Meta-sentez araĢtırma yaklaĢımı belirli ölçütlere dayanmaktadır. Verileri toplamak için, dahil etme kriterleri, örneklemi tanımlama ve veri analizi için yöntemlerin ve yorumların açık olması gerekir (Bondas ve Hall, 2007a, s.119). ÇalıĢmaların toplam sayısı, araĢtırma ilerledikçe çalıĢmaların eklenmesine izin verecek Ģekilde açık bırakılır (Bair, 1999b, s.14; Lincoln ve Guba, 1985). Alanyazında, Coffman (2004), Sanelowski ve Barosso (2003), Noblit ve Hare (1988)‘nin meta- senteze iliĢkin önerileri doğrultusunda bu meta-sentez çalıĢmasında, araĢtırmaların dahil edilme veya hariç tutumla kriterleri aĢağıda verilmiĢtir (Akt. Welch, 2008, ss.45-46):
1. AraĢtırmaların, standart bir nitel veya nicel araĢtırma çerçevesinde problem durumunu, hipotezleri, yöntemi, veri toplama tekniklerini, verilerin analizini, tartıĢma, bulgular ve sonuçları içerecek Ģekilde açıkça yürütülmüĢ ve yazılmıĢ olması.
2. ÇalıĢmaların, 1995 ve 2012 yıllarında yapılmıĢ olması. Verilerin toplanması aĢamasında bahsedildiği üzere, elde edilen tezlerden araĢtırmaya dahil edilme kriterlerine uygun olanlardan, yıl olarak yapılmıĢ olan ilk çalıĢma 1995 yılına ait olduğu için, bu araĢtırmada çalıĢmaların baĢlama tarihinin 1995 yılı olarak belirlenmesinde bir kriter olarak ele alınmıĢtır.
3. ÇalıĢmaların, ilköğretim okullarında yapılmıĢ olması,
4. ÇalıĢmaların, il eğitim denetmenleri tarafından yapılan denetim uygulamalarını içermesi (okul yöneticileri tarafından yapılan denetim uygulamaları araĢtırma kapsamı dıĢında bırakılmıĢtır),
5. ÇalıĢmaların, denetim kuram ve modellere iliĢkin uygulamaları içermesi, 6. ÇalıĢmaların, il eğitim denetmenlerinin, ilköğretim okul yöneticilerinin ve
7. ÇalıĢmaların, yüksek lisans tezi veya doktora tezi olması,
8. ÇalıĢmaya konu olan örneklemin Türkiye sınırları içinde olması gibi kriterlerle sınırlandırılmıĢtır.
Paterson ve diğerleri (2001), meta-çalıĢmanın dönüĢtürme sürecinde araĢtırmacının dikkat edeceği hususlarda iki önemli sınırlamaya ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadırlar:
Birincisi, verilerin, baĢlangıçta oluĢturuldukları fiziksel ve duygusal içeriklerinden çıkartılmaları. Ġkincisi, meta-çalıĢmanın niteliği büyük ölçüde birincil araĢtırmacının araĢtırma desenini ve araĢtırma bulgularını açık seçik belirleme yeteneğine bağlıdır, böylece meta-çalıĢmanın araĢtırmacısı, birincil araĢtırmacının kararlarını veya ortaya koyduğu sonuçları takip edebilir (s. 15).
Bu yöntemin sınırlamalarını en aza indirgemek için, çalıĢmaların hariç tutulma kriterlerinin kavramsal geliĢimi, analizden itibaren araĢtırmanın veri toplama prosedürlerinde vurgulanmıĢtır. Birincil çalıĢmaların dahil edilme ve hariç tutulmaları ile ilgili verilen kararların eksiksiz belgelenmesi, araĢtırma bulgularının doğru algılanması kadar kalite kontrolü için de önemlidir (Weed, 2005).
