SERAMİK SEKTÖRÜNDE DİĞER RAKİP ÜLKELER

Türkiye’nin seramik sektöründe diğer rakipleri olarak belirlenmiş ülkeler Rusya, Hindistan, İran, Vietnam ve Mısır olup bu ülkelerin seramik sektörleri ile Türkiye’nin hedef ihracat pazarlarındaki durumları analiz edilmektedir.

2.3.2.1 RUSYA

Rusya’da inşaat sektörü ve yapı sektörü ekonomide önemli bir pay almaya ve ekonominin dinamiklerinden biri olmaya devam etmektedir. Rusya inşaat ve yapı sektöründe 2015 ve 2016 yıllarında iki yıl üst üste yaşanan küçülme ardından 2017 yılında yeniden toparlanmaya ve büyümeye başlamıştır. Buna bağlı olarak seramik sektöründe de toparlanma görülmektedir. Toparlanma inşaat, yapı ve seramik sektörlerinde 2018 yılında da hızlanarak sürmüştür.

Rusya’da geleneksel olarak inşaat ve yapı sektörü Seramik Kaplama Malzemeleri ile Seramik Sağlık Gereçlerine yönelik yüksek bir talep göstermektedir. Ancak 2015 ve 2016 yıllarındaki durgunluk talebi olumsuz etkilemiştir. 2017 ve 2018 yıllarında ise talep yeniden artmıştır. Seramik kaplama malzemeleri Rusya ev dekorasyon malzemeleri pazarı içinde en çok talep gören ürün grubu olmaya devam etmektedir.

Rusya’da seramik sanayinde yerli ve çok sayıda yabancı üretici bulunmaktadır. Rusya’da düşük enerji ve iş gücü maliyetleri ile hammadde kaynaklarının varlığı ve maliyetinin düşük olması seramik üreticilerinin Rusya’da yatırım yapmasına yol açmıştır. Bu çerçevede ABD, Avusturya, Polonya ve Türk üretici firmalarının Rusya’da üretim tesisleri bulunmaktadır.

Bu firmalar ilk aşamada daha çok Rusya iç pazarının ihtiyaçlarına göre üretim yapmışlar ve ürün gruplarını buna göre belirlemişlerdir. Firmalar halen öncelikle Rusya iç pazarına yönelik çalışmakla birlikte 2015 yılı başından itibaren iç pazarda yaşanan durgunluk nedeniyle ihracat da önemli bir hedef haline gelmiştir. Buna bağlı olarak ürün grupları çeşitlenmekte ve fiyat farklılaştırmalarına gidilmiştir.

Son dönemlerde Rusya’nın ihracatta rekabet gücünü artıran iki önemli gelişme yaşanmıştır. Bunlardan ilki Rusya para birimi Rublenin istikrar kazanmış olmasıdır. İkincisi ve daha önemlisi ise Avrasya ekonomik birliği içinde Rusya, Beyaz Rusya ve Kazakistan arasında kurulan gümrük birliğidir. Bu çerçevede Rusya navlun maliyetlerinin de düşük kaldığı Kazakistan, Ukrayna, Azerbaycan, Kırgızistan, Belarus, Ermenistan, Özbekistan ve Gürcistan’a seramik ihracatını artırmaktadır.

Rusya’nın SKM ve SSG ihracat artışı sayılara da yansımaktadır. Rusya kademeli ve istikrarlı bir ihracat artışı yakalamıştır. SKM ihracatı 143 milyon dolara, SSG ihracatı ise 45 milyon dolara yükselmiştir.

