PGPU ve Mimari Tasarım Performansı Arasındaki İlişkiler

Araştırmacı tarafından geliştirilen Plan Görünüş Perspektif Uygulaması (PGPU), iki bölümden oluşmakta, ilk bölümde 2 adet çoktan seçmeli soru, ikinci bölümde ise, 8 adet çizime yönelik uygulama yer almaktadır. Ölçeğin uygulama süreci ve puanlama güvenirliğine ilişkin detaylı bilgi, veri toplama araçlarının tanıtıldığı Bölüm 5.3’ de yer aldığı için bu bölümde tekrarlanmayacaktır. Ölçeğin, çoktan seçmeli iki sorudan oluşan ve çizime yönelik uygulamaların yer aldığı ikinci bölümüne hazırlık amacını taşıyan birinci bölümü plan - görünüş - perspektif kavramlarının sorular yardımıyla zihinde sorgulanmasına olanak

vermektedir. Çizelge 6.59’ da görüldüğü üzere, katılımcıların %86.4 gibi önemli bir oranı, birinci bölümde her iki çoktan seçmeli soruyu da doğru olarak yanıtlamıştır. Bu bulgu, mimarlık eğitimi başlangıcında bireylerin büyük bir oranının plan ve görünüşleri verilmiş olan şekillerin perspektifini verilen seçenekler arasından doğru olarak belirleyebildiğini göstermektedir (Çizelge 6.59, 6.60).

Çizelge 6.59 PGPU 1. bölüm maddelerini doğru olarak yanıtlayan katılımcı sayıları ve yüzdelik oranları N geçerli yüzde 0 madde 2 1.4 1 madde 18 12.2 2 madde 127 86.4 toplam 147 100.0

Çizelge 6.60 PGPU 1. bölüm performans puanlarının en düşük, en yüksek, ortalama değerleri ve standart sapmaları

N en düşük en yüksek ortalama std. sapma

PGPU 1 147 0 20 18.50 3.94

Dört maddesi plan - görünüşleri verilmiş olan şekillerin perspektifinin çizilmesi, diğer dört maddesi ise perspektifi verilmiş olan şekillerin plan - görünüşlerinin çizilmesine yönelik olmak üzere toplam sekiz maddeden oluşan ve iki ayrı uzman tarafından her maddenin 10 puan üzerinden değerlendirilmesiyle derecelendirilen PGPU 2. bölümde gösterilen performans puanları irdelendiğinde katılımcıların %7.0’ sinin 0-20 puan arasında, %16.1’ inin 20-40 puan arasında, %35.1’ inin 40-60 puan arasında, %41.8’ inin ise 60-80 puan arasında başarı gösterdiği görülmüştür (Çizelge 6.61, 6.62). Her ne kadar, yüzde yetmiş beş oranında yüksek performans gösteren bireylerin sayısı diğer gruplara oranla daha yüksek olsa da, HYAT ve PGPU 1. bölüm uygulamasına oranla, PGPU 2. bölüm uygulamasının, katılımcılar arasındaki performans düzeyi bağlamındaki farklılıkları ölçmede ayırt edici olabileceği görülmektedir. Bu bulgu, çoktan seçmeli sorulara oranla, çizime yönelik soruların üç boyut algısına yönelik yetenek düzeyini yordamada daha başarılı olabileceği düşüncesini ortaya koymaktadır.

Çizelge 6.61 PGPU 2 performans puanlarının dağılımına göre katılımcı sayıları ve yüzdelik oranları N geçerli yüzde 0 – 20 puan arası 10 7.0 20 - 40 puan arası 23 16.1 40 – 60 puan arası 49 35.1 60 – 80 puan arası 64 41.8 toplam _{146 100.0}

Çizelge 6.62 PGPU 2 performans puanlarının en düşük, en yüksek, ortalama değerleri ve standart sapmaları

N en düşük en yüksek ortalama std. sapma

PGPU 2 _{146 0 80 54.21 19.45}

Araştırmanın temel soru cümlelerinden biri olan “mimarlık eğitimi başlangıcında bireyin ölçülebilen yetenek düzeyi ile mimari tasarım performansı arasında bir ilişki var mıdır?” sorusuna plan - görünüş - perspektif uygulamalarının ölçme aracı olarak kullanımı ile yanıt aranan bu bölümde, bireyin mimarlık eğitimi başlangıcında PGPU 1. ve 2. bölüm uygulamalarında göstermiş olduğu başarı düzeyi ile eğitimin ilerleyen aşamalarındaki Mimari Tasarım Performansı arasındaki ilişkiler Pearson korelasyon katsayısı kullanılarak araştırılmıştır. Hacim Yüzeyleri Açılımı Testi (HYAT) ile benzer şekilde, Plan Görünüş Perspektif Uygulaması (PGPU) 1. bölüm uygulaması ile Mimari Tasarım Performansı (MTP) arasında herhangi bir anlamlı ilişki saptanmamıştır. PGPU 2. bölüm uygulaması ile MTP arasındaki korelasyon sonuçları ise pozitif yönlü anlamlı ilişkiye işaret etmektedir (r =.22, p≤.05). Özellikle, bireylerin, eğitim sürecinin ilk günlerinde PGPU 2. bölüm uygulamasında göstermiş olduğu performans ile “Mimari Tasarım 1”, (r =.36, p≤.01), “Mimari Tasarım 3” (r =.26, p≤.01) dersleri akademik başarı ortalamaları arasındaki anlamlı ilişkiler dikkat çekicidir (Çizelge 6.63).

