Yüklenen Suç ve Uygulanması Gereken Kanun Maddeleri

574 CMK m. 233/1–“(1) Mağdur ile şikâyetçi, Cumhuriyet savcısı veya mahkeme başkanı veya hâkim tarafından çağrı kâğıdı ile çağırılıp dinlenir.”

575 Donay, Yargılama, s. 306; Centel/Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Bası, s. 473;

Kitapçıoğlu, s. 202, 203; Çeker, s. 39.

576 Aydın, “İddianamenin Unsurları ve İadesi”, s. 166.

169 Cumhuriyet savcısının, soruşturma evresinde elde ettiği deliller sonucu oluşan görüşüne göre, fiilin, hangi suçu oluşturduğunu, diğer bir suçla karışmasına imkân vermeyecek şekilde, iddianamede göstermesi gerekmektedir

. İddianamede, yüklenen suçun gösterilmiş olması, şüphelinin ve eğer, iddianame kabul edilip kovuşturma evresi başlarsa sanığın, savunma hakkını etkin bir şekilde kullanmasını sağlayacaktır. Diğer ifadeyle, şüpheli veya sanık, hangi suçla bu statüye girdiğini öğrenebilecek ve savunmasını buna göre hazırlayabilecektir

. Ayrıca sanığın, ceza muhakemesi hukukunda geçerli olan, hakkındaki isnadı öğrenme hakkının bir gereği olarak da yüklenen suçun, iddianamede gösterilmesi gerekmektedir

.

İddianamede, fiilin yalnızca hangi suçu oluşturduğuna ilişkin açıklama ile yetinilmemeli, sanığın savunma hakkını etkin bir şekilde kullanması, mahkemenin yargılamayı daha kolay gerçekleştirmesi ve adil bir karar vermesi için fiilin işlenişine ilişkin tüm olaylar, ayrıntılı bir şekilde açıklanmalıdır

. Keza, mahkemenin, cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesinde, hapis cezasının ertelenmesinde, kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırıma veya tedbirlere çevrilmesinde, güvenlik tedbirlerine hükmedilmesinde nazarı itibara alacağı; diğer ifadeyle, mahkeme tarafından bunların uygulanmasında etkili olacak olayların da iddianamede belirtilmesi gerekir

.

Yüklenen suç dolayısıyla uygulanması gereken kanun maddelerinin de iddianamede gösterilmesi, CMK m. 170/3-h hükmünün gereğidir

. Uygulanması

577 Kantar, İkinci Kitap, s. 48; Putzke/Scheinfeld, s. 124.

578 Donay, Yargılama, s. 306; Ünver/Hakeri, 9. Baskı, s. 528; Çeker, s. 40; Roxin/Achenbach, s. 137;

Beulke, s. 217, kn. 354; Putzke/Scheinfeld, s. 124 (Alman öğretisinde Putzke/Scheinfeld, bu durumu, iddianamenin bilgilendirme fonksiyonu olarak adlandırmaktadır. Ara soruşturmadaki sanık, suçlama hakkında yeterince bilgilendirilmezse orada adil bir muhakeme olmaz. Putzke/Scheinfeld, s. 124.);

Zalman, s. 368.

579 Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, Muhakeme, s. 71; Gözübüyük/Gölcüklü, s. 300.

580 Yaşar, Cilt: 1, s. 778; Wilson, s. 9 (Savcılığın görevi, suçun ayrıntılarının, onun, kanunda tanımlandığı şekliyle kanıtlanmasıdır. Örneğin, bir hırsızlık suçu varsa onun tüm unsurları kanıtlanmalıdır. Bu bağlamda, bir minderin çalınması şeklindeki hırsızlık suçunda, kanıtlanması gereken unsurlar, şunlar olabilir: 1- bir mindere el konulduğu, 2- el koymanın, yani almanın X tarafından gerçekleştirildiği, 3- minderin, X’ten başkasına ait olduğu, 4- almanın, haksız olduğu, 5- almanın, sahibini, ondan kalıcı olarak mahrum bırakma kastıyla yapıldığı. Bk. Wilson, s. 9.). İngiliz öğretisinde, Temyiz Mahkemesi’nin, savunmanın, yalnızca savcılığın, davada, yani mahkemede/yargılamada kullanma niyetinde olduğu bilgiyi değil; fakat aynı zamanda, polis tarafından, bir olayın araştırılması/soruşturulması sürecinde toplanan, savunmaya yardımcı olabilecek bilgiyi de öğrenme hakkı bulunduğunun altını çizdiği ifade edilmektedir. Davies/Croall/Tyrer, s. 206.

