Çalışma grubunda yer alan rehber öğretmenlere “Okulda sizden beklenilen görevler ile görev tanımınız arasındaki uyum konusunda ne düşünüyorsunuz? Öğretmen arkadaşlarınızın görev alanınızın dışında kalan konularla ilgili iş talepleriyle karşılaşıyor musunuz? Bu konuda öğretmenlerden beklentileriniz nelerdir?” soruları yöneltilmiştir. Rehber öğretmenlerin görüşlerine göre öğretmenlerin farklı iş talepleriyle ilgili eğilimleri Tablo 13’te sunulmuştur.
Tablo 13
Rehber Öğretmen Görüşlerine Göre Öğretmenlerin Farklı İş Taleplerine Yönelik Eğilimleri
Görüşler n Katılımcı
Farklı iş talepleriyle karşılaşılıyor
19 RÖ1, RÖ3, RÖ4, RÖ7, RÖ13, RÖ14, RÖ20, RÖ21,
RÖ22, RÖ23, RÖ26, RÖ36, RÖ38, RÖ39, RÖ40, RÖ42,
RÖ43, RÖ46, RÖ47
Farklı iş talepleriyle karşılaşılmıyor
17 RÖ2, RÖ5, RÖ8, RÖ9, RÖ10, RÖ15, RÖ16, RÖ18,
RÖ24, RÖ25, RÖ28, RÖ29, RÖ30, RÖ32, RÖ33, RÖ37,
RÖ48
Farklı iş talepleriyle zaman zaman karşılaşılıyor
12 RÖ6, RÖ11, RÖ12, RÖ17, RÖ19, RÖ27, RÖ31, RÖ34,
RÖ35, RÖ41, RÖ44, RÖ45
Tablo 13’te rehber öğretmen görüşlerine göre, öğretmenlerin, rehber öğretmenlerden farklı iş taleplerine yönelik eğilimleri verilmiştir. Tablo incelendiğinde, öğretmenlerden farklı iş talepleriyle karşılaşıldığını ifade eden rehber öğretmenler (n = 19), öğretmenlerden farklı iş talepleri ile karşılaşılmadığını ifade eden rehber öğretmenler (n = 17), öğretmenlerden
farklı iş talepleri ile zaman zaman karşılaştıklarını ifade eden rehber öğretmenler (n = 12) bulunmaktadır.
Tablo 14
Rehber Öğretmenlerin Görev Alanları Dışında Kalan İş Taleplerine Yönelik Öğretmenlerden Beklentileri
Görüşler n Katılımcı
Öğretmenlerin rehberlikle ilgili yanlış algılara sahip olmamaları
11 RÖ13, RÖ17, RÖ19, RÖ22, RÖ23, RÖ31,
RÖ33, RÖ34, RÖ35, RÖ39, RÖ47
Öğretmenlerin rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları
8 RÖ1, RÖ6, RÖ10, RÖ20, RÖ36, RÖ40, RÖ41,
RÖ46
İşbirliği içinde olmaları 6 RÖ13, RÖ25, RÖ34, RÖ36, RÖ45, RÖ46
Rehberlik hizmetleriyle ilgili çalışmalarda sorumlu davranmaları
5 RÖ1, RÖ14, RÖ20, RÖ35, RÖ41
İletişim kurmaları 5 RÖ2, RÖ5, RÖ21, RÖ25, RÖ44
Yönetmelikte görev tanımının netleştirilmesi
4 RÖ11, RÖ27, RÖ40, RÖ43
BEP/Kaynaştırma uygulamalarıyla ilgili görevleri yapmaları
3 RÖ1, RÖ26, RÖ40
Rehberlik hizmetlerine önem vermeleri
1 RÖ25
Anlayışlı davranmaları 1 RÖ21
Mesleğe saygı göstermeleri 1 RÖ45
Etik ilkelere dikkat etmeleri 1 RÖ12
Tablo 14’te rehber öğretmenlerin öğretmenlerden görev alanları dışı iş talepleriyle karşılaşmalarına yönelik beklentileri sunulmuştur. Tablo incelendiğinde, rehber öğretmenlerin diğer öğretmenlerden beklentileri; yöneticilerin rehberlikle ilgili yanlış algılara sahip olmamaları (n = 11), rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları (n = 8), iş birliği içinde olmaları (n = 6), rehberlik hizmetleriyle ilgili çalışmalarda sorumlu davranmaları (n = 5), iletişim kurmaları (n = 5), yönetmelikte görev tanımlarının netleştirilmesi (n = 4), BEP/Kaynaştırma uygulamaları ile ilgili görevleri yapmaları (n = 1), rehberlik hizmetlerine önem vermeleri (n = 1), anlayışlı davranmaları (n = 1) ve saygı göstermeleridir (n = 1).
Verilen cevaplara ilişkin en çok vurgulanan, özel ve önemli görülen kısımlar kategorileştirilmiş ve rehber öğretmenlerin kendi ifadeleri ile aşağıda belirtilmiştir.
