Mimari Tasarım Eğitimi Başlangıcında Bireyin Ölçülebilen Yetenek Düzeyi ile

Mimarlık eğitimi başlangıcında uygulanan Hacim Yüzeyleri Açılımı Testi (HYAT) ile bireyin eğitim sürecinde göstermiş olduğu Mimari Tasarım Performansı (MTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Benzer şekilde, eğitim başlangıcında gerçekleştirilen Plan-Görünüş-Perspektif (PGPU) 1. bölüm uygulaması ile Mimari Tasarım Performansı (MTP) arasındaki ilişkiler de istatistiksel olarak anlamlı değildir. Her iki ölçme aracının da üçüncü boyut algısını ancak en temel düzeyde ölçebildiği ve çoktan seçmeli soru maddelerine dayandığı düşünüldüğünde, bu sonucun beklentiler doğrultusunda olduğu söylenilebilir. Her iki ölçme aracında da, katılımcıların % 80’ inin üzerinde önemli bir oranının, % 100’ e yakın başarı göstermesi ölçeklerin ayırt edici niteliğini azaltmaktadır. Özellikle, mimarlık eğitiminin henüz ilk iki yarıyılında, bireyin, tasarı geometri eğitiminin verildiği çeşitli derslerde, nokta - doğru - düzlem ve değişik konumlu cisim izdüşümleri gibi konularda uygulamalar aracılığı ile üç boyut kavramını ileri düzeyde geliştirme zorunluluğu göze alındığında, bulgular, üçüncü boyut algısını ancak en temel düzeyde ölçebilen bu araçların, bireyin belirli bir erişkinliğe ulaşabilmesi için ön bilgi teşkil etmesine rağmen, mimari tasarım performansının yordanmasında etkili olamayacağını göstermektedir.

PGPU 1. bölüm uygulaması ile mimari tasarım performansı (MTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki görülmemiş olmasına rağmen, PGPU 2. bölüm uygulaması ile MTP arasındaki korelasyon sonuçları pozitif yönlü anlamlı ilişkiye işaret etmektedir Buna ek olarak, eğitim programının temelini oluşturan “Mimari Tasarım” derslerinin yanı sıra, PGPU 2. bölüm uygulaması ile, eğitimin ilk yılında programda yer alan “Mimari Anlatım Teknikleri” ve “Temel Tasar” dersinde gösterilen performans arasında pozitif yönde anlamlı ilişkilerin varlığı söz konusudur. Özellikle, PGPU 2. bölüm uygulaması ile tasarımın çizinsel olarak ifade edilmesine ilişkin becerilerin kazandırılmasına yönelik olarak düzenlenen Mimari Anlatım Teknikleri dersi arasında yüksek düzeyde anlamlı ilişki olması dikkat çekicidir. Bireyin mimarlık eğitimi başlangıcında PGPU 2. bölüm uygulaması ile ölçülebilen plan -

görünüş - perspektif kavramlarına yatkınlık düzeyi ile, eğitim sürecinde, amacı bu kavramları geliştirmek olan derslerde ve mimari tasarım derslerinde göstermiş olduğu performans arasındaki ilişkilerin istatistiksel olarak anlamlı olması, araştırmacı tarafından geliştirilen PGPU 2. bölüm uygulamasının tasarım performansının yordanmasında, doğrudan etken olmasa da, tasarım performansında etken olabilecek üçüncü boyut algısının ve mimari anlatım dilinin kullanımdaki potansiyelin yordanmasında etken olabileceğini ortaya koymaktadır. Bireyin plan, vaziyet planı, perspektif kavramlarına yatkınlığını ölçmenin yanı sıra, detaylandırma yeteneği, gördüğünü doğru bir şekilde ifade edebilme ve oran orantı kriterlerine dikkat ederek belirli bir çizim kalitesi ile kağıda aktarabilme becerisi gibi niteliklerini ölçmeyi amaçlayan PVPU ile bireyin eğitim sürecinde göstermiş olduğu mimari tasarım performansı (MTP) arasında çok yüksek düzeyde olmasa dahi, anlamlı ilişkilerin varlığı söz konusudur. PGPU 2. bölüm uygulamasına benzer şekilde, PVPU ile tasarımın çizinsel olarak ifade edilmesine ilişkin becerilerin kazandırılmasına yönelik olarak düzenlenen dersler arasındaki ilişkilerin anlamlılık düzeyi, PVPU ile mimari tasarım dersleri arasındaki ilişkilere oranla daha yüksektir. Bu sonuç, PGPU 2. bölüm uygulamasına benzer şekilde, PVPU uygulamasının da, tasarım performansının yordanmasında, doğrudan etken olmasa da, tasarım performansında etken olabilecek, zihindeki tasarımın dışsallaştırılmasında kilit işlevi gören çizinsel ifade yeteneğinin ve mimari anlatım dilinin kullanımdaki potansiyel performansın yordanmasında etken olabilecek bir ölçme aracı olarak önerilebileceğini ortaya koymaktadır. PGPU 2. bölüm ve PVPU uygulamalarının HYAT ve PGPU 1. bölüm uygulamalarından farklı olarak, mimari tasarım performansının kestirilmesinde yordayıcı niteliğe sahip olması, uygulamaların, çoktan seçmeli soru maddeleri yerine çizime yönelik soru tipine dayanma özelliği, katılımcılar arasındaki farklılıkların ortaya konmasında ayırt edici niteliğe sahip olma özelliği, üçüncü boyut algısının yanı sıra, oran orantı, doğruluk, dikkat, detaylandırma, çizim kalitesi gibi birden çok faktörü ölçebilme boyutu gibi çeşitli özellikleri ile açıklanabilir.

