Hayvan Haklar› Günü’nde Sorular/Sorunlar: “‹ste-rik Kad›nlar”dan Bask›-Sömürü-Tahakküme
23 Temmuz 1920’de Woman’s Leader’da Virginia Wo-olf’un “The Plumage Bill” bafll›kl› bir yaz›s› yay›mlan›r. fiapkalar›n› rengarenk tüylerle süsleyebilsinler diye ifl-kencelerle öldürülen kufllar›n ak›betine kay›ts›z kalan moda tutkunu kad›nlar› alttan alta afla¤›layan bir yaz›ya cevaben kaleme ald›¤› bu metinde, o kufllar›n kad›nla-r›n de¤il erkeklerin elinden öldü¤ünü anlatan Woolf, geçim derdinde olmakla flapkas›n› süslemek aras›ndaki
fark› teslim etmekle birlikte, kufllar› koruyacak yasan›n ç›kar›lmas›n›n da yine erkekler taraf›ndan engellendi¤i-ne dikkat çeker ve yaz›s›n› flu sözlerle noktalar: “Fark ettim ki kufllar›n çekti¤i ac›lardan ziyade kad›nla-ra edilen haks›zl›k üzerine yo¤unlaflm›fl›m. Yoksa ka-d›nlara haks›zl›k etmek, kufllara iflkence çektirmekten daha a¤›r bir suç mu?”
**
“Ak›ls›z hayvana gösterilen ihtimam ak›ll›lara fazla ge-lir. Bat› uygarl›¤› bunu kad›nlara terk etmifltir” (Adorno ve Horkheimer, Ayd›nlanman›n Diyalekti¤i).
Bugün dünya çap›nda hayvan haklar› hareketinin yüz-de sekseni kad›nlardan olufluyor. Türkiye’yüz-de kendini gösterdi¤i biçimiyle hayvan haklar› faaliyetleri, kad›nla-r›n, hepsi de neredeyse istisnas›z erkek olan belediye görevlileriyle, itlaf ekipleriyle, yasa koyucularla düpe-düz t›rnaklar›yla verdikleri bir mücadele fleklinde yürü-tülüyor. Kad›nlar›n özgül olarak hayvan haklar›yla, ge-nel olarak da merhamet duygular›yla özdeflleflmesi, is-ter feminist yazarlar Carol Adams ile Josephine Dono-van’›n öne sürdükleri gibi biyolojik bir temele dayan-s›n, isterse de erkek egemen toplumun kad›na biçti¤i rolün sonucu olsun, ortada inkar edilemeyecek bir man-zara var: Özellikle Türkiye’de hayvanlar için yürütülen mücadele, büyük oranda kad›nlar›n erkeklere karfl› ya da onlara ra¤men yürütmeye çal›flt›klar› bir mücadele ve ana-ak›m feminizm ya da herhangi baflka bir muha-lif hareket, hayvan haklar›n› temel bir mesele olarak görmemesi bir yana, kad›nlar› bu zorlu mücadelede bi-raraya getiren saikleri ya merak etmiyor ya da küçüm-süyor. Di¤er taraftan, her gün erkeklerle cebelleflen bu kad›nlar da, neden “erkeklerle cebelleflmek” zorunda kald›klar› hakk›nda -en az›ndan göründü¤ü kadar›yla-kafa yorma gere¤i duymuyorlar; “t›rnaklar›yla” yürüt-tükleri mücadelenin bütünsel bir soruna dayand›¤›n›, bu sorunu kökünden hedef almad›kça hep tek tek hay-vanlar› kurtarmaya çal›flmak ve hep yorulmak zorunda kalacaklar›n› göz ard› ediyorlar.
