ... 148

34-2 Kapıya Katran Sürme ... 149

34-3 Nikâh ... 149

34-4 Muhâla‘a ... 149

34-5 Muhâla‘a ... 150

35-1 Hırsızlık Da‘vâsı ... 150

(9)

VII

35-3 Vasî Ta‘yîni ... 151

35-4 Mülk Satışı (Zarûret-i Nafaka İçin Ev Harâbesi Satışı) ... 151

36-1 Güderken Kaybolan Hayvanların Da‘vâsı ... 151

36-2 ‘Âile İçi Şiddet (Karısının Saçından Tutarak Süyüren Koca) ... 152

36-3 Mısır’da Ölen Kimsenin Terekesinin Teslîm Alınması ... 152

36-4 Bu Belge Darb Edilmişdir ... 152

36-5 Talâk İçin Şart Edildiği İddi‘âsı ... 152

37-1 Zorlama İle Talâkı Kabûl Ettirme Da‘vâsı ... 153

37-2 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 153

37-3 Poladlar Mahallesi Mescid ve ‘Avârızına Vakfedilen Mâllar Da‘vâsı ... 153

37-4 Mülk (Ev) Satışı ... 154

37-5 Vasî Ta‘yîni ... 154

38-1 Hibe Da‘vâsı ... 154

38-2 Vasî Ta‘yîni ... 155

38-3 Kapıya Katran Sürme ... 155

38-4 Muhâla‘a ... 155

38-5 Merkeb Mülkiyeti Da‘vâsı ... 156

39-1 Borca Kefîl Olduğunu Tescîl ... 156

39-2 Vasiyet İsbâtı Da‘vâsı ... 156

39-3 Küçük Çocuğun Beslemek Üzere Teslîm Alınması ... 157

39-4 Mülk (Bağ ve Çiftlik) Satışı ... 157

40-1 Lârende Kazâsı İlisra Köyü’nün Ra‘iyyet Resmi Da‘vâsı ... 158

40-2 Eyâlet Vâlisi Tarafından Esnâfdan Devr Akçası Adıyla Alınan Paranın Geri İ‘âdesi ... 158

41-1 Önceki Belgenin Devâmı ... 159

41-2 Begşehri Sancak Beginin Devr Nâmıyla Aldığı Paranın İ‘âdesi ... 160

42-1 Mülk (Dükkân) Satışı ... 160

42-2 Mülk (Ev) Satışı ... 161

42-3 Darb Da‘vâsı ... 161

42-4 Vasî Ta‘yîni ... 161

42-5 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 162

43-1 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 162

43-2 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 162

43-3 Mülkiyet Da‘vâsı ... 163

44-1 Mülk Satışı (Arsa Satışı) ... 163

44-2 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ... 163

44-3 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 164

44-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 164

45-1 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 164

45-2 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 165

45-3 Alacak Da‘vâsı ... 165

45-4 Talâk Da‘vâsı ... 166

46-1 Müşekkeli Mescidi’ne Arsa Vakfı ... 166

46-2 Mülk (Arsa ve Ağaçlar) Satışı ... 166

46-3 Esnâfdan Alınan Ordu Akçasının Geri İ‘âdesi ... 167

47-1 Hırsızlık Yaparak Kaçan Câriyenin Satan Sâhibine Geri İ‘âde Edilmesi ... 167

47-2 Mülk (Ev Hissesi İle Bağ) Satışı ... 168

47-3 Mülk (Dükkân Hissesi) Satışı ... 168

(10)

VIII

48-2 Mütesellimin Ahâliden Devr Akçası Adıyla Aldığı Fazla Paranın İ‘âdesi ... 169

49-1 Vasî Ta‘yîni ... 170

49-2 Narhdan Fazla Fiyâta Satan Bakkâlın Tesbîti ... 170

49-3 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 170

49-4 Alacak Da‘vâsı ... 170

49-5 Kusuru Ortaya Çıkan Câriyenin İlk Sâhibine İ‘âde Da‘vâsı ... 171

50-1 Alacak Da‘vâsı ... 171

50-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 172

50-3 Alacak Da‘vâsı ... 172

51-1 Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 173

51-2 Alacak ve Mülk Satış Da‘vâsı ... 173

51-3 Ölüm Keşfi (Ateş İsâbet Edip Yanarak Ölen Çocuğun Keşfi) ... 174

52-1 Zihinsel Özürlü Olan Kişinin Bîmârhâneye Yatırılması ... 174

52-2 Mülk (Tarla) Satışı ... 174

52-3 Mülk (Dükkân) Satışı ... 175

52-4 Köle Azâdı ... 175

53-1 İki Ev Arasına Yapılan Divar Da‘vâsı ... 175

53-2 Mîrâs ... 176

53-3 Muhâla‘a ... 176

54-1 Kesilen Ağaç Mülkiyeti Da‘vâsı ... 177

54-2 Alacak Da‘vâsı ... 177

54-3 Mülk (Harîm) Satışı ... 177

54-4 Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 178

55-1 Mülk Satış Da‘vâsı ... 178

55-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 178

55-3 Mülk Satışı (Zarûret-İ Nafaka İçin Ev Satışı) ... 179

55-4 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 179

56-1 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 179

56-2 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 180

56-3 Mîrâsı Almaya Süt Oğlu İle Gidilmesine İzn Verilmesi ... 180

56-4 Rızâ Senedi (Kasık Yarığı Ameliyâtı) ... 180

56-5 Zinâ Da‘vâsı ... 181

57-1 Köle Azâdı ... 181

57-2 Vakıf Alacak Da‘vâsı ... 181

57-3 Mahalle ‘Avarızına Vakf ve Vasiyet İsbâtı Da‘vâsı ... 182

57-4 Alacak Da‘vâsı ... 182

58-1 Önceki Belgenin Devâmı ... 182

58-2 Şeyh Hüseyin Efendi Hanı’nın Ta‘mîr Şartıyla Îcâra Verilmesi ... 183

58-3 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ve İyi Hâl Soruşturması ... 183

58-4 Bağ İle Vakıf Tarla Takâsı Da‘vâsı ... 184

59-1 Ta‘mîr Edilen Hanın Kiraya Verilmesi Da‘vâsı ... 184

59-2 Vakıf Mahsûlü Da‘vâsı ... 185

60-1 Vakıflar Arasında Mezra‘a Mahsûlü Da‘vâsı ... 185

60-2 Küfür Da‘vâsı ... 186

60-3 Alacak Da‘vâsı ... 186

61-1 Mülk (Ev) Satışı ... 187

61-2 Ta‘mîr Edilen Hanın Kiraya Verilmesi Da‘vâsı ... 187

61-3 Alınamayan ‘Ulûfe Da‘vâsı ... 188

(11)

IX

62-1 Mîrâs ... 188

62-2 Hoşhân Mahallesi Mescidi İmâmlığından Ferâgatı Tescîl ... 189

62-3 Konya Mollasının Öldüğünün ve Yerine Nâ’ibinin Ta‘yîn Edildiğinin Kaydı ... 189

62-4 Vasî Ta‘yîni (Ölen Konya Mollasının Çocuklarına Vasî Ta‘Yîni) ... 189

62-5 Vasî Ta‘yîni ... 189

63-1 Mîrâs ... 190

63-2 Mülk (Ev) Satışı ... 190

63-3 Bağ Hissesi Mülkiyeti Da‘vâsı ... 190

63-4 Nâmzedden Ayrılma ve Verilen Mâlların İ‘âdesinin Tenbîhi ... 191

63-5 Nafaka Takdîri ... 191

64-1 Alacağını Aldığını Tescîl ... 191

64-2 Tekâlîf Da‘vâsı ... 192

64-3 Mülk (Tarla) Satışı ... 192

64-4 ‘Abd-ı Âbık ve Nafaka Takdîri ... 192

65-1 Mülk (Ev) Satışı ... 193 65-2 Alacak Da‘vâsı ... 193 65-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 194 65-4 Vasî Ta‘yîni ... 194 66-1 Mülk (Dükkân) Satışı ... 194 66-2 Darb Da‘vâsı ... 195

66-3 Tecâvüze Yeltenme Da‘vâsı ... 195

66-4 Kocası Kaybolan Kadının Başkası İle Evlenmesi Da‘vâsı ... 195

66-5 İçki İçildiğinin Tesbîti ... 196

67-1 Darb Da‘vâsı ... 196 67-2 Küfür Da‘vâsı ... 196 67-3 Mîrâs ... 196 68-1 Mîrâs ... 197 68-2 Mîrâs ... 198 68-3 Mîrâs ... 198

