Televizyonun Ergenin Kişilik Gelişimine Etkisinin İncelenmesi

Uyguladığımız Tukey testi sonucu incelendiğinde; Ahlaki değişim ile öğrencilerin dini bilgi düzeyleri arasında P<.01 düzeyinde anlamlı farklılığın olmadığı tespit edilmiştir.

2.11. Televizyonun Ergenin Kişilik Gelişimine Etkisinin İncelenmesi

Tablo 65. Kişilik Gelişimi Sorularının Bireysel Likert Ölçümü Dağılımı

Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum TOPLAM

M18- Dini değerlerimin televizyon ve sinema tarafından yıpratıldığını görmek zoruma gidiyor.

N 264 152 143 80 114 753

% 35,1 20,2 19,0 10,6 15,1 100,0

M19- Televizyon kişilik gelişimimde etkin rol

oynar. N 110 160 205 139 139 753

% 14,6 21,2 27,2 18,5 18,5 100,0

M20- Hayattaki amacımı belirlemek için televizyon hayatıma ışık tutar.

N 66 76 184 161 266 753

% 8,8 10,1 24,4 21,4 35,3 100,0

M21- Televizyondaki bir programı veya diziyi kaçırmamak için ibadetlerimi veya sorumluluklarımı ertelediğim zamanlar olmuştur.

M23- Televizyon aracılığıyla tanıdığım dini bir şahsiyetin bazı özelliklerini örnek alırım.

N 134 172 180 94 173 753

% 17,8 22,8 23,9 12,5 22,9 100,0

Ankete katılanlar " Dini değerlerimin televizyon ve sinema tarafından yıpratıldığını görmek zoruma gidiyor." düşüncesine en büyük yüzde %35,1 ile kesinlikle katıldığını belirtmiştir Buna göre dini değerlerin televizyon ve sinema tarafından yıpratıldığını görmek ankete katılan öğrencilerin önemli bir bölümünün zoruna gitmektedir.

Ankete katılanlar " Televizyon kişilik gelişimimde etkin rol oynar." düşüncesine en büyük yüzde %27,2 ile kararsız kaldığını belirtmiştir.

Ankete katılanlar " Hayattaki amacımı belirlemek için televizyon hayatıma ışık tutar." düşüncesine en büyük yüzde %35,3 ile kesinlikle katılmadığını belirtmiştir. Buna göre ankete katılan öğrencilerin önemli bir bölümü televizyonun hayatın amacını belirleyen bir mecra olarak kabul ettiği görülmektedir.

Ankete katılanlar " Televizyondaki bir programı veya diziyi kaçırmamak için ibadetlerimi veya sorumluluklarımı ertelediğim zamanlar olmuştur." düşüncesine en büyük yüzde %31,9 ile kesinlikle katılmadığını belirtmiştir. Buna göre ankete katılan öğrencilerin önemli bir bölümü televizyon programlarının ibadetlerini ve sorumluluklarını olumsuz anlamda etkilemediğini düşünmektedirler.

Ankete katılanlar " Televizyon dini şüphe krizimi alt edebilmemde olumsuz yönde etkiler." düşüncesine en büyük yüzde %30,1 ile kararsız kaldıklarını belirtmiştir.

95

Ankete katılanlar " Televizyon aracılığıyla tanıdığım dini bir şahsiyetin bazı özelliklerini örnek alırım." düşüncesine en büyük yüzde %22,9 ile kesinlikle katılmadığını belirtmiştir. Ergenlerin televizyonda karşılaştığı dini şahsiyetleri samimi bulmamaları ve onlarla özdeşim kuramamaları buna sebep olabilmektedir. Ancak genel olarak nerdeyse örnek almadığını söyleyenler kadar örnek aldığını söyleyenler de vardır.

Mert'in yaptığı "Magazin ve yarışma programlarının gecekondulu kadınların kente uyum sürecindeki etkileri" çalışmasında Kadınların yarısından fazlası,

çocuklarının televizyonda gördükleri ünlülere ya da yarışmacılara özendiğini

belirtmiştir ve çocukların, programda gördüklerini taklit etme eğilimlerinin arttığı tespit edilmiştir.²⁵⁷

Genel hatlarıyla Kişilik Gelişimi ile alakalı soruları inceledikten sonra şimdi soru tarzı olarak ters orantılı olduğu için madde 18 yani " Dini değerlerimin televizyon ve sinema tarafından yıpratıldığını görmek zoruma gidiyor." maddesini ters çevirerek Kişilik gelişimi ile demografik özellikler arasında anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğine bakılacaktır.

