Nitel Verilerin Analizi

Nitel veri toplama araçları, araştırmanın 2. boyutunda mikro-öğretim uygulamaları yapan üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adaylarıyla kullanılmıştır. Toplanan nitel veriler analiz edilirken, ilgili öğretmen adayının gerçek kimliğinin gizli kalması maksadıyla, her bir öğretmen adayı rastgele verilen bir harf ve numarayla temsil edilmiştir. Dolayısıyla, sınıfta bulunan 49 öğretmen adayının herbiri, Ö1 ile Ö49 arasında değişen bir kodla temsil

edilmiştir.Araştırmada kullanılan “Öz-değerlendirme Formu (ÖDF)”, “Grup Değerlendirme Formu (GDF)”, “Açık Uçlu Sorular (AUS)” ve “Odak Grup Görüşme (OGG)” nitel veri toplama araçlarından elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. İçerik analizi, geniş bir metne dayalı veriyi tanımlamaya ve bu veriden anlam çıkarmaya çalışan analitik bir metottur (Krippendorff, 2004; Yıldırım ve Şimşek, 2009; Given, 2008). Eldeki verilerin içerik analizine uygun hale getirilmesi için, öncelikle odak grup görüşmesinde yapılan ses kaydı birebir transkript edilerek yazılı hale dönüştürülmüştür. Öğretmen adaylarından basılı olarak toplanan diğer veriler, tarayıcı kullanılarak elektronik hale getirilmiştir. Bilgisayar ortamına taşınan bütün veriler, araştırmacı tarafından dikkatlice okunarak, öğretmen adayları tarafından verilen cevaplar, anlamlı kodlar kullanılarak temsil edilmiştir. Kullanılan kodlar ve bu kodların temsil ettiği ifadeler için farklı renkler seçilmek suretiyle, kodlanan ifadelerin görsel olarak birbirlerinden daha kolaylıkla ayırt edilmesi sağlanmıştır. Öğretmen adaylarının ifadelerinin kodlama işlemi tamamlandıktan sonra, aynı koda sahip ifadelerin hepsi, ilgili kod altında biraraya getirilmiştir. Kodlama işlemi, organize edilmiş veri içerisindeki desenlerin keşfini kolaylaştırmıştır (Auerbach ve Silverstein, 2003). Her bir kodun altında yer alan benzer ifadeler araştırmacı tarafından dikkatlice okunarak çeşitli temalar oluşturulmuştur. Daha sonraki aşamada, oluşturulan bu temalar gruplandırılarak, eldeki veriler tarafından desteklenen daha geniş kavramlara ulaşılmıştır Bu kavramlar, ilgili öğretmen adaylarından da alıntılar yapılarak belirli bir mantık çerçevesinde sunulmuş ve gerekli yorumlar yapılmıştır.

Fen bilgisi öğretmen adaylarının mikro-öğretim öncesinde ve sonrasında hazırladıkları ders planları ve mikro-öğretim performanslarının “Mikro-öğretim Etkinlikleri Ölçme- değerlendirme Rubriği (MÖDR)” kullanılarak değerlendirilmesinden elde edilen nitel verilerin analizinde, doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının mikro- öğretim uygulamaları öncesinde ve sonrasında hazırladıkları ders planları, araştırmacı tarafından hazırlanan ölçütlere göre değerlendirilmiştir. Mikro-öğretim yapan gruplar tarafından hazırlanan ders planları, bir tanesi araştırmacı olmak üzere iki kişi tarafından birbirlerinden bağımsız olarak değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmelerde, iyi bir ders planında bulunması gereken temel bileşenlerin (hedeflenen kazanımlar, dersin tanıtımı, öğrenme-öğretme etkinlikleri, ölçme-değerlendirme ve kaynakça) varlığı 1 rakamıyla ve

yokluğu 0 rakamıyla kodlanmıştır. Her iki değerlendirmecinin yaptıkları değerlendirmeler frekanslar ve yüzdelikler şeklinde temsil edilmiştir. İki değerlendirmeci tarafından birbirinden bağımsız olarak yapılan değerlendirmeler arasındaki güvenirliğin belirlenmesinde, Cohen’in Kappa kodlayıcılar arası güvenirlik katsayısı kullanılmıştır. Cohen’nin Kappa güvenirlik katsayısı, iki değerlendirici arasındaki uyuşmanın güvenirlik seviyesini gösteren bir ölçüttür (Cohen, 1960). Bu çalışmada, iki değerlendirmeci tarafından yapılan puanlamaların tutarlılığını gösteren Cohen’in Kappa katsayısı 0.87 olarak hesaplanmıştır. Landis ve Koch (1977)’a göre, kodlayıcılar arası güvenirlik katsayısının 0.61-0.80 arasında bir değer alması, iki puanlama arasında önemli derecede bir uyuşma olduğuna işaret etmektedir. Dolayısıyla çalışmada bulunan 0.87 değeri, iki değerlendirmeci arasındaki puanlamaların yüksek bir tutarlılığa sahip olduğunu göstermiştir.

