Ġç Mekân Öğeler

İncelemeye alınan yapıların yukarıda da bahsi geçtiği gibi geçirdiği onarım ve değişimler sonucu, iç mekân öğelerinde de bazı yapılarda büyük farklılıklar meydana gelmiştir.

3.6.1.Mihraplar

Kayseri‟deki tek kubbeli camilerden onüç tanesi küçük değişikliklere uğramış olsalar da orijinal haliyle günümüze ulaşmışlardır. Bu yapılar şu şekilde sıralanır; Hatıroğlu Camii (Fot.-9), Gubaroğlu Camii(Fot.-32), YeĢilyurt Melik Arslan Camii(Fot.-46), Fatih Kale Camii(Fot.-60), Ġsa Kümbet Camii(Fot.-79), KurĢunlu Camii(Fot.-104), Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Camii(Fot.-135), Gürpınar Salkuma Camii(Fot.-158), Molu Köyü Camii(Fot.-177), PınarbaĢı Mehmet Ali Bey Camii(Fot.-232), Tavlusun Yukarı Mahalle Camii(Fot.-261), ve Talas Han Camii(Fot.-289) leridir.

Mihraplarda malzeme olarak taş, mermer ve alçı malzeme kullanılmıştır. Mermer kullanılan yapılar Hatıroğlu Camii ve KurĢunlu Camii‟dir. Alçı malzemenin kullanıldığı yapılar ise PınarbaĢı Mehmet Ali Bey Camii dir. Diğer mihraplar ise taş malzemeden yapılmıştır.

Genelde beden duvarı içerisine, çokgen ya da yarım daire formda niş şeklinde yerleştirilmiştir. Çokgen niş formlu olanlar Fatih Kale Camii (beşgen), Gürpınar Salkuma Camii (altıgen), Molu Köyü Camii (altıgen) leridir. Kavsara uygulamasının kullanıldığı mihraplar ise Hatıroğlu Camii, YeĢilyurt Melik Arslan Camii, Fatih Kale Camii, Ġsa Kümbet Camii, KurĢunlu Camii, Gürpınar Salkuma Camii olarak sıralanır. Çoğunlukta kaval silmelerle çerçevelenmiştir. Genel olarak üzerlerine birer kitabe panosu yerleştirilmiş ve mescid ayeti eklenmiştir. Bazı yapıların tepelik kısımları lale veya palmet motifleriyle ajur veya oyma kabartma tekniğinde desenlenmiştir. Bunlara örnek ise; Fatih Kale Camii, KurĢunlu Camii ve Ġncesu Merzifonlu Kara

Mustafa PaĢa Camii verilebilir. Yapılardan iki tanesinde perde ve çiçek desenleri kalemişi bezemeler şeklinde uygulanmıştır. Bu yapılar ise Molu Köyü Camii (tepelik kısmı), Tavlusun Yukarı Mahalle Camii ve Talas Han Camii‟leridir.

Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşılacağı gibi mihraplar; farklı dönemlerin özelliğini yansıtan, farklı malzeme ve farklı uygulamalarla yapı elemanı olarak yapının bünyesine eklenmiştir.

3.6.2.Minberler

Camiler minber bakımından incelendiğinde, karşımıza dokuz tane orijinal minber çıkmaktadır. Orijinal minbere sahip olan yapılar şu şekilde listelenebilir; YeĢilyurt Melik Arslan Camii(Fot.-47), Fatih Kale Camii, (Fot.-61) KurĢunlu Camii(Fot.-106), Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Camii(Fot.-136), Molu Köyü Camii(Fot.-178), Erkilet NiĢancı Mehmet PaĢa Camii(Fot.-195), PınarbaĢı Mehmet Ali Bey Camii (Fot.-233), Talas Han Camii (Fot.-290)

Bu özelliğinin yanı sıra yapılar, kullanılan malzeme açısından üç şekilde karşımıza çıkar. Taş, mermer ve ahşap malzemenin kullanıldığı minberler de KurĢunlu Camii‟nin mermer, PınarbaĢı Mehmet Ali Bey Camii „nin minberleri ahşap kullanılarak yapılmıştır. Diğer minberler yapının orijinal inşa malzemesi olan taş malzemeden inşa edilmiştir.

