• Sonuç bulunamadı

Londra Anakent "Borough'lan

Belgede YÖNETİMLERARASI İLİŞKİLER (sayfa 108-112)

Londra Anakent Yönetimi ' Anakent "Borough "lan

Kırsal—Kentsel Böleeler İngiltere

"County'ler

(Non-Metropolitan Counties) (39)

"County Districts"

( 2 9 6 )

. - - - . • - " ' . . '

- . . . ' - - ' . .

G a l l e r

"County"ler

"Borough "lar (37)

1974 reformunda geleneksel yönetimler (county ve district), yetkileri ve iş-levleri değişmekle birlikte korunmuştur. 1974 reformunun temel özelliği yerel sis-temi büyük ölçüde basitleştirmesidir. Böylece, Londra hariç, yerel yönetimlerin sa-yısı İngiltere'de 1210'dan 377*ye, Galler'de 185'den 45'e inmiş bulunmaktadır, ls-koçya'da 1975'de yapılan koşut reform ile de yerel birimlerin sayısı 430'dan 65'e indirilmiştir.

1974 öncesi dönemle karşılaştırıldığında, yerel yönetimlerin nüfus ve alan açısından daha büyük oldukları açıktır, Countylerin biri dışında tümünün nüfusu 200 binden, districtlerin ise (15'i dışında) nüfusları 40 binin üzerindedir (Redcliffe—Maud ve Wood, 1974: 170). Bu nüfusların ise başta planlama olmak üzere gerek düzenleyici görevler ve gerekse hizmet sorunları açısından ölçek yaran için daha elverişli olduğu açıkta*.

Reddcliffe—Maud Kurulunun benimsenmeyen önemli bir önerisinde anakent-lerde tek düzeyli bir yönetim kurulması ve bu yönetimin yetkilerinin çevre yerleşim alanlarını da kapsaması istenmişti. Böylece merkez kent—çevre kentler ikilemi orta-dan kalkacak ve yönetimler arasındaki yapay ayınm önlenmiş olacaktı. Ancak yapı-lan, anakentlerde üst düzeyde county kurulması ve alt düzeyde ise kırsal ve kentsel aynımı yapılmaksızın "district" ya da "borough"1 kurulmasıdır.

(1) ••Dlftrlct" v* "borou9h" arasında hiç bir 6n»mll fark yoktur. Borougn batkınları "mayor"

adını alır. Bir "dlstrlct-ln "borough" olabilmesi İçin başvurunun özal Mr kurulca (Tha Prlvy Councll) onaylanması gerekir. Nitekim 1973 «a 1974 yıllarında yapılan tOm başvurular onay.

Unmıstır (Richards, 1975:1).

. . ;

Yerel Yönetsel Yspı _

Londra Anakenti ile ilgili alt bolümde de değinildiği gibi, İngiltere'de yerel yönetimlerin tek organı vardır: meclis. Aslında yerel birimlerin özgün (orijinal) adlan d a ( c o u n t y c o u n c i l , d i s t r i c t y a d a b o r o u g h c o u n c i l ) b u ö z e l l i ğ i a ç ı k ç a y a n s ı t m a k t a -d ı r .

Meclis üyeliğine aday olanların, parlementerlerden farklı olarak, temsil ettik-leri yöre ile ilişkili olmaları, seçime katıldıkları yerde son bir yıldır çalışıyor ya da oturuyor olmaları gerekir.

Doğrudan halk tarafından -üç, yıl için seçilen meclis, geleneksel olarak ayda bir kez toplanır. Meclis üyelerinin 1/3 ü oranmda, meclisçe seçilen "aldermen" kuru-mu 1974 reforkuru-mu ile kaldırılmıştır. Meclis her yıl bir başkan ve bir başkan yardım-cısı seçer. Bunlara ancak özel büro giderlerini karşılayacak düzeyde ödeme yapılırken, meclis üyelerine simgesel oturum ödeneği dışında hiç bir ödeme yapılamaz (Local Government A c t l 9 7 2 . Sec. 3 ve 22).

• Asıl olarak meclisin olan yürütme yetkisi, değişik amaçlar için kurulmuş az.

man kurullar (The committee system) eliyle kullanılır. Her uzman kurul bir ya da daha çok örgütsel birimden veya hizmet «ı«nmH«ı sorumludur. Bu nedenle, her uz-man kurulun meclise öneriler hazırlamak ve yönetime bağlı örgütsel birimleri denet-lemek olarak ikili bir rolü vardır (Marshall, 1 9 7 4 : 2 3 ) .

Ayn bir yürütme organının bulunmaması, uzman kurullar eliyle denetim, ey-lemci ve danışman birim başkanlarının doğrudan meclise karşı sorumlu olmaları İn-giliz yerel yönetim sisteminin en belirgin özellikleridir.

