Kapadokya Bölgesi Butik Otellerinin Genel Özellikleri ve

Kuruldukları günden bugüne Kapadokya Bölgesi butik otellerinin oldukça değiştiği görülmektedir. Bu değişime neden olan özellikler: değişen turizm, tatil ve konaklama anlayışı, değişen müşteri kitlesi- eğitimi ve gelir seviyesi yüksek, doğaya, çevreye duyarlı, ekolojik ürünlere düşkün, tarihe, kültüre meraklı- otellerin kurulduğu coğrafi koşullar, butik otellerden beklentilerin farklılaşması, kısalan ama sıklaşan tatil süreleri, iletişim, ulaşım ve teknolojik ilerlemeler, vizyon sahibi yatırımcılar olarak sıralanmaktadır.

“Butiklerin işine yarayacak olan ekolojik farkındalığın ve hassasiyetin artmasıyla, butik trendin güçlenmesini bekliyorum” (Đsvan, 2009:2).

Kapadokya Bölgesi butik otelleri, genel butik otellerde olması gereken, yasalara ve literatüre geçen özelliklerin önemli bir bölümüne sahiptirler. Bunun yanında bölgenin kendi özel durumundan kaynaklanan, tarihi, kaya oyma mekanların çokluğu, volkanik malzemeleri, coğrafi konumları, vadi ve doğa manzaraları,

peribacalarıyla iç içe olmaları, geçmişte ibadet merkezleri- kilise, şapel, manastır- olan bugün Açıkhava müzesi olarak hizmet veren mekanların yakınında olmaları, ekolojik çevreyle iç içe bulunmalarından meydana gelen farklılıklardır.

Kapadokya butik otelleri, önceleri eski çağlardan kalan kaya oyma mekânların restore edilmesiyle yapılmışlardır. Kaya oyma mekânlar, tarihi ve kültürel niteliği olan yerlerdir. Halen butik otel olarak hizmet verecek kaya oyma mekânlar için yapılması gereken yasal uygulamalar bulunmaktadır. Kaya oyma mekânların butik otele dönüştürmeden önce, bölge Koruma Kurulu’na başvurulması zorunludur. Kurula bu mekânın değişiminin nasıl olacağı ve ne amaçla kullanılacağına dair mimari ve fiziki projeler sunulması gerekmektedir. Kurulun onayıyla kaya oyma tarihi mekânlar butik otele dönüştürülürler. Ancak, tüm bu işlemlerdeki amaç, tarihi niteliği olan mekânların bu özelliklerini yitirmeden koruma altına almak, işlevsellik kazandırmak ve daha çok insanın bu mekânlardan yararlanmasını sağlayarak ülkeye ve bölgeye ekonomik gelir elde etmektir.

Kapadokya Butik Otellerinin Özellikleri; diğer otel ya da tarihi ve coğrafi özelliği olan yerlere kurulan butik otellerin gösterdiği özellikleri göstermesinin yanında kendine has özellikler de gösterirler. Yasalarda yer alan unsurlara göre butik otel özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır:

“Madde 43 - (Değişik: 05/03/2011 tarih, 27865 Sayılı R.G); yapısal özelliği, mimarî tasarımı, tefriş, dekorasyon ve kullanılan malzemesi yönünden özgünlük arz eden, işletme ve servis yönünden üstün standart ve yüksek kalitede, deneyimli veya konusunda eğitimli personel ile kişiye özel hizmet verilen ve en az on, en fazla altmış odalı otellerdir” (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011) Kapadokya Bölgesi butik otellerin de bu özelliklerin önemli bir kısmına sahiptir.

Butik otellerin taşıdığı niteliklerin tümü Kapadokya Bölgesi butik otellerinin hepsinde görülmemektedir. Örneğin yasada belirtilen, ‘Modern, röprodüksiyon, antika gibi özelliği olan mobilya ve malzemeler ile tefriş ve dekorasyon’ özelliği bölgede sadece birkaç otelde, oda sayısı fazla olan butik otellerde görülmektedir. Diğerleri, oda sayısı az olanlar, antika yerine, daha özgün, doğal malzemeler ve

dekorasyonu tercih etmektedirler.

‘Beş yıldızlı otel odaları için belirlenen nitelikleri taşıyan konforlu odalar’, tanımı, bu özellik Kapadokya’daki butik otellerde oda sayısı çok olanların yanında birçok küçük butik otelde de görülmektedir. Ancak tamamında bu konfor bulunmamaktadır.

‘Kapasiteye yeterli kabul holünü de kapsayan lobi, lobi alanının yeterli olması hâlinde lobinin bir bölümünde düzenlenmiş oturma mahalli veya ayrı bir oturma salonu, yönetim odası’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Kapadokya Bölgesi butik otellerinin tamamında bu özelliğin mevcudiyeti görülmektedir.

