ve 2. Meşrutiyet Dönemi

1876 tarihli Kanun-ı Esasi’nin 38. maddesinde hükümeti denetlemek açısından milletvekillerinin soru sorma hakkı olduğu görülse de soruya muhatap olan sadrazam ya da nazır cevabını süresiz olarak erteleyebilmektedir²²⁷.

13 Mayıs 1877 tarihli Mebusan Meclisi Nizamnamesi’nin ilk halinde soruya ilişkin bir düzenleme bulunmazken ilk defa II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte ihtiyaca cevap vermeyen içtüzük değişikliği ile on ikinci fasılda “sual ve istizah” başlığı altında hüküm altına alınmıştır. İçtüzüğün 107 ile 116. maddelerinde soru kurumu açık olarak düzenlenmiştir. İçtüzükte her milletvekilinin hükümet üyelerinden birine sözlü veya yazılı soru sorabileceği, soru önergesinin yalnız bir milletvekili tarafından imzalanarak meclis başkanlığına verileceği, başkanlığın bu soru önergesini derhal ilgili bakana tebliğ edeceği, bakanın da yazılı sorunun cevabını yazılı olarak başkanlığa vereceği, sözlü soruların genel kurulda soru okunduktan sonra ilgili bakan tarafından cevaplanacağı , bakanların kamu menfaati gerekçesiyle soruların cevabını gerektiği takdirde vermeyebilecekleri ya da bir süre erteleyebilecekleri düzenlenmiştir. Yine sözlü sorularda soru sahibi sorusu okunduğunda hazır değilse sorusunu geri almış kabul edileceği benimsenmiştir. Sözlü sorularda bakanın cevabından sonra soru sahibine beş dakikayı geçmemek üzere konuşma hakkı tanınmıştır. Hükümet sorunun acil cevaplanması gerektiğini düşündüğü takdirde

226 Erdal Abdulhakimoğulları, a.g.m., s. 8.

227 Ahmet Ali Gazel, a.g.m., s. 269-270. ; İrem Karakoç, a.g.m., s. 134.

buna hemen cevap verebilir. Milletvekillerinin bütçe görüşmeleri sırasında herhangi bir kayda tabi olmaksızın sorularını sorabilecekleri de belirtilmiştir. Sorunun cevaplanmasından sonra oylamaya başvurulmayacağı da açıkça düzenlenmiştir²²⁸. Belirtilen İçtüzük’ün 111. maddesinde bir fıkra eklenmek suretiyle değişiklik yapılmıştır.

Bu değişiklikle soru sahibi milletvekili soru okunduğu sırada hazır olmadığı takdirde cevaplanmasının bir defaya mahsus olmak üzere ertelenebileceği, isterse diğer bir önerge ile sorusunu tekrar edebileceği düzenlemesi getirilmiştir²²⁹. Bu şekilde soru okunduğu sırada soru sahibi hazır olmadığı takdirde sorusunu geri almış sayılacağına ilişkin uygulamadan vazgeçilmiş olmaktadır.

B. 1921 Anayasası Dönemi

Geçiş dönemi olarak nitelendirilen bu dönemde bütün yetkiler Meclis’te toplanmıştır²³⁰. BMM icra vekillerini sıkı bir şekilde denetlemiştir.

Genel Kurulun 26-4-1920 tarihli ve 7 sayılı kararı uyarınca Mebusan Meclisi Nizamnamesi’nin tadil edilerek uygulanması kabul edilmiştir²³¹. Bu kararla birlikte mevcut İçtüzüğün soruya ilişkin hükümleri aynen uygulanmaya devam olunmuştur.

I. Dönemde icra vekilleri üzerinde sıkı bir denetim yapılırken, sonraki dönemlerde bu denetim zayıflamaya başlamıştır. Özellikle II. Dönemin tamamlanmasıyla birlikte parlamentonun hükümet üzerindeki denetimi yok denecek kadar azalmıştır²³².

228 Şeref İba, Parlamento İçtüzük Metinleri, s. 555-557.

229 Mahmut Bülbül, a.g.t., s. 33. ; Şeref İba, a.g.e., s. 583.

230 Mümtaz Soysal, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul, 1977, s. 35.

231 Fahri Çoker, Türk Parlamento Tarihi- Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem, C. I, TBMM Vakfı Yay., s. 782. ; Mahmut Bülbül, a.g.t., s. 34. “ TBMM I. Döneminde (1920-1923) toplam 147 milletvekili 625 soru önergesi vermiştir. 50 soru önergesi ile en fazla soru önergesini Bolu milletvekili Tunalı Hilmi Bey vermiştir. 147 soru önergesi ile en çok soru önergesi Dahiliye Vekaletine yöneltilmiştir. TBMM II.