**
Temelde bask›ya ve sömürüye karfl› ç›kt›¤›n› söyleyen felsefeci Peter Singer’›n Hayvan Özgürleflmesi adl› kita-b› 1975’te yay›mlanm›fl. Hayvan özgürleflmesini, siyah özgürlük hareketinin ve kad›n özgürleflmesinin mant›ki sonucu olarak kuran, hissetme yetisine sahip varl›klar›n insan amaçlar›na hizmet eden araçlar olarak muamele görmesinin günümüzde kabul edilen de¤erler çerçeve-sinde hiçbir meflruiyeti olmad›¤›n› gösteren, tür ayr›m-c›l›¤›n›n da ›rk ve cinsiyet ayr›mc›l›¤›ndan farks›z oldu-¤unu savunan Singer’›n kitab›, o tarihten bugüne
hay-van haklar› hareketinin en temel esin kayna¤› olmufl ve milyonlarca insan› vejetaryenli¤i benimsemeye teflvik etmifl. Carol Adams, Josephine Donovan, Alice Walker gibi feministler hayvan haklar› konusunda tezler gelifl-tirmifller. Anti-kapitalist hareket içerisinde, hayvan hak-lar›n› yoksulluk, küreselleflme ve çevresel tahribat gibi meselelere eklemleyerek ele alan pek çok aktivist ve yazar var.
Art›k Bat›’da hayvan haklar›, gerek kuramsal gerek pra-tik düzeyde, “düzeni sars›c›” hamleler gerçeklefltiren, hayvan deneyleri ve s›naî hayvanc›l›k gibi alanlar baflta olmak üzere tedrici de olsa baz› iyilefltirmeleri kabul et-tirmeyi baflaran bir hareket. Pek çok üniversitenin hu-kuk fakültelerinde, felsefe bölümlerinde hayvan hakla-r› dersleri mevcut. Hayvan haklahakla-r›n› savunan hukukçu-lar, vejetaryen yemek seçene¤i talepleri karfl›lanmayan mahkûmlar›n, hayvanlar üzerinde deney yapmak iste-meyen t›p ya da veterinerlik ö¤rencilerinin dava açma seçeneklerinden söz ediyor. S›naî hayvanc›l›¤›n ve hay-van deneylerinin befli¤i olan Bat›, hayhay-vanlar üzerindeki fliddeti s›n›rlar›na vard›ran ve böylece bu fliddetin -ne kadar kapal› kap›lar ard›na gizlemeye çal›flsa da- çok daha ç›plak flekilde iffla edilmesine yol açan teknoloji-siyle, kendi yaratt›¤› canavar› yok etmeyi dert edinen bir hareketi de yaratm›fl. Elbette pek çok Avrupa ülke-sinde hukuki düzeyde benimsenen anlay›fl, hayvanlar›n “daha az ac›l›” ve daha “medeni” yollarla öldürülmesi ilkesinden ibaret. Ama en az›ndan “ciddiye al›nan” ve taleplerini dayatabilen bir özgürlefltirme hareketi var. Bu hareketin 30 y›ll›k geçmifli, kuramsal altyap›yla bes-lenen prati¤ine dayan›yor.
**
Hayvan Özgürleflmesi Türkçe’de 2005 y›l›nda bas›ld›.
Bunun ard›ndan Birikim dergisi Temmuz 2005 say›s›n-da Peter Singer’say›s›n-dan Tom Regan ve Gary Francione’ye, Carol Adams ve Donovan’dan Vandana fiiva’ya kadar, modern hayvan haklar› hareketinin öncü tezlerine yer veren bir dosya yay›mlad›. Birgün gazetesinin Pazar ekinde hayvanlara ayr›lan bir sayfa var. Türkiye’de hay-van haklar›, yavafl yavafl da olsa, “isterik kad›nlar-cani belediye ekipleri” format›ndaki magazinel sunumun, ya da “Avrupa Birli¤i yolundaki medeni” görüntümüzü bozdu¤u için elefltirilen kanl› kurban bayram› sahnele-rinin ötesinde, özellikle sol perspektife dayanan, “bas-k›”, “sömürü”, “tahakküm” gibi terimler çerçevesinde dillendirilen siyasi bir mesele olarak ifade edilmeye bafl-l›yor. Elbette ana-ak›m medyan›n d›fl›ndaki mecralarda, küçük k›p›rdanmalar fleklinde...