‘Kapasitesi elli kişiden az olmamak kaydıyla, tesis yatak kapasitesinin en az yüzde yetmiş beşine alakart hizmet verilen asgarî ikinci sınıf lokanta’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Kapadokya butik otellerinin önemli bir kısmının kapasitesi elli kişiden azdır. Bunun yanında ciddi bir kısmı birinci sınıf lokanta ve alakart hizmeti verebilecek niteliktedir.

‘Genel mahallerde klima sistemi’ Kapadokya Bölgesi butik otellerinin tamamında, en azından genel alanlarda klima mevcuttur. Ancak, bölgenin ilklimi gereği klimalar çok fazla kullanılmamaktadır. Çünkü özellikle kaya oyma odaların hava sirkülasyonu, yaz ve kış odaların sıcaklıklarının sabit kalması yüzünden, yazın bu odalar klimaya ihtiyaç duyurmamakta, kışın ise kalorifer sistemiyle odaların ya da genel alanların ısısı arttırılmaktadır.

‘Yirmi dört saat oda servisi, çamaşır yıkama ve kuru temizleme hizmeti, otopark hizmeti, odalara, müşteri tarafından seçilen en az bir adet günlük gazete servisi ile müşteri yatak odasının gece kullanımına hazırlama hizmeti’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Kapadokya butik otellerinin tamamında yukarıdaki hizmetler verilememektedir.

‘Birden fazla katta düzenlenmiş tesisler için müşteri asansörü ve merdiveni’ Kapadokya Bölgesi butik otelleri tarihi nitelikte binalar olduğu için asansör kullanılamaz. Çok katlı binalar değildirler. Genellikle odalar ve genel alanlar

arasındaki geçişlerde, küçük tüneller ya da kısa merdivenler kullanılmaktadır.

‘Tesis müşteri yatak kapasitesinin en az yüzde ellisi oranında eğitimli personel ile hizmet verilmesi’ özellikle son dönemlerde, Kapadokya Bölgesi butik otellerinde müşteriyle iletişim kuran personelin nitelikli, eğitimli ve dil bildiği görülmektedir.

‘Kadın ve erkek personel için ayrı soyunma yerleri, dolapları, duş ve tuvalet yerleri’ personelin bir kısmı butik otelde konaklamakta, onlar için ayrı alanlar bulunmaktadır. Ancak bölgenin butik otelleri genelde küçük ve oda sayıları az olduğu için personel genelde umumi tuvaletleri kullanılmamakta, soyunma yerleri ve duşları ise kendilerine ait alanlarda yer almaktadır.

‘Aşağıda yer alan ünitelerden en az birinin bulunması:1 Kişi başına 1,2 metrekare alan düşecek şekilde en az elli kişilik pasta salonu; elli kişilik kabare, sinema, tiyatro etkinliklerinin yapılabileceği salon; en az 60 metrekare büyüklükte kütüphane ünitelerinden en az bir adedi’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Kapadokya Bölgesi butik otellerinin kapasitesi gereği yukarıdaki hizmetlerin hiç biri bulunmamaktadır. Sadece TV odaları, küçük kütüphaneleri, kafe tarzı açık alanları vardır.

‘Açık veya kapalı yüzme havuzu’, bölgedeki çok az sayıda butik otelde, bu hizmetler verilebilmektedir. Bölgenin iklimi gereği açık havuzu kullanma sezonu çok kısadır. Sadece bir otelde de kapalı havuz vardır. Ancak butik otellerin önemli bölümünün odasında, müşterilere özel jakuzi bulunmaktadır. Müşteriler genellikle geleneksel umumi ama turistik hamamlara yönlendirilmektedir.

‘Jimnastik salonu, bowling-bilardo salonu, kütüphane; Türk hamamı, buhar banyosu, kar odası, tuz odası, tuzlu buhar odası, sıcak taş odası, alarm sistemi bulunan sauna, masaj üniteleri, aletli masaj üniteleri, cilt bakım üniteleri, spor sahası, tenis kortu, kayak pisti, duvar tenisi salonu veya benzeri imkânlar sağlayan ünitelerden en az üç adedi’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Bu özelliklerin tamamı sadece bir otelde bulunurken, diğerlerinde bazıları bulunmaktadır.

Kapadokya Bölgesi Butik Otelleri genel anlamda Özel Tesisler kapsamına alınmakta ve özel tesislerin gösterdikleri özellikleri göstermektedir. Buna göre yasada, Madde 42 - (Değişik: 05.03.2011 tarih, 27865 Sayılı R.G, Özel tesisler, ikinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen özelliklerden en az birer adedini taşıyan, ülke turizmine katkı sağlayan ve Bakanlıkça desteklenmeleri uygun görülen tesislerdir” (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011).

Tesisin yer aldığı yapı veya bulunduğu bölgenin aşağıda belirtilen özelliklerden en az birini taşıması gerekir: ‘ Mimarî özgünlük, tarihî değer, doğaya ait özellik, sanatsal değer, yerel, ulusal veya başka uluslara ait kültürleri yansıtan yapı, tefriş veya dekorasyon, üstün kaliteli veya özellikli malzeme ile yapım ve dekorasyon’(Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Yukarıda belirtilen özelliklerin tamamı, Kapadokya Bölgesi butik otellerinde görülmektedir.