Tablo.28 Rusya’nın Seramik Kaplama Malzemeleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

Üretim Milyon Metrekare - - - -

-İhracat Milyon Metrekare 3,54 4,31 5,04 20,08 20,39

İhracat Milyon Dolar 127 105 122 140 143

İhracat Birim Fiyatı Dolar/Metrekare 7,40 6,00 6,40 7,00 7,00

Tablo.29 Rusya’nın Seramik Sağlık Gereçleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat Ton 14.995 25.119 34.111 33.939 36.617

İhracat Milyon Dolar 24 25 33 44 45

İhracat Birim Fiyatı Dolar/KG 1,61 0,98 0,98 1,29 1,23

2.3.2.2 HİNDİSTAN

Hindistan seramik sektöründe en agresif büyüyen ülke konumunda bulunmaktadır. Çin’in üretim kapasitesini konsolide ettiği son yıllarda Hindistan seramik üretim kapasitesini hızlı artırmaya devam etmektedir. 2012 yılında 750 milyon metrekare olan seramik kaplama malzemesi üretim kapasitesi yeni yatırımlar ile 2018 yılında 1,24 milyar metrekareye ulaşmıştır. Hindistan seramik kaplama malzemesi üretimi ise 2012 yılında 691 milyon metrekare iken 2017 yılında 1,15 milyar metrekareye yükselmiştir. Böylece Hindistan 2016 yılı itibariyle Brezilya’yı geride bırakarak dünyanın en büyük ikinci üreticisi haline gelmiştir. 2018 yılında da Hindistan üretim, tüketim ve ihracatta en hızlı büyüyen ülke konumunda olmuştur.

Hindistan seramik kapasitesini öncelikle yurtiçi talebi karşılamak için artırmaktadır. İç tüketim halen her yıl 780-800 milyon metrekare arasında gerçekleşmektedir. Hindistan’ın ilk aşamada iç pazara yönelik olan seramik sektörü hızla ihracata açılmıştır. Hindistan 2012 yılında 33,2 milyon metrekare ihracat yapmış iken 2018 yılında yaklaşık 9 katı artış ile 274,0 milyon metrekare ihracata ulaşmıştır. Ancak Hindistan oldukça düşük fiyatlı segmentte ihracat yapmaktadır. 2018 yılında ilk 10 ihracatçı içinde Hindistan 3,70 dolar/m2 fiyatı ile en düşük üçüncü (Brezilya 3,30 dolar/m2), (İran 2,24 dolar/m2) ihraç birim fiyatına sahip ülke olmuştur.

Hindistan seramik sağlık gereçleri alanında da yatırımları ile üretici ve ihracatçı konuma gelmiştir. Hindistan 2018 yılında 130 milyon dolarlık ihracatı ile ilk 10 büyük seramik sağlık gereçleri ihracatçıları içinde 10. sıradaki yerini korumuştur.

Hindistan nüfus ve kentleşme hızındaki artışa bağlı olarak artan bir iç talep ile karşılaşmaya devam edecek olmakla birlikte ihracat pazarlarına da katılmış bulunmaktadır. Hindistan seramik ihracatında çok değişik pazarlara ulaşmaya başlamıştır.

SKM ihracatının ilk beş sırasında Körfez ve Orta Doğu ülkeleri bulunmaktadır. Diğer beş ülke içinde uzak pazar olarak Meksika ve Brezilya dikkat çekicidir. Diğer ülkeler ise Asya ülkeleredir. SSG ihracatında ise ilk sırayı ABD almaktadır.

Almanya’ya da ihracat yapılmaktadır. Hindistan SSG ihracatında Sahra Afrika ülkelerine ağırlık vermektedir. BAE ve Irak ise diğer iki ülkedir. Hindistan seramik üretiminde yeterli yurtiçi hammaddeye sahiptir. İşgücü verimliliği de artmaktadır.

Hindistan makine alt yapısı bakımından da güçlüdür. Bunlara ilave olarak Hindistan ürünlerinde tasarım ve kaliteye de önem vermeyi hedeflemektedir.