Bu noktada flu sorular› sormak anlaml› görünüyor: Feminizm, hayvanlara yönelik fliddeti ve medya temsil-lerinde ya da dilde hayvanlar›n kad›ns›laflt›r›lmas›/ka-d›nlar›n hayvans›laflt›r›lmas› olgusunu temel meseleleri aras›na dahil edebilir mi? Kad›nlar›n (da) tüketti¤i ger-çek piliçlerden, erkeklerin tüketti¤i “piliç”lere uzanan yolu kendi perspektifiyle iffla edebilir mi? Türkiye’de ve dünyada hayvan haklar›n›n kad›nlarca sahiplenilmesi olgusuna difle dokunur bir aç›klama getirmeyi dert edi-nir ve o kad›nlar›n mücadelesini, magazinel temsillerin ötesine tafl›y›p bütün muhalif kesimlerin kucaklamas› gereken, anti-militarizm gibi bir harekete dönüfltürecek bir zemin sunabilir mi? Kad›nlara haks›zl›k etmenin de, kufllara iflkence çektirmenin de a¤›r suçlar oldu¤unu kabul edebilir mi? fiiddete, tahakküme, insan ya da in-sand›fl› bütün varl›klar›n nesnelefltirilmesine karfl› ç›kan sol, yeflil, çevreci vs. bütün muhalif hareketler, bu hare-ketin kuram› ve prati¤i üzerine elefltirel de olsa fikir ge-lifltirmeyi, çözüm bekleyen “daha acil” sorunlar oldu¤u gerekçesiyle bir “lüks” olarak görmekten vazgeçebilir mi? Ac› çekebilen, mutlu olabilen, kendine özgü bir duygusal-sosyal hayat› ve insanlar kadar özgürleflmeye ihtiyac› olan di¤er hayvanlar› birer nesne olarak görme-meyi sal›k veren hayvan haklar› kuramlar›n›n, kendi ideallerine temel oluflturan etik de¤erlerin bir uzant›s› oldu¤unu görebilirler mi? De¤ifltirmeye çal›flt›klar› dün-yan›n hayvanlar› mahkûm etti¤i konumu sorgulamakla, asl›nda ne kadar çok fleyi sorgulayacaklar›n› fark edebi-lirler mi? Elçin Gen (07.10.2005) K a y n a k :h t t p : / / e c o t o p i a n e t w o r k . w o r d - press.com/2011/01/25/hayvan-haklari-gununde-sorular-sorunlar-isterik-kadinlardan-baski-somuru-tahakkume/. Eriflim tarihi: 5.06.2011.
1.e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kentte Kad›n ve Do¤a” ko-nusunu gözden geçiriniz.
2.a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kentte Kad›n ve Do¤a” ko-nusunu gözden geçiriniz
3.c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Kentte Kad›n ve Do¤a” ko-nusunu gözden geçiriniz
4.b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmekte Olan Ülkelerde Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz
5.c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmekte Olan Ülkelerde Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz
6.b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmekte Olan Ülkelerde Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz
7.a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmifl Ülkelerde Ekofe-minist Bak›fl Aç›s›ndan Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz. 8.b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmifl Ülkelerde
Ekofe-minist Bak›fl Aç›s›ndan Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz. 9.e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmifl Ülkelerde
Ekofe-minist Bak›fl Aç›s›ndan Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz
10.e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Geliflmifl Ülkelerde Ekofe-minist Bak›fl Aç›s›ndan Kad›n-Do¤a ‹liflkisinin Temelleri” konusunu gözden geçiriniz
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1
Geleneksel cinsiyet rolleri kad›nlar› besleyen ve büyü-ten varl›klar olarak tan›mlar. Bu durum kad›nlar›n insan olarak toplumda potansiyellerini gerçeklefltirmelerine engel olur.