69-1 Önceki Belgenin Devâmı ... 199

69-2 Mîrâs ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 199

69-3 Alacak Da‘vâsı ... 200

69-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 200

69-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 200

70-1 Mülk Satışı (Zarûret-İ Nafaka İçin Ev Satışı) ... 201

70-2 ‘Abd-ı Âbık ... 201 70-3 Mîrâs ... 201 70-4 Küfür Da‘vâsı ... 202 70-5 Mülk (Dükkân) Satışı ... 202 71-1 Mülk (Ev) Satışı ... 202 71-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 203 71-3 Mülk (Ev) Satışı ... 203 71-4 Mülk (Ev) Satışı ... 203 71-5 Muhâla‘a ... 204

72-1 Kaybolan Kısrak Mülkiyeti Da‘vâsı ... 204

72-2 Mîrâs At Satışı ... 205

72-3 Küfür Da‘vâsı ... 205

72-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 205

(12)

X

73-2 Darb Da‘vâsından Ferâgat ... 206

73-3 Nâmzedden Ayrılma ve Nâmzed Sırasında Verilen Paranın Geri Alındığının Tescîli ... 206

73-4 Hırsızlık Da‘vâsından Ferâgat ... 207

73-5 Hırsızlık Da‘vâsından Ferâgat ... 207

74-1 Sultan ‘Alâ’eddîn Câmi‘i’nin Ta‘mîr Keşfi ... 208

74-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 208

74-3 Mîrâsdan Mehir Alacak Da‘vâsı ... 208

74-4 Mülk (Dükkân) Satışı ... 209

75-1 Mîrâs ... 209

75-2 Vasî Ta‘yîni ... 210

75-3 Yanarak Ölen Çocuğun Ölümünde Kimsenin Dahli Olmadığının Tescîli ... 210

75-4 Yaralı Keşfi (‘Araba Basıp Kolu Kırılan Kimsenin Keşfi ve Olayda Kimsenin Dahli Olmadığının Tescîli) ... 210

76-1 Alacak Da‘vâsı ... 211

76-2 Mülk (Ev Hissesi) Satışı ... 211

76-3 Vasî ve Nâzır Ta‘yîni ... 212

76-4 Eşkıya Teftîşinde Yakalanan Kimsenin Kendisinden Bir Şey Alınmadığını Tescîl Ettirmesi ... 212

77-1 Mîrâsdan Mehir Alacak Da‘vâsı ... 212

77-2 Hırsızlık Da‘vâsı ... 213

77-3 Hırsızlık ve Zinâ Da‘vâsı ... 213

78-1 Muhâla‘a ... 214

78-2 Alacak Da‘vâsından Ferâgat ... 214

78-3 Mülk (Ev) Satışı ... 215

78-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 215

79-1 Alacak Da‘vâsı (Efendisine Borç Veren Kölenin Alacak Da‘vâsı) ... 215

79-2 Muhâla‘a ... 216

79-3 Mîrâsçı Olduklarını İsbât Da‘vâsı ... 216

79-4 Hırsızlık Da‘vâsı ... 216

80-1 Mülk (Bağçe) Satışı ... 217

80-2 Konya’da Oturan Kimsenin Eski Köyüne İskân Da‘vâsı ... 217

80-3 Vekil Ta‘yîni (Vezîr Hâsları Mahsûlünü Toplamak İçin Vekîl Ta‘Yîni) ... 218

80-4 Muhâla‘a ... 218

80-5 Nafaka Takdîri ... 218

81-1 Alacak Da‘vâsı ... 219

81-2 Mülkiyet Da‘vâsı ... 219

81-3 Nafaka Takdîri ... 220

81-4 Vasîden Mîrâs Mâlları Teslîm Aldığını Tescîl ... 220

82-1 Mülk (Ev) Satışı ... 220

82-2 Darb Da‘vâsından Ferâgat ... 221

82-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 221

82-4 Mülk (Ev) Satışı ... 221

82-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 222

83-1 Vakıf Alacak Da‘vâsı ... 222

83-2 Botsa Karyasi İle Evliyâlar Karyesi Arasında Yaylak Mülkiyeti Da‘vâsı ... 222

84-1 Güherçile Kârhâneleri Kazganlarının Ta‘mîri ... 223

84-2 Alacak Da‘vâsı ... 224

(13)

XI

84-4 Vasî Ta‘yîni ... 225

85-1 Defterdâr Kâ’im-Makâmının Aldığı Paralar Da‘vâsı ... 225

85-2 Ehl-İ Örfe Şikâyet Ederek Parasının Alınmasına Sebeb Olma Da‘vâsı ... 225

85-3 Küfür Da‘vâsı ... 226

86-1 Nafaka Takdîri ... 227

86-2 Vasî Ta‘yîni ... 227

86-3 Nafaka Takdîri ... 227

86-4 Bu Belge Darb Edilmişdir ... 227

86-5 Vasî Ta‘Yîni ... 227

87-1 Tehdît ve Darb Da‘vâsı ... 228

87-2 Konya Köyleri Halkının Güherçile Kârhânesine Verdikleri Odun Da‘vâsı ... 228

87-3 Defter Kethüdâlığı Hâssı Köylerinden Bayındır Köyü’nün Mahsûlâtı Da‘vâsı .... 229

88-1 Kendisine Kötü Niyetle Helva Gönderildiği İddi‘âsı ve İyi Hâl Soruşturması ... 230

88-2 Çeşitli Gayr-I Menkûl Vakfı ... 230

88-3 Ehl-i ‘Örfe Gamz Edip Parasını Aldırmağa Sebeb Olduğu İddi‘Âsından Ferâgat ... 231

89-1 Vâsîden Mîrâs Mâlların Teslîm Alımını Tescîl ... 231

89-2 Satılan Atın Geri Alındığının Tescîli ... 231

89-3 Katil Olayı İle İlgili Da‘vâ Açmayacağına Dâ’ir Üç Talâk Şart Ettiğini Tescîl ... 232

89-4 Tedbîr Edilen Kölenin Müdebber Olduğunu İsbât Da‘vâsı ... 232

89-5 Mülk Satışı (Va‘de İle Bağ Satışı) ... 232

90-1 Tekâlîf Talebi Da‘vâsı ... 233

90-2 Mülk (Mîrâs Ev) Satışı ... 233

90-3 Kiremidli Han’ın Ta‘mîr Keşfi ... 234

91-1 Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 235

91-2 Mülk (Ev) Satışı ... 235

91-3 Darb ve Diş Çıkarma Da‘vâsı ... 235

91-4 Mülk Satışı (Sel Suyu İle Harâb Olan Hanın Ta‘mîri İçin Dükkân Satışı) ... 236

92-1 Şeyh Ahmed Efendi’nin Hamam Vakfiye ... 236

92-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 237

92-3 Tedbîren Azâd Edilen Köle ... 237

93-1 Vekîl Ta‘yîni (Zimemde Olan Hukûkunu Da‘vâ Etmek İçin Vekîl Ta‘yîni) ... 238

93-2 Bulunan Bargire ‘Ulaf Bahâ Takdîri ... 238

93-3 Mehir ve Hisse Da‘vâsı ... 238

93-4 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ... 239

93-5 Alacak Da‘vâsı ... 239

94-1 Vasî Ta‘yîni ... 239

94-2 Tedbîren Köle Azâdı ... 240

94-3 Mülk (Ev) Satışı ... 240

94-4 Mehir ve Hisse Da‘vâsından Ferâgat ... 240

94-5 Zincirlikuyu Mescidi Yakınında Olan Çeşme Evkâfına Mütevelli Ta‘yîni ... 241

95-1 Sultân ‘Alâ’eddîn Câmi‘i Ta‘mîr Keşfi ... 241

95-2 Nâmzedden Ayrılma ... 242

95-3 Alacağını Aldığını Tescîl ... 242

95-4 Mülk (Dükkân) Satışı ... 242

96-1 Câ’iz Olmayan Deve Satışının Feshi Da‘vâsı ... 243

96-2 Küfür Da‘vâsı ... 243

96-3 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ve İyi Hâl Soruşturması ... 243

(14)

XII

97-1 Alacak Da‘vâsı ... 244

97-2 Küfür ve Tehdît Da‘vâsı ... 245

97-3 Hırsızlık Da‘vâsı ... 245

97-4 Alacak Da‘vâsı ve Mülk Satışının Feshi ... 245

98-1 Suğla Hâsları Mahsûlünün Tefvîz Edilmesi ... 246

98-2 Siyâdet (Seyyidlik) Hücceti Da‘vâsı ... 246

98-3 Vasîden Mîrâs Mâlların Teslîm Alımını Tescîl ... 247

98-4 Mülk (Ev) Satışı ... 247 99-1 Mîrâs ... 248 99-2 Mîrâs Da‘vâsı ... 248 99-3 Nafaka Takdîri ... 248 99-4 Muhâla‘a ... 249 99-5 Muhâla‘a ... 249