Tablo 66. Toplam Kişilik Gelişimi Kesinlikle

Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle

Katılmıyorum Toplam

Toplam N 640 754 1105 776 1243 4518

% 14,1 16,7 24,5 17,2 27,5 100,0

Tablo 66'ya göre; kişilik gelişiminin televizyondan etkilenmesi konusundaki düşüncelere bakıldığında, ankete katılan öğrenciler %14,1 "Kesinlikle Katılıyorum",

%16,7 "Katılıyorum", %24,5 "Kararsızım", %17,2 "Katılmıyorum" ve %27,5

"Kesinlikle Katılmıyorum" şeklinde belirtmiştir. Buna göre ankete katılan öğrencilerin televizyonun ergenin kişilik gelişimine etki etmesi hakkındaki düşünceleri bir yerde yoğunlaşmayıp hemen hemen dengeli dağılım göstermektedir. Ancak katılmama durumunun daha fazla olduğu yani etkilemediği düşüncesi daha baskın görünmektedir.

2.11.1. Kişilik Gelişimi ve Cinsiyet

Tablo 67. Kişilik Gelişimi ve Cinsiyet

Tablo 67'ye baktığımızda lise öğrencilerinin cinsiyete göre kişilik gelişimi algılarında bir farklılaşmanın olmadığı görülmektedir. Kişilik gelişimi ortalamalarına baktığımızda kız öğrencilerin kişilik gelişimi ortalaması (3,34) erkek öğrencilerin ortalamasından (3,23) daha yüksektir. Ancak t-testi analizi sonucunda da her iki cinsiyet

257 Mert, a.g.tz., s. 25.

96

arasındaki bu farklılığın anlamlılık düzeyine ulaşmadığı görülmektedir. (t=-1,951,P<

0,01).

2.11.2. Kişilik Gelişimi ve Öğrenim Görülen Okul

Tablo 68. Kişilik Gelişimi ve Öğrenim Görülen Okul Öğrenim

Televizyonun ergenin kişilik gelişimine etkisi ve Öğrenim Görülen Okul arasındaki ilişki incelendiğinde en yüksek ortalama (3,47) Fen Lisesi'ne, en düşük ortalama (3,03) Sungu Çok Programlı Lisesi'ne aittir.

Uyguladığımız Tamhane testi sonucu incelendiğinde; Kişilik gelişimi ile Öğrenim Görülen Okul arasında P<.01 düzeyinde anlamlı farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Tablo 68'e göre;

Yaygın Çok Programlı Lisesi ile Fen Lisesi arasında ve Sungu Çok Programlı Lisesi ile Fen Lisesi ve Uğur Temel Lisesi arasında anlamlı farklılıkların olduğu görülmektedir. Buna göre eğitim seviyesi diğer okullara göre daha düşük olan Yaygın ve Sungu Çok Programlı Liselerinin televizyonun kişilik gelişimine verdiği etkilerden daha fazla etkilendiği bunun aksine okullar arasındaki eğitim seviyesi en yüksek olduğu bilinen Fen Lisesi'nin bu durumdan en az etkilendiği görülmektedir.

2.11.3. Kişilik Gelişimi ve Sınıf

Tablo 69. Kişilik Gelişimi ve Sınıf

97

Tablo 69'a baktığımızda lise öğrencilerinin sınıfa göre kişilik gelişimi algılarında bir farklılaşmanın olmadığı görülmektedir. Kişilik gelişimi algılarının ortalamalarına baktığımızda 11. Sınıf öğrencilerin popüler kültür algısı ortalaması (3,29) 9. sınıf öğrencilerin ortalamasından (3,24) daha yüksektir. Üstelik t-testi analizi sonucunda da her iki sınıf arasındaki bu farklılığın anlamlılık düzeyine ulaşmadığı görülmektedir. (t=-,909,P> 0,01).

İlhan’ın gençlerle yaptığı araştırmada, Televizyon dizilerinin karakterlerini örnek alma ile ilgili soruya verilen yanıtlar yaş küçüldükçe olumlu cevap sayısı artmakta, yaş büyüdükçe olumlu cevap sayısı azalmaktadır.²⁵⁸

2.11.4. Kişilik Gelişimi ve Başarı Durumu

Tablo 70. Kişilik Gelişimi ve Başarı Durumu Başarı

Televizyonun ergenin kişilik gelişimine etkisi ve öğrencilerinin başarı durumu arasındaki ilişki incelendiğinde en yüksek ortalama (3,33) "İyi" grubuna, en düşük ortalama (3,15) "Orta" grubuna aittir.

Uyguladığımız Tukey testi sonucu incelendiğinde; Kişilik gelişimi ile öğrencilerin başarı durumları arasında P<.01 düzeyinde anlamlı farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Başarı durumu "İyi" olanlar ile "Orta" olanlar arasında anlamlı bir farklılaşmanın olduğu görülmektedir.

