Yeşil Altyapı stratejisi

2.1.10.1 Yeşil altyapı nedir?

Yeşil altyapıyı tanımlamak gerekirse; kırsal ve kentsel yerleşim alanlarındaki yüksel kaliteli çevresel özellikleri olan doğal ve yarı doğal alanların geniş biyolojik çeşitliliğini ve ekosistem hizmetlerini yöneten ve tasarlayan stratejik olarak planlanmış bir ağ sistemidir. Daha detaylı açıklamak gerekirse; yeşil altyapı doğanın insanlara fayda sağlaması ve temiz hava ve su gibi çevresel hizmetlerdan insanların yararlanması açısından doğanın kapasitesini artıran bir çeşit mekansal planlama vasfındadır

Bunu sırayla aşağıdaki adımlar takip etmektedir:

- İnsan sağlığının ve refahının daha yüksek kaliteye çıkması (örneğin; yaşamak ve çalışmak için daha kaliteli bir çevrenin oluşturulması gbi).

- Biyolojik çeşitliliğin geliştirilmesi ( örneğin; izole edilmiş doğal alanlar ile yeniden bağlantı kurulması veya geniş çaplı bir alanda vahşi yaşamın hareketliliğinin arttırılması gibi).

- İklim değişikliği ve diğer çevresel etkilere karşı insanların korunması (örneğin; sellerin hafifletilmesi karbon depolanması veya toprak erozyonunun önlenmesi gibi).

- Avrupa’nın sınırlı olan alanlarının en verimli şekilde kullanılması ve tutarlı bir yol izlenmesi için daha bütüncül bir yaklaşımın benimsenmesi.

Yeşil Altyapı’nın bir diğer etkin özelliği de aynı mekansal bölgede birden fazla işlevin yerine getirilmesini sağlamaktır. Birçok ‘gri’ altyapı bunun tam aksine sadece bir fonksiyonu yerine getirmek için oluşturulmuşlardır. Yeşil altyapılar ‘kazan – kazan’ ya da ‘az kayıp – bol kazanç’ prensibi ile toplumun büyük bir

Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan Yeşil altyapı belgesi aynı mekansal alan üzerinde birden çok işlev ve fayda sağlayan bir sistemdir. Bu işlevler

ağırlıkla çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Belge genellikle drenaj veya taşıma gibi tek işlevleri yerine getiren gri altyapı çözümleri yerine, yeşil altyapı projeleri ile aynı anda birden çok sorunla başa çıkma potansiyeli oluşturmaktadır (AB Komisyonu, 2013f).

kesimine fayda sağlamaktadır. Yeşil Altyapı ayrıca daha sürdürülebilir olunması ve kaynakların daha etkin kullanılması proseslerini de Avrupa 2020 Stratejisi doğrultusunda geliştirmektedir.

2.1.10.2 Yeşil altyapının faydaları  Çevresel faydaları

- Temiz su sağlanması,

- Kirleticilerin havadan ve sudan ayrılması, - Tozlaşmanın artması,

- Toprak erozyonuna karşı koruma, - Yağmursuyu biriktirilmesi, - Pestisit kontrolünün artması, - Arazi kalitesinin iyileştirilmesi.

 Sosyal faydaları - Sağlık ve insan refahı, - Yeni mesleklerin oluşması, - Yerel ekonominin çeşitlenmesi,

- Daha etkileyici ve daha yeşil şehirlerin oluşması, - Yüksek özellik değerleri ve bölgeye özgü özellikler, - Daha bütünleşik ulaşım ve enerji çözümleri,

- Turizm ve rekreasyon imkanlarının arttırılması.

 İklim değişikliği adaptasyon ve azaltım faydaları - Taşkınların azaltılması,

- Ekosistem dirençliliğinin arttırılması, - Karbon depolanması,

- Şehirlerdeki ısı adası etkisinin azaltılması,

- Orman yangını, toprak kayması gibi doğal afetlerden korunulması.)

