B. Toplantıya Katılacak Kişiler
2. Toplantıya Katılma Hakkına Sahip Olan Diğer Kişiler
Anonim ortaklıklarda ki paylar, ister nama veya hamiline yazılı olsun, isterse çıplak pay olsun, ticarî hayat içerisinde bazı hukukî işlemlerin konusunu teşkil edebilirler. Bu paylar rehnedilebilir, haczedilebilir veya pay üzerinde intifa hakkı kurulmuş olabilir. Bu tip hukukî işlemlere maruz kalmış paylar ile ilgili, genel kurul toplantısına kimin, hangi esaslara göre katılacağı TTK m. 360/3’b.1 ve 2 ile f.4’te düzenlenmiş olup, bunun dışında pay sahibi olmayan bazı kişilere de genel kurul toplantısına katılma hakkı tanınmıştır216.
TTK m. 360/4’e göre, üzerinde intifa hakkı bulunan pay senetlerinden217doğan oy hakkı, intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır. İntifa hakkı sahibi, oy hakkını kullanırken pay sahibinin menfaatlerini hakkaniyet ölçüsünde gözetmek zorunluluğu altındadır; aksi halde pay sahibine karşı sorumlu olur. TTK’ da intifa hakkının anonim ortaklık payı üzerinde ne şekilde kurulacağı konusunda bir düzenleme bulunmamakla beraber genel olarak MK 795’inci maddesine göre mülkiyetin devrine ilişkin esasların uygulanması gerektiği kabul edilmiştir218.
İntifa hakkı sahibinin senet üzerindeki hakları kullanabilmesi için, intifa hakkının ortaklık pay defterine kaydı ile ilgili olarak219 doktrindeki bir kısım yazarlar220, intifa hakkı
sahibinin yönetime ilişkin hakları kullanabilmesi için pay defterine kaydı zorunlu görmüşlerdir. Doktrinde büyük çoğunluğu oluşturan yazarlar ise221; intifa hakkının kurulması
açısından pay defterine kaydın zorunlu olmadığını, ancak yönetime ilişkin hakların, özellikle de oy hakkının, intifa hakkı sahibine tanınması nedeniyle pay defterine kaydın, intifa hakkının ortaklığa karşı ileri sürülmesinde yararlı olacağı görüşündedirler. İntifa hakkının
216 Karslıoğlu H.,age.,sh.140-141
217Pulaslı H., Şirketler, sh. 318–319; Çeker M.: Oy Hakkı, sh. 166–168.. Bkz. Özer I., age., sh. 62
218Bağlı nama yazılı pay senetlerinde, senedin mülkiyetinin devri yeterli değildir; intifa hakkının kurulabilmesi
için ayrıca, ortaklık yönetim kurulunun onayı alınması gerekir. Kendigelen A.: İntifa Hakkı. sh. 104. Yargıtay bir kararında “aksine düzenleme olmadıkça intifa hakkının, hak sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlayacağına” işaret etmiştir. Yargıtay 3. HD. 03.07.2003 tarihli ve E: 5183, K: 9068 sayılı kararı. Karslıoğlu H.; age., sh.141dn.
219 İntifa hakkı sahibinin kendisini pay defterine kaydettirme imkânı varsa da, hukuken böyle bir hakkı
olmadığına işaret edilmektedir. İntifa hakkı, sahibine ancak bu hakkın kendisine tanıdığı hak ve yetkileri verir. Pay defterine kayıt bu yetkilerden değildir. Abuzer Kendigelen.: Anonim Ortaklık Payı Üzerinde İntifa Hakkı, İstanbul 1997, sh. 102-103. İsviçre Hukukunda BK m. 686 hükmünün yeni şekli ile intifa hakkı sahiplerinin de pay defterine kaydedileceği ve ortaklığa karşı ancak bu kayıtlı kişilerin intifa hakkı sahibi sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bkz: Korkut Ö.: Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul Toplantısına Çağrı ve Toplantının Yürütülmesi, sh. 93.
220 Arslanlı H.: Anonim Şirketler, C. I, sh. 168; İmregün O.: Anonim Ortaklık, sh. 372; Çevik O.N.:
Anonim Şirketler, sh. 787.
221 Kendigelen A.: İntifa Hakkı, sh. 103 vd; Teoman Ö.: İntifa Senetleri, sh. 58; Hamdi Yasaman: Menkul
Kıymetler Borsası Hukuku, İstanbul 1992. sh. 39; Tekinalp(Poroy/Çamoğlu): Ortaklıklar, sh. 584; Hüseyin Ülgen: Anonim Ortaklıklarda Paylar Üzerinde İntifa Hakkı Halinde Oy Hakkının Malik Tarafından Kullanılmasını Öngören Sözleşmenin Geçerliliği, İkt. Mal. 1977, C.XXIII, sh.495 (İntifa Hakkı), Tekil F.: Anonim Şirketler, sh. 297; Pulaşlı H.; Şirketler Hukuku, sh. 48.
kurulabilmesi ve intifa hakkının sağladığı hakların kullanılabilmesi için pay defterine kayda gerek olmadığını, intifa hakkının ortaklığa karşı ileri sürülebilmesi için herhangi bir yolla bildirimin ve hak sahipliğinin ispatının yeterli olduğunu savunan yazarlarda bulunmaktadır222. Oy hakkı sadece genel kurula toplantısında kullanılabileceğinden, intifa hakkı sahibi genel kurul toplantısına katılma ve buna bağlı hakları kullanma hakkına sahiptir223. Bununla
birlikte, oy hakkını kullanamasa da pay sahibinin de genel kurul katılma hak ve yetkisi devam etmektedir. Pay sahibi, ancak bu şekilde intifa hakkı sahibinin oyunu kendi menfaatleri doğrultusunda kullanıp kullanmadığını tespit edebilir224. Oy hakkının intifa hakkı sahibine
verilmesinin sebebi intifa hakkının niteliği gereği payın yönetiminin intifa hakkı sahibine ait olmasıdır.