3.3.1. Kodlama Yöntemi
Meta-sentez araĢtırma yaklaĢımı çerçevesinde yürütülen bu araĢtırmada, çalıĢmalar arasında karĢılaĢtırmalar ve dönüĢtürmeler yapabilmek için, dâhil edilme kriterlerine uygun olan çalıĢmalar, çalıĢmaların konusu, amacı ve sonuçlarına göre kategorilere ayrılmıĢ ve belirlenen ana temalar altında toplanmıĢtır. Uzman görüĢü çerçevesinde çalıĢmaların belirlenen ana temaları Ģunlardır:
Tablo 3. AraĢtırmaların Temaları ve Dağılımları
Tema
Kodu Temalar
Temada Yer Alan Tezlerin Sayısı A
Denetmenlerin Denetim, Rol ve Yeterliklerine ĠliĢkin
AraĢtırmalar 36
B
Denetmenlerin Mesleki GeliĢim ve ĠĢ Doyumuna ĠliĢkin
AraĢtırmalar 8
C
Denetmenlerin Kurum ve Yönetici Denetimine ĠliĢkin
AraĢtırmalar 15
D Denetim Kuram ve Modellere ĠliĢkin AraĢtırmalar 6
E Eğitim Denetimindeki Beklentilere ĠliĢkin AraĢtırmalar 8
Tablo 4. AraĢtırmaların Tablolarda YerleĢtirilme Ġçeriği
AraĢtırmanın;
Kodu: AraĢtırmanın içinde bulunduğu tema ve yıl sıra numarası
Konusu: AraĢtırmanın baĢlığı
AraĢtırmacı: AraĢtırmanın yazarı
Yayın Yeri – Yayın Türü: AraĢtırmanın yapıldığı üniversite ve düzeyi (Yüksek Lisans- Doktora)
Yılı: AraĢtırmanın Yapıldığı yıl
Amaç: AraĢtırmanın genel amacı
Dahil edilme kriterleri ve ana temalar belirlendikten sonra çalıĢmalar, verilerin kategorik olarak elde edilmesi ve kaydedilmesiyle oluĢturulan tablolara yerleĢtirilmiĢtir. Yöntem
*Model: AraĢtırmanın modeli *Araç: Veri toplama aracı
*Örneklem: AraĢtırmaya katılan ve veri toplama aracı geçerli sayılanlar *Analiz: Verilerin analizi
Bu tablolar araĢtırmacıya, verileri sistematik olarak yeniden gözden geçirmesinde ve dönüĢtürmesinde kolaylık sağlamaktadır. Tablolardaki her bir sütunun içerdiği kategorilerin baĢlıkları Tablo 4‘te sunulmuĢtur:
AraĢtırmaya dâhil edilen çalıĢmaların gösterildiği tablolardaki sonuç bölümü, verilen değerlere göre bir kodlama yapıldığı için tüm analizlerde bu kodlama değerleri esas alınarak yapılmıĢtır. Örneğin, çalıĢmada sadece kullanılan çalıĢma koduna ait sonuç verilmiĢ ise ―A2.1.‖, kullanılan sonuca ait boyutların sonucu verilmiĢ ise ―A2.1.1.‖, kullanılan sonucun boyutlarına ait sonuçların alt sonucu verilmiĢ ise ―A2.1.1.1.‖ Ģeklinde gösterilmiĢtir (ġekil 9).
A2.1.1.1.
Boyuta Ait Sonucun Alt Sonuç Numarası Boyuta Ait Sonuç Numarası
Boyut Numarası
ÇalıĢmanın Yıl Sıra Numarası
ÇalıĢmanın Tema Kodu ÇalıĢmanın Kodu
ġekil 9. Sonuçların Örnek Kodlama Ġçeriği
AraĢtırmaya dahil edilen her bir çalıĢmadan elde edilen boyutlar, ele aldıkları konular bakımından bir araya getirilerek, bulundukları ana temalar altında belli bir sınıflamaya tabi tutulmuĢlardır. Tablo 5‘te görüldüğü gibi, araĢtırmaların boyutlarından dokuz sınıflama oluĢturulmuĢtur. Aynı tabloda veya farklı ana temanın tablolarında yer alan benzer boyutlara vurgu yapmak ve boyutları gösterebilmek için her bir boyuta iliĢkin bir tanımlayıcı renk kullanılmıĢtır. Bu tanımlayıcı renkler, hem araĢtırmaların boyutlarını hem de boyutlara ait sonuçları temsil etmektedir.
Tablo 5. AraĢtırmalardan Elde Edilen Boyutların Sınıflandırılması ve Tanımlayıcı Renkleri
Tema
Kodu Sınıflamadan Elde Edilen Boyutlar
Tanımlayıcı Renkler A Denetmenlerin Denetim DavranıĢlarına ĠliĢkin Yeterlikleri
A Denetmenlerin Rollerine ĠliĢkin Yeterlikleri A Denetmenlerin Teknik Yeterlikleri
A Denetmenlerin Ġnsancıl Yeterlikleri
B Denetmenlerin ĠĢ Doyumu ve TükenmiĢlik Düzeyleri B Denetmenlerin Mesleki GeliĢim Düzeyleri
C Denetimin Yapısal-Yönetsel Boyutuna ve ĠĢ Süreçlerine ĠliĢkin Yeterlikler
D Mevcut Denetim Uygulamalarının ÇağdaĢ Denetim Modellerine Uygunluğunun Değerlendirilmesi E Denetmenlerin, Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Denetime ĠliĢkin Beklentileri