Turizm Çekiciliklerinin Yönetimi ve Geli şim

Turizmde önemli bir rol oynayan çekicilikler, doğal ya da yapay olsun, ziyaretçileri motive etme ve onları destinasyona çekme özelliğine sahiptirler. Turizm çekicilikleri, destinasyon bileşenlerinden biri olarak tüketicinin ilgisini çekmek ve destinasyon seçimini belirlemek açısından etkilidir. Bu nedenle çekiciliklerin yönetimi ve gelişimi özenle ele alınması gereken bir konudur.

Kutlama tipleri dünyada turizmin en hızlı gelişen bölümleri arasında yer almaktadır. Ülkeler ve kentler olimpiyatlar, dünya kupaları ve uluslararası fuarlar gibi mega olaylar için kıyasıya mücadele vermektedir. Festivaller ve etkinlikler dünyada her yere yayılmış durumdadır. Toplumlar; fuar, festival, pazar, kutlama, tören, yıldönümü, spor faaliyetleri ya da hayırseverlik gibi pek çok aktivite gerçekleştirmektedir61. Olay çekiciliklerinin en önemlisi festivaller olarak kabul edilmektedir. Birçok kentin kendine özgü festivalleri olmakla birlikte konusu kültür ya da spor gibi alanlar olabilmektedir. Öncelikle yerel halka yönelik düzenlenen festivaller günümüzde yarattığı turizm potansiyeli ile uluslararası düzeyde de ilgi çektiği için önemli sayılmaktadır62.

Festivaller ve olaylar turizm endüstrisinin önemli bir parçasıdır. Sezon dışı dönemlerde turist çekmek, bölgeyle ilgili farkındalık ve olumlu bir imaj yaratmak için güçlü bir araç konumundadırlar. Sponsorluklar; festivaller ve olayların olmazsa olmaz parçalarından biri haline gelmiştir. Olaylar, gerek yerel, ulusal ya da uluslararası olsun, sponsorluklar olmadan gelişmesi hatta gerçekleşmesi zor ve de yavaş olmaktadır63. Olay çekiciliklerinin gelişiminde finansal kaynak olarak sponsorluk çok önemli bir rol oynar. Sponsorluk, sponsor firma ve kuruluşların söz konusu olay çekiciliklerine fon sağlayarak ya da başka türde girdiler ile katkıda bulunarak olayları desteklemesidir. Böylece sponsor firma ve kuruluşların olaylar ile birlikte isminin medyada anılması sağlanmış

61 _{Goeldner, et al, a.g.e., p. 234.} 62 _{Law, a.g.e., p. 88.}

olmaktadır64. İnsanların her zaman ilgisini çekmesi dolayısıyla festivaller, medyanın ilgisini çekmesi nedeniyle yoğun bir pazarlama etkisi yaratmaktadır Aynı zamanda uluslararası bilinen festivaller dünyanın her yerinden ziyaretçi ağırlamakta ve dolayısıyla sosyalleşmeyi de beraberinde getirmektedir.

Mega olayların gerçekleştiği bölgelerde turizme yönelik birçok etki söz konusudur. Turist davranışları üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda, imajla ilgili etkileri dikkat çekmektedir65. Festivaller ve etkinlikler aynı zamanda turizmin mevsimsel ve coğrafi olarak yayılmasına yardımcı olmakta, ayrıca mega olaylar da düzenlendikleri ülkelerde, bölgelerde turist harcamalarını, istihdamı ve devler gelirlerini arttırdığı gibi ilgili ülke ve bölge ile ilgili sahip olunan bilgiyi, farkındalığı ve itibarı arttırmaktadır.

Etkinlikler, profesyonel olarak yürütülüyor olup yılın her dönemi gerçekleşebilmektedir. Etkinlik yönetimi yeni bir alan olarak kendini göstermekte, uzman organizasyon şirketlerinin açılması ile birlikte yeni iş olanakları da sunmaktadır. Etkinliklerin büyüklükleri ve sayılarının artması ile birlikte yönetilmeleri de karmaşıklaşmaktadır66. Destinasyonların, belirli etkinliklerin kendi destinasyonlarında gerçekleşmesini talep ederek olay çekiciliklerine dahil olmayı istemelerinin nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir67:

Özellikle düşük sezonda ziyaretçileri çekmek

Ziyaretçilerin kalış sürelerini uzatmak ve harcamaları arttırmak

Destinasyonla ilgili pozitif imaj ve farkındalık yaratmak

64 _{Goeldner, et al, a.g.e., p. 236.}

65 _{Choong-Ki Lee,Yong-Ki Lee and BongKoo Lee, “Korea’s Destination Image Formed by The 2002}

World Cup”, Annals of Tourism Research, Vol. 32, No.4, 2005, p. 839-858

66

Goeldner, et al, a.g.e., p. 235.

