Sağlık Turizmi Organizasyonlarında Akreditasyon, Standartlar ve

Sağlık turizmi faaliyetleri farklı ülkelerde farklı standart ve özellikler kapsamında gerçekleştirilmekle birlikte, bu faaliyetlere yönelik organizasyonların uluslararası akreditasyonlar, standartlar ve özelliklere endeksli olarak gerçekleştirilmesinin rekabet avantajı sağlayacağı belirtilmektedir. Sağlık turizminde söz sahibi olmak isteyen ülkelerin yetkili resmi kurumları, konu ile ilgili düzenlemelerde bulunmak ve gözetilmesi gereken uluslararası standartları ve özellikleri belirlemek amacıyla çalışmalarda bulunmaktadır. Türkiye’de konu ile ilgili çalışmalarda bulunan resmi kurumlardan birisi T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’dır.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan çalışmalar doğrultusunda sağlık turizmi organizasyonlarının aşağıda verilen hususları içermesi gerektiği belirtilmektedir (URL-13):

 Sağlık turizmi organizasyonları, hastanın evinden ayrılışından tekrar evine dönüşüne dek söz konusu olan tüm süreçleri kapsayacak şekilde düzenlenmelidir.

 Sağlık turizmi organizasyonları, sağlık turizmi kapsamında hizmet veren sağlık işletmeleri ve turistik işletmeler ile sigorta şirketleri arasındaki koordinasyon doğrultusunda düzenlenmelidir.

 Sağlık turizmi organizasyonları, sağlık turizmi kapsamında hizmet veren tüm kurum, kuruluş ve işletmelerin sertifikalandırılması doğrultusunda düzenlenmelidir.

 Sağlık turizmi organizasyonları, sağlık ve turizm birlikteliğini sağlayacak “sağlık turizmi paket programları” kapsamında düzenlenmelidir.

 Sağlık turizmi organizasyonları, tanıtım programları ve kampanyaları ile desteklenerek düzenlenmelidir.

 Sağlık turizmi organizasyonları, konu ile ilgili çalışmalarda bulunan tüm aktörlerin aynı yapılanma içerisinde yer almalarını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

Bu belirlemeler doğrultusunda T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı sağlık turizmi standartlarını aşağıda ki gibi belirlemiştir (URL-13);

 Sağlık turizmi hizmetleri, etik değerlerin temel alındığı bir sürece endeksli olarak verilmelidir.

 Sağlık turizmi hizmetleri, hem fiziki hem de ekonomik açıdan sağlık turistleri için kolay ulaşılabilir nitelikte sunulmalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetleri, sağlık hizmeti gereksiniminde olan bireyler ile sağlık hizmeti sunucuları arasında kurulacak kültürel iletişime endeksli olarak sunulmalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetleri; sağlığa uygunluk, ulaşım, altyapı hizmetleri vb. diğer çevresel etmenler bağlamında fiziksel standartları sağlamalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetleri; yeterli ve uluslararası anlamda kabul gören tıbbi teknoloji, araç – gereç, teçhizat, yöntem ve teknik ile desteklenmelidir.

 Sağlık turizmi hizmetleri, uluslararası ortak tedavi protokolleri kapsamında sunulmalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetleri, bilgi ve iletişim teknolojileri ile desteklenerek sunulmalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetleri, ulaşım ve transfer standartları gözetilerek sunulmalıdır.  Sağlık turizmi hizmetleri, sağlık profesyonelleri konusunda standartlar sağlanarak sunulmalıdır.

 Sağlık turizmi hizmetlerinin kapsamı, sağlık sigortası şirketleri ile gerçekleştirilecek koordinasyon çalışmaları ile genişletilmelidir.

Sağlık turizmine yönelik söz konusu edilen bu standartlar çerçevesinde özel bir turizm türü olarak değerlendirilen sağlık turizminin genel özellikleri aşağıda belirtildiği şekilde özetlenebilmektedir;

 Sağlık turizmi, teknik donanım ve işgücü gerektiren bir turizm türüdür (Sharma, 2013).

 Sağlık turizmi alanında, hizmet sunan sağlık kuruluşlarının uluslararası standartlara uygun hizmet sunmayı zorunlu görmeleri gereken bir turizm türüdür (Ramesh ve Kurian, 2011).