S›ra Sizde 2
Kad›nlar›n ve do¤an›n tahakküm alt›na al›nmas›n›n yal-n›zca ideolojide konumland›r›lmas›n›n anlam›, kad›n ve do¤an›n ikili tahakkümünün yaln›zca ataerkil ideoloji-den kaynakland›¤›n› iddia etmektir. Oysa ki, bu tahak-kümden baz› gruplar/s›n›flar v.s ekonomik avantaj ve politik güç sa¤lamaktad›r. Yaln›zca ataerkil ideolojiye odaklanmak bu gruplar›n kimler oldu¤unu, hangi yol-larla ve hangi araçlar› kullanarak tahakkümden ekono-mik avantaj ve politik güç elde edildi¤inin anlafl›lmas›-n› engeller.
S›ra Sizde 3
Erkek eme¤inin k›tl›¤› nedeniyle daha önceden toprak mülkiyetinden d›fllanan kad›nlar kendi adlar›na da top-rak sat›n alabilmeye bafllam›fllard›r. Buna karfl›n tar›m-da yard›mc› olmak üzere tar›m-daha fazla say›tar›m-da çocuk yap-makta ve k›z çocuklar› kardefllerine bakmak için okulu terk etmektedir.
S›ra Sizde 4
Hijyen insan yaflam›ndan özellikle gözle görülmeyen do¤al elementlerin yok edilmesidir. Gözle görülebilen ya da görülmeyen tüm do¤al elementlerin yok edilme-si ya da s›n›rland›r›lmas› kente özgüdür. K›rda do¤a ile do¤rudan iliflkide oluflan, gözle görülebilen ve nesnele-rin üzenesnele-rini kaplayarak yeniden kullan›m›n› engelleyen maddeler yok edilir.
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek
Kaynaklar
Adams, C.J. 1993. “The Feminist Traffic in Animals”, G. Gaard (der.) Ecofeminism: Women, Animals,
Na-ture. (Der. G. Gaard), Philadelphia: Temple Uni-versity Press. 195-218
Agarwal, B. (1992). “The Gender and Environment De-bate: Lessons from India”, Feminist Studies, 18(1): 119-158.
Allen, P.C. (1990). “The Woman I Love Is a Planet”, (der.), Reweaving The World: The Emergence of
Ecofeminism.(Der. I.Diamond ve G.F. Orenste-in), San Francisco: Sierra Club Books, s.52-57. Bayraktar, S. (2011). Makbul Anneler Müstakbel
Va-tandafllar.Ankara: Ayizi Kitap.
Biehl, J. (1991). Finding Our Ways: Rethinking
Eco-feminist Politics.Montreal, New York: Black Rose Book.
Bigwood, C. (1993). Earth Muse. Philadelphia: Temp-le University Press.
Birkeland, J. (1993). “Ecofeminism: Linking Theory and Practice”, Ecofeminism: Women, Animals,
Natu-re.(Der. G. Gaard), Philadelphia: Temple Univer-sity Press, s. 13-59.
Çetin, O.B. (2003). “Kentsel Alanda Antroposentrizm ve Ataerkillik”, Almanak 2002, ‹stanbul: SAV Yay›nla-r›, s. 497-502.
Çetin, O.B. (2005). “ Ekofeminizm: Kad›n-Do¤a ‹liflkisi ve Ataerkillik”, Sosyo Ekonomi, 1(1): 61-76.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
Davidson, S. (1993). “Women and Environment in de-veloping countries: Issues and Linkage”, Women &
Environment,13(3-4): 6-9.
Diamond, I (1990). “Babies, Heroic Experts, and a Po-isoned Earth”, Reweaving The World: The
Emer-gence of Ecofeminism.(Der. I.Diamond ve G.F. Orenstein), San Francisco: Sierra Club Books, s. 201-210.
Eisler, R. (1990). “The Gaia Tradition And The Partners-hip Future: An Ecofeminist Manifesto”, Reweaving
The World: The Emergence of Ecofeminism.
(Der. I.Diamond ve G.F. Orenstein), San Francisco: Sierra Club Books, s. 23-34.
Gruen, L (1993). “Dismantling Oppression: An Analysis of the Connection Between Women and Animals”,
Ecofeminism: Women, Animals, Nature.(Der. G.Gaard), Philadephia: Temple University Press,s. 60-90.