TTK m. 360/4 intifa hakkı sahibinin oy hakkını kullanma yetkisini haiz olduğunu ancak malike karşı menfaatleri hakkaniyete uygun olarak kullanmamasından sorumlu olduğunu belirtmektedir. Bu hüküm emredici bir hüküm olmadığından, intifa hakkı sahibi ile pay sahibi arasında yapılacak bir sözleşmeyle veya esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, oy hakkının pay sahibi tarafından kullanılacağı da kararlaştırılabilir225. Aksi düzenleme esas
sözleşme dışında bir sözleşme ile yapılmışsa, bu sözleşmenin geçerli olabilmesi için esas sözleşme de hüküm bulunması şart değildir226.
Hamile yazılı pay senetleri üzerinde rehin hakkı kurulduğu, bunların tevdi edildiği veya ariyet olarak verildiği hallerde ise TTK m. 360/3 uyarınca oy hakkı pay sahibine aittir. Dolayısıyla genel kurul toplantısına katılma hakkını da söz konusu hak sahipleri değil, pay sahibi kullanır. Ancak bu kişilere yazılı şekilde temsil yetkisi verilmesiyle, ilgili hak sahiplerinin genel kurula katılmaları ve pay sahibinin temsilcisi sıfatıyla, onun menfaatlerine ve talimatlarına uygun şekilde genel kurulda oy kullanmaları sağlanabilir (TTK m. 360/3/b. 1 ve 2)227 Ariyet olarak verilen veya rehnedilen payların zilyedi, bu paylara oy hakkını kullanmak aracılığı ile sahip olmaz. Aksi anılan müesseselerin esasına aykırılık teşkil eder228.
222 Bkz: Kendigelen A.: İntifa Hakkı, sh. 104 vd; Yargıtay 11 HD. 10.01.1987 tarihli ve E:7332 K:672 sayılı
kararı.
223Ayşe Nur Berzek,: Anonim Ortaklıkta Pay Üzerinde İntifa Hakkı Sahibinin Oy Hakkı ve Oy Hakkına
Bağlı Diğer Haklar, AÜEHFD, C. VI, S. 1–4, Erzincan 2002, sh. 225; Tekinalp(Poroy/Çamoğlu), Ortaklıklar, sh 544.
224Ömer Teoman: Anonim Ortaklıkta Paylar Üzerinde İntifa Hakkı Bulunması Durumunda Oy Hakkı
Dışındaki Yönetim Haklarının Kimin Tarafından Kullanılacağı Sorunu, Otuz Yıl Ticaret Hukuku -Tüm Makalelerim-, C. I, (1971–1982), İstanbul 2000, sh. 341.Özer I.,age., sh. 63.
225Ülgen H.: İntifa Hakkı, sh.493,Tekinalp(Poroy/Çamoğlu), Ortaklıklar, sh. 559; Çeker M, Oy Hakkı, sh.
172–173; Teoman Ö.: İntifa Hakkı, sh. 338.
226 Tekinalp(Poroy/Çamoğlu), Ortaklıklar, sh. 559. 227 Yiğit İ.,age.,sh. 59.
Bütün bunlar göz önüne alındığında sonuç olarak denilebilir ki, pay sahibi olmayan intifa hakkı sahibinin genel kurula katılma hakkının olduğu; bunların dışında rehnedilen, üçüncü kişiye ariyet olarak verilen veya tevdii edilen paylarda, hapis hakkı229 kurulmuş pay zilyedinin genel kurula katılma dolayısıyla da oy hakkına sahip olmadığı söylenebilir.
Yeni TTK da “Birden çok hak sahibi” kenar başlığını taşıyan 432. maddenin ikinci fıkrası, TTK m. 360/4 hükmü değiştirilmeksizin aynen kaleme alınmıştır. Buna göre, “bir payın üzerinde intifa hakkı bulunması halinde, aksi kararlaştırılmamışsa, oy hakkı, intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır. Ancak intifa hakkı sahibi, pay sahibinin menfaatlerini hakkaniyete uygun bir şekilde göz önünde tutarak hareket etmemiş olması dolayısıyla pay sahibine karsı sorumludur.”Yeni TTK madde 427/2 de “hamiline yazılı pay senedini, rehin, hapis hakkı, saklama sözleşmesi veya kullanım ödüncü sözleşmesi ve benzeri sözleşmeler sebebiyle elde bulunduran kimse, pay sahipliği haklarını, ancak pay sahibi tarafından özel
bir yazılı belge ile yetkilendirilmişse kullanabilir. Bu fıkra sahibinin zilyetliğinde
bulunmayan hamiline yazılı pay sentlerine ilişkin temsil yetkisinin yazılı bir belge ile verilebileceğini hükme bağlamaktadır.
Yeni TTK madde 432/1’e göre, bir pay, birden çok kişinin ortak mülkiyetinde ise bunlar içlerinden birini veya üçüncü bir kişiyi, genel kurulda paydan doğan haklarını