Beklentileri
Çalışma grubunda yer alan rehber öğretmenlere “Okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan yıllık programların ve yürütme planlarının hazırlanması ve uygulaması ile ilgili okul yöneticilerinin eğilim ve eylemleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu konuda yöneticilerden beklentileriniz nelerdir?” soruları yöneltilmiştir. Rehber öğretmenlerin görüşlerine göre okul yöneticilerinin yıllık programların ve yürütme planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecine yönelik eğilimleri Tablo 5’te sunulmuştur.
Tablo 5
Rehber Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Yöneticilerinin Yıllık Programların ve Yürütme Planlarının Hazırlanması ve Uygulanmasına Yönelik Eğilimleri
Görüşler n Katılımcı Yöneticiler katkı sağlamıyor 28 RÖ1, RÖ2, RÖ6, RÖ10, RÖ11, RÖ12, RÖ13, RÖ14, RÖ15, RÖ17, RÖ19, RÖ20, RÖ21, RÖ23, RÖ26, RÖ27, RÖ28, RÖ29, RÖ32, RÖ33, RÖ34, RÖ35, RÖ36, RÖ38, RÖ42, RÖ43, RÖ44, RÖ45
Yöneticiler katkı sağlıyor fakat yeterli değil 11
RÖ4, RÖ5, RÖ7, RÖ8, RÖ18, RÖ24, RÖ25, RÖ40, RÖ41,
RÖ46, RÖ47
Yöneticiler katkı sağlıyor 9 RÖ3, RÖ9, RÖ16, RÖ22, RÖ30, RÖ31, RÖ37, RÖ39, RÖ48
Tablo 5’te rehber öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin yıllık programların ve yürütme planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecine katkı sağlayıp sağlamadıklarına yönelik mevcut durum verilmiştir. Rehber öğretmen görüşleri incelendiğinde, yöneticilerin planların hazırlanması ve uygulanması sürecine katkı sağlamadıklarını ifade eden rehber öğretmenler (n = 28), yöneticilerin katkı sağladıklarını fakat yeterli olmadığını ifade eden rehber öğretmenler (n = 11) ve yöneticilerin katkı sağladıklarını ifade eden rehber öğretmenler (n = 9) bulunmaktadır.
Tablo 6
Rehber Öğretmenlerin Yıllık Programların ve Yürütme Planlarının Hazırlanması ve Uygulanmasına Yönelik Okul Yöneticilerinden Beklentileri
Görüşler n Katılımcı
Yöneticilerin rehberlik planlarının hazırlanması ve yürütülmesi sürecinde destek olmaları/yardımcı olmaları
13 RÖ6, RÖ7, RÖ12, RÖ16, RÖ17, RÖ19, RÖ20,
RÖ28, RÖ34, RÖ35, RÖ41, RÖ44, RÖ45
Yöneticilerin planların hazırlanması ve uygulanması sürecinde iş birliği içinde olmaları
9 RÖ3, RÖ7, RÖ10, RÖ14, RÖ15, RÖ24, RÖ40,
RÖ41, RÖ47
Yöneticilerin rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları
6 RÖ1, RÖ2, RÖ4, RÖ12, RÖ25, RÖ47
Yöneticilerin planların yürütülmesinde
koordinasyon/eşgüdüm sağlamaları
6 RÖ2, RÖ5, RÖ7, RÖ11, RÖ14, RÖ15
Yöneticilerin rehberlik hizmetlerinde yıllık programların ve yürütme planlarının önemini bilmeleri
6 RÖ5, RÖ22, RÖ23, RÖ38, RÖ40, RÖ45
Yöneticilerin HİE, kurs almaları 2 RÖ1, RÖ6
Yöneticilerin rehberlik planlarının uygulanma sürecini takip etmeleri
2 RÖ32, RÖ33
Yöneticilerin sağlıklı iletişim
kurmaları 1 RÖ21
Yönetmeliğin revize edilmesi 1 RÖ8
Tablo 6’da rehber öğretmenlerin, okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan yıllık programların ve yürütme planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecine ilişkin okul yöneticilerinden beklentileri sunulmuştur. Tablo incelendiğinde, rehber öğretmenlerin yöneticilerden beklentileri; rehberlik planlarının hazırlanması ve yürütülmesi sürecinde destek olmaları/yardımcı olmaları (n = 13), yöneticilerin planların hazırlanması ve uygulanması sürecinde iş birliği içinde olmaları (n = 9), yöneticilerin rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları (n = 6), yöneticilerin planların yürütülmesinde koordinasyon/eşgüdüm sağlamaları (n = 6), yöneticilerin rehberlik hizmetlerinde yıllık programların ve yürütme planlarının önemini bilmeleri (n = 6), yöneticilerin HİE, kurs almaları (n = 2), yöneticilerin rehberlik planlarının uygulanma sürecini takip etmeleri (n = 2), yöneticilerin sağlıklı iletişim kurmaları (n = 1) ve yönetmeliğin revize edilmesidir (n = 1).
