• Sonuç bulunamadı

Yalnız kamulaştırma kararlarının vali ya da kaymakamca, azami satış fiyatlarının ise yetkili idare kurulunca onayı gerekir

Belgede YÖNETİMLERARASI İLİŞKİLER (sayfa 157-161)

vardır, örneğin, köy yolları ve içme sulan programlannm onaylanması ve

Belediye meclis! kararlan üzerindeki vesayet denetimini kapsamlı bir biçimde ortaya koymak istiyoruz.

Genel olarak, bütçe, kesin hesap, fasıllar arası aktarmalar, ödünç verme ve borçlanmalar, avanslar, ücret tarifeleri, kolluk yönetmelikleri gibi kararlar vali ya da kaymakamca onaylanmak zorundadır. Yasalara aykın meclis kararlan valinin istemi üzerine il idare kurulunca, il merkezi belediyeleri için Danıştayca incelenerek bozula-bilir. Kesin nitelikli kararlar aleyhine ilgililer on gün içinde valiye başvurabozula-bilir. Böyle durumlarda hazırlanan dosya, başvuru ciddi görülürse, ilgili yönetsel yargı kuruluşuna verilir. Yönetsel yargıca itirazın sonuçlandırılmasına kadar, vali kesin nitelikli karar-ların yürütülmesini durdurabilir.

Sayılanlar dışında, meclis kararlan üzerindeki vesayet yetkisinden örnekler vermek istiyoruz. ;

Onay gerektiren kararlar;

— Belediye sağlık kolluğu yönetmeliği Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca,

— Harita, yol, istikamet ve imar planlan aynen ya da değiştirilerek İmar ve İskan Bakanlığınca,

— Rıhtım, iskele, köprü gibi yapıların plan ve fenni belgeleri ile 250 bin TL .sini aşan yapı ve tesislerin etüt ve projeleri Bayındırlık Bakanlığınca,

— İçme suyu projeleri Sağlık ve Sosyal Yardım; İmar ve İskân Bakanlıkları ileDSlce,

— Çevre yerleşim alanlarında da imar planı uygulanması ile imar planı dışın-daki toprakların ifrazına ilişkin meclis kararlan İmar ve İskan Bakanlığınca,

— Elektrik, havagazı tarifeleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca,

— Nüfusu 70 binden yukan belediyelerde meclis üyelerine verilecek oturum ödeneği Yerel Yönetim Bakanlığınca,

— Kent içi toplu ulaşım işletmesi ile et taşınmasının belediyelerin de ortak olduktan kuruluşlarca yapılması, kiralanması ya da imtiyaz verilmesi Bakanlar Ku-rulunca,

— Belediyede olan iskele, rıhtım, kanal ve kayıklardan alınacak resim ve ücret tarifeleri Bakanlar Kurulunca,

— Tahvil çıkarılması kararlan valinin ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak aynen ya da değiştirilerek Bakanlar Kurulunca,

— Su, et kesim ve taşıma ücret tarifeleri, özel kişilerin fırın, un değirmeni ve soğuk hava depolarına el konularak doğrudan ya da dolaylı işletilmesi kararlan kay-makam ya da valice,

— Mahalle kurulması, kaldırılması, ad ve sınırlarının değiştirilmesi ile sınır çizilmesi valice (Nüfusu 80 binden yukan kentlerde Bakanlar Kurulunca), onaylan-mak zorundadır. '

Aynca, sergi ve panayır kurulabilmesi için Ticaret Bakanlığından, aylık ve ücretler için ayrılan ödeneğin gelirlerin %30'undan çok olması durumunda Yerel Yö-netim Bakanlığından ön izin alınması gerekir. Taşıt alanması Bakanlar Kurulunun, satılması ise ilgili bakanlığın izni ile olur.

Yerine geçmeye ilişkin kimi örnekleri daha önce verdik, önemli bir ömek de bütçeyi onaylayan mülki amirin, belediye görevi olmayan konulara ayrılan ödenek-leri çıkarması, yasal paylan ayırması, yasal dayanağı olmayan gelirödenek-leri kaldırabflme-Yerel kararlar üzerindeki merkezin gözetim yetkisi burada sayılanlarla sınırlı değildir, örneğin, sokak ve yapılara ad verilmesi merkezi yönetimin yönetmeliğine göre yapılır. Belediyeler araç ve gereçlerini Devlet Malzeme Ofisinden sağlamak zo-rundadır. Kent işlerine ilişkin istek ve dileklerini mülki amir aracılığıyla îlgfli kamu örgütlerine fletebüir.

Görevliler Üzerindeki Yetki .

özel İdareleri: '

I r

Saymanlık dışında genellikle sınırlı örgütlenmesi olan ü özel idarelerinin kul-landıkları görevli sayısı da, doğal olarak, daha azdır. Görevlilere ilişkin vesayet yet-kisi şunları kapsar:

Alınması- 5 ile 15 dereceler arasındaki kadrolar il genel meclisince saptanır ve Yerel Yönetim Bakanlığının onayı ile kesinleşir. 1—4 derecelerdeki üst düzey görevli kadroları ise Yerel Yönetim Bakanlığı ile Devlet Personel Dairesinin görüşü üzerine Bakanlar Kurulu onayı ile kesinleşir.

Görevlilerin özel idare müdürleri Yerel Yönetim, sağlık görevlileri

Sağlık ve Sosyal Yardım, tanm ve veteriner görevlileri Gıda—Tanm ve Hayvancılık, bayındırlık görevlileri ise Bayındırlık Bakanlıklarınca atanır ve özlük işleri yine anı-lan Bakanlıklarca yürütülür.