Öğretmenlerin rehberlik hizmetleri ile ilgili yanlış algılara sahip olmamaları gerektiğine işaret eden bir rehber öğretmen (RÖ13) “Öğretmenlerin bir kısmı öğrencilerle ilgili her
sorunun rehberlik öğretmenini ilgilendirdiğini ve rehberlik öğretmenlerinin her sorunun (Ödev yapmıyor, silgisini kaybetmiş vb.) muhatabı olduğunu düşünüyor. Bazı öğretmenler rehberlik öğretmenini joker gibi düşünüp rica etmek yerine emir vermeye, okul idaresini kullanmaya ve yönlendirmeye çalışıyor. Beklentim eğitimin bir ekip işi olduğu ve rehberlik öğretmenlerinin de farklı görevleri olduğunu kabul etmeleri.”, başka bir öğretmen (RÖ17) “Dersimizi alır mısın gibi talepleri olmakta ve bizi sürekli ders almaya hazır, boş
boş oturan kişiler olarak görüyorlar.”, diğer bir öğretmen (RÖ19) “Öğretmen rehberlik
dersine girmek istemediğinde bu hafta dersimi alın diyebiliyor. Ya da 2-3 hafta rehberlik saatinde etkinlikleri yapmamış, yapmasak olur mu diye sorular gelebiliyor. Rehberlik konuları ve etkinlikleri hep aynı diye şikayet geliyor. ‘Rehberlik ne işlerine yarayacak, saçma’ diyen meslektaşlarımız olabiliyor. Öğretmenlerin mesleğimize bakış açılarını değiştirmeliyiz.” şeklinde, başka bir öğretmen (RÖ22) “Okulda öğrenciler arasında ufak
tartışmaların olay yerinde rahatlıkla çözülebilecek iken her anlaşmazlığın (1. sınıflar dahil) rehberlik servisine yönlendirilmesi. Davranış problemi ve aşırı hareketli çocuklarla ilgili sıkıntıların bir anda çözülmesini beklemek gibi bazı beklentiler var. Danışma süresinin uzaması ve davranış değişikliğinin bir anda olmaması bazı öğretmenler tarafından farklı algılanmaktadır.” şeklinde ifade ederken diğer öğretmen (RÖ34) “Bu konuda birtakım
uyuşmazlıklar olabiliyor. Genelde öğretmenler, rehber öğretmenlerin yapması gereken işleri onların üstüne yüklediğimizi düşünüyorlar. Bu yöndeki algıları değişmediği müddetçe gerekli iş birliğinin sağlanamayacağını düşünüyorum.”, bir diğeri ise (RÖ47)
“Görev alanım dışı konularda zamanım olursa yardımcı olmaya çalışıyorum. Sınıf öğretmenlerimizden bazıları halen rehber öğretmenlerin bilgisayar önünde oturduğunu düşünüyor.” şeklinde görüşünü dile getirmiştir.
Öğretmenlerin rehberlik alanı hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiğini ifade eden bir rehber öğretmen (RÖ1) “Öğretmenler özellikle kaynaştırma eğitimine tabi öğrencilerin
bireysel gelişim planlarını hazırlamayı kendilerine yük olarak görüp, bireysel gelişim planını hazırlamak sanki rehber öğretmenin görevi olarak görülüyor. Bu da öğretmenin yönetmelikler konusunda yeterli bilgi sahibi olmadıklarını gösterir. Kendi sorumluluklarındaki görevleri iyi bir şekilde öğrenmeleri lazım; hem rehberlik hizmetlerin de hem de kendi görev tanımında.” şeklinde ifade ederken başka bir öğretmen (RÖ20)
“Karşılaşılan durumlar oluyor. İyi niyetle yaklaşılarak onların yapması gereken işleri yapıyorum. Ancak kimi zamanda bu durum suiistimal ediliyor. Psikolojik danışman okulda ne iş yapar tam anlamıyla bilmedikleri için, bu tip uyumsuzluklar yaşanıyor. Bütün
öğretmenler kendi görev ve sorumluluklarını bildiği sürece bu tarz sorunların yaşanmayacağını düşünüyorum.” diyerek görüşlerini ifade etmiştir.
Öğretmenlerin rehberlik servisiyle iş birliği halinde olmalarını ifade eden bir rehber öğretmen (RÖ25) “Görev tanımımda bulunan görevler dışında herhangi bir iş yapmak
durumunda kalmıyorum. Eğer farklı bir iş yapacaksam kendi isteğimle öğrenci iletişimini geliştirmek adına yapıyorum. Öğretmenlerimizin rehberliğin önemli bir alan olduğunu kabul etmelerini, sadece ağır problemlerle değil, iletişimi kuvvetlendirmek, başarıyı arttırmak, davranış değişikliği sağlamak amacıyla bizlerle iş birliği kurmalarını beklemekteyiz.”, başka bir öğretmen (RÖ46) “Öğretmenlerden görevlerimle tamamen
alakasız talepler geldiği çok oluyor. Görev tanımımla alakalı pek fazla talep gelmiyor. Kendi yöntemleriyle çözmeye çalışıyorlar. Daha sonra veli şikâyetleriyle baş etmek zorunda kalıyorum. Sürekli iş birliği içinde olmak, alan hakkında bilgi sahibi olmak ve PDR hizmetleri yönetmeliğini bir kez olsun okumaları tek beklentim.” diyerek düşüncesini dile getirmiştir.