Okul yöneticilerinin rehberlik planlarının hazırlanması ve yürütülmesi sürecinde destek olmaları gerektiğini bir öğretmen (RÖ6) “Yıllık planda üst eğitim-öğretim kurumlarına gezi
ve aile ziyaretleri gibi ifadeler yer alıyor. Bunların gerçekleştirilmesi için idarecilerin destek olmaları gerek. Özel eğitime ihtiyacı olan çocukları özel kurumlara gönderirken velileri ikna etme konusunda idareciler yardımcı olabilirler. Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların BEP’leri hazırlanırken bazı eğitimci arkadaşlar yeterince hassas davranmıyor. BEP’leri hazırlamama geç hazırlama ya da rehber öğretmen hazırlasın gibi imalarda bulunabiliyorlar. İdare bu noktada aktif rol oynayabilir. Öğretmenlere seminer verilirken idare de seminere katılabilir. İdare rehber öğretmene olan güveni artırmalı, daha çok desteklemeli.”, başka bir rehber öğretmen (RÖ16) “Yıllık programların ve yürütme
planlarının hazırlanmasında gerekli iş birliği sağlanmaktadır. Gerek planların hazırlanmasında gerek duyurulmasında rehberlik servisine yardımcı olmaktalar. Uygulama noktasında yöneticilerin desteği olursa rehberlik etkinlik ve planları sınıf öğretmenlerince daha sağlıklı yürütülebilir.”, bir diğeri (RÖ17) “Şuana kadar çalıştığım tüm okullarda yıllık
planın hazırlanması sürecinde okul yöneticilerinin bir katkısı olmadı. Sadece hazırlanan planı onaylıyorlar. Okulun ihtiyaçlarının belirlenmesi işi rehber öğretmenlere kalmaktadır. Okul yöneticileri en azından okul ihtiyaçları konusunda yeni başlamış rehber öğretmenlere yardımcı olmalı.” şeklinde görüşlerini belirtmişlerdir. Başka bir rehber öğretmen (RÖ28)
“Okul yöneticilerinin yapılan planı desteklemesi ve yeterli imkânı sunması dışında beklentim yoktur.” şeklinde görüş bildirirken bir diğeri (RÖ34) “Genelde okulun
ihtiyaçlarına göre rehber öğretmenler çerçeve planında düzenleme yapıyor. Okulun ihtiyaçlarının belirlenmesi aşamasında psikolojik danışmanlara destek olmaları beklentilerim arasındadır.” diyerek beklentisini ifade etmiştir. Bu konuda başka bir rehber öğretmen (RÖ44), “İl merkezlerinde ve ilçelerde yıllık programlar RAM tarafından
hazırlanan çerçeve planları örnek alınarak yapılmaktadır. Bu plan ve programlar hazırlanırken idareden beklentimiz iş ve işlemlerin yürütülmesinde destek olmalarıdır.” şeklinde görüşünü dile getirmiştir.
Okul yöneticilerinin planların hazırlanması ve uygulanması sürecinde iş birliği yapmaları gerektiğini ifade eden rehber öğretmen görüşleri şu şekildedir:
Bu konuda bir öğretmen (RÖ7) “Sadece 8. sınıflarda rehberlik ve kariyer planlama dersi
mevcuttur. Hem 8. sınıflara hem de diğer sınıf düzeylerine yapılması planlanan rehberlik çalışmaları için ders öğretmenleri ile işbirliği içerisinde olmak, okul idaresinin desteği ile mümkün olmaktadır. Ayrıca rehberlik servisinde görüşme yapılacak öğrenci ve velilerin yönlendirilmesinde okul yöneticileri ile iş birliğinin önemi büyüktür.” şeklinde görüş
bildirirken, diğer bir öğretmen (RÖ14) “PDR hizmetleri programlarının ve yürütme
planlarının hazırlanması, yönetmeliğe göre okul müdürü başkanlığında ve komisyon üyelerince yapılır. Fakat çalıştığım süre içerisinde böyle bir ortak çalışma olmadı. Yöneticilerden bu konuda beklentim yönetmelikte olması gerektiği gibi koordineli bir şekilde çalışmak, hazırlamak ve uygulamak. Birlikte hazırlamak demek ilerleyen çalışmalarda ortak çalışmalar yapılması, iş birliği içinde çalışılması demektir.”, başka bir öğretmen (RÖ41) “Hazırlanan yıllık programın içeriğinin birlikte planlanması gerektiği, iş
birliği içinde çalışılması gerektiğini düşünüyorum. Planların hazırlama ve uygulama aşamasında genellikle psikolojik danışman etkin rol alıyor, yöneticilerin de bu konuda destek olmaları fayda sağlayacaktır.” şeklinde görüş bildirmişlerdir.