Dönemde ( 1923-1927) toplam 396 soru önergesi verilmiştir. Bu dönemde soru önergeleri Başbakan başta olmak üzere ayrı ayrı bakanlara yöneltilmiştir.” ; Şeref İba, a.g.e., s. 575.

232 Mahmut Bülbül, a.g.t., s. 34.

C. 1924 Anayasası Dönemi

Soru denetim aracı anayasal olarak ilk defa 1924 Anayasası’nın 22. maddesinde “Soru, gensoru ve Meclis soruşturması Meclisin yetkilerinden olup bunların nasıl yapılacağı İçtüzükte gösterilir.” hükmüyle düzenlenmiştir. Anayasa bu denetim yetkilerinin Meclis’te olduğunu ve kullanılan yöntemin İçtüzükte düzenleneceğini belirtmiştir. 1927 yılına kadar Osmanlı Dönemi’nde yapılan içtüzük aynen veya değiştirilerek uygulanmış, 1927 yılında yeni bir içtüzük yapılmıştır. 2 Mayıs 1927 tarihli TBMM Dahili Nizamnamesi’nin 149-156. maddeleri soru denetim aracının düzenlenmesine ayrılmıştır.

Dahili Nizamname’de yazılı ve sözlü soru ayırımı bulunmaktadır.

Önceki içtüzükten farklı olarak sorunun cevabı kamu yararı gerektirdiği takdirde ilgili bakan tarafından gizli celsede cevap verilebileceği, soru sahibinin cevap gününde oturumda hazır bulunmaması halinde bir defaya mahsus olmak üzere gelecek oturuma erteleneceği, gelecek oturumda da hazır olmaması halinde sorudan vazgeçilmiş sayılacağı, soru sahibinin isterse ayrı bir önerge ile bir kereye mahsus olmak üzere aynı soruyu sorabileceği düzenlenmiştir. Bakanın cevabından sonra soru sahibine önceki içtüzükte verilen beş dakikalık konuşma süresinin bu içtüzükle on beş dakikaya çıkarıldığı görülmektedir²³³.

1927 tarihli Dahili Nizamname’de 28 Aralık 1957 tarihinde değişiklikler yapılmıştır. 1957 yılına kadar soru denetim aracı daha geniş anlamla bir genel görüşme mahiyetinde yürütülmüştür. 1957’deki içtüzük değişikliği ile 159-156. maddeleri ile soru denetim aracı düzenlenmiştir. Bu içtüzük ile öncekinden farklı olarak soru önergesinin şahsi mütaala veya üçüncü kişiler hakkında isim belirtilmek suretiyle hiçbir isnadı ihtiva edemeyeceği, içtüzükte öngörülen şartlara uygun olmayan veya galiz, müstehcen veya küçük düşürücü sözler içeren soru önergelerinin Meclis Başkanlığı tarafından sahibine iade olunacağı, yazılı soruya bir ay içinde cevap verilmesi gerektiği, sözlü soruya Başkanlık tezkeresinin varmasından bir hafta sonra gündem sırası geldiğinde bakanın Meclis kürsüsünden cevap

233 Şeref İba, a.g.e., s. 478-479.

vereceği, sözlü sorulara bir aydan fazla süre verilebilmesinin Genel Kurul’un kararına bağlı olduğu, aksi kararlaştırılmadıkça sözlü soruların cevaplandırılması için her Cuma günü en fazla bir saat zaman ayrılacağı, aynı birleşimde bir milletvekilinin ikiden fazla sorusuna cevap verilemeyeceği, sorunun cevaplanması için bakana ve cevaplandıktan sonra soru sahibine beş dakikayı geçmemek üzere süre verileceği, soru sahibinin cevap gününde hazır bulunmaması halinde sözlü cevap hakkını kaybedeceği ve sorusunun yazılı olarak cevaplandırılma talepli verilmiş sayılacağı, soruya muhatap olan bakan hazır olmadığı takdirde cevabın haftaya erteleneceği, ertesi haftada cevap vermediği ve süre talebinde bulunmadığı takdirde soru sahibinin sorusunu gensoruya çevirdiğini beyan edebileceği, bu talebin bir hafta sonra müzakeresiz oylamaya konulacağı ancak oylamadan önce ilgili bakanın soruyu cevaplandırma hakkının bulunduğu düzenlemeleri getirilmiştir²³⁴. 1957 yılında yapılan bu değişiklikler 1961 Anayasası’nın geçici 3.

maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Geçici 3. maddede Millet Meclisi’nin ve Cumhuriyet Senatosu’nun kendi içtüzükleri yapılıncaya kadar TBMM’nin 27 Ekim 1957 tarihinden önce yürürlükte bulunan İçtüzük hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Belirtilen dönemlerde parlamenter denetim yolları etkin olarak kullanılamamıştır. Tek parti dönemi olması ve muhalefetin bulunmaması bunda etkili olmuştur²³⁵. 1946 yılından sonra kullanım sıklığı artan soru denetim yolu, hükümetin uygun görmesi sonucu çözüme ulaşılabilmesi, çift taraflı konuşmalar haline dönüşebilmesi, sıkıcı olması gibi nedenlerden dolayı bir türlü İngiltere ve uygulanan diğer ülkelerdeki etkinlik seviyesine ulaşamamıştır²³⁶.

234 Şeref İba, a.g.e., s. 512-514. ; Fahri Çoker, Türk Parlamento Tarihi- TBMM IV. Dönem, C. I, TBMM Vakfı Yayınları, s. 665. ; Mahmut Bülbül, a.g.t., s. 35. “TBMM III. Döneminde (1927-1931) toplam 11 soru önergesi verilmiştir. Bu soru önergelerinden biri haricinde hepsi cevaplanmıştır. TBMM IV.

Dönemi’nde (1931-1935) toplam 39 sözlü soru önergesi verilmiştir. Bu dönemde sorular icracı bakanlara yöneltilmiş olup başbakana hiç soru sorulmamıştır. TBMM V. Dönemi’nde (1935-1939) toplam 11 sözlü soru önergesi verilmiş, bunlardan 8’i cevaplanmış ve 3 önerge sahibi oturumda bulunmadığı için cevaplanmamıştır.”

235 Mahmut Bülbül, a.g.t., s. 35.

236 Mehmet Akif Özer, “TBMM’ce Uygulanan Parlamento Denetimi : Eleştirel Bir İnceleme”, Amme İdaresi Dergisi, C. 33, S. 2, Haziran 2000, s. 39. “Ülkemizde 1950’li yıllarda tamamen amaç dışı kullanılmaya başlanan soru denetim yolu, meclisi de yoğun bir şekilde uğraştırmaya başlayınca, iktidar partisi kendisine rahat hareket edebilme olanağı yaratabilmek amacıyla yukarıda belirtilen 1957

D. 1961 Anayasası Dönemi

27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri müdahale ile yönetime el konulmuştur. 1961 Anayasası’ndan önce Milli Birlik Komitesi çalışmalarını düzenleyen 12-6-1960 tarihli geçici kanunun 4. maddesiyle Milli Birlik Komitesi bakanları her an denetleme, inceleme ve araştırma komisyonu kurarak bilgi edinme imkanına sahip kılınmıştır. Ayrıca Milli Birlik Komitesi İçtüzüğü’nün 78 ile 85. maddeleri, Temsilciler Meclisi İçtüzüğü’nün 40 ile 46. maddeleri soru denetim aracına bırakılmıştır. Düzenleme açısından önceki düzenlemelerden pek farklı olmadığı farkın cevaplanma günü ya da süresine ilişkin olduğu görülmektedir.

1961 Anayasası’nda güçler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir. Anayasa’ya göre parlamento;

Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu’ndan oluşmaktadır. Yasama organının denetim yetkileri Anayasa’nın 88 ile 90. maddelerinde düzenlenmiştir. Soru denetim yolu Anayasa’nın 88. maddesinde sayılmakla yetinilmiştir. Soru, her iki meclisinde yetkisinde olan bir denetim aracıdır.

1961 Anayasası’nın geçici 3. maddesinde Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi kendi içtüzüklerini yapıncaya kadar 27 Ekim 1957 tarihinden önce yürürlükte olan İçtüzük hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. 1961 Anayasası’nın geçici 7. maddesi gereği Senato ve Meclis’in kendi içtüzüklerini en geç iki yıl içinde çıkarmaları gerekmekte ise de Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü 1963 yılında, Millet Meclisi İçtüzüğü 1973 yılında, TBMM Birleşik Toplantısı İçtüzüğü ise 1965 yılında çıkarılmıştır²³⁷.

Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü’nün üçüncü kısmı “hükümetin denetlenmesi” başlığı altında, denetim araçlarına yer vermiştir. Birinci bölümde soru denetim aracına yer verilmiş 117 ve 125. maddeler arasında düzenlenmiştir. Önceki içtüzükten farklı olarak

tarihinde Meclis İçtüzüğü’ndeki değişiklikleri yapmıştır. Değişikler sonucu soru denetim yoluna ayrılan sürenin azaltılması nedeniyle mekanizmanın işleyiş yollarını hemen hemen tıkamıştır. Dolayısıyla muhalefet hükümeti bir sorun hakkında derinlemesine araştırma yapmaya zorlayamamış, yanlışlıkların üzerine gitme fırsatı bulamamıştır.”

237 Mahmut Bülbül, a.g.t., s.36.

yazılı soru önergelerinin on beş gün içinde cevaplanması gerektiği, sözlü soruya ise bakanlığa gönderilmesinden sonraki üçüncü birleşimin gündemine alınacağı, bakanın soru cevabını bir ayı geçmemek üzere geciktirilmesini Cumhuriyet Senatosu Genel Kurulu’ndan isteyebileceği ve Genel Kurul’un işaret oyuyla istek hakkında karar vereceğidir. Bir önceki içtüzükte ise bakan sadece bir süre belirtmeden soruya cevap vermesini geciktireceğini beyan etmekle yetinmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere içtüzükle sorunun cevabının geciktirilmesi hem Cumhuriyet Senatosu Genel Kurulu’na bırakılmış hem de bu isteğin kabul edilmesi halinde dahi cevabın verilmesi bir ayı geçmemek üzere geciktirilmektedir. Bu şekilde sorunun güncelliğini kaybetmesi veya sürüncemede bırakılması önlenmiştir. Yine önceki içtüzükten farklı olarak bir milletvekilinin aynı birleşimde, ikiden fazla önergesinin gündeme alınamayacağı hüküm altına alınarak farklı milletvekillerine ait soruların cevaplanması sağlanmak istenmiştir.

Diğer bir farklılık ise cevap verilecek oturumda soru sahibinin hazır olmaması halinde, bir defaya mahsus olarak sorunun cevaplanması gelecek birleşime bırakılır. Soru sahibi yine hazır olmadığı takdirde sözlü soru yazılı soruya çevrilmiş olur, 1927 tarihli İçtüzük’te ise bu durumda soru sahibinin soru sorma hakkının düştüğü ancak isterse başka bir önerge ile aynı soruyu sorabileceği düzenlenmişti. Ancak mazereti bulunan ya da izinli bulunan milletvekillerinin soruları ise izin bitmeden gündeme alınmayacaktır. Soruya muhatap olan bakan hazır olmadığı takdirde ise cevap diğer bir soru gününe bırakılacaktır²³⁸. Ayrıca “Başkanlık Divanının Karar ve İşlemleri Hakkında Soru” kenar başlığı altında 12.

maddede; Senato üyelerinin, Başkanlık Divanı’ndan veya Divan üyelerinden her birinin karar ve işlemleri hakkında başkandan yazılı ve sözlü soru sorabilecekleri düzenlenmiştir²³⁹.

TBMM Birleşik Toplantı İçtüzüğü ile sadece Meclis Soruşturması denetim yolu düzenlenmiştir.

238 Şeref İba, a.g.e., s.346-347.

239 Mahmut Bülbül, a.g.t., s.36. ; Şeref İba, a.g.e., s. 319.

Millet Meclisi İçtüzüğü 5-3-1973 tarihinde kabul edilmiştir. İlk haliyle 4 yıl yürürlükte kalmış, 1977 yılından itibaren 1980 yılına kadar 4 kez değişikliğe uğramıştır. Birinci bölümde 94-98. maddeler arası soru denetim yoluna ayrılmıştır. 1973 tarihli İçtüzük ve 1963 tarihli Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü ile karşılaştırıldığında, ilk olarak ikiden fazla bakandan sorulan sorunun başbakandan sorulmuş sayılacağına ilişkin hüküm dikkati çekmektedir. Bu şekilde birden fazla bakanlığı ilgilendiren sorunun hükümetin en yetkili kişisi tarafından yanıtlanması cevabın içeriği açısından daha nitelikli olacak hem de hangi bakan tarafından cevaplandırılacağı konusundaki muhtemel karışıklığı önleyecektir. 95.