Birimler arasında eşgüdümü sağlayacak ve yönetime önderlik yapacak bir yü-rütme organı eksikliği İngiliz örneğinin en sıkça eleştirilen yanlarından biridir. Ni-tekim önemli araştırma raporlarında, örneğin Maud (1967) ve Bains (1972), bu ek-siklik vurgulanmıştır.

Eşgüdüm eksikliği ve özellikle amaçlara göre yönetim kavramının gerektirdi-ği uzun dönemli planlama ve kaynak dağıtımı ilkeleri, yerel yönetimlerde yönelti ve kaynaklar kurullarının (The Policy and Resources Committee) kurulmasına yol açmıştır.

Aslında uzman kurulların türleri, kullandıkları yetkiler, birim başkanları ve meclisle olan ilişkileri yerel yönetimlere göre değişmektedir. Ancak genellikle, yönel-ti ve kaynaklar kurulunun daha merkezi ve dolayısıyla eşgüdümsel bir konumu var-dır. Anılan kurul, önceliklerin saptanmasında, öbür kurullarla eylemci birimlerin işlev yapmalarını denetlemek konusunda meclise yardımcı olur. Bu nedenledir ki, yönelti ve kaynaklar kurulu, meclis dışında, yerel yönetimin en güçlü kuruluşudur.

Yinelemekte yarar gördüğümüz bir özellik de meclis başkanının, meclis oturum-larına başkanlık ve onursal protokol işleri dışında, hiç bir yürütme yetkisi olmama-sıdır. Yönetim içinde en etkili kişi ise yönelti ve kaynaklar kurulu başkanıdır. Anı-lan başkan ise her zaman meclisteki çoğunluk partisinin önderidir (O1 Grady, 1978).

1975 verilerine göre, İngiltere ve Galler'deki yerel yönetimlerin kullandığı görevli sayısı, 1,5 milyonu tüm gün çalışan olmak üzere toplam 2,5 milyondur (Jack-son, 1976: 125—126). Başka bir anlatımla, ülkedeki tüm çalışanların %10'u yerel yönetimlerde görevlidir.

1972 tarihli Yasa, eskiye göre görevliler konusunda yerel yönetimlere geniş serbestlik tanımaktadır, örneğin, 112. madde "Yerel yönetimler alanları ile ilgili gerek-li nitegerek-lik ve sayıda görevgerek-li atar", biçiminde bir ilke begerek-lirlemiştir. Buna koşut olarak da, kimi ayrıksılar (istisnalar) dışında, yerel yönetimler gerekli görevlileri atadıkları gibi, özlük haklan ve çalıştırılmaları ile ilgili düzenlemeleri yaparlar. Ayrıksı görev-liler ise polis, itfaiye ve toplumsal hizmetler birimlerinin başına getirilecek yönetici-lerdir. Bu görevlilerin atanmasında yerel yönetimin belirlediği aday listesi ilgili bakan-lığa sunulur. Bakanlığın listeyi olduğu gibi ya da değiştirerek onaylamasından sonra, yerel meclis adaylarla görüşerek seçimini ve atamasını yapar (Reddcliffe—Maud ve Wood, 1974:127).

Genel ilke olarak, yerel yönetimler görevli yönetimi ile ilgili işe alma, son ver-me, ücretler gibi konularda bağımsız olmakla birlikte, uygulamada yetkileri sınırlan-dırılmış bulunmaktadır. Hemen bütün yerel yönetimler ücretler ve çalışma koşulla-rını belirleyen Whitley kurulları üyesidirler. Yarı üyeleri kamu işverenleri, öbür yarısı görevli temsilcilerinden oluşan ulusal Whitley kurullarının sayısı İngiltere'de Iskoçya'-jle birlikte 25'tir (Jackson, 1976: 127—128). Çoğu kez "Whitley Councils" olarak genel bir ad verilen bu kurulların, görevli kullanımı ve özellikle aylıklar konusunda

yerel yönetimlerin yetkilerini hayli kısıtladığını belirtmek gerekir.

Yerel yönetimler açısından önemli olan Whitley kurulları ise şunlardır: Yerel Yönetimlerin Yönetsel, Profesyonel, Teknik ve Büro Hizmetleri Ulusal Ortak Kurulu (The National Joint Council for Local Authorities' Administrative,Professional,Techni-cal and CleriAdministrative,Professional,Techni-cal Service) 1943 yılında kurulmuştur. 60 üyeli bu kurulun 30 üyesi yerel yönetimlerin, 30 üyesi ise görevlilerin temsilcileridir, öğretmen aylıkları ise 1920'de kurulmuş başka bir ulusal kurulca (The Burnham Committee) saptanır. Polis hizmet-leri (Poliçe Council for Great Britain) ve itfaiye hizmethizmet-leri (National Council for Local Authorities Fire Brigades) için benzer kurullar vardır.