67 _{Donald Getz, Don Anderson and Lorn Sheehan, “Roles, Issues, and Strategies for Convention and}

Visitors’ Bureaux In Destination Planning and Product Deandlopment: A Survey Of Canadian Bureaux”, Tourism Management, Vol.19, No.4, 1999, pp. 331-340.

Kongre ve ziyaretçi bürosu üyelerinin promosyonlara katılımı ya da sponsor olmaları için fırsatlar yaratmak

Destinasyon yönetim büroları ve toplum için gelir elde etmek

Altyapı iyileştirmelerine katkı yapmak

Mevcut olanaklardan daha etkili olarak yararlanmak 1.4. Destinasyon Yönetimi

Destinasyon düzeyinde yönetim farklı uygulamaları gerektirmektedir. Destinasyon bileşenleri farklı yönetici grupları tarafından bireysel amaçları doğrultusunda yönetilirken, bütünde destinasyonun başarısını amaçlayan destinasyon yönetimi söz konusu bileşenlerin, birbirleri arasındaki iletişim ve işbirliğinin yönetimini ifade etmektedir. Birbirinden bağımsız kendi içlerinde rekabet halinde olan ya da birbirini tamamlayıcı özellikte olan bu bileşenlerin işbirliği içinde tek bir destinasyon çatısı altında toplanarak ortak hareket etmeleri bir tür zorunluluktur. Ayrıca destinasyon hizmet kalitesinin kontrol edilmesi söz konusu olmamakla birlikte kalite yönlendirmesi ve rehberliği mümkün olabilmektedir. Bu durumda destinasyon performansının ölçümü destinasyon yönetimi açısından ışık tutacak şekilde değerlendirilirken, destinasyon performans anlayışında turist memnuniyeti önemli bir kavram olarak değerlendirilir. Nitekim, memnuniyet ölçümü araştırmalarının amacı destinasyon hizmetini geliştirmede ışık tutacak turist geri bildirimlerini elde etmektir.

Turizmde ortaya çıkan çelişkili konularda destinayon yönetimi kilit rol oynamaktadır. Destinasyonlar, farklı ihtiyaçlara sahip turistlere, yerel halka, yerel işletmelere ve endüstrilere cevap vermek zorunda olduğu için, sahip olduğu karmaşık yapısı destinasyon yönetimini ve gelişimini zorlaştırmaktadır. Destinasyon yönetimi stratejik, örgütsel ve yönetsel kararlardan oluşmakta, turizm ürünlerini tanımlama, promosyon ve ticaretleştirme sürecinden meydana gelmektedir68.

68 _{Angelo Presenza, Lorn Sheehan and J.R. Brent. Ritchie, “Towards A Model of The Roles and}

Activities of Destination Management Organizations”, World Tourism Organization. Survey Of Destination Management Organizations, Spain: World Tourism Organization, 2004, pp. 1-6.

Destinasyonların bütünsel değerlendirmeleri yerel tedarikçilerin çeşitliliğine bağlı olmakla birlikte destinasyon; ziyaretçinin kullandığı ve aldığı her bir hizmetin toplamı olarak ifade edilebimektedir69. Destinasyon yönetimi, milyonlarca lira gelir elde edilmesine olanak sağlayan, binlerce kişiye iş olanağı veren günümüzün büyük bir endüstridir70. Bu doğrultuda destinasyonları örgütsel modeller çerçevesinde yönetmeye çalışmak doğru değildir ve destinasyonların karmaşık yapısı yönetimin kilit noktası olmaktadır71. Dolayısıyla her destinasyonun yerel ihtiyaçları doğrultusunda kendine özgü yönetim ve pazarlama politikaları söz konusudur.

Şekil 3: Destinasyon Yönetiminde Pazarlama–Planlama–Gelişim Fonksiyonları

Arasındaki Fark

Kaynak: Getz, et al., a.g.m., pp. 331-340

Destinasyon yönetiminin sahip olduğu kendine özgü yapı Şekil 3’de açıklanmaktadır. Destinasyon yönetim örgütlerinin, yerel endüstrinin ve pazar ortaklarının çalışmaları destinasyon pazarlaması üzerineyken, yatırımcılar, yerel endüstri ve devletin çalışmaları ise destinasyon gelişimi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bununla birlikte destinasyon

69 _{Valentina Ndou, Giuseppina Passiante and Roberto Carella, “Toward E-Business Models For}

Tourism Destination Management”, Journal of Travel And Tourism Research, Vol 5, No. ½, 2005, pp. 1-9.

70 _{Pat Schauman, The Guide to Successful Destination Management, John Wiley & Sons, New}

Jersey, 2005, p. 3.

71 _{Faulkner, et al, a.g.e., p. 201.}

Destinasyon pazarlama DYÖ

Yerel endüstri

Pazar ortakları

Destinasyon gelişimi Yerel endüstri

Devlet

Yatırımcılar Planlama

pazarlama ve gelişim süreçleri planlama ve programlama anlamında birbirinde etkilenerek gerçekleşmektedir.