King, Y. (1990). “Healing the Wounds: Feminism, Eco-logy, And The Nature/Culture Dualism”,
Rewea-ving The World: The Emergence of Ecofemi-nism.(Der. I.Diamond ve G.F. Orenstein), San Fran-cisco: Sierra Club Books, s. 106-121.
Mellor, M. (1992). Breaking The Boundaries. Lon-don: Virago Press, Ltd.
Merchant, C. (1996). Earthcare: Women and the
En-vironment.New York, London: Routledge. Okoko, E. (1999). “Women and Environmental Change
in the Niger Delta: Evidence from Ibeno”, Gender,
Place & Culture: A Journal of Feminist Geog-raphy, 6(4): 373-379.
Plumwood, V. (1993). Feminism And The Mastery
Of Nature.New York, London: Routledge. Sachs, C.E. (1996). Gendered Fields: Rural Women,
Agriculture, and Environment. Boulder, CO: Westview Press.
Shiva, V. (1994). Staying Alive. London, New York: Zed Books Ltd.
Zein-El Abdin, E. (1996). “Development, Gender, and the Environment: Theoretical or Contextual Link?”,
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
Aile ve çocuk olgusu aras›ndaki iliflkiyi aç›klayabilecek,
Tarihsel aç›dan çocuk ve çocukluk kavram›n›n geliflimine iliflkin görüflleri s›-ralayabilecek,
Ailenin çocu¤un sosyalleflme sürecindeki rolünü farkl› sosyalizasyon kuram-lar› ba¤lam›nda aç›klayabilecek,
Çocuk yetifltirme üzerinde aile özelliklerinin etkisini belirleyebilecek, Ailede farkl› ana-baba tutumlar›na iliflkin görüflleri saptayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaks›n›z.
‹çindekiler
• Çocukluk • Sosyalizasyon Süreci • Sosyalleflme • Çocuk Yetifltirme • K›rsal Aile • Gecekondu Ailesi • Kentsel Aile • Ana-babal›k Stili• Otoriter Ana-baba Tutumu • Demokratik Ana-baba Tutumu • ‹zin verici Ana-baba Autumu
Anahtar Kavramlar
Amaçlar›m›z
N
N
N
N
N
Aile Sosyolojisi Aile ve Çocuk
• A‹LE VE ÇOCUK
• ÇOCUK VE ÇOCUKLU⁄A BAKIfi • FARKLI BAKIfi AÇILARINDAN
ÇOCU⁄UN SOSYAL‹ZASYONU • ÇOCUK YET‹fiT‹RMEDE A‹LE
ÖZELL‹KLER‹N‹N ETK‹S‹
5
A‹LE VE ÇOCUK
Aile ve çocuk olgusu aras›ndaki iliflkiyi aç›klayabilmek.
Aile, yetiflkin efllerden ve çocuklardan oluflan, birbirine duygusal aç›dan ba¤lan-m›fl, ekonomik, sosyal duygusal hak ve sorumluluklar› paylaflan bir toplumsal sis-temi oluflturmaktad›r (Hetherington, Parke, Guavin ve Locke,2006).
Di¤er toplumsal sistemlerden farkl› olarak bir aile sisteminin bireyi olabilmek do¤um, evlat edinme veya evlilik arac›l›¤›yla gerçekleflmekte ve aile üyeleri ancak ölüm sonucu sistemden ayr›lmakta, aile ba¤lar›n›n baflka bir yolla kopmas› müm-kün olmamaktad›r (Richman ve Lansdown,1988).
Aile normal flartlarda çocu¤un do¤ufltan üyesi oldu¤u en küçük toplumsal ku-rumdur. Aile çocu¤un içinde yaflad›¤› toplumsal çevreye uyarlanmas› için gereken kültür kodlar›n›n (normlar ve kurallar›n) ö¤renildi¤i yerdir. Gökçe (1996), aileyi anne, baba, çocuklar ve efllerin kan akrabalar›ndan oluflan ekonomik ve toplum-sal bir birlik olarak ele al›r. Ona göre ailenin neslin devam›n› sa¤lama, üyelerinin her türlü maddi ve manevi ihtiyaçlar›n› karfl›lama, duygusal dengeyi gelifltirme ve e¤itim yoluyla üyelerini yetifltirme gibi biyolojik, ekonomik, psikolojik ve toplum-sal ifllevleri bulunur.