100-1 Ortaklık Anlaşmazlığı Da‘vâsı ... 249

100-2 Mülk Satışı (Zarûret-İ Nafaka İçin Satışı) ... 250

100-3 Alacak Da‘vâsı ... 250

100-4 Alacak Da‘vâsı ... 250

101-1 Kocasından Boşanan Kadının Yeniden Evlenme İsteği ... 251

101-2 Ev Hibesi ... 251

101-3 Muhâla‘a ... 251

101-4 Muhâla‘a ... 252

101-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 252

102-1 Muhâla‘a ... 252

102-2 Alacağını Aldığını Tescîl ... 253

102-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 253

102-4 Nafaka Takdîri ... 253

102-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 254

103-1 Mülk (Ev) Satışı ... 254

103-2 Cizye Da‘vâsı ... 254

103-3 Gammazlık İddi‘âsını İsbâtlayamama ... 255

103-4 Bulunan Deveye ‘Ulaf Bahâ Takdîri ... 255

104-1 Talâk İddi‘âsı ve Muhâla‘a ... 255

104-2 Rüsûm-ı Ra‘iyyet Da‘vâsı ... 256

104-3 Ölüm Keşfi (Üzerlerine Ev Yıkılıp Ölen Karı-Kocanın Keşfi) ... 256

105-1 Alacak Da‘vâsı ... 257

105-2 Alacak Da‘vâsı ... 257

105-3 Muhâla‘a Sonrası Kadının Başkasıyla Evlenme İsteği ... 258

105-4 Vasîden Mîrâs Mâlların Talebi Da‘vâsında Sulh ... 258

106-1 Darb ve Küfür Da‘vâsı ... 258 106-2 Vasiyet İsbâtı Da‘vâsı ... 259 106-3 Mîrâs ... 259 106-4 Muhâla‘a ... 260 107-1 Mülk (Bağ) Satışı ... 260 107-2 Küfür Da‘vâsı ... 260 107-3 Darb ve Küfür Da‘vâsı ... 261

107-4 Çoban Tarafından Kaybedilen Hayvanların Tazmîni Da‘vâsı ... 261

107-5 Eski Konya Kâdısının Hâtime ve Yenisinin Başlama Kaydı ... 261

107-6 Alacak Da‘vâsı ... 261

(15)

XIII

108-2 Muhâla‘a Sonrası Başkasıyla Evlenmek İsteyen Kadına Kocasının Mâni‘ Olduğu

İddi‘âsı ... 262

108-3 Mîrâs Da‘vâsı ... 263

108-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 263

109-1 Küfür ve Darb Da‘vâsı ... 263

109-2 Mîrâs ... 264

109-3 Livâta Da‘vası ve Fâ‘illerin Kürek Cezâsına Çarptırılması ... 264

110-1 Nâ’ib Değişikliği Kaydı ... 265

110-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 265

110-3 Mülk Satışı (Zarûret-i Nafaka İçin Ev Satışı) ... 265

110-4 Mîrâs ... 265

110-5 Emânet Verilen Paranın Geri Alındığının Tescîli ... 266

111-1 Muhâla‘a ... 266

111-2 Hırsızlık Da‘vâsı ... 266

111-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 267

111-4 İyi Hâl Soruşturması ... 267

112-1 Mülk (Ev) Satışı ... 268

112-2 Talâk İçin Şart Etme Da‘vâsı ... 268

112-3 Vasî Ta‘yîni ... 269

112-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 269

113-1 Mülk (Ev) Satışı ... 269

113-2 Darb, Küfür ve Yaralama Da‘vâsı ... 270

113-3 Câriye Azâdı ... 270

113-4 Babasından İntikâl Eden Vakıf Tarlanın Tasarruf Hakkını Alma ve Parasını Ödediğini Tescîl ... 271

114-1 Vasî Ta‘yîni ... 271

114-2 Talâk İddi‘âsı ve Muhâla‘a ... 271

114-3 Vakıf Tarla Tasarrufu Da‘vâsı ... 272

114-4 Vasî Ta‘yîni ... 272

115-1 Mîrâs ve Alacak Da‘vâsında Sulh ... 272

115-2 Vesâyetden Ferâgat ve Yeni Vasî ve Nâzır Ta‘yîni ... 273

115-3 Mîrâs Da‘vâsında Sulh ... 273

115-4 Mülk (Ev) Satışı ... 274

116-1 Hırsızlık Da‘vâsı ve İyihal Soruşturması ... 274

116-2 Hâneye Hıyânet Kasdıyla Girme İddi‘âsı ve Sû-İ Hâli Olan Kadının Tesbîti ... 275

116-3 Ölüm Keşfi (Boğazı Kesilerek Öldürülen Kimsenin Keşfi) ... 275

117-1 Muhâla‘a ... 276

117-2 Katil Olayında Zanlıların İsimlerinin Tesbîti ve Mahalle Ahâlisinin Dahli Olmadığının Tescîli ... 276

117-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 276

117-4 Mülk Satış Anlaşmazlığı ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 277

118-1 Ağarlık Olarak Verilen Para Da‘vâsında Sulh ... 277

118-2 Muhâla‘a ... 278

118-3 Küfür ve Darb Da‘vâsı ... 278

118-4 Muhâla‘a ... 278

119-1 Yer Takâsı ... 279

119-2 Mülkiyet Da‘vâsı ve Hibe İsbâtı ... 279

119-3 Mülk Satış Anlaşmazlığı ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 280

(16)

XIV

120-2 Evinde Şarâb Üretip Satan Kimsinin Tesbîti ... 281

120-3 Kölenin Yaptığı Hırsızlık Da‘vâsından Ferâgat ... 281

120-4 Mülk (Bağ) Satışı ... 281

121-1 Tarla Tasarrufu Da‘vâsı ... 282

121-2 Tarla Tasarrufu Da‘vâsı ... 282

121-3 İzinsiz Satılan Ev Mülkiyeti Da‘vâsı ... 283

122-1 Ortaklıkdan Alacak Da‘vâsı ... 283

122-2 Mütesellime Şikâyet Edip Paralarını Aldırdığı İddi‘âsı ... 284

122-3 Darb ve Tecâvüz Da‘vâsı ... 284

123-1 ‘Abd-ı Âbıka Nafaka Takdîri ... 285

123-2 Nafaka Takdîri ... 285

123-3 Mülk (Bağ Hissesi) Satışı ... 285

123-4 Mülk (Ev Hissesi) Satışı ... 285

123-5 Mülk (Ev) Satışı ... 286

124-1 Şâdî Beg Hamamı İcâresini Teslîm Aldığını Tescîl ... 286

124-2 Mülk (Dükkân Hissesi) Satışı ... 287

124-3 Mülk Satış Da‘vâsı ... 287

124-5 Darb ve Tecâvüz Da‘vâsından Ferâgat ... 288

125-1 Mülk (Ev) Satışı ... 288

125-2 Mülk (Ev) Satışı ... 288

125-3 Alacağını Aldığını Tescîl ... 289

125-4 Bağ ve Arz-ı Hâliye Hibesi ... 289

125-5 Mülk (Ev) Satışı ... 289 126-1 Mîrâs ... 290 126-2 Mülk (Ev) Satışı ... 290 126-3 Mülk (Dükkân) Satışı ... 291 127-1 Vasî Ta‘yîni ... 291 127-2 Mülk (Ev) Satışı ... 291 127-3 Vasî Ta‘yîni ... 292

127-4 Talâk-ı Selâse İle Şart Etme ... 292

128-1 Zinâ Yaparken Yakalanan Kadın ve Erkeğin Durumlarının Tesbîti ... 293

128-2 Mîr-i Âb Emîninin Fazladan Aldığı Paranın Geri İyâde Da‘vâsı ... 294

128-3 Muhâla‘a ... 294

128-4 Muhâla‘a ... 294

129-1 Sultân ‘Alâ’eddîn Evkâfı İle Sille Karyesi Ahâlisi Arasında Harâc Da‘vâsı ... 295

129-2 Mülk (Ev) Satışı ... 295

129-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 296

130-1 Küfür Da‘vâsı ... 296

130-2 Alacak Da‘vâsında Sulh ... 296

130-3 Fuhûş Yaptıran Kimsenin Tesbîti ... 297

130-4 Hırsız Diye Subaşı Tarafından Alınan Mâllar Da‘vâsı ... 297

131-1 Sırçalu Tekyesi’nde Kalan Çingân Tâ’ifesinin Fısk Üzere Olduklarının Tesbîti 298 131-2 Nafaka Takdîri ... 298

131-3 Hibe İsbâtı Da‘vâsı ... 298

131-4 Bağ Hibesi ... 299

131-5 Bağ Hibesi ... 299

132-1 Âtıl Kalan Kapan Hanı’nın Kirâya Verilmesi ve ‘İmâretin Çalıştırılması ... 300

132-2 Pezevenklik Yapan Kimsenin Mahalleden İhrâcı ... 300

(17)

XV

132-4 Yolda Bulduğu Mâlları Sattığını Kabûl Eden Kişinin Da‘vâsı ... 301

133-1Şâdî Beg Hamamı’nın Fazla Suyunun Yakınında Bulunan Çeşme İçin Mütesellime Satışı ... 301

