Toplumların refah seviyesinin yükseldiği zamanlarda zevk eğiliminin artışı, müstehcenliğin büyük bir halk kitlesi tarafından talep edilmesine yol açması ve müstehcen yayınlar yapan faillerin bu yolla büyük kazanç sağlamaları, bu durumu daha da tehlikeli hale getirmektedir. Bu itibarla müstehcenlik suçuyla etkin bir şe-kilde mücadele edilebilmesi için; soruna uluslararası açıdan yaklaşmak, bu suçlar bakımından yargı yetkisinin tespiti açısından evrensellik ilkesini benimsemek ve bu suçlara ilişkin hazırlık hareketlerini dahi cezalandırmak gerektiği savunulmuştur.
Hatta caydırma ve cezalandırma konusunda, başka hiçbir suçun, müstehcenlik suçu kadar, devletlerin birlikte hareket etmelerini gerektirmeyeceği ifade edilmiştir.186 Bu bağlamda yeni ortaya çıkan hareket çeşitlerinin neden olduğu tehlikenin önlen-mesi amacıyla uluslararası çalışmalar yapılmış ve devletlere birtakım yükümlülük-ler yükleyen sözleşmeyükümlülük-ler düzenlenmiştir.187
Ahlak dışı yayınlarla birlikte mücadele edilmesi gerektiği düşüncesiyle, çoğu
toplumda var olan sosyal değerler belli hareketlerin suç olarak yasaklanmaya değip değme-yeceği konusunda temel rol oynarlar.”, bkz. YARSUVAT, “Cinsel”, s. 666.
184 DÖNMEZER, Özel, s. 195. ÇAĞLAYAN, “Müstehcen”, s. 377.
185 EREM, Özel Hükümler, s. 220.
186 DÖNMEZER, Özel, s. 196.
187 DÖNMEZER, Özel, s. 185, 186.
Avrupa devleti olmak üzere ABD ve Brezilya’nın yer aldığı on beş devletin katılı-mıyla 1910 yılında Paris’te düzenlenen konferans, müstehcen yayınlara etkisi bakı-mından oldukça önemlidir. Bu konferans sonucu; suç sayılan fiiller ile bu suçların kovuşturulmasını kolaylaştırıcı işlemler ve araçları öngören, bir “Taslak Sözleşme (Draft Convention)” imzalanmıştır.188
12.10.1923 tarihinde Milletler Cemiyeti bünyesinde kırk devletin katılımıyla Cenevre’de gerçekleştirilen kongrede, 1910 tarihinde hazırlanan “Taslak Sözleşme (Draft Convention)” de göz önüne alınarak, “Müstehcen Yayınların Dolaşım ve Trafi-ğin Engellenmesine İlişkin Milletlerarası Antlaşma (International Convention for the Suppression of the Circulation of and Traffic in Obscene Publications)”189 imzalanmış-tır.190
1927 yılında Varşova’da gerçekleştirilen “Ceza Hukukunu Birleştirme Birinci
188 DÖNMEZER, Özel, s. 193; Agreement for the Repression of Obscene Publications, Paris, 04.05.1910, bkz. https://treaties.un.org/doc/Treaties/1888/01/18880101%2 006-19%20AM/Ch_VIII_06p.pdf (E.T.: 23.03.2019).
189 Türkiye tarafından da imzalanan bu sözleşme 886 sayılı Kanun (R.G., T.: 30.06.1926, S.:
408) ile uygun bulunmuştur.
190 Sözleşmeye taraf devletler m. 1’e göre şu hususları suç olarak düzenlemekle yükümlü-dür: “(1) Müstehcen yazılar, çizimler, baskılar, tablolar, basılı materyaller, resimler, posterler, amblemler, fotoğraflar, sinematograf filmler veya diğer müstehcen ürünleri; ticaret yapmak, dağıtmak, aleni şekilde sergilemek amacıyla; üretmek veya bulundurmak; (2) Yukarıda belir-tilen amaçlar için, söz konusu müstehcen nesne veya eşyaların herhangi birini; ithal etmek, nakletmek, ihraç etmek veya bunlara neden olacak şekilde dolaşıma sokmak; (3) Kamusal veya özel kuruluşlarda çalışmak veya çalışmaya devam etmek amacıyla, söz konusu müsteh-cen nesnelerden veya şeylerden herhangi biriyle ilgilenmek veya söz konusu nesneler veya şey-lerle ilgili herhangi bir şekilde uğraşmak, dağıtmak veya aleni şekilde sergilemek veya ödünç verme işi yapmak; (4) Herhangi bir şekilde reklamını yapmak veya tanıtmak amacıyla, söz konusu cezalandırılabilir dolaşıma veya trafiğe yardımcı olarak; yukarıda sayılan cezalandı-rılabilir fiillerden birini işleyen; veya reklam yapmak; veya bilinir hale getirmek; veya söz ko-nusu müstehcen nesne veya eşyaların doğrudan ya da dolaylı olarak tedarik edebileceğini söy-lemek.”, bkz. International Convention for the Suppression of the Circulation of and Traffic in Obscene Publications, Cenevre, 12.10.1923 – 31.03.1924, bkz. https://trea-ties.un.org/doc/Treaties/1923/09/19230912%2006-01%20AM/Ch_VIII_03p.pdf (E.T.:
26.03.2019).
