TRAINING MASK RESEARCH ACADEMIC ASSESSMENT

Öğr. Gör. Dr. Sercan Öncen ÖZ

Dokuların oksijene gereksinimi arttıkça solunum sisteminin organizmaya soktuğu oksijen miktarı ve bu oksijeni dokulara taşıyacak olan dolaşım sisteminin faaliyetleri de artar. Performans artırımında ergonojik yardımlar sporcular tarafından kullanılan popüler stratejilerdir. Solunum kası antrenmanları ve rakımı simule antrenmanları olarak kullanılan antrenman maskesi antrenmanlar performansı arttırmada popülerleşen antrenman teknikleri arasında yer almaktadır. Çalışmada antrenman maskesi kullanılarak yapılmış olan güncel çalışmalar taranarak çalışmalardan sağlanan kazanımların tartışılması amaçlanmıştır. Maske kullanımının algılanan zorluk derecesi (maskenin direnç antrenmanlarında antrenmanın zorlaştırıcı etkisi üzerinde etkili olduğu) anaerobik kapasite (çalışmaların ışığında farklı YYAA metotları kullanılmasına rağmen antrenman maskesi kullanımı anaerobik kuvvet parametreleri üzerinde anlamlı bir etki oluşturduğundan bahsedilemez) solunum fonksiyonları (MVV de bulunan anlamlı fark antrenman maskesinin solunum direnci oluşturarak olumlu gelişim sağladığının önemli bir kanıtı olduğu düşünülmekte). ve maksimum oksijen kapasitesi (antrenman maskesinin VO2max geliştirmede YYAA kadar yüksek bir etkiye sahip olmadığı) üzerinde farklı antrenman protokollerinin yarattığı etkiler ayrı ayrı değerlendirilmiş ve antrenman maskesinin güçlü ve zayıf olduğu yanların değerlendirilmesi sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Antrenman Maskesi Farklı Antrenman

Protokolleri

ABSTRACT

As the need for oxygen to tissues increases, the amount of oxygen introduced into the organism by the respiratory system and the activity of the circulatory system that will carry this oxygen to the tissues also increases. Ergonogic aids in performance improvement are popular strategies used by athletes. Breathing muscle training and altitude training training mask used as simulated training are among the

popular training techniques to improve performance. In this study, it was aimed to discuss the achievements of the studies by scanning the current studies using the training mask. The effects of different training protocols on the rating of perceived exertion (that the mask is effective on the challenging effect of training in resistance training), anaerobic capacity (In the light of the studies, it cannot be said that the use of training mask has a significant effect on the anaerobic force parameters despite the use of different HIIT methods), respiratory functions (The significant difference found in MVV is that the training mask is considered to be an important proof of positive development by creating respiratory resistance) and maximum oxygen capacity (that the training mask does not have a high effect on the development of VO2max) of the mask were evaluated separately and the strengths and weaknesses of the training mask were evaluated

Keywords: Training Mask, Different Training Protocols

Giriş

Performans artırımında ergonojik yardımlar sporcular tarafından kullanılan popüler stratejilerdir. Solunum kası antrenmanları ve rakımı simule antrenmanları olarak kullanılan antrenman maskesi antrenmanlar performansı arttırmada popülerleşen antrenman teknikleri arasında yer almaktadır. Antrenman maskesi valf aralıklarından geçen hava miktarının sınırlanması sayesinde solunum direncini arttırarak antrenman sırasında inspirasyon sırasında direnç oluşmasına sebebiyet vermesi ile tanımlanmaktadır. Bu durumun sporcuların yükselti antrenmanları esnasında seyreltilmiş oksijen ile karşı karşıya kalmaları durumunda meydana gelen hipoksik durumla benzerlik gösterip göstermediği tartışma konusudur.

Algılanan Zorluk Derecesi Değerlendirmesi

Algılanan zorluk derecesinin (AZD) istirahat ve eforlu dispne şiddetinin belirlenmesinde güvenilir bir ölçek olduğu ve solunum sayısı ve solunum fonksiyon testleri ile ilişki gösterdiği belirtilmektedir (Kara, 2013).

Maske ile antrenman sırasında (VO2max’ ın %60’ ında 20 dk) FEO2 ( 1080 m 16.0 ± 0.1, 2743 m 14.8 ± 0,1, 4572 m 15.0 ± 0.1) azalma ve FECO2 (1080 m 5.3 ± 0.1, 2743 m 6.2 ± 0,1, 4572 m 6.4 ± 0.1) de ki artışın potansiyel etkisi olarak gözükmektedir. Aynı çalışmada AZD puanları 1080 m de 8,5 ± 0,3, 2743 m de 12,1 ± 0,6 ve 4572 m de 11,5 ± 0,4 olarak belirlenmiştir (Granados ve ark., 2014). 9.000 ft ve