Aile, çocuk aç›s›ndan ilk ve en uzun süreli sosyal iliflki kurma kayna¤›n› olufl-turmaktad›r. Çocu¤un çevresine iliflkin ilk deneyimleri ço¤unlukla ailesinin arac›l›-¤›yla oluflmakta ve çocuk büyüdükçe daha genifl çapta sosyal etkileflimler ailenin yerini almaktad›r. Ailenin çocu¤un fiziksel dünya, iliflkiler ve sosyal yaflama iliflkin fikirler edinmesinde önemli bir ifllevi bulunmaktad›r (Richman ve Lansdown, 1988). Aile, sosyalizasyon sürecinin temel ajanlar›ndan biridir. Birincil bir küme niteli-¤ine sahip olan ailenin ça¤dafl toplumdaki temel ifllevi, çocu¤un sosyalizasyon sü-recine olan katk›s›d›r. Di¤er bir deyiflle çocuklar›n bak›m› ve toplumsal çevreye haz›rlanmalar›nda ailenin önemi ortaya ç›kar. Çocuk için yeri doldurulamayan bir e¤itim kurumudur.
Aile, üyelerine birtak›m davran›fl biçimleri kazand›r›r. Kazand›rd›¤› davran›fl örüntülerinin, toplumsal normlar ve de¤erlerle çat›flmamas›na özen gösterir. Bu anlamda ahlak kurallar›na dayal› bir kümedir. Ayr›ca, toplumda görülen birtak›m istenmedik davran›fllar› da denetler. Böylece üyelerin toplumdaki kötü
davran›flla-Aile ve Çocuk
1
A M A Ç
r›n etkisinde kalmas›n› önlemeye çal›fl›r. O halde aile, bireylerin kural ve ölçülere duyarl› olarak yetifltirildi¤i, toplumsal cinsiyetçi davran›fllar›n› düzenleyen, ayn› za-manda da kuvvetli bir toplumsal denetimin var oldu¤u toplumsal kurumdur.
Çocuk ilk toplumsal davran›fllar›n›, aile üyeleri ile etkileflim kurarak ve onlar› taklit ederek ö¤renir. Ailenin temel bir kurum olmas›n›n nedenlerinden biri de “sosyalleflme” üzerinde en etkili kurum olmas›d›r” (Tezcan, 1995: 44). Aile tüm toplumlarda toplumun süreklili¤ini sa¤layan, çocuklar›n bak›m› ve e¤itimi aç›s›n-dan önemli bir toplumsal kurumdur.
Y›llar öncesinde aile çocuk iliflkisi ba¤lam›nda aile yap›s› ile çocuk yetifltirme aras›nda farkl›l›klar›n oldu¤u bir çok bilimsel çal›flmalarla ortaya konmufltur. (Elder and Bowerman, 1963; Bossard, 1956; Rosen, B 1961; Birim, O. 1958). Aile yap›s› kavram›, ailedeki eksikli¤i (parçalanm›fl, bütünleflmemifl aile), hane üyelerinin sa-y›s›n›, kardefl say›s› ve kardefller aras› s›ralanma gibi farkl› yap›lanmalar› ortaya koymaktad›r (leFlore,1988). Ailenin ifllevleri üzerinde de aile yap›s›n›n etkileri gö-rülmektedir (Martin ve Colbert,1997). Aile içindeki çocuklar›n say›s› ve özellikle de çocuklar›n do¤um s›ras› ana-babal›k tarzlar›ndaki de¤iflimlere neden olmaktad›r. Çünkü aile içindeki grup say›s› ve komposizyonu de¤iflti¤i zaman kaynaklar›n kul-lan›m› ve ana- babal›k icraat› da farkl› olmaktad›r.