Burada değinilen sınırlayıcı konular dışında, yerel yönetimler gerek görevli kullanımı ve gerekse örgütlenme açısından tümüyle bağımsızdırlar. Şurası hemen eklen-melidir ki, uzman bir görevli olan baş yönetici, sayman ve öteki birim baş kanlan hem nitelikleri ve hem de aylıkları açısından bakanlıkların üst düzey yöneticileri ile eş değer-lidir. Görevli atamada uygulanan temel ilke görevin gerekleri ile adayın nitelikleri arasındaki uyumdur. Bu nedenledir ki, yerel yönetimler güçlü, uzman bir görevli dü-zeyi oluşturabümişlerdir. Yine bu nedenledir ki, yerel yönetim görevlilerinin, yerel düzeyde çalışmayı küçümseyerek merkezi yönetime ya da özel kuruluşlara kayması pek görülmemektedir.

Geleneksel olarak İngiliz yerel yönetimleri hizmetlere göre

örgütlenmişler-dir. örgütsel yapı, hizmet üreten birimlerle bunları destekleyen yardımcı birimlerden

oluşur. Hizmetlere göre uzmanlaşma sonuçta, görevlilerin de uzmanlaşmasını

gerek-tirmiştir. Bu uygulama ise demokratik yerel yönetimlerde daha sıkça görülen

siya-98

sal etkilere açıklığı, kayırma gibi çağdaş görevli yönetimi bilim ve kavramlarına kar-şıt uygulamaları sınırlayıcı, dolayısıyla yerel görevlen onurlandırıcı bir işlev yapmış-tır.

Ancak, uzman görevlilerden oluşan eylemci ve destek birimlerin arasmda eş-güdüm sağlamanın, özellikle ayn bir yürütme organı yokluğu gözönüne alındığında, daha zor olduğu açıktır. Bu nedenledir ki, değişik inceleme kurulları (örneğin Bains, Maud ve Mallaby Kurulları) raporlarında yazmanın (tovra derk) farklı bir örgütsel konuma kavuşturulması gereğini sürekli vurgulamışlardır. Geleneksel olarak yazman, meclis ve değişik kurullara sekreterlik hizmeti sunar, hukuksal rfanıymaniıfr yapar.

Bu nedenle sürekli avukatlar bu göreve getirilmişlerdir. Ancak istenen, yazmanm baş yönetici (chief executive), bütün örgütsel birimlerin hiyerarşik üstü olmasıdır. Bu neden-le de yönetsel yetenek ve becerineden-leri olan kişineden-lerden atanması istenmiştir.

Yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte, son yıllardaki gelişim bu yöndedir.1

Y a d Görevlerin Bölüşümü

Görevlerin iki düzey yerel yönetim arasmda paylaşımı genel olarak 1974 re-formu öncesine benzemektedir (Çizelge 7). Ayrılıklar anakentlerde kendini göster-mektedir. Anakentsel bölgelerde, district yönetimleri countylere göre daha önemli görevler üstlenmiştir. Buna karşılık kırsal-kentsel bölgelerde county daha etkindir, örneğin, eğitim, güvenlik, ulaşım, toplumsal hizmetler ile stratejik planlama gibi önem-li görevler countynindir. District ise asıl olarak konut konusunda görevönem-lidir, öbür görevleri ise çöp toplama, yerel planlama, parklar gibi daha ikincil nitelikli hizmet-lerdir.

Görevlerin iki düzey arasmda paylaşımı hem açık hem de yeterince ussal değil-dir. Şöyle ki, çoğu görevler iki düzeyce ayn ayn üstlenilmiştir. Parklar, kültür, din-lenme ve eğdin-lenme hizmetleri böyledir. Aynı biçimde, anayolların yapım ve bakımı üst düzeyin, ikincil yolların yapım ve bakımı >alt düzeyindir. Kanımızca, en önemli ortak görev planlamadır. County nazım plan yaparken, yerel fiziki planı ve denetimi district üstlenmiştir.

Böyle bir paylaşımın sorunlar doğurduğu ileri sürülmektedir (Jones, 1974:

185). Şöyle ki, kentsel hizmetler arasında bütünlük ve içiçelik vardır. Oysa bu düzen-leme ile örneğin districtlerin en temel işlevi olan konut, genel fiziksel planlama ve ulaşımdan ayrılmıştır. Aynı biçimde sağlık, eğitim, toplumsal hizmetler ayn düzey-lerdedir. Oysa tüm bu hizmetler arasında karşılıklı bağımlılık vardır.

(1) 23 Mart—9 Nisan 1978 tarihleri arasında İnceleme olanağı bulduğumuz tam yerel yönetimler-de "baş yöneticilik" makamının oluşturulduğunu gördük, illginç olanı bir konu da, bu yöne-ticilerin öğrenim olarak daha cok maliye, kamu yönetimi, İktisat ve hatta mühendislik gibi hukuk dışı alanlardan geldikleri ve geniş yönetsel deneyimlerden sonra bu göreve getirildik-leridir.

'

I t»r»»<le T»«,d V«r» ) VUııo t jı

Belgede YÖNETİMLERARASI İLİŞKİLER (sayfa 108-112)