 Sağlık hizmeti sunan sağlık işletmelerinde görev yapan sağlık profesyonellerinin ortak yabancı dil bilmelerinin zorunlu olarak görülmesi gereken bir turizm türüdür (Dogra, 2003).

 Sağlık turizmi, farklı turizm türleri ile desteklenebilecek nitelikte ve katma değeri yüksek bir turizm türüdür (Carrera ve Bridges, 2006).

 Sağlık turizmi, hedef pazara yönelik devlet destekli ve farklı dillerde tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi gereken bir turizm türüdür (Sharma, 2013).

Uluslararası sağlık turistlerinin, sağlık turizmi hizmeti alacakları ülkeleri ve/veya sağlık işletmelerini sahip olunan akreditasyon belgesine göre belirlemeleri söz konusudur. Gerek genel anlamda sağlık hizmetlerinin sunumunda ve gerekse de özel anlamda sağlık turizmi kapsamında sunulan hizmetlerin değerlendirilmesinde kalitenin sağlanmasına yönelik birçok ülkede akreditasyon sistemleri geliştirilmiştir. ABD, Avustralya ve Kanada, konu ile ilgili ilk akreditasyon sistemini geliştiren ve yaygın olarak kullanan ülkeler olarak değerlendirilmektedir (Cormany ve Baloğlu, 2011). Brezilya, İngiltere, Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore ve Pakistan ise, sıralanan bu

ülkelerin ardından kendi akreditasyon sistemlerini kuran ve uygulayan ülkeler arasında yer almaktadır (Doolin, Burgess ve Cooper, 2009).

Sağlık kuruluşlarının akreditasyonu alanında en çok bilinirliği olan iki uluslararası birlikten birisi ABD merkezli bir organizasyon olan “Joint Commission International (JCI)”, diğeri de Avrupa merkezli olan “International Organizatioan for Standardization (ISO)” olarak değerlendirilmektedir. JCI, 1994 yılından bu yana 80 ülkede sağlık bakımı organizasyonları, ulusal sağlık bakanlıkları ve küresel organizasyonlar bağlamında çalışmalarda bulunmaktadır. Özellikle enfeksiyon kontrolü, ilaç güvenliği, tesis güvenliği ve akreditasyon hazırlığı konularında sağlık hizmetleri kalitesinin geliştirilmesi ve hasta güvenliğinin sağlanmasında uzman desteği veren JCI’nin akreditasyon kararları, sağlık hizmetleri uzmanlarından oluşan uluslararası bir komite tarafından verilmektedir (URL-14).

JCI, 15 alanda klinik bakım programları için sertifikasyonun yanı sıra hastane işletmeleri, ayakta tedavi tesisleri, klinik laboratuvarları, bakım sürekliliği hizmetleri, tıbbi nakil organizasyonları ve birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında akreditasyon vermektedir. JCI akreditasyonları, verildikleri ülkelerin yasal, dini ve/veya kültürel faktörlerinin de gözetilmesini içermektedir (URL-14). Örneğin; bir ülkenin sağlık standartları JCI standartlarından daha yüksekse JCI o ülkenin standartlarını temel almaktadır, eğer bir ülkenin standartları JCI standartlarından düşükse de bu durumda JCI standartları uygulanmaktadır.

“ISO - 9001: 2000 Kalite Yönetim Sistemi Dizisi” ise, anlaşılacağı üzere sağlık işletmelerinin yönetim sistemlerinin düzenlenmesine yönelik geliştirilmiş bir kalite sistemi ve yönetim aracı olarak değerlendirilmektedir. ISO - 9001: 2000 Kalite Yönetim Sistemi kapsamında yer alan kalite sistemine sahip olan sağlık işletmeleri, kurumlarındaki tüm işleyişlerin gerekli standartlara uygun olduğunu belgelemiş olmaktadırlar (URL-15). Ülkemizde “Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)” tarafından sağlanan ISO - 9001: 2000 Kalite Yönetim Sistemi kapsamındaki belgeler, bağımsız çalışan aracı denetim firmaları tarafından sağlanmaktadır (URL-16).