Anakentsel federasyon biçimi örgütlenmenin belirgin örnekleri arasında Tokyo (1943), Toronto (1953), Miami, Florida (1957), Winnipeg (1959), Londra (1963) ve Paris (1964) sayılabilir.
Bu örneklerin ilk dördünde, varolan yerel yönetimlerin yapı ve işleyişlerinde köklü değişiklikler yapılmaksızın, yeni bir düzey olarak anakent yönetimleri kurul-muştur. Londra'da ise yerel federasyon 1963 yılında köklü olarak yeniden düzenlen-miştir. Paris'teki ise yan özeksel nitelikli bir uygulamadır.
Yerel federasyon örneklerinin ayrıntılı tartışmasına geçmeden önce Paris ana-kent yönetimine kısaca değinmekte yarar görüyoruz.
Paris bölgesinin yönetimi, geleneksel olarak, ülkedeki egemen kalıptan ayn biçimde oluşturulmuş ve ulusal hükümetin sıkı denetimi altında tutulmuştur. 1964 yılında çıkarılan, ancak 1 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe giren yeni düzenlemeye kadar Paris'te yönetim iki valilik arasında paylaştırılmış bulunmaktaydı: Prefet de Poliçe ve Prefet de la Seine.
Anakentsel bir yaklaşımla ele alınan yeni düzenleme ile, 9 milyon kişinin yaşa-dığı Paris anakentinde bölgesel bir yönetim (The District of the Region of Paris) ku-rulmuş ve başına doğrudan başbakana karşı sorumlu bir bölge valisi (deleque general) atanmıştır (Encyclopedia Britannica, 1974: 651). Bölge valisine yardımcı olmak üzere üyelerinin yansı alt yönetimlerce seçilmiş, öteki yansı ulusal hükümetçe atanmış 28 kişilik bir meclis vardır. Anakent örgütünün yetkileri ve akçalı olanakları oldukça sınırlıdır ve anakentsel alan için stratejik planlama yapmaktadır.
Anakent yönetiminin altında 8 il (departements) vardır. Çekirdek Paris'e (Ville de Paris) de il statüsü verilmiş idi. Aynca, bunlara ek olarak, bölgede sayılan 1.100 çevresinde olan yerel yönetim vardır.
1977 yılında yapılan bir yasal değişiklikle çekirdek Paris için demokratik bir yerel yönetim kurulmuştur. Paris Kent Yönetimi doğrudan halk tarafından altı yıl için seçilen meclis ve başkan tarafından yürütülmektedir.
İzleyen alt bölümlerde Tokyo, Londra ve Toronto anakent federasyonları ayrıntılı olarak tartışılacaktır. Bu örneklerin seçilişi rastlantısal değildir. Şöyle ki, iki düzeyli federasyon modeli görece yeni bir uygulamadır ve yaygınlaşmaktadır. Bu yaygınlaşmada anılan örneklerin yoğun etkileri görülmektedir. Demokratik anakent-sel federasyon modelinin ilk örneklerinden olan bu kent yönetimleri tarihanakent-sel gelişim-lerin ürünüdürler ve sürekli devingen görünümleri vardır. Uygulamada olduğu kadar yönetim bilimi yazmmda da geniş ilgi toplayan bu anakent yönetimlerinden Toronto ve Londra yerinde incelenmiştir. Tokyo ise çeşitli açılardan ilginçtir. Dünyanın en büyük kent yönetimidir. Aynca üst düzey yönetimin öteki örneklerden ayrılan bir konumu vardır.
26 .
Tokyo Anakent Yönetimi
Dünyadaki tüm anakentler arasında çelişkiler açısından Tokyo başta gelir (Hail, 1977: 219). Dünyanın nüfus açısından en büyük kent yönetimine sahip olan Tokyo, dünyanın en büyük enginkenti içindedir. Fabrikalarında dünyanın en teknik üretimi yapılırken, yaşam düzeyi hayli geridedir. Kent hizmetleri ancak nüfusun beşte birine yetecek düzeydedir.
Tokyo, n. Büyük Savaş sonrasında eşine ender rastlanılabüecek bir hızla büyü-müştür. Tokyo yönetiminin ikarşüaşageldiğU ana sorun bu artışa çözüm aramak ol-muştur.
Japonya yönetsel açıdan incelendiğinde, merkezi yönetimin altında iki düzey yönetim görülmektedir. Bunlardan üst düzey durumundaki illerin sayısı 46, yerel yöne-timlerin sayısı ise 3.300'düc. Alt düzey yerel yönetimler nüfusları ve endüstriyel et-kinliklerine göre, 50 bin nüfusun üzerindekiler kentler (cities-shi), ötekiler kasaba-lar (towns—machi) ve köyler (villages—mura) okasaba-larak üçlü bir ayırana tutulmuşkasaba-lardır (Humes ve Martin, 1969:450).
Tarihsel Gelişimi
Tokyo, Edo adlı, Japonya yönetiminde bir dönem başat olmuş bir ailenin adı verilen bir yörede 1457 yılında kurulmaya başlanmıştır. Uzun süre Edo bu ken-tin adı olmuştur (TMG, 1975:15).
1868 yılının Japonya tarihinde özel bir yeri vardır. Şöyle ki, bu yıldan itiba-ren Batı düşünce, teknoloji ve kurumlarının ülkeye aktarılması başlamış ve bu durum ülke yaşamında olduğu gibi yönetsel yapıda da köklü değişikliklere yol açmıştır.
1868, Keio döneminin sona ererek Meiji döneminin başladığı yıldır. Meiji restorasyonu ile birlikte Batılılaşma çabalan yoğunlaşmıştır. Batı kurumlarının Ja-pon yaşamına uydurulması için çok sayıda uzman Batı ülkelerine gönderildiği gibi, buralardan çağrılan uzmanlardan da sosyo-ekonomik yapının Batı örneğine göre ye-niden düzenlenmesi çabalarına önderlik etmeleri istenmiştir (TMG, 1975: 25—26).
Aynı yıl Edo kentine Tokyo adı verilerek lmparatoriuğun başkenti yapılmış-tır.
Batılılaşma çabalarının konumuz açısından önemli olanları Batı özgürlükçü düşüncesinin etkileri sonucu Japon siyasal yaşamında oluşan gelişmelerdir. Demok-ratik haklar ve özgürlükler için verilen uğraşlar ilk siyasal partinin 1881'de kurulma-sını sağlamış, anılan hak ve özgürlükleri içeren Meiji Anayasası 1889 yılında yapıla-rak imparatorluk Yasama Meclisi (The Imperial Diet) 1890'da işleve başlamıştır.
29