Daha derinlemesine bir değerlendirme yapabilmek için, mimarlık eğitiminin ilk yılında öğrencinin ilk defa farklı ölçeklerde çizim teknikleri, izdüşüm kavramı, avan proje tekniği, vaziyet planı, kesit, aksonometrik perspektif gibi kavramlarla karşılaştığı “Mimari Anlatım Teknikleri” dersi ve bakışım, egemenlik, ritim, tekrar, uygunluk, zıtlık, koram, denge, birlik gibi temel tasar ilkeleri ile karşılaştığı “Temel Tasar” derslerinde göstermiş oldukları performans düzeyleri irdelenmiştir.

Gerek, PGPU 2. bölüm uygulaması ile Mimari Anlatım Teknikleri dersi arasında (r =.36, p≤.01), gerekse, Temel Tasar dersinde gösterilen performans arasında (r =.22, p≤.01) pozitif yönde anlamlı ilişkilerin varlığına rastlanmıştır (Çizelge 6.63). Mimari Anlatım Teknikleri dersinin tasarlama yetisinin doğrudan kazandırılması amacından öte, tasarımın çizinsel olarak ifade edilmesine ilişkin becerilerin kazandırılmasına yönelik olarak düzenlendiği düşünüldüğünde, bireyin eğitim başlangıcında PGPU 2. bölüm uygulamasında göstermiş olduğu performans ile Mimari Anlatım Teknikleri dersinde göstermiş olduğu performans arasında .01 anlamlılık düzeyinde ilişki bulunması beklentiler doğrultusundadır.

Çizelge 6.63 PGPU 2 ve Mimari Tasarım Performans düzeyleri arasındaki korelasyon katsayıları PGPU2 MT 1 MT 2 MT 3 MT 4 MTP MAT TT PGPU 2 Mimari Tasarım 1 .36** Mimari Tasarım 2 .02 .45** Mimari Tasarım 3 .26** .38** .38** Mimari Tasarım 4 .13 .39** .31** .22* MTP .21* .65** .72** .74** .72** Mimari Anlatım T. .36** .73** .57** .48** .25* .60** Temel Tasar .22** .64** .34** .30** .28** .32** .61**

** Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlıdır. * Korelasyon 0.05 düzeyinde anlamlıdır. İlişkiler detaylı olarak irdelendiğinde, özellikle, PGPU 2. bölüm uygulaması ile, eğitimin ilk yılında bireyin plan, görünüş perspektif uygulamaları ile ilk defa karşılaştığı “Mimari Tasarım 1” dersi ve eğitimin ikinci yılı, üçüncü yarıyılında, sınırlı bir programa sahip katlı bir yapının tasarımı ve modellemesine yönelik olarak düzenlenen “Mimari Tasarım 3” dersi arasındaki korelasyonun yüksek olması dikkat çekmektedir (Çizelge 6.63). Bireyin eğitim başlangıcında doğrudan tasarlama yetisini ölçmekten öte, tasarımın ifade edilmesine hizmet etme boyutuyla, üç boyut algısını ve çizinsel yetileri değerlendirmeyi amaçlayan PGPU 2. bölüm uygulaması ile Mimari Anlatım Teknikleri, Temel Tasar, Mimari Tasarım 1, Mimari Tasarım 3 arasındaki korelasyonların yüksek olması beklentiler doğrultusunda değerlendirilebilir.

Özetle, eğitim başlangıcında gerçekleştirilen PGPU 1. bölüm uygulaması ile Mimari Tasarım Performansı (MTP) arasındaki ilişkilerin istatistiksel olarak anlamlı olmaması, çoktan seçmeli soru maddelerine dayanan bu ölçeğin, dolaylı olarak da olsa, mimari tasarım performansının

yordanmasında, önerilebilir bir ölçme aracı olamayacağını göstermektedir. Bireyin, eğitim başlangıcında, PGPU 2. bölüm uygulamasıyla ölçülebilen plan - görünüş - perspektif kavramlarına yatkınlık düzeyi ile, eğitim sürecinde, amacı bu kavramları geliştirmek olan derslerde ve Mimari Tasarım derslerinde göstermiş olduğu performans (MTP) arasındaki ilişkilerin anlamlı olması, araştırmacı tarafından geliştirilen PGPU 2. bölüm uygulamasının mimari tasarım performansında etken olan üçüncü boyut algısını değerlendirmede önerilebilir bir araç olabileceği sonucunu ortaya koymaktadır.