Okul yöneticilerinin rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiğine işaret eden bir rehber öğretmen (RÖ1) “Kesinlikle okul çerçeve planını incelemeden onaylıyorlar.
Planın içeriği hakkında kesinlikle bilgi sahibi değiller. Planın yürütülmesi tamamen rehber öğretmene bırakılıyor. Bu konuda rehber öğretmenlere sanki kaderine bırakılmış gibi davranılıyor. Kesinlikle okul yöneticileri rehberlik hizmetleri konusunda bilgi sahibi olmalı, kurs almalı.”, diğer öğretmen (RÖ4) “Öğretmenler ve yöneticiler rehberlik ismi
altında olan tüm işlemlerin rehber öğretmen tarafından yapılması gerekliliği mantığıyla hareket etmektedirler. Şöyle ki sınıf rehberlik planlarının hazırlanması hatta rehberlik ders saatinin kaldırılmasıyla yerine getirilen Kariyer Planlama dersinin yıllık çalışma planının dahi rehber öğretmen tarafından yapılması düşüncesine hakim olduklarını ifade edebilirim. Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde sınıf rehber öğretmenlerinin branş öğretmenlerinin ve okul yöneticilerin üzerine düşen görevler hakkında bilgi sahibi olmalarını isterim.” şeklinde ifade etmişlerdir. Bu konuda diğer bir öğretmen (RÖ47) “Genelde okul yöneticileri
hazırlanan planları incelemezler. Sadece hazırlanıp zamanında resmi yazışmaların yapılmasına bakarlar. Bu konuda daha fazla bilgi sahibi olmaları, hazırlanması ve uygulama sürecinde katkı sunmaları beklentimdir.” şeklinde görüş bildirmiştir.
Okul yöneticilerinin rehberlik planlarının yürütülmesinde koordinasyon/eşgüdüm sağlamaları hakkında rehber öğretmen görüşlerinden bazıları şu şekildedir:
Bu konuda bir öğretmen (RÖ2) “Yöneticiler bu hizmetlerin yürütülmesinde koordine edici
ve fikir verici konumda olmalı diye düşünüyorum. Yine bu planların işlenmesinde gerekli donanımı sağlama hususunda idareye büyük görevler düşmekte.”, diğer bir öğretmen (RÖ11) “Okul müdürleri genelde diğer kurulların planlarını oluşturur ve takip ederler.
Rehberlik hizmetleri yürütme kurulunu bunun dışında tutuyorlar. Bu kurulun sorumluluğunu tamamen rehber öğretmenlere yüklüyorlar. Genelde kurula başkanlık etmekten kaçınıyorlar. Okul yöneticileri, rehberlik servislerini okul yönetiminin bir parçası görüp, işleyiş hakkında gerekli koordinasyonu sağlamaları gerekir.”, başka bir öğretmen ise (RÖ15) “Yıllık çalışma planlarının hazırlanması rehber öğretmenin sorumluluğunda
olup okul yöneticileri onay ve kontrol görevlerini yerine getirmektedir. Planların hazırlanması aşamasında okul yöneticilerinin alanla ilgili istek ve önerileri olmamaktadır. Bu durum süreç içinde görevli rehberlik öğretmenini zaman zaman sıkıntıya sokmakta; idare ve yürütülen hizmet noktasında eşgüdümün sağlanamamasına yol açmaktadır.” şeklinde görüşlerini ifade etmiştir.