 Biyolojik çeşitliliğe faydaları

- Vahşi yaşam için yaşam alanlarının geliştirilmesi, - Ekolojik koridorların oluşturulması,

2.1.10.3 Natura2000 ile Yeşil Altyapı arasındaki ilişki

Natura2000 Yeşil Altyapı’nın merkezinde yer almaktadır. Natura 2000 sadece bozulmuş ortamların yeniden canlandırılması amacıyla biyolojik çeşitliliğin ve sağlıklı ekosistemlerin korunması için önemli bir kaynak oluşturmakla kalmayıp aynı zamanda topluma yıllık değeri 200 – 300 milyon € civarında kazanç sağlamaktadır. Avrupa Yeşil Altyapı oluşturma merkezleri sayesinde Natura 2000 alanları doğal çevrenin iyileştirilmesi ve yaşam kalitesini arttırılması için stratejik odak noktasını oluşturmaktadır. Aynı zamanda koruma alanlarının ötesinde Yeşil Altyapı’nın uygulanması Natura2000 ağlarının daha dirençli olmasına ve oluşabilecek etkilere karşı tampon bölge olarak görev yapmasını sağlamaktadır. Ayrıca bu bölgeler korunmuş ve sağlıklı gerçek ekosistemlerin nasıl kullanılması ve doğadan nasıl sosyo-ekonomik fayda sağlanması gerektiğine dair önemli birer örnek teşkil etmektedirler.

2.1.10.4 Yeşil altyapının oluşturulması

 Konumsal planlamanın stratejik düzeyde yapılmasının faydaları

- Sağlıklı ekosistemler ile yeniden bağlantı kurulması ve koruma alanları arasında iletişimin sağlanması amacıyla arazi geçirgenliğinin arttırılması için habitat geliştirme projelerinde en iyi yerlerin keşfedilmesi (örneğin; restorasyon veya rekreasyonu da içeren doğal yaşam alanları),

- Özellikle hassas doğal alanlar ve Yeşil Altyapı özellikleri doğrultusunda restorasyon ve rekreasyon yapılarak sağlamlaştırılabilecek habitatlar için kılavuz altyapı geliştirilmesi,

- Sağlıklı ekosistemleri destekleyen uyumlu arazi kullanımı için kullanılacak olan çok fonksiyonlu alanların belirlenmesi.

 Yeşil altyapının muhtemel bileşenleri

- Çekirdek alanlar: Bu alanlar yüksek biyolojik çeşitlilik değerine sahip alanlardır. Natura 2000 ormanları gibi bölgeler yeşil altyapının temelini teşkil etmektedir. - Çekirdek alanların dışında kalan alanlar: büyük ve sağlıklı ekosistemleri

içermektedirler.

- Restore edilen habitatlar: mevcut doğal alanların geliştirilmesini sağlamaktadır (örneğin: salık yatakları veya kırlık alanlar gibi).

- Vahşi yaşam koridoru gibi davranan doğal özellikler: küçük akarsular, göletler, çit sıraları, ormanlık şeritler gibi doğal gözüken yapılardır.

- Ekosistem hizmetlerini geliştiren yapay özellikler: eko-kanallar, eko-köprüler, balık savakları veya yeşil çatılar gibi yapılardır.

- Sürdürülebilir olarak yönetilen tampon bölgeler: genel ekolojik kalitenin arttırılmasını sağlamaktadır (örneğin: yaban hayatı dostu tarım gibi).

Çok fonksiyonlu bölgeler: bir arazinin birden fazla amaç için kullanıldığı alanlardır

(örneğin; rekreasyon ve besin üretimi gibi). Şekil 2.5’de yeşil altyapının potansiyel bileşenleri gösterilmektedir.

Şekil 2.4: Yeşil altyapının potansiyel bileşenleri (AB Komisyonu, 2013f)

 Yeni yeşil altyapı stratejisi dört temel maddedesi

- Yeşil altyapının AB’nin temel politikalar arasında yer almasının sağlanması, - AB düzeyinde yeşil altyapı projelerinin desteklenmesi,

- Yeşil altyapı projelerine finansman akışının arttırılması, - Bilgilerin geliştirilmesi ve yeniliklerin tanıtılması.