Rehberliğin Kapsamı

2.2.4.1. Psikolojik Danışma Hizmeti

Psikolojik danışma hizmetleri rehberlik hizmetlerinin temelini oluşturur. Psikolojik danışma hizmetlerinin amacı bireylerin kendini gerçekleştirmelerine yardım etmektir. Psikolojik danışma hizmetlerinin etkililiği, bireylerde meydana gelecek davranış değişiklikleri ile yakından ilgilidir. Bu değişiklikler bireyin kendi isteğiyle meydana gelecek gönüllü davranış değişiklikleridir. Psikolojik danışma hizmetlerinin etkililiği bu hizmetlerin gerektirdiği ilkelere bağlı kalınması ile ilgilidir. Psikolojik danışma hizmetlerinde mutlaka benimsenmesi gereken ilkeler şu şekilde belirtilebilir:

- Psikolojik danışma hizmetleri tüm bireylere açık olarak ve bireylerin bu yardımdan fayda sağlanacağına inandığı her konuda verilebilir.

- Psikolojik danışma hizmetlerinde danışman ile danışanlar arasında yüz yüze karşılıklı bir psikolojik ilişkinin kurulması zorunludur.

- Danışman ile danışanlar arasında kurulan psikolojik ilişki karşılıklı saygı, güven, samimiyet, içtenlik ve gönüllülük esasına dayanmalıdır.

- Danışanlar ne kadar problemli olursa olsunlar bir hasta gibi değil, normal birer insan olarak kabul edilirler. Bundan dolayı psikolojik danışma hizmetleri tüm bireylere açık olarak sunulmak durumundadır.

- Psikolojik danışma hizmetlerinde bireyleri eleştirme, yargılama ve değerlendirmenin yeri bulunmamaktadır. Kendisine yön verme hak ve sorumluluğu bireyin kendisine bırakılmalıdır.

- Psikolojik danışma hizmetleri verilirken danışanla kurulan psikolojik danışma ilişkisi gizli, özel ve profesyonel bir ilişkidir.

- Psikolojik danışma hizmetleri sürekli olmalıdır (Kepçeoğlu, 2010, s. 83-85).

Psikolojik danışma, danışanın kişisel kaygılarını ele alan bir süreçtir. Psikolojik danışma hem bireysel hem de grupla yapılabilir. Psikolojik danışma kavramı kişinin iç dünyasına ilişkin içsel boyut (benlik algısı vb), kişiler arası ilişkilere dair ilişkisel boyut (iletişim ve algı sorunları gibi) içerisinde yer alan kaygılarını içerir. Psikolojik danışma; ruh sağlığı danışmanlığı, evlilik ve aile danışmanlığı, rehabilitasyon danışmanlığı, okul danışmanlığı, kariyer danışmanlığı gibi birçok uzmanlık alanına ayrılmıştır (Hackney ve Cormier, 2008, s.3). Danışmanlığı Glosoff ve Koprowicz (1990) eğitilmiş bir profesyonelin yardıma ihtiyaç duyan birine güven esasına dayanarak yardım etmesi süreci olarak tanımlamıştır. Bu ilişki, deneyimlerin, duyguların, davranışların, sonuçların ve hedeflerin kişisel anlamlarına odaklanmaktadır. Danışmanlık, bireylerin düşünce ve duygularını tehdit altında olmayan bir ortamda keşfetmeleri ve ifade etmeleri için eşsiz fırsat sunmaktadır.

2.2.4.2. Oryantasyon Hizmeti (Yeni Ortama Alıştırma)

Rehberliğin bu hizmeti daha çok öğrencinin okula ve çevresine uyumunu, okulun fiziki birimlerini ve çevresini tanıtmayı amaçlamaktadır. Daha çok okulun açıldığı ilk haftalarda

yeni kayıt yaptıran öğrencilere yönelik bir çalışmadır. Ayrıca dönem ortasında nakil gelen öğrencilere ve öğretim dönemi içinde okul çevresinde meydana gelen değişikliklerle ilgili olarak bu hizmet verilebilir (Yılmaz, 2014, s. 61).