Tablo.30 Hindistan’ın Seramik Kaplama Malzemeleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

Üretim Milyon Metrekare 825 850 955 1.080 1.145

İhracat Milyon Metrekare 102 134 186 190 274

İhracat Milyon Dolar 431 553 661 694 1.016

İhracat Birim Fiyatı Dolar/Metrekare 4,21 4,13 3,56 3,65 3,70

Tablo.31 Hindistan’ın Seramik Sağlık Gereçleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat Ton 119.524 119.744 135.776 137.715 182.694

İhracat Milyon Dolar 74 79 101 109 130

İhracat Birim Fiyatı Dolar/KG 0,62 0,66 0,74 0,79 0,71

2.3.2.3 İRAN

İran seramik sektöründeki geleneksel önemli üretici ülkelerden biri olma konumunu sürdürmektedir. İran hem seramik kaplama hem de seramik sağlık gereçleri alanında üretici konumundadır. İran son 10 yıl içinde seramik sektörüne yönelik önemli yatırımlar gerçekleştirmiştir. Bu yatırımlar ile üretim teknolojisi yenilenmiş ve üretim kapasitesi artmıştır.

Son yıllarda ağırlık verdiği yatırımlarıyla İran 2018 yılı itibariyle 740 milyon m² SKM üretim kapasitesine ulaşmıştır. İran seramik üretiminde önemli maliyet avantajlarına sahiptir. Doğalgaz üretimi nedeniyle enerji maliyetleri düşüktür. Bol hammadde kaynakları ve ucuz taşımacılık avantaj sağlamaktadır ve göreceli olarak işgücü maliyetleri de düşüktür.

İran seramik üretiminde bu avantajlarına daha kaliteli ürünlerin üretilmesini eklemeyi hedeflemektedir. Bu amaçla ülkede yabancı sermayeli üreticiler olmasa dahi önemli üreticilerinden know-how almakta ve kaliteyi iyileştirmeyi gözetmektedir.

İran 2018 yılında karşılaştığı yoğun yaptırımlara rağmen ihracatını artırmıştır. İran 2018 yılında hem ABD’nin hem de Körfez Ülkelerinin yaptırımları ile karşılaşmıştır.

2018 yılında İran’ın seramik kaplama malzemeleri üretimi yüzde 2,7 artarak 383 milyon metrekareye çıkmıştır. İran dünyanın en büyük 8.üreticisi olmuştur. İhracat ise yüzde 14,2 artarak 176 milyon metrekareye ve 394 milyon dolara yükselmiştir.

İran öncelikle tüketimin ve talebin artmakta olduğu Türki Cumhuriyetler ile Pakistan, Afganistan, Ermenistan, Gürcistan pazarlarını hedeflemektedir. Hedeflediği pazarlara ulaşımını karayolları ve demiryolları ile gerçekleştirmeyi planlayan İran’ın navlun maliyetleri de düşüktür. İran ürünlerinin kalitesi ve fiyatları nedeniyle ilk aşamada ihtiyaç pazarlarını hedeflemektedir. İran Körfez Ülkeleri ile yaşadığı sıkıntılar nedeniyle bu pazarları hedefi dışında tutmaktadır. Orta Doğu pazarında da etkili olmaya çalışan İran Irak’a uluslararası kayıtlarda görülemeyen sınır ticareti ile seramik ürünler satarak pazarı domine etmeye çalışmaktadır. İran ve yakın coğrafyasındaki pazarlar satış ve dağıtım ağ yapısı olarak distribütör, toptancı ve bayilerden oluşan yapılanmayı tercih etmeye devam etmektedirler.

2018 yılında ise ABD’nin İran ile yapılan nükleer enerji anlaşmasından çekilmesi ve İran’a yönelik kapsamlı ambargoları yeniden başlatması sonucu İran ekonomik açıdan yine sıkıntılı bir döneme girmiştir. Buna bağlı olarak İran para birimi önemli ölçüde değer kaybetmiş ve dış ticaret olanakları büyük ölçüde durmuştur. Bu gelişmeler seramik sektörünü de olumsuz etkilemeye başlamıştır. Etkiler 2019 ve 2020 yılında daha çok hissedilecektir.

