Otel Đşletmelerinin Tanımı

Bugün ülkemizdeki konaklama işletmeleri, turizm sektörünün konaklama ihtiyacını karşılamak için açılmışlardır. Ayrıca bu işletmeler, turizmin tarihsel seyrine göre gelişerek, sektörde varlıklarını sürdürmektedir. Konaklama işletmesi denilince ilk akla gelen ve en yaygın kullanılan tesisler olan oteller, taşıdıkları nitelik, nicelik, tarz, çeşit ve bağlı bulunduğu kuruma göre farklı tanımlanmaktadırlar. Buna göre literatürdeki otel tanımları ele alındığında şu tablo ortaya çıkmaktadır:

“Otel işletmeleri konaklama işletmeleri içerisinde en yaygını ve en eski olanıdır. Bu alanda araştırma yapan uzmanlar, sektörün, özelliğinden kaynaklanan hızlı değişim içinde olmasını dikkate alarak farklı tanımlarda bulunmuşlardır” (Şener, 2010: 5;Yıldız, 2011:10).

“Sağladıkları hizmetler sayesinde bir milletin veya toplumun maddi refahını oluşturan toplam mal ve hizmetlere katkı da bulunan otellerin tanımı konusunda çeşitli yazarlar, uzmanlar ve kuruluşlarca çalışmalara yapılmıştır. Ancak yine de otelin öğeleri, çalışma koşullarını ve biçimlerini, uyguladığı yöntemleri belirleyecek fikir ve anlayış birliğine varmaları güç olmuştur” (Aktaş, 2002: 25;Yıldız, 2011).

“Yapısı, teknik donanımı, konforu ve bakım koşulları gibi maddi, sosyal değeri, personelin hizmet kalitesi gibi moral elemanlarıyla uygar bir insanın arzu ettiği nitelikte geçici konaklama ve kısmen beslenme ihtiyaçlarını bir ücret

karşılığında karşılamayı meslek olarak kabul eden ekonomik, sosyal ve disiplin altına alınmış bir işletmedir” (Olalı ve Korzay, 1989:25;Yıldız, 2011).

"Oteller, insanların seyahatleri boyunca belli bir ücret karşılığında konaklayabildikleri ve beslenme gereksinimlerini devamlı olarak karşılayabilecekleri yerler şeklinde tanımlanmaktadır” (Olalı ve Korzay, 1999:25).

“ Seyahat eden insanların başta konaklama olmak üzere, yeme-içme, eğlenme gibi ihtiyaçlarını giderebilmeye dönük olarak yapılandırılmış, personeli, mimarisi, uygulamaları ve müşteriyle olan bütün ilişkileri belli kurallara ve standartlara bağlanmış olan işletmelerdir” (Kozak, 2002:2).

"Otel, turistlerin seyahatleri süresince gereksinim duyduğu konaklama, yeme- içme, eğlence gibi gereksinimlerini belli bir ücret karşılığı karşılama arzusuyla, sunulan hizmetlerin niteliğinin ulusal ve uluslararası boyutlarda standartlaştırıldığı beşeri ilişkilerin önemsendiği işletmeler şeklinde tanımlanabilir” (Kıngır, 2006: 459).

“Đşletme tarafından özel bir sözleşmeye ihtiyaç duyulmaksızın, kendisine sunulacak hizmetlere karşın, belirlenen bir fiyatı ödemeye istekli ve arzulu olan insanlara konaklama ve yiyecek-içeceklerin sağlandığı yerler şeklinde tanımlanmıştır” (Şener, 2010: 5; Yıldız, 2011).

“Geçici bir süre için yer değiştirme ve konaklama amacıyla belirli standartlarda düzenlenmiş tesislerdir” (Barutçugil, 1984: 38).

Literatürde geçmişten bugüne oteller hakkında yapılan tanımlarının ortak özellikleri; otellerin belirli bir ücret karşılığında, temel işlevleri yatak- geceleme- ve yiyecek-içecek hizmeti veriyor olmalarıdır. Ancak zamanla değişen müşteri istek ve beklentileri, gelişen teknoloji, değişen turizm ve tatil anlayışına paralel olarak otellerin özelliklerine yenilerinin eklendiği görülmektedir. Otellerin yatak ve yemek hizmetlerine ek olarak eklenen yenilikler; eğlence, alternatif ürünler -isteğe göre yatak ve oda, odalarda klima, banyo vb- işletmelerin farklılıklarıdır.

Dünyada ve Türkiye’de turizm endüstrisinin lokomotifi konumunda olan konaklama sektörü işletmeleri içinde en yaygın ve en çok kâr ettiren tesisleri, otellerin içerikleri geçmişten bugüne oldukça değişmiştir. Ülkemizdeki otelcilik sektörünün modern anlamdaki ilk oteli, 1841 yılında Beyoğlu’nda açılan ‘Hotel d‘Angletterre’ dir. Daha sonra, 1892 yılında, Wagon Lits -uluslararası yataklı ve yemekli vagonlar- tarafından getirilen misafirlerin ağırlanması için -120 odalı, 200 yataklı - Tepebaşı’nda ‘Pera Palas’ ve ‘Büyük Londra Oteli’ açılmıştır. 1914 yılına açılan ‘Tokatlıyan Oteli’ ile birlikte diğer Đstanbul otelleri, o dönemde çok sayıda ticaret ve siyaset insanlarını ağırlayarak, Avrupa ve Ortadoğu’nun en lüks otelleri olarak tarihe geçmişlerdir. Yine bu otellerden en bilenenlerinden ‘Park Otel’, Đstanbul’da, 1931 yılında, Cumhuriyet’in yerli tüccarlarına hizmet vermek amacıyla faaliyete geçmiştir ( Çavuş vd.,2009:91-92).

