Okul Müdürünün Odasına Herhangi Bir Durum İçin Gittiğinizde

Çalışma grubundaki öğretmenlere okul müdürünüzün odasına herhangi bir durum için gittiğinizde size karşı kullandığı sözel olmayan iletişim unsurları sorulduğunda, olumlu beden dili teması içerisinde jest ve mimiklerle buyur etme, dinleme ve onaylamanın (n = 11), duruş, oturuş şeklinin (n = 10), göz teması kurmanın (n = 8), gülümsemenin (n = 3),

71

ses tonu düzeyinin (n = 3) ve tokalaşmanın (n =1); olumsuz beden dili teması içerisinde görmezden gelmenin (n = 4), jest ve mimiklerin (n = 4), göz teması kurmamanın (n = 2), duruş ve oturuş şeklinin (n = 2), gülümsememenin (n = 2) ve ses tonu düzeyinin (n =1) önemli olduğu üzerinde görüş bildirmişlerdir.

Tablo 5

Okul Müdürünün Odasına Herhangi Bir Durum İçin Gittinizde Kullandığı Sözel Olmayan İletişim Unsurlarına İlişkin Bulgular

Katagoriler Kodlar n Katılımcılar

Oluml u B ed en Dili Da vr anış lar ı

Jest ve mimiklerle buyur etme,

dinleme 11

Ö1,Ö2,Ö7,Ö9,Ö11,Ö12,Ö13, Ö14, Ö16,Ö17,Ö18

Duruş ve oturuş şekli 10 Ö2,Ö6,Ö7,Ö8,Ö10,Ö11,Ö12,Ö1

3, Ö16,Ö18

Göz teması kurma 8 Ö1,Ö5,Ö7,Ö8,Ö9,Ö12,Ö16,Ö17

Gülümseme 3 Ö1,Ö2,Ö16

Ses tonu düzeyi 3 Ö2,Ö8,Ö10

Tokalaşma 1 Ö8 Olums uz B ede n Dili Da vr anış lar ı Görmezlikten gelme 4 Ö1,Ö2,Ö3,Ö4 Jest ve mimikler 4 Ö3,Ö4,Ö5,Ö10 Göz teması kurmama 2 Ö1,Ö2

Duruş ve oturuş şekli 2 Ö17,Ö18

Gülümsememe 2 Ö1,Ö2

Ses tonu düzeyi 1 Ö2

Ö1 “(...)ruh haline göre değişiyor. Sinirli ise zaten göz teması kurmuyor. Seninle ilgilenmiyormuş gibi önüne bakıyor. Sen kendi kendine konuşuyormuşsun gibi hissediyorsun. Mesela izin isteyeceksin o zaman sana olumlu bir şeyler vermeyeceğini anlıyorsun. Ama iyi

72

gününde ise güzel bir göz teması kuruyo daha güler yüzlü ve seni dinliyo. Seni dinlediğini belli eden el kol hareketlerini kullanıyor.”

Ö2 “Aslında bu konuya ve güne göre değişmektedir. Okul müdürünün ses tonuna göre de değişir. Ses tonu iyiyse, gürse, gülümserse ha bugün keyfi yerinde ona göre konuşurum. Bazen gittiğimde odasına, bişeyler konuşmak için geldim dediğimde. Kendisini toparlayıp buyrun hocam diyor. Ama bazen de bilgisayarla uğraştığı zaman buyrun ne istemiştiniz gibi göz teması kurmadan da konuşabiliyor. (...) Genelde göz teması kurar.”

Ö4 “(...)kendisi çağırmamışsa ben gitmişsem kesinlikle ne ile uğraşıyorsa onunla uğraşmaya devam ediyor. Bir süre görmezden geliyo.(...) oturmuyorum. Zaten söylemeden oturursan da sıkıntı. Neden oturdun bakışını atar hemen. Eğer kendisi çağırmışsa odasına muhtemelen bir eleştiri. Çok taktir ettiğini görmedim bu zamana kadar. Hep bir olumsuzluk. O durumdada bekliyor sizi. Bakışlar dik bir şekilde. Konuşmasını yapmak için hazır nazır dimdik şekilde bekliyor.”