Tablo.32 İran’ın Seramik Kaplama Malzemeleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

Üretim Milyon Metrekare 410 300 340 373 383

İhracat Milyon Metrekare 191 197 - 155 176

İhracat Milyon Dolar 459 461 Veri yok 345 394

İhracat Birim Fiyatı Dolar/Metrekare 2,40 2,34 - 2,22 2,24

Tablo.33 İran’ın Seramik Sağlık Gereçleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat Ton 40.012 31.421 33.961 35.881 46.577

İhracat Milyon Dolar 29 Veri yok 22 23 32

İhracat Birim Fiyatı Dolar/KG 0,73 0,70 0,64 0,64 0,69

2.3.2.4 VİETNAM

Vietnam 2008 yılından itibaren uygulamaya koyduğu sanayileşme politikası çerçevesinde Asya-Pasifik bölgesinin yeni üretim ve ihracat merkezi ülke haline gelmeye başlamıştır. Program önemli teşvikleri içermekte olup, tüm imalat sanayi alanlarında öncelikle iç tüketimi karşılayacak kapasiteler kurulmasını, daha sonra da ihracat için modern kapasiteler oluşturulmasını hedeflemiştir. Bu programı başarı ile uygulayan Vietnam sanayi üretimi ve ihracatında sıçrama yaratmaya devam etmektedir. Program çerçevesinde teşvikler ve ucuz ama verimli işgücü ile Vietnam önemli ölçüde yabancı sermaye de çekmektedir. Başta Çin olmak üzere bölge ülkeleri Vietnam’da yatırım yapmaktadırlar. Çin kendine korunma önlemi uygulayan ülke pazarlarına Vietnam üzerinden erişme stratejisi uygulamaktadır. Tayland ve Malezya gibi bölgenin önemli üreticisi ülkelerin de Vietnam’da seramik yatırımları bulunmaktadır.

Vietnam’da seramik sanayi de en hızlı gelişme gösteren sektörler arasında yer almaktadır. Seramik sektörü yatırım teşviklerinden azami yararlanmış ve önemli bir kapasite artışı sağlanmıştır. Vietnam’da devam eden yatırımlar ile seramik kaplama malzemeleri kapasitesi 650 milyon metrekareye ulaşmıştır. Üretim ise 2012 yılında 290 milyon metrekare iken 2018 yılında 602 milyon metrekare olmuştur. Böylece Vietnam seramik kaplama malzemelerinde İspanya’yı da geçerek dünyanın en büyük dördüncü üreticisi haline gelmiştir. Vietnam’da seramik üretimi için yeterli hammadde bulunurken, üretim teknolojisi de bölge ülkelerinden aktarılmaktadır.

Vietnam’da seramik üretimi büyük ölçüde iç pazarda tüketilmektedir. Son 10 yıldır Vietnam’da konut, konut dışı ve alt yapı alanlarında olmak üzere yoğun bir inşaat faaliyeti sürmektedir. Yurtiçi tüketim içerideki üretim ile karşılanmaktadır. Özellikle dar ve alt gelir grubuna yönelik konut üretimine ağırlık verilmesi ile yurtiçi seramik talebi yeniden hareketlenmiştir.

Ancak yüksek üretim kapasitesi nedeniyle Vietnam hızla ihracat da ağırlık vermeye başlamıştır ve seramik ihracatı 2018 yılında 132 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Vietnam’da Çin etkisi de tüm sektörlerde olduğu gibi seramik sektöründe de yüksektir. Çin mallarının pazara girişi, Çin sermayesinin varlığı ve Çin ürünlerinin trafik sapması ile Vietnam üzerinde üçüncü ülkelere erişimi sektör büyüklüklerini etkilemekte ve şekillendirmektedir.