581 Centel/Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Bası, s. 471.

582 Ayrıca bk. Roxin/Achenbach, s. 137

170 gereken kanun maddeleri kapsamında, fiilin teşkil ettiği suça ilişkin kanun maddesinin veya maddelerinin yanı sıra, özellik arz eden sair hususlara, örneğin, suça teşebbüse veya suçların içtimaına ilişkin diğer kanun maddelerinin de iddianamede yazılması gerekir

. Bununla birlikte, Cumhuriyet savcısının, suçta var olan ve cezanın takdirinde mahkemenin göz önünde bulundurması gereken kanun maddelerini, iddianamede göstermesine gerek olmadığı görüşü ileri sürülmektedir

.

İddianamede, birden fazla fiilin ve bu fiillere ilişkin olayların anlatılması hâlinde, anlatılan her bir fiil için kamu davasının açılmasının ve failin/faillerin cezalandırılmasının talep edildiği şeklinde bir değerlendirme yapılamayacaktır. Bu nedenle, Cumhuriyet savcısının, kamu davasının açılmasını ve failinin/faillerinin cezalandırılmasını talep ve iddia ettiği her bir fiile ilişkin olayları anlatması, yine her birinin hukuki nitelendirmesini yaparak, buna uygulanması gereken kanun maddelerini yazması gerekmektedir

. Bu bağlamda, öğretide, fiiller ve olaylar anlatılmış olmakla birlikte, uygulanması gereken kanun maddelerinin, yani sevk maddelerinin yanlış yazılmış olmasının önemli olup olmadığı hususunda bir tartışma bulunduğu söylenmelidir.

Öğretideki bir görüşe göre, iddianamede gösterilen sevk maddesi önemli olmayıp, önemli olan, fiillerin ve olayların, iddianamedeki anlatılış şeklidir.

Cumhuriyet savcısının, iddianamede, yüklenen suça uygulanması gereken kanun maddelerini yanlış göstermiş olması, mahkemenin görevini etkilemeyeceği gibi, iddianamenin iadesi sebebi olarak da kabul edilemeyecektir

. Buna karşılık, öğretideki diğer görüşe göre, sevk maddelerinin eksik veya hatalı gösterilmesi, CMK m. 226 hükmü dolayısıyla, sanığa, ek savunma hakkı tanınması ve bunun için de ek süre verilmesi sonucunu doğuracak, bu da yargılamanın uzamasına yol açacaktır.

İddianamenin sunulduğu mahkemenin, Cumhuriyet savcısının iddianamedeki mütalaasına göre, görevli olup olmadığını tespit ederken, sevk maddelerinden yararlanması mümkündür. Sevk maddelerinin hatalı gösterilmesi hâlinde, bundan yararlanan mahkemenin, iddianameyi kabul etmesi ve davanın, görevsiz mahkemede

583 Kantar, İkinci Kitap, s. 48; Yenisey, Hazırlık Soruşturması, s. 249.

584 Kantar, İkinci Kitap, s. 48.

585 Yaşar, Cilt: 1, s. 778; Centel/Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Bası, s. 471.

586 Yaşar, Cilt: 1, s. 778, 779.

171 açılması ihtimali ortaya çıkacaktır. Bu durumda, görevsizlik kararı verilerek, dosya, görevli mahkemeye gönderilecek, bu da yine yargılamanın uzamasına yol açacaktır.

Mahkemenin, iddianamede anlatılan olaylardan hangisi hakkında talepte ve iddiada bulunulduğunu tespit ederken de sevk maddelerinden yararlanması mümkündür.

Sevk maddelerinin hatasız bir şekilde gösterilmesi, bu yararlanmanın söz konusu

olduğu hâllerde, mahkemenin, yargılamayı daha kolay gerçekleştirmesini de

sağlayacaktır. Sevk maddelerinin, sanığın, savunma hakkını etkin kullanabilmesi için

de hatasız bir şekilde gösterilmesi gerekmektedir

.