Milletlerarası Konferansı”nda; “genel adaba aykırı yayınları yaymak” suçu bakımın-dan yargı yetkisinin evrensellik ilkesi tesis edileceği, bu suçun re’sen kovuşturula-cağı, failin vatandaşı olduğu ülkeye iade edilmeyeceği ve yakalandığı ülkenin kanu-nuna göre yargılanacağı kabul edilmiştir.191
Müstehcenlik suçu, 1930 yılında Brüksel’de gerçekleştirilen “Ceza Hukukunu Birleştirme Üçüncü Milletlerarası Konferansı”nda da gündeme gelmiştir.192
İkinci Dünya Savaşından sonra Milletler Cemiyeti yerine Birleşmiş Millet-ler’in kurulmasıyla 1923 yılındaki Cenevre Antlaşmasının yürürlükte kalması adına, söz konusu antlaşma az miktarda değiştirilerek, 1947 yılında New York’ta gerçek-leştirilen kongrede yeniden kabul edilmiştir.193 Özgürlükçü ceza hukuku anlayışının
191 M. Michel POTULICKI, Ceza Hukukunu Tevhit Birinci Beynelmilel Konferansı (Varşova, 1 – 6 Kasım 1927) – Konferans Vesikaları (Çev. Mustafa Nuri DEVRES), B. 1 Ankara 1938, s.
123.
192 Kabul edilen metne göre, “(1) Her kim adaba aykırı yazı, şarkı, resim, tasvir, sembolik işa-retler vb. herhangi bir şey satarsa, aleni şekilde sergilerse, dağıtırsa cezalandırılacaktır. (2) Her kim ticaret veya dağıtmak amacıyla adaba aykırı yazı, şarkı, resim, tasvir, sembolik işa-retler vb. herhangi bir şeyi üretir, bulundurur, ithal eder, nakleder veya ettirirse, bir nakil veya dağıtım görevlisine teslim ederse; herhangi bir ilan vasıtasıyla bunların nasıl tedarik edilebi-leceğini ilan eder veya ettirirse ya da bildirirse cezalandırılacaktır. (3) Birinci maddede sayı-lan suçların, on sekiz yaşından küçük osayı-lanlara karşı işlenmiş olması halinde daha ağır ceza öngörülecektir. (4) Sayılan bu maddelerdeki suçlardan birini yabancı ülkede işleyen fail, bu-lunduğu ülkede yargılanabilir.”, bkz. Simon SASSERATH, Ceza Hukukunu Tevhit Üçüncü Beynelmilel Konferansı (Brüksel, 26 Haziran 1930) – Konferans Vesikaları (Çev. Mustafa Nuri DEVRES), B. 1, Ankara 1939, s. 204.
193 International Convention for the Suppression of the Circulation of and Traffic in Obscene Publications, Concluded at Geneva on 12 September 1923, as Amended by the Protocol Signed at Lake Success, New York, 12.11.1947, bkz. https://trea-ties.un.org/doc/Treaties/1950/02/19500202%2006-19%20AM/Ch_VIII_02p.pdf (E.T.:
26.03.2019). 1949 yılında yine yılında New York’ta gerçekleştirilen kongrede, Paris’te 1910 yılında kabul edilen Sözleşme, bu antlaşmaya ek protokol olarak kabul edilmiştir. Agree-ment for the Suppression of the Circulation of Obscene Publications, signed at Paris on 4 May 1910, amended by the Protocol signed at Lake Success, New York, 04.05.1949, bkz.
https://treaties.un.org/doc/Treaties/1950/03/19500301%2006-22%20AM/Ch_VIII_05p .pdf (E.T.: 26.03.2019). Bu ek protokol Türkiye tarafından imzalamış ve 5571 sayılı Kanun (R.G., T.: 04.03.1950, S.: 18012) ile uygun bulunmuştur.
her geçen gün daha da fazla benimsenmesi neticesinde, dünya genelinde 19. yy.’ın sonlarına doğru basit müstehcen ürünlere yukarıda belirtilen şekilde serbesti tanın-maya ve asıl mücadele edilmesi gerekenin sert müstehcen ürünler olduğu anlayışı kabul edilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda 1974 yılında ceza kanununda değişikliğe giderek basit müstehcen ürünlerin suç sayılmasını alenilik şartına bağlayan ve sert müstehcen ürünleri açıkça sayarak mutlak şekilde yasaklayan Almanya, ceza kanu-nundaki değişikliği gerekçe göstererek “B.M. Müstehcen Yayınların Dolaşım ve Trafi-ğin Engellenmesine İlişkin Uluslararası Antlaşma”dan çekilmiştir.194
Sonraki süreçte müstehcen ürünlerle ilgili uluslararası mücadele, özellikle çocuk pornografisi olmak üzere sert müstehcen ürünler üzerine yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda, 1989 yılında imzalanan ve 1990 yılında yürürlüğe giren B.M. Çocuk Hak-larına Dair Sözleşme;195 1999 yılında imzalanan ve yürürlüğe giren 182 No.’lu Ulus-lararası Çalışma Örgütü Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Sözleşmesi;196 2000 yılında imzalanan ve 2002 yılında yürürlüğe giren B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol;197 2011 yılında imzalanan ve yürür-lüğe giren Avrupa Konseyi Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi,198 sert müsteh-cen ürünlere ilişkin uluslararası mücadelenin kapsamını ortaya koymaktadır.
194 Bkz. https://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=VIII-3&c hapter=8&lang=en (E.T.: 02.04.2019).
195 Bkz. https://treaties.un.org/doc/Treaties/1990/09/19900902%2003-14%20AM/Ch_I V_11p.pdf (E.T.: 02.04.2019).
196 https://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C182 (E.T.: 02.04.2019).
197 Bkz. https://treaties.un.org/doc/Treaties/2000/05/20000525%2003-16%20AM/Ch_I V_11_cp.pdf (E.T.: 02.04.2019).
198 Bkz. https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001 680081561(E.T.: 02.04.2019).