133-2 Alacak Da‘vâsından Ferâgat ... 302

133-3 Zarûret-i Deyn İçin Mîrâs Mâlların Satışı ve Alacaklara Taksîmi ... 302

134-1 Mülk (Bağ) Satışı ... 303

134-2 Bulunan Eşyânın Defterdâr Kâ’im-Makâmına Teslîm Edilmesi ... 303

134-3 İzinsiz Satıldığı İddi‘â Edilen Bağ Da‘vâsı ... 304

135-1 Borç Alma ve Alış-verişte Hesâblaştıklarını Tescîl ... 304

135-2 Mülk (Tarla) Satışı ... 305

135-3 Mülk Satış ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 305

135-4 Mîrâs ... 305

135-5 Mülk (Ev) Satışı ... 306

136-1 Vasî Ta‘yîni ... 306

136-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 306

136-3 Mülk Satışı ve Alacak Da‘vâsı ... 307

136-4 Başkasında Olan Mîrâs Mâl ve Paranın Teslîm Alındığının Tescîli ... 307

137-1 Ev ve Mâl Hibe ... 308

137-2 Mülk (Ev) Satışı ... 308

137-3 Mîrâs ... 308

137-4 Mîrâs ... 309

138-1 Önceki Belgenin Devâmı ... 309

138-2 Babasının Borcunu Ödemek Şartıyla Mîrâs Hissesini Kardeşine Teslîm ... 310

138-3 Mîrâs ve Emânet Bırakılan Mâl Da‘vâsı ... 310

138-4 Hibe İddi‘âsı ve Yer Mülkiyeti Da‘vâsı ... 310

139-1 Zihinsel Özürlü Kadının Bîmârhâneye Yatırılma Talebi ve Bakımını Oğlunun Üstlenmesi ... 311

139-2 Nafaka Takdîri ... 311

139-3 Mülk (Ev) Satışı ... 311

139-4 Ağırlık Nâmıyla Verilen Mâlların Geri Talebi Da‘vâsı ... 312

139-5 Mülk (Ev) Satışı ... 312

140-1 Muhâla‘a ... 312

140-2 Sâlyâne Da‘vâsı ... 313

140-3 Vakıf Alacak Da‘vâsı ... 313

140-4 Mülk (Ev ve Tarla) Satışı ... 314

141-1 Talâk İddi‘âsı ve Muhâla‘a ... 314

141-2 Vasî Ta‘yîni ... 314

141-3 Mülk Satışı (Mîrâs Ev Satışı ve Takâs) ... 315

142-1 Köyden Şehre Göçen Kimselerin Köylerine Geri Götürülmesi Da‘vâsı ... 315

142-2 Vekîl Ta‘yîni (Ev ve Bağ Satışı İçin Vekîl Ta‘yîni) ... 316

142-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 316

142-4 Babası Tarafından Yapılan Dükkân Satışına İtirâz Da‘vâsı ... 317

143-1 Alacak Da‘vâsı ... 317

143-2 Muhâla‘a ... 317

143-3 Emânet Verilen Merkebin Kaybolması Üzerine Tazmîn Da‘vâsı ... 318

143-4 Emânet Verilen Mâl Da‘vâsı ... 318

144-1 Mülk Satışı (Zarûret-İ Nafaka İçin Ev Satışı) ... 319

144-2Silleli Müslümânlar İle Gayrimüslimler Arasında ‘Alâ’eddîn Câmi‘i İçin Toplanan Para Da‘vâsı ... 319

(18)

XVI

144-3 Kaybolup Bulunan Kısrak Mülkiyeti Da‘vâsı ... 319

144-4 Mülk Hibesi ... 320

145-1 Alacak Da‘vâsı ... 320

145-2 Vasî ve Nâzır Ta‘yîni ... 321

145-3 Mülk (Havlu) Satışı ... 321

145-4 Mülk (Oda Yeri) Satışı ... 321

145-5 Tarla Tasarrufu Da‘vâsı ... 322

146-1 Hakâret Da‘vâsı ... 322

146-2 Alacak Da‘vâsından Ferâgat ... 322

146-3 Alacak Da‘vâsı ... 323

146-4 Vasî Ta‘yîni ... 323

147-1 ‘Alâ’eddîn Câmi‘i İçin Gayrimüslim Sille Halkından Toplanacak Para Da‘vâsı 324 147-2 Mülk (Ev) Satışı ... 324

147-3 Miskinler Tekyesi’nde Nâ-mahrem ile Görüşenlerin Tekyeden İhrâc Edilmeleri Talebi ... 325

147-3 Nâ-mahrem Olan Müslümân Kadınları Evine Alan Zimmînin Sû-i Hâlinin Tesbîti ... 325

147-4 Mülk (Ev) Satışı ... 325

148-1 Kaçak Câriyenin Yavada Başkasına Satılması ve Geri Alınması Da‘vâsı ... 326

148-2 Mülk (Vakıf Dükkân) Satışı ... 326

148-3 Muhâla‘a ... 327

149-1 Mîrâs ve Hisse Satışı ... 327

149-2 Mülk (Bağ) Satışı ... 328

149-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 328

149-4 Kaybolan Sahtiyanları Alıp Sattığını Kabûl Etme ... 329

150-1 Mülk (Dükkân Hissesi) Satışı ... 329

150-2 Vasî Ta‘yîni ... 329

150-3 Küfür Sonrası Ta‘zîr Edilen Kimsenin Ölmesi ve Ölümünde Ahâlinin Dahli Olmadığının Tescîli ... 330

150-4 Muhâla‘a ... 330

151-1 Vasî Ta‘yîni ... 330

151-2 Mülk (Ev) Satışı ... 331

151-3 Mülk Satışı (Zarûret-i Nafaka İçin Ev ve Bağçe Satışı) ... 331

151-4 Alacak Da‘vâsında Sulh ... 331

151-5 Hayvân Mübâdelesi Da‘vâsı ... 332

152-1 Satılması İçin Emânet Verilen Eşyânın Geri Talebi Da‘vâsı ... 332

152-2 Mülk (Ev, Bağ ve Bağçe) Satışı ... 332

152-3 Mülk (Ev) Satışı ... 333

152-4 Vasiyetin Yerine Getirilmesi İçin Mâl ve Paranın Teslîm Edilmesi ... 333

153-1 Alacak Da‘vâsı ... 334

153-2 Mîrâs ... 334

153-3 Muhâla‘a ve Sonrasında Kadına Başkası İle Evlenme İzni Verilmesi ... 334

153-4 Mülk (Ev) Satışı ... 335 153-5 Vasî Ta‘yîni ... 335 154-1 Mülk (Bağ) Satışı ... 335 154-2 Mülk (Hayât) Satışı ... 336 154-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 336 154-4 Kefâlet Da‘vâsı ... 336

(19)

XVII

155-2 Darb Edilerek Öldürülen Merkeb Da‘vâsı ... 337

155-3 Mülk (Çayırlık) Satışı ... 338

155-4 Takâs Edilen Hayvanın ‘Ayıplı Çıkması Da‘vâsı ... 338

156-1 Mülk (Ev) Satışı ... 338

156-2 Alacak Da‘vâsı ... 339

156-3 Mülk (Bağ ve Havlu) Satışı ... 339

156-4 Yeni Vasînin Eski Vasîden Mâlları Teslîm Alması ... 340

157-1 Katil Da‘vâsından Dem ve Diyete Karşılık Para ve Ev Alarak Ferâgat Etme... 340

157-2 Mülk Satışı (Zarûret-i Nafaka İçin Ev Satışı) ... 341

157-3 Mülk (Bağçe) Satışı ... 341

157-4 Mîrâs ... 341

158-1 Vasî Ta‘yîni ... 342

158-2 Vasî Ta‘yîni ... 342

158-3 Hâneye Tecâvüz Da‘vâsı ... 342

158-4 Mülkiyet Da‘vâsı ... 343

159-1 Katil Olayında Fâ‘illerin İsminin Tesbîti ... 343

159-2 Mülk (Ev) Satışı ... 343

159-3 Mülk (Tarla) Satışı ... 344

159-4 Mülk (Dükkân Hissesi) Satışı ... 344

160-1 Nikâh İsbâtı Da‘vâsı ... 344

160-2 Muhâla‘a Sonrası Başkası İle Evlenme İsteğine İzin Verilmesi ... 345

160-3 Küfür, Darb ve Yaralama Da‘vâsı ... 345

160-4 Alacak Da‘vâsı ... 346

161-1 Mülk (Ev) Satışı ... 346

161-2 Evine Nâ-mahrem Alan Kimselerin Mahalleden İhrâcı ... 346

161-3 Alacak Da‘vası ... 347

161-4 Kapıya Katran Sürme ve İyi Hâl Soruşturması ... 347

162-1 Mîrâs Da‘vâsında Sulh ... 348

162-2 Emânet Konulan Mâl Da‘vâsı ... 348

163-1 Mülk (Ev) Satışı ... 349 163-2 Mîrâs ... 349 163-3 Vasî Ta‘yîni ... 350 163-4 Mülk (Ev) Satışı ... 350 164-1 Mîrâs ve Mülkiyet Da‘vâsı ... 350 164-2 Mülk (Ev) Satışı ... 351