Daha sonra, 1933 yılında, ‘Hancılar ve Otelciler Cemiyeti’ nin kurulmasıyla, Đstanbul’un çeşitli yerlerinde çok sayıda otel açılmıştır. Otelcilikte yeniçağ olarak kabul edilen bu dönemin başlamasıyla, Đstanbul’da, 1955 yılında, çağdaş ve zincir otelciliğin öncüsü olan ‘Hilton Otel’ ve 1956’da da yüzde yüz Türk sermayesiyle ‘Divan Otel’ hizmete açılmışlardır.

Zamanla dünyada ve ülkemizde turizmin kat ettiği yola bağlı olarak, 1963 yılında ‘Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’ ile ‘Turizm Bankası’ açılmış ve devamında, 1982 yılında ‘Turizm Teşvik Kanunu’ çıkartılarak, konaklama tesislerinin sayıları ve nitelikleri önemli oranda arttırılmıştır ( Öner, 1997; Denizer vd., 1998; Çiftçi, 2007; Çavuş, 2009).

Đlk örneklerinden bugüne konaklama sektöründe ve öncelikle otelcilik sektöründe genel anlamda bir büyüme görülmektedir. Böylece zamanla otelcilik, işletme, kavram ve tanım olarak oldukça değişmiştir. Konaklama sektörünün gelişimi, diğer sektörlerin -yeme-içme,eğlence,ulaşım- dolayısıyla turizmin gelişmesi anlamına da gelmektedir. Konaklama sektöründeki gelişim, ya işletmeleri zamanın gerektirdiği yeniliklerle değiştirerek ya da mevcut olan işletmelere yenilerini ekleyerek olmaktadır. Bu amaçla konaklama sektörünü meydana getiren, farklı tarz, çeşit ve nitelikteki işletmelerin -otel, motel, pansiyon, kamping, tatil köyleri- turizm

pazarındaki devamlılıkları, sürekli gelişim ve yenilenme oranlarıyla doğru orantılı olmaktadır.

Konaklama işletmeleri içinde özellikle oteller öncelikli sırayı teşkil etmektedirler. Bu yüzden otellerin özelliklerini, niteliklerini ve sınıflandırılmalarını bilmek gereklidir. Oteller kendi konforu için para harcamayı göze alan müşterilere hizmet veren kuruluşlardır. Müşterilerin otellere harcadığı paraların ülke ekonomisine katkısı büyüktür. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için turizm sektöründe harcanan dövizlerin, ödemeler dengesi üzerindeki etkisi oldukça önemlidir. Yani, konaklama sektörünün en önemli işletmeleri olan oteller, müşteri talep ve beklentilerine yanıt verebilme kapasitesi oranında gelir elde edebilmektedirler. Bu nedenle, otellerin nitelik ve nicelikleri sürekli geliştirilip değiştirilerek turistlerin kullanımına sunulmalıdır. Otellerin özellikleri ve sınıflandırılmaları da tüm bunlar gözetilerek yapılmalıdır.

Çeşitli araştırmacılara göre, otellerin özellikleri ve sınıflandırılmaları:

“Otel tanımı birçok uluslararası toplantılarda ele alınarak tatmin edici tanımının ortaya çıkarılabilmesi için uğraşılmıştır. Bu nedenle 1952 yılında uluslararası Otel Sahipleri Birliği ‘otel’ kelimesinin hukuki himaye altına alınabilmesi için otel teriminin her ülkede aşağıda belirlenen özelliklere sahip kuruluşlar için kurulmasını kabul etmiştir” (Olalı, 1973: 21;Aktaş,2002: 25; Yıldız, 2011).

• Oteller, yönetimiyle olduğu kadar donatımıyla da müşterilerin gereksinimlerine cevap verebilecek nitelikte olmalıdır.

• Oteller, yalnız konaklama gereksinimini değil aynı zamanda beslenme gereksinimini de karşılayabilmelidir.

• Oteller, müşteriler ile kısa vadeli anlaşma yapan işletme olmalıdır.

• Otelcilik endüstrisinin maddi ve estetik standartlarına uyma eğilimini göstermeli ve buna kendini zorunlu saymalıdır.

• Oteller, müşterilerine tahsis ettiği odalarda sağlık kuruluşlarına uygun olarak yerleştirilmiş banyo, lavabo ve tuvalet gibi donatım araçlarını bulundurmalıdır.

• Oteller, yeterli sayıda teknik ve hizmet personeline sahip olmalıdır.

Yukarıda belirlenen özellikler bir otel işletmesinde bulunması gereken asgari şartlardır. Hâlbuki günümüzde ki modern, lüks oteller, kokteyl, konferans, ziyafet salonları, hamam ve saunalar, seyahat acenteleri, çeşitli eşya satan mağazalar gibi üniteleri de bir çatı altında toplayabilen ve müşterilerinin her türlü gereksinimlerini karşılayan işletmeler olmaktadır.

Otel işletmeleri diğer ticari ve sanayi işletmelerin göstermiş olduğu özelliklerden ayrı olarak aşağıdaki özellikleri taşımaktadırlar (Şener, 2010:17–19; Yıldız, 2011).