Minberler genel anlamda sade bir görüntüye sahiptir ve içlerinde giriş kapısı üzerindeki taç düzenlemesi bakımından bezemeli olanlar da vardır.

3.6.3.Mahfiller

Kayseri‟deki tek kubbeli camilerin kadınlar mahfili düzenlemeleri, genel anlamda kuzey cepheye yerleştirilmiş olarak taş ya da ahşap malzemeyle yapılan eklentiler şeklinde karşımıza çıkar. Yapıların mahfili incelendiğinde; sekiz adet orijinal, dokuz adet geç dönem eklentisi olan ve dört tane de mahfili olamayan yapılar şeklinde bir tablo karşımıza çıkar. Orijinal yapılar şu şekilde sıralanabilir. KurĢunlu Camii (Fot.-111), Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Camii (Fot.-137), Gürpınar Salkuma Camii (Fot.-155), PınarbaĢı Mehmet Ali Bey Camii (Fot.-236,257),

Tavlusun Yukarı Mahalle Camii (Fot.-265,266), Talas Han Camii (Fot.-291,292), Tomarza Merkez Camii (Fot.-313,314) leridir. Bunlardan iki tanesi son cemaat yeri üzerinde ikinci kat şeklinde harimle bağlantılı şekilde kurgulanmıştır. Bunlar Tavlusun Yukarı Mahalle Camii Mahfili ve Talas Han Camii Mahfili‟dir. Bazıları ise harim içerisinde ikinci kat galerisi şeklinde yapıyı dolanmaktadır. Örneğin KurĢunlu Camii ve Gürpınar (Salkuma) Camii‟ lerinin kadınlar mahfili düzenlemesi kuzey, doğu ve batı cephede galeri şeklinde yapılmıştır. Mahfiller genelde ahşap veya taş ayaklarla taşınmışlardır. Girişler bazı yapılarda içerden ve dışarıdan açılan kapılarla sağlanmaktadır. Örneğin Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Camii‟inde bu uygulama görülür.

3.6.4.Vaaz Kürsüleri

Günümüze ulaşan beş tane orijinal vaaz kürsüsü olup, bunlardan iki tanesi taş malzemeden yapılan Ġsa Kümbet Camii ve Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Camii kürsüleridir. İki tanesi mermer malzemeden yapılmış olan KurĢunlu Camii ve Tavlusun Yukarı Mahalle Cami kürsüleri ve bir tanesi de ahşap malzemeden yapılmış olan Talas Han Camii kürsüsüdür. Genelde harimin doğu cephesine veya güneydoğu köşesine yerleştirilmiştir. Güneydoğuya yerleştirilenler Ġsa Kümbet Camii ve Talas Han Camii kürsüleridir. Ve ikisi de aynı forma sahip olup ters huni şeklinde köşeden genişleyerek yükselmektedir. KurĢunlu Camii‟nin kürsüsü ikinci kat galerisini taşıyan kemer ayaklarından güneydoğu köşedeki ayağa yerleştirilmiştir. Vazo şeklinde bir kaide üzerine yarım daire şeklinde yerleştirilmiştir. İki farklı uygulamayla karşımıza çıkan diğer iki kürsüden Ġncesu Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa Cami‟nin vaaz kürsüsünde değişik bir uygulamaya gidilmiştir. Öncelikle harimin doğu cephesinde iki pencere arasından taş konsollar üzerinde kare hazneyle çıkıntı yapan kürsüye ulaşım, solundaki pencere açıklığından duvar içlerine açılmış bir koridorla sağlanmaktadır. Bu uygulamaya benzer bir uygulama da Tavlusun Yukarı Mahalle Camii‟nin vaaz kürsüsünde karşımıza çıkar. Daha küçük ölçekli olan bu uygulamada ise, yine doğu cephede yarım daire şeklinde açılmış bir nişin tabanından harime doğru uzanan yarım daire çıkıntı, demir tırabzanlarla sınırlanarak, kürsü şekline dönüştürülmüştür.