SOSYAL POLİTİKAYA KATKIS
3.1. Milli Savunma Sanayini Etkileyen Faaliyetler
3.1.3. Milli Savunma Sanayi Strateji Dokümanları
Türk Silâhlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu savunma sistem ve teçhizatının milli imkânlarla karşılanması diğer ülkelere bağımlılığın önüne geçilmesi açısından önem arz etmektedir. Savunmaya yönelik ihtiyaçların yurt içinden karşılanması ise, savunma sanayinin araştırma ve geliştirmeye dayalı olarak geleceğe hazırlanmasına ve milli tasarım yeteneğinin geliştirilmesine bağlıdır. Söz konusu hedefleri gerçekleştirmek maksadıyla çeşitli strateji dokümanları hazırlanmıştır.
Savunma sanayine yönelik çalişmalara yön veren ana doküman “Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları” belgesidir. Doküman, 20 Haziran 1998 tarihinde Bakanlar Kurulunca onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu belge Türk Savunma Sanayiinin geliştirilmesi ile Türk Silâhlı Kuvvetlerinin ihtiyaçlarının azamî ölçüde yurt içinden sağlanması için uygulanacak ilkeleri kapsamaktadır.
Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından daha sonra, 2007 – 2011 yıllarını kapsayan, “Savunma Sanayi Müsteşarlığı Stratejik Planı” hazırlanmıştır. Hazırlanan stratejik planda; Tedarik Yönetimi, Sanayi ve Teknoloji Yönetimi, Uluslararası
İşbirliği ve Kurumsal Yapı olmak üzere dört alanda stratejik öncelikler belirlemiş ve bu amaçlara ulaşmak maksadıyla gerekli olan hedefler belirlenmiştir.
Savunma Sanayi Müsteşarlığı 2009 yılı Nisan ayında, ulusal savunma sanayimizin stratejik amaç ve hedeflerini belirleyen, 2009–2016 dönemini kapsayan “Savunma Sanayii Sektörel Strateji Dokümanını” yayınlamıştır. Doküman milli
281
önceliklerimiz dikkate alınarak, savunma sanayimizin gelecek sekiz yıllık dönemini yönlendirmek, kullanıcı ihtiyaçlarının karşılanmasında teknolojik gelişmeler doğrultusunda ulusal tasarımlarımızı gerçekleştirmek ve savunma sanayimizin faaliyetlerini stratejik olarak planlamak amacıyla hazırlanmıştır.
Söz konusu strateji dokümanlarıda belirlenen amaç ve hedefler gelişmiş ülke uygulamalarına benze bir şekilde yürütülmektedir. Fakat sürecin bütünü dikkate alındığında, “Savunma Sanayi Yeniden Yapılanma Modeli” bölümünde değerlendirileceği üzere, faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle tamamı EK’te sunulmuş olan strateji dokümanlarının incelenmesinin faydalı olacağı değerlendirilmiştir.
3.1.3.1. Türk Savunma Sanayi Politika ve Stratejisi (EK 3)
Türk Savunma Sanayi Politikası ve Stratejisi Esasları Dokümanı 25 Mayıs 1998 tarihinde 98/11173 Sayılı Kararla onaylanmış ve Resmi Gazetenin 20 Haziran 1998 gün ve 23378 Sayılı Nüshasında yayınlanmıştır. Bu dokümanın amacı; ihtiyaç duyulan silah ve sistemlerin milli imkânlarla sağlanabilmesidir. Dokümanda Ülkemiz savunma sanayiinin geleceğe hazırlanması maksadıyla savunma araştırma ve teknolojisi çalışmalarına gerekli yönün Millî Savunma Bakanlığınca verilmesi öngörülmektedir. Türk Savunma Sanayi Politika ve Strateji Esasları’nın üzerine inşa edildiği temel hususlar şunlardır: 282
a. TSK’nın savunma sistem ve teçhizatı ile mühimmat ihtiyaçlarının Türk Savunma Sanayi yoluyla karşılanması.
b. Ülke savunma sanayine ilişkin bir teknoloji tabanı oluşturulması, bu konuda yeterli teşvik ve destek sağlanması.
c. İhracat potansiyeli yaratılarak dışa açılabilecek uluslararası rekabet gücünde bir sanayi oluşturulması.
282
Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Türk Savunma Sanayi Politikası ve Stratejisi Esasları
ç. TSK bünyesindeki yedek parça ve malzeme üretiminin zamanla yerli savunma sanayi kuruluşlarına devredilmesi.
d. İhtiyaçların karşılanmasında ana yüklenici uygulanmasına gidilmesi ve üretimin Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere (KOBİ) kadar yaygınlaştırılması.
e. TSK'nın ihtiyaçlarının karşılanmasında Ar-Ge'ye dayalı tedariğin esas alınması, acil alım uygulanmasının azaltılması ve zorunlu olmadıkça yapılmaması ile milli olması gereken ve kritik sistemlerin milli sanayi tesislerinde geliştirilip üretilmesi, mümkün olmayanlar için teknoloji transferi ve ortak üretim yapılması.
f. Yabancı teknolojiden yararlanma durumunda bu teknolojinin yerli sanayi tarafından özümsenmesinin ana hedef olması.
g. Yabancı firmaları yerli firmalar karşısında avantajlı konuma getiren uygulamaların ortadan kaldırılması.