Görevlerin kümelendirilmesi, işe alınma, yükselme, görev adlan Qe çalışma ve yetiştirmeye ilişkin ilkeler ve yöntemler Devlet Personel Dairesince konulur.

Köy tüzel kişiliğince yapılacak atamalara ilişkin vesayet yetkisi konusunda Köy Kanunu yalnız köy korucusundan söz etmekte ve korucunun ihtiyar meclisince görevlendirilerek kaymakamın buyrultusu ile işe başlayacağını kural olarak koymuş bulunmaktadır. .

. " • ' • • ' • • ' • ' '': ' " » ' ' • ..'' . . ' - ' - ' .

Görevliler üzerindeki vesayet yetkileri, belediyelerin ülke düzeyinde etkinlik-lerinin artmasına koşut olarak önem kazanmakta, tartışmaya neden olmaktadır. Do-layısıyla daha ayrıntılı inceleme gerektirmektedir.

Kadroların Alınması: 5—15 derecelerdeki görevli kadroları Yerel Yönetim Bakanlığının, 1-4 dereceli daha yüksek kadrolar ise Yörel Yönetim Bakanlığı ile

dev-let Personel Dairesinin görüşü üzerine Bakanlar Kurulunun onayı ile alınır, işdev-letme- işletme-lerdeki 5—15 dereceli kadrolar, belediye meclisinin kararı ile kesinleşir, onay gerek-mez. Bu ise büyük ve küçük belediyeler arasında tutarsız bir durum doğurmaktadır.

Şöyle ki, küçük belediyelerde elektrik, gaz, otobüs, mezbaha gibi hizmetler işletme kurulmadan, doğrudan belediyece yürütülür. Görevlilerin aylıkları da doğrudan bele-diye bütçesinden ödenir. Dolayısıyla kadroları için Bakanlık onayı gerekir. Oysa, bü-yük kentlerde bu hizmetler işletmelerce yapıldığından kadrolar için Bakanlık onayı gerekmemektedir (Tortop, 197%: 163). Sözleşmeli görevliler konusunda merkezin yetkisi daha da yoğundur. Sözleşmeli görevler ancak Devlet Personel Dairesi ve Ma-liye Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulu karan ile belirlenir. Bunlara öde-necek ücretlerin üst sının yine Bakanlar Kurulunca saptanır, tşçi sayışım ise beledi-yeler merkezi yönetimden bağımsız olarak saptayabilmektedirler.

Görevlilerin Atanması: Kural olarak, atamaları belediye başkanı yapar ve mec-lis onaylar. Ancak kadrolar konusunda olduğu gibi, aşağıdaki örneklerde de görüle-ceği üzere, merkezin yoğun sayılabilecek yetkileri vardır.

— Belediye sağlık görevlilerini atama, yer değiştirme, yükseltme, cezalandır-ma yetkileri Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınındır.

— İmar ve fen işleri birimleriyle imar müdürlüklerinde çalıştırılan teknik gö-revlilerin atamaları belediyenin önerisi üzerine İmar ve îskân Bakanlığınca yapılır.

Bu görevlilerin yer değiştirme, yükselme, tezkiye ve cezalandırma işleri yine aynı Bakanlıkça yürütülür. Fen elemanı bulunmayan yerlerde göreve başka nitelikli kişi-lerin getirilebilmesi için valinin görüşü alınarak, anılan Bakanlıktan ön izin alınması

:

— Veterinerlik ile tarım hizmetlerinde çalıştırılacak teknik görevlilerin ata-malarmın Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca onaylanması gerekir.

— ölçü ve tartı araçları ayar görevlileri Ticaret Bakanlığının onayı ile atanır.

— Ankara ve istanbul Belediyelerinin başkan yardımcıları, yönetsel bölüm başkanları ve şube müdürleri, Belediye Başkanlarının önerisi üzerine Yerel Yönetim Bakanlığının onayı ile atanır.

— Mansup belediye başkanlığı olan yerlerde, il merkezi belediyeleri görevli-lerini valiler, öbür yerlerdeki görevlileri kaymakamlar atarlar.

— istanbul Belediyesi İETT işletmesi Genel Müdürü, Belediye Başkanının öne-risi üzerine Yerel Yönetim Bakanlığının, Ankara EGO işletmesi Genel Müdürü ise Belediye Başkanının önerisi üzerine Valinin onayı ile göreve getirilir.

Görevlilerin işe alınması, yetiştirilmesi, yükseltilmesi ile ilgili ilkeler Devlet Personel Dairesince geliştirilir.

Görüldüğü gibi, belediye görevlileri üzerindeki denetim oldukça yoğun, çoğu kez ayrıntıları bile düzenleyecek biçimde kapsamlıdır. Vesayet yetkisi, atamaları

onay-lamakla sınırlı olmamakta, yukarda örnekleri verildiği gibi, kimi görevlilerin özlük haklarına ilişkin işlem ve yetkileri de kapsamaktadır. Bunlara ek olarak, Memuiin Muhakematı Kanunu kapsamına giren görevliler hakkında, bu Yasaya göre kovuştur-ma yapkovuştur-maya ve kovuşturkovuştur-ma sonuna kadar görevlileri uzaklaştırkovuştur-maya, belediye başkan-ları dışında, mülki amirler ve belediyeyi denetleyebilen bakanlıklar yetkilidir.

İşçiler konusunda ise yerel yönetimler merkezi yönetimden tümüyle bağımsız-dırlar. Yasal kurallara uymak koşuluyla diledikleri nitelik ve sayıda işçi görevlendire-bilirler.

Eylemler ve İşlemler

:

Belgede YÖNETİMLERARASI İLİŞKİLER (sayfa 157-161)