Mimarlık eğitimi başlangıcında, görsel araştırma teknikleri arasında yer alan fotoğraf tekniğinin kullanımı ile gerçekleştirilen FTÇD uygulaması ile bireyin eğitim sürecinde göstermiş olduğu mimari tasarım performansı (MTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin varlığı söz konusudur. Benzer şekilde, çevresel algı yeteneğinin yanı sıra, zihinde gelişen algısal sürecin ifade edilmesinde etken olan, oran orantı, doğruluk, detaylandırma, çizim kalitesi, orjinallik, dikkat gibi çeşitli boyutları ölçme amacıyla bilişsel harita tekniğinin (cognitive mapping) kullanımı ile gerçekleştirilen BHÇD uygulaması ile bireyin eğitim

sürecinde göstermiş olduğu Mimari Tasarım Performansı (MTP) arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin varlığı söz konusudur. Bulgular, FTÇD ve BHÇD uygulamalarının, tasarım performansının yordanmasında, doğrudan etken olmasa da, tasarım performansında etken olabilecek çevresel algı düzeyini ve yapısal çevreye - mimari niteliği olan yapılara yönelik farkındalık düzeyini ölçme yönüyle, bireyin potansiyel performansının yordanmasında etken olabilecek ölçme araçları olarak önerilebileceğini ortaya koymaktadır. Yetenek Değerlendirme Uygulamaları, öçekler arası ilişkiler yönünden irdelendiğinde HYAT - PGPU 2, PGPU 1 - PGPU 2, PVPU - FTÇD, PGPU 2 - FTÇD, PVPU - PGPU 2, uygulamaları arasında istatistiksel olarak anlamlılık düzeyi yüksek, pozitif yönlü ilişkilerin gözlenmiş olması, yetenek değerlendirme uygulamalarının kendi içinde de tutarlı olduğunu göstermektedir. Yetenek değerlendirme uygulamaları için, yordama geçerliğinin (predictive validity) yanı sıra puanlayıcılar arası güvenirlik katsayılarının (inter scorer reliability), ölçeklerin iç tutarlık (internal consistency) katsayılarının, ölçekler arası ilişkilerin araştırılmış olması ve çalışmanın boylamsal desene sahip olması, yatkınlık değerlendirme amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen ve literatürde yer alan ölçme araçlarının, bireyin eğitim sürecindeki mimari tasarım performansını yordamada önerilebilirliği açısından önemlidir. Özet olarak, sonuçlar, bir bütün olarak değerlendirildiğinde, PGPU 2, PVPU, FTÇD, BHÇD uygulamalarının, henüz tasarımın olgusal ve işlemci bilgisine sahip olmayan bireylerin tasarım performansını yordamada doğrudan etken olmasa da, tasarım performansında etken olabilecek pek çok girdiyi (üçüncü boyut algısı, çevresel algı yeteneği, yapısal çevreye ve mimari niteliği olan yapılara yönelik farkındalık düzeyi, zihindeki tasarımın dışsallaştırılmasında kilit işlevi gören çizinsel ifade yeteneği gibi) değerlendirme yönüyle, dolaylı olarak da olsa, bireyin potansiyel performansını yordama gücüne sahip olabileceğini göstermektedir.

7.3 Mimari Tasarım Eğitimi Başlangıcında Bireyin Ölçülebilen Yaratıcılık Düzeyi ile