Tablo.34 Vietnam’ın Seramik Kaplama Malzemeleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

Üretim Milyon Metrekare 360 440 485 560 602

İhracat Milyon Metrekare 44,14 39,62 28,15 24,66 26,13

İhracat Milyon Dolar 226 206 152 127 132

İhracat Birim Fiyatı Dolar/Metrekare 5,12 5,20 5,40 5,15 5,05

Tablo.35 Vietnam’ın Seramik Sağlık Gereçleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat Ton 45.338 35.534 36.674 42.250 50.250

İhracat Milyon Dolar 111 95 98 119 137

İhracat Birim Fiyatı Dolar/KG 2,44 2,67 2,66 2,72 2,73

2.3.2.5 MISIR

Mısır Afrika kıtasının en büyük seramik üreticisidir. Mısır’da halen 38 fabrikada seramik kaplama malzemeleri ve sınırlı ölçüde seramik sağlık gereçleri üretilmektedir. Mısır 2018 yılı itibariyle 390 milyon metrekare seramik kaplama malzemesi üretim kapasitesine sahip bulunmaktadır. Mısır’da 2018 yılında seramik kaplama malzemeleri üretimi ise 300 milyon metrekare olarak gerçekleşmiştir.

Mısır seramik üretimine yönelik olarak zengin hammadde kaynaklarına sahiptir. İşgücü ve enerji maliyetleri ise göreceli olarak düşüktür. Mısır, Çin ve Hindistan gibi düşük üretim maliyetlerine sahiptir. Özellikle enerji yoğun seramik sanayinde düşük enerji maliyetleri avantaj sağlamaktadır. Maliyet avantajlarına karşın Mısır’ın seramik ürünlerinin kalitesi ve imaj algısı ile üretimdeki düşük verimlilik uluslararası pazarlarda rekabeti olumsuz etkileyen unsurlardır.

Mısır üretimin önemli bir bölümünü yurtiçi pazarda kullanmaktadır. Mısır hükümetinin özellikle konut yatırımlarına yönelik önceliği ile seramik talebi artmaktadır.

Mısır seramik kaplama malzemelerinin üretiminin yaklaşık yüzde 30’unu ihraç etmektedir. 2018 yılında 162 milyon dolar tutarında ve 80 milyon metrekare seramik kaplama malzemesi ihraç etmiştir. Mısır büyük ölçüde yakın ve komşu ülkelere, Körfez ülkelerine ve Afrika ülkelerine ihracat yapmaktadır. En çok ihracat yapılan ülkeler Libya, Ürdün, Lübnan, S. Arabistan, Yemen, Sudan, Fas, Suriye, Romanya, Umman, Kenya, BAE, Katar, Umman ve Irak’tır. Mısır Avrupa pazarlarında CERAMICA ve LECICO (SANITEX) firmalarının seramik sağlık gereçleri ürünleri ile sınırlı ölçüde yer alabilmektedir. Mısır Avrupa’ya yakınlığı yeterince kullanamamaktadır.

Mısır ihracatta Irak, Libya, Suriye, Lübnan, Ürdün, Fas, Tunus, Mercosur, AB ve Türkiye ile yaptığı serbest ticaret anlaşmalarının avantajlarından yararlanmaktadır. Ayrıca Mısır 2018 yılında hayat geçen Afrika Kıtası Serbest Ticaret Alanı (CFTA-Continental Free Trade Area) olanaklarından da yaralanmaya başlamıştır. CFTA Mısır’a orta ve uzun vadede Afrika ülkelerine olan ihracatta avantaj sağlayacağı öngörülmektedir.

Tablo.36 Mısır’ın Seramik Kaplama Malzemeleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

Üretim Milyon Metrekare 220 230 250 300 300

İhracat Milyon Metrekare 134 94 67 77 80

İhracat Milyon Dolar 253 164 119 151 162

İhracat Birim Fiyatı Dolar/Metrekare 1,89 1,75 1,77 1,96 2,02

Tablo.37 Mısır’ın Seramik Sağlık Gereçleri Performansı 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat Ton 47.120 37.407 29.724 24.034 24.031

İhracat Milyon Dolar 115 100 71 76 81

İhracat Birim Fiyatı Dolar/KG 2,44 2,67 2,34 3,17 3,38