Ö5 “(...)genelde göz teması kurmaya gayret ediyor ama göz teması kurarken o koltuğa oturuşlarındaki stil çok kötü. Ben istersem onaylarım istersem onaylamam, oturuşları dik, kaşlarının hareketi biraz alaylı, ben her şeye hakimim her şeyi bilirim. Yeni müdürlerde bu tavır var genelde. ellerinin konumu hiç değişmiyor.”

Ö8 “(...)müdür beyle iletişimimiz güzel. Göz teması kuruyor, buyur ediyor. El sıkışıyor. Hoşgeldin diyor. Bana doğru dönüyor. Duruşu ve elleri normal şekilde. Rahatsız edici değil. Samimi davranıyor. Ses tonu yüksek. İkna edici.”

Ö9 “ Odasına giridiğimde göz teması kurar. Çok acil bir iş yoksa el ve göz hareketleri ile sizsi buyur eder. Sizin sorununuzu dinler. Dinlerkend e masada öne doğru eğilir. Kendi fikrini söylerke şöyle arkaya doğru yaslanır. Normal stardart oturur. Normal bacak açıklığında.(...)çok sık olmasa da eller masanın üstünde, bazen parmaklarını vurarak. Bu genelde herhangi bir olay olmuştur onu dinlemeye geldiğinde olur. Sizi dinlerken hafif hafif parmakları ile ritim tutar.” Ö12 “(...)odasına girdiğinizde konuya zaten hakim olmak için, karşısına olan saygısından dolayı göz teması sağlıyor. Konuyu anlatmamızı , kendisi oturuşunu bir toparlar rahat şekilde değilde omuzlar dik, kendine güvenli, karşı tarafa saygı duyduğunu belirten bir tavırla, başla gözle kontak kurduğunu belirten hareketlerle anlaşılır şekilde konuşur ve sizi dinler. Bu şekilde karşıya değer verdiğini hissedebiliyorsunuz. Benimle konuşurken arkaya yaslanma olmaz, dik şekilde karşıya bakarak konuşur. El kol hareketleri ile konuşmasını destekleyerek sorunu çözmeye çalışır.”

Okul yöneticisi ile öğretmenler arasındaki sağlıklı iletişim sadece sözlü ve yazılı iletişim olarak gerçekleşmemektedir. İletişimin büyük bir yüzdesini sözel olmayan mesajlar, beden dili oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışma grubundaki öğretmenler okul müdürünün odasına girdiklerinde, büyük çoğunluğu okul müdürünün olumlu beden dili davranışlarında bulunduğunu, öncelikle kendisine yöneldiğini, el veya göz hareketi ile kendisini buyur ettğini, yer gösterdiğini, göz teması kurduğunu, gülümsediğini ve duruşunu düzenleyip kendisini toparladığını belirtmiştir. Ö16 “(...)güler yüzle karşılar. En azından bize önem verdiğini gösterir. Kapıdan girdiğimizde arkaya yaslanmışsa, kendini söyle bir toparlar, buyrun der. Güülümser, göz teması kurar.” Ö12 “(...)odasına girdiğinizde konuya zaten hakim olmak için, karşısına olan saygısından dolayı göz teması sağlıyor.” Ö8 “(...)müdür beyle iletişimimiz güzel. Göz teması kuruyor, buyur ediyor. El sıkışıyor. Hoşgeldin diyor.