Okul yöneticilerinin rehberlik hizmetlerinde yıllık programların ve yürütme planlarının önemini bilmeleri gerektiği konusunda bir rehber öğretmen (RÖ5) “Sınıf rehberlik
planlarının uygulanmasında zaman zaman sınıf rehberlik öğretmenlerinin bunu hafife aldığına, rehberlik saatlerinde kendi dersleri ile ilgili konuları işlediklerine şahit oldum. Esas rahatsız edici durum kanımca budur. Ancak sınıf rehberlik öğretmenlerini sınıf içinde denetleme gibi bir durum olmadığı için yapılacak şey sadece şudur: Okul idarecileri ve okul rehberlik öğretmeni her toplantıda bu konunun altını çizip, hafife alınmaması gerektiği, önemli olduğunu belirtmeleridir. ‘Ben planları verdim, ister işlesinler, ister işlemesinler, onların sorumluluğunda’ gibi anlayış bize çok şey kaybettirebilir. Okul yöneticilerinin de aynı duyarlılığı göstermesi gerekiyor.”, başka bir öğretmen (RÖ22) “PDR
hizmetlerinin aksamadan ve gerektiği şekilde yürütülmesi idarecilerin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine bakış açısıyla doğru orantılıdır. Eğer idareciler bu hizmetlere değer vermez ve kâğıt üzerinde gözükmesi için yapılması taraftarı ise öğretmenlerin de bu faaliyetlere önemi azalmakta, çoğu kâğıt üzerinde yapılmış gösterilip bu etkinlikler uygulanmamaktadır.”, diğer bir öğretmen (RÖ38) “Rehberlik planları
hazırlanırken okulun ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Ancak hiçbir idareci bu konuda herhangi bir yardımda bulunmaz. İdareciler rehberlik servisinin gerekliliğini kabullenmeli ve onların işlerini önemseyerek yapmalılar.” şeklinde ifade ederken başka bir öğretmen ise (RÖ45) “Programların uygulanması zordur. Yöneticilerin imkân verdiği ölçüde programı
uygulayabiliyoruz. Bunun için gerekli destek sağlanmalıdır. Rehberlik çalışmaları diğer işler kadar önemsenmeli ve uygulanması için ortam oluşturulmalıdır.” şeklinde görüşlerini dile getirmiştir.
Diğer önemli görülen bazı rehber öğretmen görüşleri aşağıda özetlenmiştir:
Genelde okul idarecileri yıllık planların hazırlanması işini rehber öğretmenlere bırakma eğilimindeler. Yapılan psikolojik danışma ve rehberlik komisyonu toplantılarında plan değerlendirilirken görüş bildirmeleri gerekir. Ancak bu iş sadece rehberlik servisinin bir işi olarak algılandığı için hiçbir ekleme- çıkarma, düzenleme işlemleri yapılmaksızın Rehberlik ve Araştırma Merkezine gönderilir. RÖ10
Okul yöneticileri ve diğer branştan öğretmenler rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinden sadece rehberlik öğretmenlerinin sorumlu olduğu gibi düşüncelere sahipler. Bu nedenle PDR hizmetleri, krize müdahale, okul psikososyal müdahale ekipleri gibi komisyonların toplanması ve hizmet üretmesi okullarda rehberlik servislerine yıkılıyor. Rehberlik öğretmenleri genelde okulda 1 tane olduğundan PDR hizmetlerinde yenilik ve enerji olmuyor. RÖ13
Okul PDR hizmetlerinin yürütülmesi için plana dair okul yöneticileri müdahil olmuyor. Ancak yıl içerisinde, öğretim sürecinde karşılaşılan durumların çözümlerine yönelik beklentileri olabiliyor. Bu gibi durumlarda açık ve güçlü iletişimin kurulması önemli. RÖ21
Yıllık planlar ve yürütme programlarının hazırlanması ve uygulama süreçleri rehberlik servisinin koordinesinde yapılmaktadır. Okul yöneticilerinin bunlara pek müdahalesi yoktur. Özellikle okulun ihtiyaçları doğrultusunda yöneticilerin de katkı sunması faydalı olacaktır. RÖ35
Rehberlik hizmetleri okul müdürünün bakış açısına göre değişebilen bir konu. Rehberlik hizmetlerinin öneminin farkında olan idareciler tüm bu hazırlıkta fikir alışverişi yapıyorlar. Fakat rehberlik servisinin tek başına yapılması, planlanması gerektiğini düşünen, rehberlik çalışmalarına hiç kafa yormayan idareciler de var. Okul yöneticileri planlar hazırlanırken ve uygulanırken ekip şeklinde çalışılması gerektiğinin farkında olmalılar. RÖ40
Okul yöneticilerinin rehberlik yıllık planının yürütülmesinde herkesin aktif rol almasını sağlamaları gerekmektedir. Bu konuda kimin hangi görev ve sorumluluğu varsa, işin içine onu katabilmeliler. Maalesef idareciler, rehberlik programlarındaki bütün işleri rehber öğretmenler yapar diye düşünüyor. İşin içine girmiyor ya da bize verilmemesi gereken görevleri yaptırmaya çalışıyorlar. RÖ42
Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri çerçeve planını hazırlıyor ve PDR hizmetleri yürütme kurulu toplantılarını kendim yapıyorum. Okul idaresinden beklentim; komisyon üyelerini kendim seçmem. Çünkü rehberliğe ön yargılı öğretmenlerin bu komisyona faydası olmuyor. RÖ46
4.3. Okul Yöneticilerinin Koordinasyon Sağlamaları Konusundaki Eğilimlerine