165-1 Mülk Satışını Fesh Da‘vâsı ... 352

165-2 Talâk-ı Selâse ... 352 165-3 Mülk (Dükkân) Satışı ... 352 165-4 Muhâla‘a ... 353 166-1 Mülk (Bağ) Satışı ... 353 166-2 Muhâla‘a ... 353 166-3 Mülk (Havlu) Satışı ... 354

166-4 Malk Satışı (Vakıf Hanın Ta‘mîri İçin Dükkân Hissesi Satışı) ... 354

167-1 Mülk (Ev) Satışı ... 355

167-2 Mülk Hibesi ... 355

167-3 Muhâla‘a ... 356

167-4 Pezevenklik Yapan Kadının Mahalleden İhrâcı ... 356

168-1 İyi Hâl Soruşturması ... 356

(20)

XVIII

168-3 Mülk (Bağ) Satışı ... 357

168-4 Talâk-ı Selâsı ... 358

169-1 Mülk (Ev) Satışı ... 358

169-2 Mülk Satışı (Zemîni Vakıf Dükkân Satışı) ... 358

169-3 Mülk (Havlu) Satışı ... 359

169-4 Vasî Ta‘yîni ... 359

170-1 Mülk Satışı İsbât Da‘vâsı (Zarûret-i Nafaka İçin Satılan Bağ Da‘vâsı) ... 359

170-2 Kaybolan Merkeb Mülkiyeti Da‘vâsı ... 360

170-3 Vasî Ta‘yîni ... 361

171-1 Alacak Da‘vâsında Sulh ... 361

171-2 Mülk (Tarla) Satışı ... 361

171-3 Mülkiyet ve Mülk Satış Da‘vâsı ... 362

172-1 Mülk (Bağ) Satışı ... 362

172-2 Vasî Ta‘yîni ... 363

172-3 Mülk (Ev) Satışı ... 363

172-4 Keçeciler ve Külahçılar Esnâfı Arasında Yün Alım-Satım Da‘vâsı ... 363

172-5 Mülk (Bağ) Satışı ... 364

173-1 Hidmetkârlığa Tutulan Kimsenin Hizmet Etmemesi Da‘vâsı ... 364

173-2 Nâ’ib Mahmûd Efendi Zamanında Gelen Fermân ve Berâtlar ... 365

173-3 Uluırmak Mahallesi Aşağı Mescid İmâmet Berâtı ... 365

173-4 Ra‘iyyet Rüsûmu Talebinden Men‘ İçin Fermân ... 365

174-1 ‘Alâ’eddîn Sarâyı Harâbesinden Taş Aldırılmaması Hakkında Fermân ... 366

174-2 Çeltik Karyesi’nde Cum‘a ve Bayram Namâzları Edâsı İçin Mescidin Câmi‘e Çevrilmesi Hakkında Fermân ... 366

174-3 Ra‘iyyet Resmi ve Çift Bozan Resmi Talebinden Men‘ İçin Fermân ... 367

175-1 ‘Alâ’eddîn Sarâyı’ndan Mermer Alınması Hakkında Fermân ... 367

175-2 Sultân Selîm Hân Şâdırvân Evkâfı Mütevelli Berâtı ... 368

176-1 Suğla Mukâta‘ası İltizâm Berâtı ... 368

176-2 Sultân ‘Alâ’eddîn Câmi‘i ve Dârü’ş-şifâsı Evkâfı Mütevelli Berâtı ... 369

176-3 Konya’ya Yeniçeri Serdârı Ta‘yîni Hakkında Yeniçeri Ağası Mektûbu ... 369

177-1 Bu Belge Yarım Bırakılmış ... 370

177-2 Karaman Hazînesi Mahsûlünün Toplanması Hakkında Fermân ... 370

177-3 Konya İhtisâb Mukâta‘ası Mahsûlünün Toplanması Hakkında Mektûb ... 370

177-4 İstanbul’a Gelen Hazînenin Muhâfazası Hakkında Fermân ... 371

178-1 Konya Zimmîleri Cizyesi Hakkında Fermân ... 371

178-2 Karaman Mâ-beyn Mahsûlü Hakkında Fermân ... 372

178-3 Bilâ Vâris Ölenlerin Muhallefâtı Hakkında Fermân ... 372

179-1 Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Türbesi Mescidi İmâmet Berâtı ... 373

179-2 Konya’ya Subaşı Ta‘yîni Hakkında Kâ’im-makâm Mektûbu ... 373

179-3 ‘Attâriye Mescidi Mütevelli Berâtı ... 374

179-4 Konya ve Çevresi İçin Kethüdâyeri Ta‘yîni Hakkında Ağalar Mektûbu ... 374

180-1 Ze‘âmet Tevcîh Berâtı ... 375

180-2 Defter Kethüdâlığı Ze‘âmeti Mahsûlü Hakkında Fermân ... 376

181-1 Bilâ Vâris Ölen Yeniçerilerin Muhallefâtı Hakkında Mektûb ... 376

181-2 Kiremidli Han Mütevelli Berâtı ... 377

181-3 Konya’ya Kethüdâyeri Ta‘yîn Mektûbu ... 377

181-4 Hocacihân Mescidi İmâmet Berâtı ... 377

182-1 Sille Bedel-i Hamrı Hakkında Fermân ... 378

(21)

XIX

182-3 Konya Nâ’ibleri Zamânında Kaydolunan Fermân ve Berâtlar ... 378

182-4 Konya’ya Yeniçeri Serdârı Ta‘yîni Hakkında Yeniçeri Ağası Mektûbu ... 379

183-1 Zimmî Cizyesi ve Bedel-i Hamrı Hakkında Fermân ... 379

183-2 Mahmûd Pâşâ Evkâfı Tevliyet Berâtı ... 380

183-3 Na‘lıncı Demekle Ma‘rûf Nizâmeddîn Medresesi Vakfı Câbî Berâtı ... 380

184-1 Zimmî Cizyesi Hakkında Dârü’s-Sa‘âde Ağası Mektûbu ... 380

184-2 Zimmî Cizyesi Hakkında Mütevelli Mektûbu ... 381

184-3 Sille’de Mescidin Câmi‘e Çevirilmesi Hakkında Fermân ... 381

185-1 Esb-Keşân Mukâta‘ası Vergileri Hakkında Fermân ... 382

185-2 Konya’ya Subaşı Ta‘yîni Hakkında Tezkere ... 382

185-3 Şemseddîn Tebrîzî Mahallesi’nden Hasan Çelebi İbn ‘Osmân’ın Muhallefâtı ... 383

186-1 Kamanitçe Kal‘ası’nın Fethi Dolayısıyla Şenlikler Yapılması Hakkında Fermân ... 383

187-1 Önceki Belgenin Devâmı ... 384

187-2 Uluırmak Mahallesi Mescidi İmâmet Berâtı ... 385

188-1 Karaman Eyâleti Vergilerinin Toplanması Hakkında Dîvân Tezkeresi ... 386

188-2 Konya Bedel-i Güherçilesi Hakkında Dîvân Tezkeresi ... 386

188-3 Mekke ve Medîne’ye Gönderilen Surrenin Muhâfazası Hakkında Fermân ... 387

189-1 Tîmâr Tevcîh Berâtı ... 387

189-2 Tîmâr Tevcîhi Hakkında Fermân ... 388

190-1 Sultân Süleymân Hân Câmi‘i Mü’ezzin Beratı ... 389

190-2 Sultân Selîm Câmi‘i Mü’ezzinliği Anlaşmazlığı ... 389

191-1 Şeyhahmed Mahallesi Mescidi Evkâfı Mahsûlü Nâzır Berâtı ... 390

191-2 Konya’ya Mütesellim Ta‘yîni Hakkında Beglerbegi Mektûbu ... 390

191-3 Konya Kazâsı’na Nâ’ib Ta‘yîni Hakkında Mektûb ... 391

191-4 Konya Kazâsı’na Nâ’ib Ta‘yîni Hakkında Tezkere ... 391

192-1 Sinân Pâşâ Evkâfı Câbî Berâtı ... 391

192-2 Sinân Pâşâ Evkâfı Câbîliği Hakkında Fermân ... 392

192-3 Mevlânâ Dergâhı’nda Mevlevî Fukarâsı’na Vakf Olunan Paralar Hakkında Fermân ... 392