15.000 ft yüksekliğe göre modifiye edilmiş antrenman maskesi kullanarak uyguladığı deneysel çalışmada (n; 10) AZD’ in 20 puan üzerinden değerlendirildiği (RPE) skalasında en yüksek zorluk derecesini 15.3 ± 1.3 olarak belirlemişlerdir. (Granados ve ark., 2016). Aerobik performans seviyesini ölçmede belirleyici bir test olarak değerlendirilen mekik koşusu (20 m) (Léger. D ve ark., 1988) dayanıklılık testi çalışmasında (n; 25) maske takılarak uygulanan test (10.0) ile maskesiz uygulanan mekik koşusu (8.5) AZD puanları arasında anlamlı bir fark bulunmaktadır (Özel ve Özer, 2017). DG (n=12) ve KG (n=12) üzerinde yaptıkları çalışmada (30 sn KAH %100 – Toparlanma 90 sn × 10 tekrar × 12 antrenman birimi periyodu) sonrasında deney grubunun (6,2 ± 0,74) AZD ortalamalarını kontrol grubu (5,5 ± 0,67) ortalamalarından daha yüksek puana sahip olduğunu tespit etmişlerdir (Porcari ve ark. 2016). Chest pres ve paralal squat (%75 1RM - 5 set - maksimum tekrar - 60s dinlenme) laktat konsantrasyonu uygulamasında maskeli (8.31 ± 0.46) grubun maskesiz (5.25 ± 0.71) gruba göre RPE skorlarının daha yüksek olduğu gözlenmektedir (Motoyama ve ark., 2016). YYAA modellinde maske kullanımı inspirasyon direncinde oluşan zorlanmadan kaynaklanan etkinin AZD skorlarında yükselişe sebebiyet vermektedir (Porcari ve ark. 2016; Öncen S, 2018). Maskenin direnç antrenmanlarında antrenmanın zorlaştırıcı etkisi üzerinde etkili olduğu (RPE skoru DG: 8.6, KG: 7.2 ) ve total tekrar sayısında düşüş meydana getirdiği (squat, leg pres, leg extension, Total skor KG 43.7 ± 3.6, 37.6 ± 5.4 36.6 ± 10.1, 118.1 ± 10.1 ve DG 39.6 ± 4.7, 29.3 ± 8.5, 36.8 ± 8.6, 105.7 ± 13.6 puanları sırasıyla) gözlenmektedir (Andre ve ark., 2018).

Anaerobik Kapasite Değerlendirmesi

Yüksek rakımda yaşamak veya birkaç hafta antrenman içeren çalışmalar sporcular tarafından, performanslarını geliştirmek amacı ile kullanılmaktadır (Pottgiesser ve ar k., 2008; Cerrah, 2010).

Antrenmanlı erkek katılımcılar (n 8) üzerine yaptıkları 6 haftalık direnç antrenmanı (Chest pres ve paralal squat %75 1RM - 5 set - maksimum tekrar - 60s dinlenme) çalışmasında maskeli deney grubu (7.38 ± 0.63 mmol-1_{) kontrol grubuna (10.5 ± 2.09 mmol}-1_{) göre laktat} konsantrasyonunu daha düşük çıkmıştır. Laktat konsantrasyonu düşük çıkmasına rağmen algılanan zorluk derecesi puanlamasında maske grubunun puanı kontrol grubuna göre daha yüksektir. Zorluk derecesinin yüksek olmasına rağmen laktat konsantrasyonun düşük çıkması, testosteron anabolik hormonunu kas kütlesi gelişiminde katkı sağladığı ve laktik asit bu hormonun serbest bırakılmasında etkin rol

oynaması gözden kaçırılmamalıdır (Motoyama ve ark. 2016). Maske kullanılarak uygulanan 6 haftalık YYAA (5 x 120 sn %90 KAH %90, 60 sn KAH%30) antrenmanları sonrasında anaerobik güç değerlerinde (WAnT MAK, WAnT MAG) grupları arasında anlamlı bir etkinin oluştuğundan söz edilemez (Öncen, 2018). Yedek subay öğrencileri üzerinde 6 haftalık YYAA çalışmada antrenman maskesinin anaerobik güç ve yorgunluk indeksi üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir (Sellers ve ark. 2016). Bisiklet ergometresi üzerinde orta düzey antrenmanlı (n 24) katılımcılarda maske kullanımının 6 haftalık YYAA (10 x 30 sn %x VO2max 90 sn %xVO2max) periyotlarında 2. 4. ve 6. haftalarında yapılan laktat ölçümleri (DG 2. hafta 10.2 ± 3.0 mmol, 4. hafta 10.1 ±3.0 mmol, 6. hafta 10.9 ± 2.9 mmol KG 2. hafta 11.0 ±3.5 mmol,4.hafta10.1 ± 4.3 mmol,6. hafta 9.8 ± 3.3 mmol) arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (Porcari ve ark. 2016) Aynı çalışmada antrenmanların 4. ve 6. haftalarında antrenman sırasında alınan SpO2 ölçümlerinde (DG 4. hafta %94.4 ± 3.2, 6. hafta %93.2 ± 3.0, KG 4. hafta %96.0 ± 1.6, 6. hafta %95.8 ± 1.7) anlamlı derecede düşüş tespit edilmiştir fakat 6 haftalık antrenman sırasında saturasyonda tespit edilen düşüşün yeterli miktarda oksijenin hücreye ulaştırılmasını engelleyecek kadar yüksek bir düşüş olduğundan bahsedilemez. (Porcari ve ark., 2016). Maskenin laktat birikimi üzerine anlamlı bir etkisinin olmaması, maskenin ölü boşluklarında kalan ortalama 100 ml CO2’in geri solunumunun laktat birikimi üzerinde anlamlı bir etki oluşturmadığını göstermektedir (Granados ve ark., 2014). Çalışmaların ışığında farklı YYAA metotları kullanılmasına rağmen antrenman maskesi kullanımı anaerobik kuvvet parametreleri üzerinde anlamlı bir etki oluşturduğundan bahsedilemez.