Öğretmenlerin rehberlik hizmetleri ile ilgili işlerde sorumlu davranmaları gerektiğini dile getiren bir rehber öğretmen (RÖ14) “Öğretmenler zaman zaman kendi yapmaları gereken
çalışmaları veya evrak işlerini bizden talep edebiliyorlar. Kendi işlerinin çok yoğun olduğunu ifade ederek bunu dile getiriyorlar. Kesinlikle bu konuda yeri geldiğinde ret cevabı verebiliyorum. Bu konuda bizlerin de bir çalışma esası var. Herkes kendi işinin gereğinin yapmalı.”, başka bir öğretmen (RÖ35) “Rehberlik servisini disiplin servisi gibi
gören, öğrencilerle ilgili gerekli çalışmaları yapmadan direkt rehberlik servisine gönderen öğretmenler var. Rehberlik konusunda sınıf rehber öğretmenleri ve branş öğretmenlerinin kendilerine düşen vazifeleri yapmalarını, gerekli evrakları zamanında hazırlamalarını beklemekteyiz.” şeklinde görüş bildirirken diğer bir rehber öğretmen ise (RÖ41)
“Öğretmenlerimizin rehberlik hizmetini sadece psikolojik danışmandan beklemeleri, kendi üzerlerine düşen görevleri yapmadan hemen danışmana sevk etmeleri konusunda zorluklar yaşayabiliyoruz. Beklentim okul idaresi ve rehberlik hizmetlerinin görevlerini birbirinden ayırt etmeleri, üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmeleridir.” şeklinde görüşünü ifade etmiştir.
Öğretmenlerin iletişim kurmaları gerektiğine işaret eden bir rehber öğretmen (RÖ5)
“Beklentilerim, sorunlu öğrencilerle özel olarak bire bir görüşmeleri, sonrasında çözüme ulaşılmadıysa velisi ile görüşmeleri eğer yine çözüm olmadıysa okul rehberlik servisine
sevk etmeleridir. Ancak öğrenci ile bire bir görüşerek ya da velisi ile irtibat kurarak çözemeyecekleri davranış problemlerinde gecikmeksizin rehberlik servisi ile irtibat kurmaları (fiziksel, duygusal ve cinsel istismar, intihar düşüncesi ya da girişimi, madde bağımlılığı, çocuğu derinden sarsabilecek çeşitli travmatik yaşantılar, aileden bir yakının vefat etmesi, boşanmış ve parçalanmış ailelerin çocukları, anksiyete ve sınav kaygısı, obsesyonlar/takıntı, panik atak, öfke nöbetleri ve tedavi edilmesi gereken çeşitli psikolojik sorunlar…).” şeklinde, bir diğeri ise (RÖ21) “Rehber öğretmenlik sadece yönetmeliklerde
sıralanan görev maddeleri ya da çalışma planlarına sığmayacak kadar büyük ve önemlidir. İnsan özellikle çocuklarla ilgilenirken, çevre, aile, internet, gıda, oyun, vb yüzlerce faktör karşınıza çıkabilir. Bu konuda sınıf öğretmenleri ve okul yöneticileriyle güçlü iletişim, anlayış, sorunların aşılmasında önemlidir.” diyerek bu konu hakkındaki düşüncesini dile getirmiştir.
Diğer önemli görülen rehber öğretmen görüşleri aşağıdaki gibidir.
Yönetmelikte meslek tanımımızla ilgili bir netlik yok. Rehberlik servisleri okul sistemindeki boşluğu dolduran bir yapı haline geldi. Bu konuda ister istemez görev tanımımızın dışında çalışıyoruz. RÖ11
Görev tanımımızın ucu çok açık o nedenle uyumsuzluk yaşanabiliyor. Öğretmenler de görev alanımız konusunda net bilgi sahibi değiller. Zaman zaman farklı beklentilerle karşılaşılabiliyor. Örneğin özel eğitim konularında BEP kurulunun doğal üyesiyiz. Fakat BEP’le ilgili her şeyde tek muhatap siz oluyorsunuz. RÖ40
Görev alanım dışında kalan iş talepleriyle karşılaşıyorum. Ancak görevimizi iyi yaparsak ve arkasında durursak bu sıkıntıyı aşabiliriz. Öğretmenlerle beraber hareket ettiğimizde her şey daha kolay ve güzel ilerlemektedir. Ancak bu iş birliğinde karşılıklı saygı esastır. Rehber öğretmenlere, yaptıkları işe saygı duyulmalıdır. RÖ45
4.7. Rehber Öğretmenlerin PDR Hizmetlerinin Yürütülmesi Konusunda Yönetici ve