193-1 Sultân Süleymân Hân Câmi‘i Mü’ezzinliği Hakkında Fermân ... 393

193-2 Sultân Süleymân Hân Câmi‘i Mü’ezzinlik Berâtı ... 393

193-3 Konya Bazarbaşılığı Hakkında Fermân ... 394

194-1 İlisra Köyü’nün Gaferyâd’dan Alınarak Lârende Kazâsı’na Bağlandığı Hakkında Kayıd ... 394

194-2 İlisra Köyü’nün Vergisi Hakkında Fermân ... 394

195-1 Konya Mîr-i Âb Kâtibi Berâtı ... 395

195-2 Konya Mîr-i Âb Kâtibliği Hakkında Fermân ... 395

195-3 Sahrâ Nâhiyesi Rûmdiğin Karyesi Mescidi Mütevelli Berâtı ... 396

195-4 Sultân ‘Alâ’eddîn Câmi‘i Ser-Mü’ezzin Berâtı ... 396

196-1 Sadırlar Mahallesi Ken‘ân Dede Mescidi Mütevelli Berâtı ... 397

196-2 Ordu Bazar Akçası Hakkında Fermân ... 397

196-3 Eyâlet-i Karaman Vâlilerinin Çeşitli Bahânelerle Halka Zulm Etmeleleri Hakkında Fermân ... 397

196-4 Vâdi-i Merâm Karamanoğlu Câmi‘i Vakfı Mütevelli Berâtı ... 398

197-1 Şeyh Sadreddin Konevî Mescidi Vâ‘iz ve Nâsih Berâtı... 398

197-2 Hatunsarây Nâhiyesi Girvâd Karyesi Vergileri Hakkında Fermân ... 399

198-1 Kâdı Haremşâh Zâviyesi Zâviyedâr Berâtı ... 400

(22)

XX

198-3 Karamân Eyâleti’nin 1083 Senesi Bedel-i Nuzülü Hakkında Fermân ... 400 199-1 Suğla Mukâta‘ası Mahsûlü Hakkında Fermân ... 401 199-2 Eyâlet-i Karaman Vâlisinin Ordu Bazar Akçası Adı Altında Esnâfdan Aldığı Paraların Listesi ... 401 Ekler ... 404

(23)

T. C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Bilimsel Etik Sayfası

Öğ

renci

ni

n

Adı Soyadı Ayşe YÜREKLİ TUTAR

Numarası 144202031010

Ana Bilim / Bilim Dalı Tarih / Yeniçağ Tarihi

Programı Tezli Yüksek Lisans X Doktora

Tezin Adı 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1083 / 1672-1673) Değerlendirme ve Transkripsiyon

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Öğrencinin imzası (İmza)

(24)

T. C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Yüksek Lisans Tezi Kabul Formu

Öğ

renci

ni

n

Adı Soyadı Ayşe YÜREKLİ TUTAR

Numarası 144202031010

Ana Bilim / Bilim Dalı Tarih / Yeniçağ Tarihi

Programı Tezli Yüksek Lisans X Doktora Tez Danışmanı Prof. Dr. İzzet SAK

Tezin Adı 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1083 / 1672-1673) Değerlendirme ve Transkripsiyon

Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından hazırlanan 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1083

/ 1672-1673) Değerlendirme ve Transkripsiyon başlıklı bu çalışma 02/03/2018 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Danışman ve Üyeler İmza

Prof. Dr. İzzet SAK Danışman

Prof. Dr. Bayram Üye

ÜREKLİ

Prof. Dr. Mehmet Üye

(25)

T. C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Öğ renci ni n

Adı Soyadı Ayşe YÜREKLİ TUTAR

Numarası 144202031010

Ana Bilim / Bilim Dalı Tarih / Yeniçağ Tarihi

Programı Tezli Yüksek Lisans X Doktora Tez Danışmanı Prof. Dr. İzzet SAK

Tezin Adı 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1083 / 1672-1673) Değerlendirme ve Transkripsiyon ÖZET

Sicil, Osmanlı Devleti’nin son yıllarına kadar devam eden şer’î mahkemelerde, kadı ya da nâibi tarafından tutulan kayıtların toplandığı defterlerdir. Bu defterlere “Şer’iye Sicilleri veya Kadı Defterleri” de denilmektedir Kadılar tarafından tutulan bu defterlerde kadı’nın kendi vermiş olduğu hüccet ve i‘lâmlar yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, berâtlar, tezkereler, buyuruldular, rü’uslar ve mektûblar da yer almaktadır.

Bu çalışmanın kaynağını teşkil eden 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili, 1672-1673 tarihlerine ait olup Konya’nın sosyal, siyasî, ekonomik ve hukûkî yapısı ile ilgili 100 çeşitten fazla dava konusunu

içermektedir. Olaylar Konya Eyâleti içerisinde geçmekle birlikte çoğunlukla Konya’da yaşanan olayları konu edinmektedir.

Okunuşu gerçekleştirilen belgeler içeriklerine göre sosyal, siyasî, ekonomik ve hukukî hayatla bağlantıları açısından ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Sosyal hayatla ilgili konuları namzed, nikâh, boşanma; ekonomik hayatla ilgili konuları vakıf, mülk satışları, alacak-verecek davaları ve vergilerle ilgili kayıtlar; siyâsî ve idârî hayatla ilgili konuları ferman, berat, mürâsele, tezkere, buyuruldu, mektûb, hüccet; hukûkî hayatla ilgili konuları ise ölüm keşfi, nafaka takdiri, köleler ve câriyeler, kapıya katran sürme, rıza senedi, çeşitli suçlar vb. oluşturmaktadır.

Bu bilgiler ışığında değerlendirmeler yapılmış ve dönem hakkında Konya’daki yaşam tarzı, işlenen suçlar, ekonomik yapı ve siyasi hayatla ilgili genel yargılara varılmıştır.

(26)

T. C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Öğ renci ni n

Adı Soyadı Ayşe YÜREKLİ TUTAR

Numarası 144202031010

Ana Bilim / Bilim Dalı Tarih / Yeniçağ Tarihi

Programı Tezli Yüksek Lisans X Doktora Tez Danışmanı Prof. Dr. İzzet SAK

Tezin İngilizce Adı The Assessment and Transciription of Number 16 Konya Şer’iye Sicili

SUMMARY

The register is a notebook in which the records kept by kadi or nâibi are collected in the shari'a courts, which continued until the last years of the Ottoman State. These notebooks are also named as "Sheride Records or Kadi Notebooks". These books, which are kept by the kadis, include the decrees, charters, compasses, duties, and the letters sent from the state center besides the hujjats and writes which were given them by kadi. Konya Şer'iye Sicili, number 16, which constitutes the source of this work, belongs to 1672-1673 and contains more than 100 kinds of lawsuits concerning the social, political, economic and legal structure of Konya. It included the events take place in Konya Province, but mostly in Konya. The documents that been read were evaluated separately in terms of their connections with social, political, economic and legal life according to the contents. Issues related to social life constitue naminee, marriage contract, divorce; ıssues related to economic life, foundations, property sales, assets and liability actions and taxation; the issues related to political and administrative life, edicts, berats, religions, compasses, orders, letters, huccets; the issues related to the legal life, discovery of death, alimony, slaves and handmaidens, tarring, consent, various crimes and so on. It was evaluated in the light of this information and general judgments were made about Konya life style, crimes committed,

economic structure and political life.

(27)

XXI ÖN SÖZ

Altı yüzyıllık bir geçmişe sahip olan Osmanlı Devleti etnik ve dini yönden farklı birçok topluluğu da bünyesinde barındırmıştır. Adalet ve hoşgörü anlayışıyla bu toplulukların barış içerisinde yüzyıllarca yaşamasını sağlamıştır. Ancak insanoğlunun yaşadığı her yerde anlaşmazlıklar olması insan doğası gereği çok olağandır. Osmanlı Devleti’nde de bu anlaşmazlıklar Şer’i mahkemeler tarafından çözülmüş ve Şer’iye sicillerine kaydedilmiştir.

Şer‘iye sicilleri, Osmanlı Devleti’nin kazâlarda en yetkili kişisi olan kadılar tarafından tutulan defterlerdir. Osmanlı kadısının görev çeşitliliği (yargı görevlerinin yanı sıra çarşı pazarı, satılan malları, fiyatları denetler, narh koyar ve bugün büyük ölçüde belediyeler tarafından ifa edilen birçok görevi yerine getirir), şer’iye sicillerindeki belgelerin de çok çeşitli olmasını sağlamıştır. Bu belgeler arasında kadının kendi vermiş olduğu hüccet ve i‘lâmlar yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, berâtlar, tezkereler, buyuruldular, rü’uslar ve mektûblar; hatta şeyhü‘l-islâm fetvâları da yer almaktadır.