Yukarıda ana esasaları belirlenen Türk Savunma Sanayi Politikası ve Stratejisi Esasları ile aynı zamanda ihracatın teşviki, savunma sanayi alanında faaliyet gösteren firmaların kalite güvence sistemlerinin milli ve uluslararası standartlarda kurulup geliştirilmesi öngörülmüştür. Bu kapsamda milli savunma sanayinin hem yurtiçi hem de yurtdışı rekabete açık olarak geliştirilmesi esas alınmıştır. Milli savunma sanayimizin öncelikle yerli olmak üzere özel sektöre açık, ihracat potansiyeline sahip, yeni teknolojilere adapte olabilen, sürekli gelişen teknoloji karşısında kendini yenilemesi hedeflenmiştir. Dost ve müttefik ülkeler arasında dengeli iş birliğini mümkün kılan ve stratejik hedeflere bağlı olarak değişen politik durumlardan en az etkilenen, değişik üretim ve alanlarda çalışabilme yeteneğine sahip, diğer sanayi kolları ile bütünleşmiş ve kendi içinde gayret israfına yol açmamak için tekrar yatırımlarından kaçınan bir yapıda oluşturulması planlanmıştır.283
283
3.1.3.2. 2007 – 2011 Savunma Sanayi Müsteşarlığı Stratejik Planı (EK 4)
Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından hazırlanan stratejik plan; Tedarik Yönetimi, Sanayi ve Teknoloji Yönetimi, Uluslararası İşbirliği ve Kurumsal Yapı olmak üzere dört alanda stratejik öncelikler belirlemiş ve bu amaçlara ulaşmak maksadıyla çeşitli hedefler ortaya koymuştur. Stratejik planda ortaya konan hedeflerden; Türk Savunma Sanayi Holdingi’nin kurulması çalışmalarının devam
etmesi, 2010 yılı sonuna kadar savunma sistem ihtiyaçlarının yurtiçi karşılanma oranı ortalama % 50’ye çıkartılması, 2011 yılında savunma ürün ve
hizmet ihracatı yıllık 1 milyar Dolara çıkarılması, uluslararası örgütler aracılığı ile hayata geçirilebilecek muhtemel işbirliği projelerine katılım sağlanması, özellikle NATO ajansları tarafından yürütülmekte olan projelerde gerek sistem gerekse alt sistem bazında uluslararası ihalelerden milli olarak daha fazla pay alınması konularının284 milli savunma sanayi tesisinde katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
3.1.3.3. 2009–2016 Savunma Sanayi Sektörel Strateji Dokümanı (EK 5)
TSK ihtiyaçlarının karşılanmasında dünyadaki teknolojik gelişmelere parelel olarak milli tasarımların gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Savunma sanayinin söz konusu amacı gerçekleştirebilecek şekilde yönlendirilmesi gayretlerinin ise stratejik bir çerçeveye oturtulması gerekmektedir. Bu bağlamda savunma sanayinin yurtiçi kabiliyetlerinin arttırılması, özgün tasarımlarla millî ihtiyaçların karşılanması, uluslararası pazarda rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması, savunma sistem ve teçhizatının tedarikine ayrılan kaynakların ulusal ekonomiye yönlendirilmesi maksadıyla Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından 2009–2016 yıllarını kapsayan “Savunma Sanayi Sektörel Strateji Dokümanının” hazırlanması önemli bir gelişmedir.
Strateji dokümanında önce genel olarak savunma sektörünün değerlendirilmesi yapılmış, daha sonra “Özgün Yurt İçi Geliştirme”, “Yan Sanayi ve KOBİ Yaklaşımı”, “Ar-Ge Konsepti”, “İhracat ve Ofset”, “Test ve Sertifikasyon”, “Askeri Fabrikalar” ve “İnsan Kaynakları” konularında genel esaslar belirtilmiştir.
284
Savunma Sanayi Müsteşarlığı, “Savunma Sanayi Müsteşarlığı Stratejik Planı (2007–2011)”, http://www.ssm.gov.tr/TR/kurumsal/Documents/SP/yazdir/yazdir7.html, (01.03.2008)
Son olarak ise “Sektör Firmalarından Beklentiler” başlığı altında, “Kara Araçları, Deniz Araçları, Hava Araçları, Elektronik Harp ve Algılayıcılar, Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri ile Füze - Mühimmat ve Silah Sistemlerinde” sektör stratejileri belirlenmiştir.