Tesisin işletmeciliğinin aşağıda belirtilen özelliklerden en az birini taşıması gerekir:’ Faaliyet gösterdiği alanda, ulusal veya uluslararası, en az beş yıllık marka veya ün sahibi olması, faaliyet gösterdiği alanda yerel, ulusal veya başka uluslara ait kültürleri yansıtması’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011).Kapadokya Bölgesi butik otellerinin neredeyse tamamında yukarıdaki özellikler görülmektedir.

‘Özel tesislerde, deneyimli veya konusunda eğitimli, toplam yatak/kuver kapasitesinin en az yüzde yirmisine hizmet verebilecek sayıda personel ile nitelikli hizmet sunulması gerekir’ (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011). Bölgedeki butik otellerde, özellikle müşterilerle iletişim kuran personel, eğitimli ve niteliklidir.

Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)’in, 2011 Türkiye Turizm Raporu’na göre, Artık turist profili değişmekte, az gelirli turistlerin sayısı azalırken, yüksek gelirlilerin sayısı artmaktadır. Türkiye’de çok hızlı bir değişim ve önemli gelişmeler yaşanmakta, özellikle turistlerin talep yapısı, pazar dağılımı, yatırımlar gibi ana konularda önemli değişimler olmaktadır. Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin gelir durumuna göre dağılımı incelendiğinde, son 10 yılda orta gelire mensup grubun toplam girişlerdeki payı gerilerken, yüksek gelir grubuna mensup kişilerin oranının arttığı görülmektedir (Türofed, 2011).

2001 yılında Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin % 13.39’unu düşük gelirli kesim oluştururken, bu oran 2009’da 12.27’ye düşmekte, buna karşılık aynı dönemde yüksek gelir grubuna mensup kişilerin toplam içindeki oranı % 13.63’ten % 18.17’ye yükselmektedir. Türkiye’ye gelenlerin en büyük bölümünü oluşturan orta gelirlilerin toplam içindeki oranı ise % 72.98’den % 65.55’e düştüğü görülmektedir.

Bu arada Türkiye’ye gelenlerin meslek gruplarına göre dağılımı incelendiğinde de yabancı ziyaretçilerde ilk sırayı % 48 ile ücretli çalışanların aldığı, bu grubu % 19 ile kendi hesabına çalışanlar ve işverenlerin izlediği görülmektedir. Turistlerin % 11’i emekli iken, % 5’i de işsiz konumundaki kişilerden oluşmaktadır (Türofed, 2011).

Kafasını ve ruhunu dinlendirmeye, işleri yüzünden uzun süredir okuyamayanlar ve kütüphanelerinde biriken kitapları okumaya, stres, gürültü, kalabalık ve şehrin karmaşasından uzaklaşmaya, sevdikleriyle uzun uzun sohbetler yapmak ve baş başa kalmak fırsatını yakalamaya, gerçekten dinlenmeye çok ihtiyacı olanlar butik otellerde konaklamak isterler. Đnsanlar artık seyahate çıktıklarında, kendilerini iyi ve farklı hissedecekleri, her türlü konforu içine alan ama sakin ve huzurlu bir ortamda konaklamak istemektedirler (Đsvan, 2009).

“Resort butikler ise lüks olmalarıyla cazibe teşkil ederler. Ancak bu tür otellerin konukları daha özel olmak isterler, seyahatlerinin amacı curcunanın ortasında kalmak değil, dinginliktir. Bu ‘kaçış’ yerlerinin cazibesi de büyük oranda otelin bulunduğu yerin güzelliğine ve oraya gitmeye istekli yolcuların mekânı ne şekilde algıladığına bağlıdır” (Đsvan, 2009).

Yukarı da sayılanlar konuklar için butik otelin çekici yönleriydi. Butik otelciliğin bu kadar gelişmiş olması elbette işletmeciler tarafından da çekici olması ile mümkündür. Đşletme sahipleri otellerinde farklılık, kalite ve diğer unsurları ekonomik gelir elde etmek için yapmaktadırlar. Öyle ki diğer konaklama işletmelerinde daha az yorularak, daha az yoğun ortamda daha kaliteli hizmet anlayışıyla daha fazla ekonomik gelir elde etmektedirler. Çünkü butik otellerin müşterileri, kaliteli hizmet, farklı atmosfer, doğal doku vb. özellikleri için gereken

bedeli ödemeye hazır, eğitim ve geliri yüksek kişilerden oluşmaktadır.

Ülkemizde özellikle Kapadokya Bölgesi’nde içinde çeşitli özellikler barındıran butik otellerde kalmak, sadece sağlıklı, konforlu, doğal, çekici, tarihi vb. özellikleri barındıran ve sayıları her geçen gün artan çok sayıda butik otel bulunmaktadır.