Ekonomik yönden kendine yeterli ailelerde ekonomik faaliyetler, aile üyeleri aras›ndaki iflbölümüne dayal› yürütülmektedir. Bu tip ailelerde çocuklar küçük yafltan itibaren aile içi faaliyetlerde üzerine düflen görevleri yapmaya bafllar. Genifl aile olarak adland›r›lan yap›larda anne-baba- çocuklar, çocuklar›n efl ve çocuklar›, anne ve baban›n kardefllerinin efl ve çocuklar›n› kapsamaktad›r. Bu tür ailelerde erkek çocuklar küçük yafltan itibaren tar›m ifllerini babalar›ndan ö¤renerek çal›fl-maya bafllarlar, k›z çocuklar› da ev ifllerini ö¤renerek evde anneye yard›mc› olur-lar. Çocuk ekonomik bir güç olarak görüldü¤ünden aile üyeleri onlar›n e¤itim ku-rumlar›na devam etmesini çok istemez ve çocu¤un e¤itimi aile taraf›ndan verilen-lerle gerçekleflir.
E¤itim kurumlar›n›n yayg›nlaflmas› ve çocu¤un e¤itim ifllevlerinin aileden e¤i-tim kurumlar›na geçmesi özellikle endüstrileflme ile birlikte zorunlu hale gelmifltir. Endüstrileflme sonucu aile de yap›sal bir dönüflüm geçirmifltir. Genellikle ailedeki yetiflkinler topraktan koparak fabrikalarda çal›flmaya bafllay›nca, aileler ekonomik birim olmaktan ç›km›fl genifl aileler, anne, baba ve çocuklardan oluflan çekirdek ai-lelere dönüflmüfltür. Ekonomik faaliyetlerin ev d›fl›na tafl›nmas›, toplumda birçok yeni mesle¤in ortaya ç›kmas›na, dolay›s›yla da bu mesleklerin özel bilgi ve beceri gerektirmesi sonucunda ailelerin çocu¤un e¤itim ifllevini istenilen flekilde yerine getiremez duruma gelmesine neden olmufltur.
Yetiflkinlerin yaflam›n› biçimleyen laikleflme, kentleflme, endüstrileflme, birey-selleflme gibi sosyal de¤iflme olgular› çocuklar›nda yaflam›n› etkilemektedir. Ço-cuklar için sosyal de¤iflmenin birçok etkisi aile yaflam› ba¤lam›nda görülmektedir.
Ayr›ca çocuk toplum denilen karmafl›k dünyaya ailede bafllayan bir sosyalizas-yon ile ad›m atmaktad›r. Ailede bafllayan bu sosyalizassosyalizas-yonun niteli¤i çocuklar›n toplumsal yaflamda baflar›l›, baflar›s›z, mutlu ya da mutsuz olmalar›n› belirlemekte-dir. Dolays›yla çocuklar›n ve gençlerin günümüzde karfl›laflt›¤› sorunlar›n kaynak-lar›ndan biri de yanl›fl ve yetersiz sosyalleflme ve bunun yol açt›¤› bunal›mlar ola-rak görülmektedir (Tolan ve di¤erleri, 1986).
Aile yap›s›n›n çocuk iliflkisine olan etkilerini tart›fl›n›z.
Günümüzde ailenin hem ekonomik hem de e¤itim ifllevlerini toplum içinde yer alan baz› kurumlara devretti¤i görülmektedir. Ancak bu durum ailenin ekonomik ve e¤itim ifllevinin tamamen bitti¤i anlam›na da gelmemektedir. Çünkü yetiflmekte olan çocuklar›n üretici olma niteli¤ini kazanana kadar tüm ekonomik gereksinmelerinin karfl›lanmas›, günümüz ailesinin en önemli ekonomik ifllevi olarak düflünülmelidir. S O R U D ‹ K K A T SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SIRA S‹ZDE S O R U DÜfiÜNEL‹M D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