Sosyal, siyasî, iktisadî ve hukukî alanlarda çalışacak olanlar için oldukça değişik malzemeler içeren şer’iye sicilleri Osmanlı’nın bilinmeyen yönlerini açığa çıkarmaktadır. Sicillerin içerdiği bilgiler ve belgeler sayesinde, mahalli tarih çalışmaları bir hayli yaygınlaşmıştır. Biz de Konya kültürüne ve sosyal hayatına, ufak da olsa bir katkıda ve bulunmak amacıyla 16 Numaralı Konya şer’iye sicilinin (1-201) değerlendirmesini yaptık. Çalışmada sicilin 1-201 sayfalarının okunuşu gerçekleştirilmiş ve elde edilen belgeler içeriklerine göre sosyal, siyasî, ekonomik ve hukukî hayatla bağlantıları açısından ayrı ayrı değerlendirilmiştir.

Bu çalışma, giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında şer‘iye sicilinin tanımı ve önemi üzerinde durulmuş, ayrıca 16 Numaralı Konya Şer‘iye Sicili hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde sosyal hayatla ilgili konular ele alınmış; ikinci bölümde ekonomik hayatla ilgili konular; üçüncü bölümde ise siyasî ve idarî hayatla ilgili konular; son bölümde de hukukî hayatla ilgili konular ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda sicil metninin transkripsiyonu verildiği gibi orijinal belgelerden bazı örnekler de konulmuştur.

Bu çalışma ile, Konya kültürüne sosyal hayatına, bir nebze de olsa katkı sağlamak ve konu ile ilgili araştırma yapacaklara faydalı olmak bize mutluluk verecektir.

(28)

XXII

Bu çalışmayı hazırlarken bana her daim yardımcı olan, okuyamadığım kelimelerin okunmasında engin bilgi ve tecrübesinden yararlandığım saygıdeğer hocam Prof. Dr. İzzet Sak’a teşekkürü borç bilirim.

Ayşe YÜREKLİ TUTAR Konya – 2018

(29)

XXIII KISALTMALAR

C. : Cilt

çev. : Çeviren

DİA : Diyanet İslâm Ansiklopedisi

H. : Hicrî

Haz. : Hazırlayan

İ.A. : İslam Ansiklopedisi

KŞS : Konya Şer’iye Sicilleri

M. : Miladî

s. : sayfa

S. : Sayı

SBE : Sosyal Bilimler Enstitüsü

SÜ. : Selçuk Üniversitesi

TDV : Türkiye Diyanet Vakfı

TTK : Türk Tarih Kurumu

vb. : ve benzeri

vs. : ve sair

(30)

1 GİRİŞ

I- ÇALIŞMANIN KONUSU, AMACI VE YÖNTEMİ

Bu çalışmanın kaynağını teşkil eden 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili, 1672-1673 tarihlerine ait olup Konya’nın sosyal, siyasî, ekonomik ve hukûkî yapısı ile ilgili pek çok kayıt içermektedir. Sosyal hayatla ilgili konuları namzed, nikâh, boşanma; ekonomik hayatla ilgili konuları vakıf, mülk satışları, alacak-verecek davaları ve vergilerle ilgili kayıtlar; siyâsî ve idârî hayatla ilgili konuları ferman, berat, mürâsele, tezkere, buyuruldu, mektûb, hüccet; hukûkî hayatla ilgili konuları ise ölüm keşfi, nafaka takdiri, köleler ve câriyeler, kapıya katran sürme, rıza senedi, çeşitli suçlar vb. oluşturmaktadır.

Siciller, Osmanlı Devleti’nin orijinal belgeleri olması nedeniyle birinci elden kaynak olma özelliği göstermektedir. Dolayısıyla doğru ve güvenilirdir. Bizlerin de doğru transkribe edip doğru tahliller yapması tarihin bilinmeyen yönlerini gün ışığına çıkaracaktır.16 Numaralı Konya Şer’iye Sicilini incelemekteki amaç, Konya’nın tarihî geçmişini, belgelerin izin verdiği ölçüde, ortaya koymak olduğu gibi, Konya kültürüne ve sosyal hayatına, küçük de olsa, bir katkı sağlamaktır.

Bu tezi hazırlarken başvurulan yönteme gelince: İlk önce 16 Numaralı Konya Şer’iye Sicili’nin transkribsiyonu yapılarak çıkarılan belgeler konularına göre çeşitli başlıklar altında tasnif edilmiş ve gerekli literatür çalışması yapıldıkdan sonra da konular değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan transkripsiyon, çalışmanın sonuna ilave edildiği gibi, örnekler belgelerden bazıları da ek olarak verilmiştir.

II- ŞER’İYE SİCİLLERİ VE TARİHÎ ÖNEMİ

Sicil kelimesi sözlükte okumak, kaydetmek ve karar vermek anlamındadır. Terim olarak ise Osmanlı Devleti’nin son yıllarına kadar devam eden şer’î mahkemelerde, kadı ya da nâibi tarafından tutulan kayıtların toplandığı defterlerdir. Bu defterlere “Şer’iye Sicilleri, Kadı Defterleri, Zapt-ı Vakâyi Sicilleri veya Sicillât” da denilmektedir.1

Şer’iye sicillerinde kayıtlı bulunan belgeler türlerine göre iki bölümde toplanabilir: a) Hükümet ve devlet adamları tarafından, yani merkezden kadılığa gönderilen, belgeler: Hüküm, ferman, berat, buyuruldu vs.

1 Mehmet Altan- Mehmet İpçioğlu, “Şeriye Sicil Kayıtlarına Göre 1748-1749 Yıllarında Konya’da Aile”, Selçuk

(31)

2

b) Kadı tarafından düzenlenip sicile kaydedilen belgeler ki; bunlar halkın meseleleri, ihtiyaçları ve ihtilaflarıyla ilgilidir: İlam, hüccet, vakfiye vs.2

Diğer Türk-İslâm devletlerinde olduğu gibi Osmanlılarda da, ülkenin her yerine islâm hukukunu uygulamak üzere kadılar görevlendirilmiştir. Hem kazâî hem de idarî olmak üzere geniş bir yelpazede görev yapan kadılar bütün işlemleri kayda geçirmişlerdir. Kadılar padişahtan, kazaskerlikten, beylerbeyilikden ve diğer makamlardan gelen her emri saklamışlar ve gerektiğinde de ona göre hareket etmek için sicillere kaydetmişlerdir.3

Kadı, ilam ve hüccetlerin bir nüshasını hak sahiplerine vereceğinden evrak üzerinde sahtekârlık yapılması ihtimali ortaya çıkabilmektedir. İlam ve hüccetlerin ve bunlarla ilgili resmî yazıların defterlere kaydedilmesiyle bu sıkıntı ortadan kalkacaktır.4

Osmanlı Devleti’nde şer’iye sicillerinin en erken tarihli örneklerine Bursa’da rastlanılmaktadır. 1455 tarihli bu defterler, XIX. Yüzyılın ikinci yarısında yeni mahkemelerin kurulmasıyla içerdiği konular açısından daralmaya uğramışsa da XX. yüzyıl başlarına kadar düzenli bir biçimde tutulmuştur.5

İlk dönemlere ait şer’iye sicilleri genelde çok az farklılıkla aynı özelliktedir. Ancak Tanzimat’tan sonraki şer’iye mahkemelerine ait sicil defterlerinde, şâhitleri tezkiye eden şâhitlerin isim ve adresleri de yazıldığı ve verilen kararların gerekçeleri daha geniş tutulduğu için ilam ve hüccetler daha çok yer kaplamış ve dolayısıyla bu dönemdeki şer’iye sicil defterleri eskilerinden daha büyük ve hacimli olmuştur.6

Bu belgelerin defterlere işleniş şekilleri ise zamana göre farklılık göstermektedir. İlk zamanlarda mahallî vukuatlarla ilgili belgeler sicillerin baş tarafına, merkezden gelen ferman, berat, buyuruldu gibi belgeler ise son tarafına veya bazen her ikisi de karışık bir şekilde kaydedilirken, XVII. yüzyılda mahallî belgelerin defterin bir başına, merkezden gönderilenlerin ise defterin arkasına yazıldığı bilinmektedir.7

Şer’î mahkemede yapılan yazılı muamelelerin hepsi sicile kaydedilmemiştir. Kaydedilmesi gereken belgeler de bugünkü mahkeme kayıtlarına pek benzememektedir. Eski tarihli sicil defterlerinde vakıf tescili

2 Özer Küpeli, “Şeriye Sicillerinin Şehir Tarihçiliği ve Afyonkarahisar Tarihi İçin Önemi”, Taşpınar Dergisi, S. 3, Kasım 2001, s. 54.

3 Işıl Yurtışığı, 979 Numaralı Bolu Şer’iye Sicilinin XIX. Yüzyıl Bolu Tarihine Katkıları (H.1295-1296 /

M.1878-1879),A.İ.Ü.B. Bolu Halk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No:7, s. 42.

4 Ahmet Akgündüz, Şer‘iye Sicilleri, C.I, İstanbul 1988, s.19. 5

Yunus Uğur, “Şer‘iye Sicilleri”, DİA, C.39, İstanbul 2010, s.8.