Bu çalışmada, her hafta gruplar tarafından yapılan mikro-öğretim uygulamaları her öğretmen adayı tarafından “Mikro-öğretim Etkinlikleri Ölçme-değerlendirme Rubriği (MÖDR)” kullanılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirme rubriğinde, mikro-öğretim performansının sayısal olarak puanlanmasının yanında, öğretmen adaylarının yaptığı olumlu ve olumsuz yorumlar da yer almıştır. Öğretmen adayları tarafından doldurulan rubrikler, bir tanesi araştırmacı olmak üzere iki kişi tarafından birbirinden bağımsız olarak puanlanmıştır. Yapılan puanlamada, olumlu-olumsuz yorumların ve sayısal puanların varlığı 1 rakamıyla ifade edilirken, bu öğelerin yokluğu 0 rakamıyla temsil edilmiştir İki değerlendirmeci arasındaki puanlama tutarlılığının belirlenmesi için kullanılan Cohen’in Kappa güvenirlik katsayısı 0.79 olarak hesaplanmıştır. Bu değer, birbirinden bağımsız şekilde yapılan iki tane değerlendirme arasında oldukça yüksek bir uyumluluk olduğunu göstermiştir. Araştırma Yönteminin Özeti

Bu çalışmada takip edilen araştırma yaklaşımının ana çatısını eylem araştırması metodolojisi oluşturmuştur. Çalışmada kullanılan hem nicel hem de nitel araştırma yöntemlerinin genel bir özeti Tablo 3.16’da verilmiştir.

Tablo 3.16 Araştırma soruları, veri toplama araçları ve veri analizlerinin özeti

Araştırma Soruları Veri Toplama Araçları Veri Analizi ARAŞTIRMANIN I. BOYUTU

A-1) Dördüncü sınıf öğretmen adaylarının

ölçme-değerlendirme okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler (branş, cinsiyet, genel ortalama) açısından yapılan karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

B-1) Dördüncü sınıf öğretmen adaylarının

ölçme-değerlendirme hakkındaki düşüncelerinin çeşitli değişkenler (branş, cinsiyet, genel ortalama) açısından yapılan karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

C-1) Dördüncü sınıf öğretmen adaylarının

ölçme-değerlendirmeye ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler (branş, cinsiyet, genel ortalama) açısından yapılan karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Ölçme-Değerlendirme Okuryazarlığı Envanteri (ÖDOE)

Ölçme-Değerlendirmeye İlişkin Düşüncelere Ölçeği (ÖDDÖ)

Ölçme-Değerlendirmeye İlişkin Tutumlar Ölçeği (ÖDTÖ)

Betimsel Analiz

Tek Yönlü ANOVA testi Kruskal Wallis Testi MANOVA Testi

ARAŞTIRMANIN II. BOYUTU D-1-1) Üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen

adaylarının ölçme-değerlendirme

okuryazarlıklarını, ölçme-değerlendirmeye ilişkin düşünce ve tutumlarını geliştirmeyi amaçlayan mikro-öğretimin adaylara katkıları nelerdir?

D-1-1-4) Mikro-öğretim yoluyla eğitim alan

üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adayları ile mikro-öğretim yoluyla eğitim almayan dördüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlık düzeyleri, düşünceleri ve tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

D-1-1-5) Üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen

adaylarının alternatif değerlendirme ile igili düşüncelerinde mikro-öğretim öncesi ve mikro-öğretim sonrasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark var mıdır?

Ölçme-Değerlendirme Okuryazarlığı Envanteri (ÖDOE)

Ölçme-Değerlendirmeye İlişkin Düşünceler Ölçeği (ÖDDÖ)

Ölçme-Değerlendirmeye İlişkin Tutumlar Ölçeği (ÖDTÖ)

Alternatif Değerlendirmeye İlişkin Düşünceler Ölçeği (ADDÖ)

Betimsel Analiz Bağımsız gruplar t-testi İlişkili Örneklem MANOVA testi

D-1-1-6) Mikro-öğretim uygulamalarının

üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme alanındaki gelişimlerine etkisi (açık uçlu sorular, odak grup

görüşmeleri, ders planları, ölçme-

değerlendirme rubriği vb. aracılığı ile) nedir?

D-1-2) Üçüncü sınıf fen bilgisi öğretmen

adaylarının ölçme-değerlendirmeyle ilgili yaptıkları mikro-öğretim uygulamalarında yaşadıkları zorluklar nelerdir?

Açık Uçlu Sorular (AUS) Öz Değerlenirme ve Grup Değerlendirme Formu (ÖDF, GDF)

Odak Grup Görüşmeleri (OGG), Ders Planı Mikro-etkinlikleri Ölçme- Değerlendirme Rubriği (MÖDR) İçerik Analizi Doküman Analizi

BÖLÜM IV

Araştırma sonucu elde edilen bulgular ve yorumlar araştırma sorularının sırası dikkate alınarak yazılmıştır.

4.1 Dördüncü sınıf öğretmen adaylarıının ölçme-değerlendirme okuryazarlık