73

Bana doğru dönüyor.” Çalışma grubundaki öğretmenler okul müdürlerinin dinlerken masaya yaklaştıklarını, sizi dinlediğini belirten onaylayıcı hareketler yaptıklarını, karşı tarafa saygı duyduğunu belirten hareketlerle, dik şekilde, kendilerine bakarak konuştuklarını, ellerinin genelde masada, arkaya yaslanmadan, ses tonunu ayarlayarak iletişim kurduklarını belirtmişlerdir. Ö12 “Konuyu anlatmamızı , kendisi oturuşunu bir toparlar rahat şekilde değilde omuzlar dik, kendine güvenli, karşı tarafa saygı duyduğunu belirten bir tavırla, başla gözle kontak kurduğunu belirten hareketlerle anlaşılır şekilde konuşur ve sizi dinler. Bu şekilde karşıya değer verdiğini hissedebiliyorsunuz. Benimle konuşurken arkaya yaslanma olmaz, dik şekilde karşıya bakarak konuşur. El kol hareketleri ile konuşmasını destekleyerek sorunu çözmeye çalışır.” Ö9 “Dinlerken de masada öne doğru eğilir. Kendi fikrini söylerke şöyle arkaya doğru yaslanır. Normal stardart oturur. Normal bacak açıklığında.(...)çok sık olmasa da eller masanın üstünde, bazen parmaklarını vurarak.” Bu bağlamda katılımcıların görüşlerinin Gürses (2006)’in eğitim örgütlerinde yöneticilerin etkin iletişim kurma becerilerine ilişkin çalışmada okul müdürlerinin, öğretmenlerle göz teması kurarak iletişimi etkili hale getirdiğini, konuşmasında uygun jest ve mimikleri kullandığını, konuşanı dinlerken rahatsızlık yaratan hususları ortadan kaldırdığına ilişkin bulgularıyla örtüşmektedir. Aynı zamanda bulgularımız, Özaslan (2009, s. 100)’ın Çanakkale’deki konaklama işletmeleri üzerine yaptığı yüksek lisans tezinde, yöneticilerin ve işgörenlerin iletişim kurarken olumlu yüz ifadeleriyle gülümseyerek iletişimi destekledikleri ifadesini destekler niteliktedir.

Aksoy (2005, s. 134-137), lise yöneticilerinin beden dili davranışlarının sıklığı ile öğretmenlerin etkilenme biçimleri adlı çalışmada yöneticilerin gösterdikleri olumlu davranışlara öğretmenlerin olumlu; olumsuz, sert, kaba, saldırgan davranışlar sergilediklerinde ise öğretmenlerin olumsuz etkilendiklerini belirtmiştir. Katılımcılarımızın bazıları da Aksoy’u destekler nitelikte görüş bildirmişlerdir. Okul müdürlerinin odasına girdiklerinde okul müdürünün yaptığı işe devam ettiği, oturuş ve durşunu düzeltmediği, konuşurken ses tonunu ayarlayamadığı, bakışlarının dik, kaşlarının hareketinin alaylı, ben her şeyi bilirim , ister izin veririm, ister izin vermem tarzındaki hareketlerde bulunduğu, kendisini görmezden geldiği, gülümsemediği, göz teması kurmadığı yönünde görüş bildirmişlerdir. Ö4“(...)kendisi çağırmamışsa ben gitmişsem kesinlikle ne ile uğraşıyorsa onunla uğraşmaya devam ediyor. Bir süre görmezden geliyo. (...) Eğer kendisi çağırmışsa odasına muhtemelen bir eleştiri. Çok taktir ettiğini görmedim bu zamana kadar. Hep bir

74

olumsuzluk. O durumdada bekliyor sizi. Bakışlar dik bir şekilde. Konuşmasını yapmak için hazır nazır dimdik şekilde bekliyor.” Ö2 “(...)bazen de bilgisayarla uğraştığı zaman buyrun ne istemiştiniz gibi göz teması kurmadan da konuşabiliyor.” Ö1 “(...)ruh haline göre değişiyor. Sinirli ise zaten göz teması kurmuyor. Seninle ilgilenmiyormuş gibi önüne bakıyor. Sen kendi kendine konuşuyormuşsun gibi hissediyorsun. Mesela izin isteyeceksin o zaman sana olumlu bir şeyler vermeyeceğini anlıyorsun.” Ö5 ”Ben istersem onaylarım istersem onaylamam, oturuşları dik, kaşlarının hareketi biraz alaylı, ben her şeye hakimim her şeyi bilirim.”

Buradan okul müdürlerinin öğretmenlere karşı büyük bir çoğunlukla olumlu beden dili davranışları sergilendikleri, göz teması kurdukları, gülümsedikleri, oturuş ve duruşlarını düzenledikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Bu davranışlar öğretmenlerin kendilerini değerli ve önemli hissetmelerine neden olmuştur. Aksi davranışlar öğretmenler üzerinde olumsuz etkiler bırakmıştır.

4.4.2.Okul Müdürlerinin Öğretmenlerden Herhangi Bir Şey İstediklerinde