6 Ahmet Akgündüz, “İslâm Hukukunun Osmanlı Devleti’nde Tatbiki: Şer’iye Mahkemeleri ve Şer’iye Sicilleri”,

Türkler,C. X, Ankara 2002, s. 58.

(32)

3

dışındaki bütün kayıtların genellikle bir sayfanın yarısını geçmediği, hatta çoğu zaman bir sayfaya beş, altı bazen yedi, sekiz hukukî muamelenin kaydedildiği görülmektedir.8

Hukukî bir ihtiyaçtan doğan şer’iye sicilleri çok çeşitli belgeleri içermektedir. Bu nedenle Osmanlı hayatının aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi birçok alanının tarihi için de önemli kaynaklardır. Ayrıca, kadıların Osmanlı sistemindeki önemli görevleri sebebiyle sosyal ve yerel tarih çalışmalarında da ana kaynak niteliği taşımaktadır.9

Mesela, sosyal hayatla ilgili bakılacak ilk kaynaklar şer’iye sicilleridir. Bunlardan şehirdeki aile yapısını, nişanlanma, evlenme ve benzeri müesseselerin ne şekilde işlediğini tespit etmek mümkündür. Yine terekelerde geçen ve günlük hayatta kullanılan eşyalara dair ayrıntılı bilgi bulmak, bu suretle günlük hayatın ne şekilde icra edildiğini anlamak imkânı vardır. Bunlardan başka geçmiş dönemlerde kullanılan yer isimleri ile vakıf müesseseleri de yine şer’iye sicillerinden öğrenilebilmektedir. İktisadî bakımdan, XV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar Anadolu halkının günlük hayatı ve geçim tarzı, ait olduğu memleketin ithalat ve ihracat konusu mahsulleri, tarım ürünleri, sanayi mahsulleri, sanat ve meslek isimleri, esnaf teşekkülleri, bedestenler, hanlar, çarşıların isimleri ve buralarda yürütülen ticarî faaliyetler, halkın ödediği vergiler ve miktarları, para arzı ve çeşitleri, paranın devalüasyon ya da enflasyon olarak tarihî seyri, insanların alım gücü, narh fiyatları, gedik hakkı ve ticaret ahlakı ile ilgili şer’iye sicillerinde ayrıntılı bilgi bulunmaktadır. İdarî bakımdan ise, Osmanlı Devleti’ndeki kaza, sancak ve eyalet taksimatı, beylerbeylik, sancak beyliği, kethüdalık, voyvodalık gibi idarî birimleri, kadılık, nâiblik, muhzırlık, mübaşirlik, bostancıbaşılık, çavuşluk ve subaşılık gibi adlî müesseselerin hem idarî yapısını, hem de şehirlerdeki fonksiyonlarını öğrenmek mümkündür.10

Şer’iye sicillerinde mülk satışları, alacak davaları, muhâla‘a, talâk, mîrâs, vasî tayini, yaralama, darb ve küfür davaları en çok yer alan kayıtlar arasındadır.

III- 16 NUMARALI KONYA ŞER‘İYE SİCİLİ

Bu çalışmanın dayandığı ana kaynak olan 16 numaralı Konya Şer’iye Sicili H.1083 / M.1672-1673 yıllarına ait olup 15 x 41 cm ebadında ve 201 sayfadır. Kayıtlar 1. sayfadan başlayıp 199. Sayfada bitmiştir, son iki sayfa boştur. 755 adet belgeyi içeren sicilde orijinal

sayfa numaraları bulunmayıp sonradan bugünkü kullandığımız rakamlarla

8 Akgündüz, “Şer’iye Sicilleri”, s. 58. 9 Uğur, “Şer‘iye Sicilleri”, s.8. 10 Küpeli, “Şeriye Sicilleri”, s. 56.

(33)

4

numaralandırılmıştır. Defterin her sayfasında ortalama 4-5 belge yer almakla birlikte, 1-2 belgenin yer aldığı sayfalar da mevcuttur. Defter tutulurken kronolojik sıra takip edilmiş, fakat bazı yerlerde bu sıra bozulmuştur.

Defter gayet iyi muhafaza edilmiş ve yazılarında herhangi bir bozulma olmadığı gibi mürekkebinde de bir dağılma yoktur. Ancak bazı yerlerinde karalamalar ve silinmeler olduğu için birkaç satır ya da kelime okunamamıştır. Yazılar genellikle okunabilmesine rağmen okunması çok zor belgeler de yer almaktadır. Bazı belgelerin yanlışlıkla iki kez kaydedildiği görüldüğü gibi bazı belgelerin de yarım bırakıldığı görülmüştür. Birkaç belgede satır aralarında unutulan yerler olmuş ve sonradan küçük yazılarla okunaksız bir şekilde ilave edilerek düzeltilmeye çalışılmıştır. Bazen de sayfanın yan tarafına yatay olarak eklenmiştir.

İncelenilen 16 numaralı defter H.1083 / M. 1672-1673 tarihlerindeki kayıtları içermektedir; fakat bir adet H. 1082 / M. 1671 tarihli belge bulunmaktadır. Belgeler değişik türde konuları içermekte, genellikle mülk satışı, muhâla’a, vasî tayini, rıza senedi, talâk davası, mîrâs, darb davası, alacak davası, nafaka takdiri gibi belgeler yer almaktadır. Bunların haricinde çok ilginç belgeler de vardır (Küfür sonrası ta’zir edilen kimsenin ölmesi, tekkede nâ-mahrem ile görüşenlerim tekkeden ihrâc edilmeleri, iyihâl soruşturmaları gibi).

Birinci sayfanın ilk belgesinde, her bir hâneden alınacak vergi miktarları yer almaktadır. 2. ve 3. Sayfalar ile 4. sayfanın ilk belgesinde resmî mahiyet taşıyan belgeler yer buluhmaktadır. 2. sayfadaki ilk belge, Konya Kazası’na kadı tayini hakkındaki fermandır. İkinci belge ise, Konya kadısının yerine nâib tayin edildiğine dair bir müraseledir. 3. sayfadaki ilk belge Tacü’l-vezir Medresesi’ne müderris ve mütesellim tayini hakkında tezkere olup sonraki belge Konya Kazâsı’nın kısmet-i askeriyesi hakkındaki tezkeredir. 3. sayfanın 3. belgesi ise Meram Câmii mütevelli beratıdır. 4. sayfanın ilk belgesi ise Konya kadısı Musa Efendi’nin göreve başlamasına dair kayıttır. Bu belgeden sonra 173. sayfanın 2. belgesine kadar hüccetler yer almış 173. sayfadan itibaren defterin sonuna kadar yani 199. sayfa da dâhil olmak üzere resmi nitelik taşıyan ferman, berat, buyuruldu, tezkere ve mektub gibi belgeler kaydedilmiştir.

Belgelerdeki konular sosyal, siyasî, ekonomik ve hukukî hayatla bağlantıları açısından ayrı bölümler olarak ele alınmıştır.

Şekil

Tablo 1: Konya’da Yer Alan Çarşı İsimleri

Referanslar

Benzer Belgeler

Dârü’l-cihâd ve’l-mücâhidîn Medîne-i Vidin mahallâtından Çavuş mahallesinde sâkin iken bundan akdem vefât eden Ahmed Ağa bin Alî ibn Abdullah’ın verâseti

Ma‘ruz-u dâi‘leridir ki: Gürün kasabasında Abdulfettah ağa mahallesi ahâlîsinden Kocabey oğlu işbu rafi‘ü’l-i‘lam Molla Ahmed bin Mustafa kasaba-i mezbûrenin

Sivâs vilâyet-i celîlesi dâhîlinde Gürün kâzası mahallâtından Şuğul Balâ Mahallesinde sâkin iken tarîhî i’lâmdan yirmi altı sene mukaddem vefât eden

Develü Kazası’nın nefsi Develü mahallâtından Yedek Mahallesi’nde sakin zatı Everek Kasabası mahallâtından Cami-i Cedid Mahallesi ahalisinden Mehmed Efendi ibn Ömer Efendi

Medîne-i Kayseriyye'de Hasbek Mahallesi sükkânından iken bundan akdem fevt olan Ali bin İbrahim’in verâseti zevce-i metrûkesi Rukiye binti el-Hac İsmail ile sulbî

Medine-i Kayseriyye’de Kalenderhane Mahallesi sükkânından iken bundan akdem fevt olan el-Hâc Mustafa ibn-i Ali nâm kimesnenin veraseti zevce-i metrûkesi Şerife Ayşe

19/2 Medine-i Sivas ta Gök Medrese sakinlerinden iken bundan akdem vefat eden Mevlüde binti El-Hac Feyzullah isimli hatunun terekesinin sadri kebir oğulları Es-seyyid Feyzullah

There are many sequences of polynomials that realize the supremum above, for example the normalized Fekete polynomials (see e.g. 11.1]), the normalized Chebyshev polynomials with