2.2.4.3. Bireyi Tanıma Hizmeti

Öğrencilerin gelişimine, uyumuna yardımcı olabilmek için onun yetenekleri, özellikleri, güçlü ve sınırlı yönleri, beklentileri ve idealleri, ailevi koşulları, başarı durumu ve ilgileri hakkında bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Bireyi tanıma hizmetlerinin amacı, bireyin kendini tanıması, kendi özellikleri hakkında bilinçlenmesi, zayıf ve kuvvetli yönlerini görüp kabul etmesine yardımcı olmaktır. Öğrencilerin kendilerine en uygun mesleki karar vermesinde bireyi tanıma çalışmaları önem taşımaktadır (Yeşilyaprak, 2016, s. 12).

2.2.4.4. Bilgi Toplama ve Yayma Hizmeti

Bilgi toplama hizmetleri, öğrencilerin ihtiyaç duyabilecekleri her türlü bilgiyi onun yararlanmasına sunmak için çalışmalar yapar. Örneğin temel eğitim sonunda öğrencilere gidebilecekleri çeşitli liselerin giriş koşulları, niteliği vb bilgilerin verilmesi gerekmektedir. Özellikle mesleğe yönelik güncel ve yeterli bilgilerin verilmesi gençlerin doğru kararlar almasına yardımcı olur. Öğrencinin kendini geliştirmesi için ihtiyaç duyabileceği her türlü bilginin toplanması, paylaşılması bu hizmetlerin kapsamına girmektedir (Yeşilyaprak, 2016, s. 12).

2.2.4.5. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti

Okula yeni gelen bir öğrencinin kendine özgü yaşantıları, kaygıları, korkuları bulunmaktadır. Yeni gelen öğrencilerin çevreye alışmasını sağlamak, yeni okullarını kendilerine tanıtmak üzere yapılan yardımlara yöneltme programı denilmektedir. Yöneltme süreklidir ve insan hayat boyu buna ihtiyaç duyabilir. Yöneltme işi, okulun amaçlarını, çalışma programlarını açıklama; konferanslar, küçük grup tartışmaları düzenleme, eski ve yeni öğrencilerin bulunduğu etkinlikler düzenleme şeklide yapılabilir. Bu gibi faaliyetler öğrencilerin yeni çevrelerine daha kolay ve çabuk alışmalarını sağlar (Baymur, 1971, s. 54-55). Öğrencinin kendine uygun bir eğitim kurumuna, branşa, işe ya da mesleğe

yönelmesi için yapılacak yardım hizmetleri; öğrencinin okul içi ya da dışı sosyal etkinliğe yönelmesi, psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanması için teşvik edilmesi, eğitim sırasında uygun kısa süreli iş, staj, uygulama alanlarına yönelmesine ve yerleşmesine yardım edici bütün çalışmalar bu hizmet grubuna girer (Yeşilyaprak, 2016, s. 13).

2.2.4.6. İzleme ve Değerlendirme Hizmeti

Rehberlik programlarından beklenen bir diğer hizmet de gerek okuldan mezun olanların gerekse okulu bitirmeden ayrılanların hangi üst kurumlara gittikleri, hayatta ne iş tuttuklarının ve ne derece başarı gösterdiklerinin araştırılmasıdır. Ancak bu araştırmalar, güç olması ve zaman alması sebebiyle yüzeysel kalabilmektedir (Baymur, 1971, s. 56).

2.2.4.7. Müşavirlik (Konsültasyon) Hizmeti

Müşavirliğin içeriği konusunda büyük fikir çeşitliliği mevcuttur. Dougherty’in tanımına göre: “ Müşavirlik bir insana yardım hizmeti sağlayan profesyonelin hem danışana hem de danışan sistemine yardımcı olmak amacıyla, bir danışana işle ilgili veya bakımla ilgili yardımcı olduğu bir süreçtir” (Dougherty’den aktaran Hackney ve Cormier, 2008, s. 315).