Tablo 70'e göre, Görsel medya aracılığıyla tanılan dini bir şahsiyetin bazı özelliklerini örnek alma ile başarı durumu arasındaki ilişkiye bakıldığında Pekiyi grubu en çok %26,3 ile "Kesinlikle Katılıyorum", Orta grubu en çok %27,0 ile

"Katılıyorum", İyi ve Zayıf grubu en çok "Kesinlikle Katılmıyorum" seçeneklerini belirmiştir. Buna göre Başarı durumu en yüksek olanlarla en düşük olanlar arasında bir ters ilişkinin var olduğu ve Televizyondaki dini bir şahsiyetin bazı özelliklerini alma konusunda Başarı durumu düşük olanların daha olumsuz bir tavır sergilediği ortaya çıkmaktadır.

258 Vahit İlhan, Medya Çalışmalarında İzleyici- Popüler Bir Tür Olarak Televizyon Dizileri ve İzlerkitle Olarak Gençler-, Kayseri, Gece Kitaplığı, 2015, s. 220.

98

Tablo 71'in ortaya çıkardığı sonuçlara göre öğrencilerin başarı durumlarıyla televizyon aracılığıyla tanılan dini bir şahsiyetin bazı özelliklerini örnek alma durumu arasında anlamlı bir ilişki varlığını göstermektedir. (x²(12)= 26,439, p<0,05)

Tablo 71. M23- Televizyon Aracılığıyla Tanılan Dini Bir Şahsiyetin Bazı Özelliklerini Örnek Alma ve Başarı Durumu

Başarı

Durumu Kesinlikle

Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle

Katılmıyorum Toplam

2.11.5. Kişilik Gelişimi ve Ailenin Aylık Gelir Durumu

Tablo 72. Kişilik Gelişimi ve Ailenin Aylık Gelir Durumu Ailenin Aylık

Televizyonun ergenin kişilik gelişimine etkisi ve öğrencilerin dini bilgi düzeyi arasındaki ilişki incelendiğinde en yüksek ortalama (3,31) "1000-2000 TL arası"

grubuna, en düşük ortalama (3,20) "1000 TL'den az" grubuna aittir. Buna göre sosyo-ekonomik durumu "orta" olanlarda, sosyo-sosyo-ekonomik durumu düşük ve yüksek olanlara oranla televizyonun kişilik gelişiminin şekillenmesinde daha yüksek bir eğilim gösterdiğini belirtebiliriz.

Uyguladığımız Tukey testi sonucu incelendiğinde; Kişilik gelişimi ile öğrencilerin ailelerinin aylık gelir durumu arasında P<.01 düzeyinde anlamlı farklılığın olmadığı tespit edilmiştir.

99

Erjem ve Çağlayandereli'nin liseli gençlerle yaptığı çalışma sonuçlarına göre, Liseli gençlerin modelleme davranışını etkileyen önemli bir faktör ailenin gelir

düzeyidir. Araştırma verilerine göre, ailenin gelir düzeyi arttıkça modelleme davranışı azalmaktadır. Ailesinin gelir düzeyi düşük olan gençlerin %75’i, orta olanların %68’i ve yüksek olanların ise %59’u modelleme davranışında bulunmaktadırlar. Bu oranlar yüksek gelirli ailelerin çocuklarının televizyon izleme davranışını daha bilinçli olarak şekillendirdiğini ifade etmektedir.²⁵⁹

2.11.6. Kişilik Gelişimi ve Dini Bilgi Düzeyi

Tablo 73. Kişilik Gelişimi ve Dini Bilgi Düzeyi Dini Bilgi

Düzeyi N Kareler

Toplamı Sd df F P

(Welch) Tamhane Sonucu Fark

Çok yetersiz 26 3,1603 ,96664 3 ,711 ,557 -

Yetersiz 51 3,2353 ,73800

Biraz yeterli 188 3,3342 ,67563

Yeterli 484 3,2603 ,75855

Toplam 749 3,2737 ,74491

Televizyonun ergenin kişilik gelişimine etkisi ve öğrencilerin dini bilgi düzeyi arasındaki ilişki incelendiğinde en yüksek ortalama (3,33) "Biraz Yeterli" grubuna, en düşük ortalama (3,16) "Çok Yetersiz" grubuna aittir.

Uyguladığımız Tamhane testi sonucu incelendiğinde; Kişilik gelişimi ile öğrencilerin dini bilgi düzeyleri arasında P<.01 düzeyinde anlamlı farklılığın olmadığı tespit edilmiştir.