madde de ilk defa sorulamayacak konular başlığı altında, milletvekillerinin hangi konularda soru önergesi veremeyeceği hususu düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu düzenleme ile meclis çalışmalarında gereksiz, başka şekilde cevabının öğrenilmesi mümkün, soru önergeleri ile gündemi meşgul etmemek, denetimde gerçekten verimliliği hedefleyen sorulara zaman ayrılması sağlanarak denetimin etkinliğinin arttırılmasının sağlanmaya çalışıldığı söylenebilir. Yazılı soruların cevaplandırılması için hükümete Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü ile on beş gün süre verilmişken, bu içtüzükte sürenin yirmi güne çıkarıldığı görülmektedir.

Diğer bir farklılık ise bu süre içinde cevaplandırılmayan yazılı soru önergeleri için meclis başkanının başbakanın veya ilgili bakanın dikkatini çekeceği yine on beş gün içinde cevap verilmediği takdirde yazılı sorunun sözlü soruya çevrileceği hüküm altına alınmıştır. Bu şekilde hükümetin yazılı soruya cevap vermemesi bir yaptırıma bağlanmıştır. Zira sözlü soru genel kurulda cevaplanacağı için tatminkar cevap verilmemesi halinde hem milletvekilleri açısından başka denetim yollarının harekete geçirilmesi ihtimali gündeme gelecek hem de kamuoyunun dikkatini daha çok çekecektir. 97. maddede sözlü soruların ilgili bakanlığa sevk tarihinden itibaren yedi gün sonra gündeme alınacağı belirtilerek önceki içtüzüklere göre daha somut bir süre verildiği görülmektedir. Meclis başkanı isterse soruların cevaplandırılması sırasında hem soru muhatabı hem de soru sahibi açısından zamanı ekonomik kullanmaya yönelik düzenlemeleri yapabilecektir.

Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü’nde sorunun cevabının geciktirilmesi için Genel Kurul kararı alınmasına ilişkin düzenlemeden vazgeçilerek, başbakanın veya ilgili bakanın

Meclis başkanına bilgi vermek şartıyla bir ayı geçmemek üzere soru cevabını geciktirebileceği belirtilmiştir.

Başka bir farklılık ise soru sahibinin izin, hastalık veya görev dışında, iki cevap gününde hazır olmaması halinde sorusunun düşeceği, soru sahibinin aynı yasama yılı içinde ancak yazılı soru ile sorusunu tekrarlayabileceğidir. Önceki içtüzüklerde soru başlığı altında sadece hükümet denetim aracı olarak düzenlenmişken bu içtüzükte milletvekillerinin, Meclis başkanının, başkanlık divanının, başkanlık divanı üyelerinin ve danışma kurulunun faaliyetleriyle ilgili görevleri hakkında da Meclis başkanlığından soru sorabileceği yeni bir hüküm olarak dikkati çekmektedir²⁴⁰.

E. 1982 Anayasası Dönemi²⁴¹

Soru, 1982 Anayasası’nda “Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları” ana başlığı altında düzenlenmiştir. 1982 Anayasası’nın 98. maddesinin 2.

fıkrasında soru denetim aracı ilk kez anayasal olarak tanımlanmıştır. Belirtilen fıkra hükmünde soru; “ Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.” şeklinde tanımlanmıştır.

1982 Anayasası’nın 98. maddesinin son fıkrasında ise “Soru, Meclis araştırması ve genel görüşme ile ilgili önergelerin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile cevaplandırılma, görüşme ve araştırma yöntemleri Meclis içtüzüğü ile düzenlenir.” hükmü yer almaktadır.

1982 Anayasası’nın geçici 6. maddesinde; “Anayasaya göre kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplantı ve çalışmaları için kendi içtüzükleri yapılıncaya kadar, Millet

240 Şeref İba, a.g.e., s. 214-216.

241 TBMM’de 24. Dönem’de yeni anayasa çalışmaları kapsamında oluşturulan uzlaşma komisyonuna katılan dört büyük parti tarafından önerilen maddeler incelendiğinde Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından başkanlık hükümet sistemine yönelik düzenleme önerildiğinden yasama denetim aracı olarak sadece meclis araştırması bulunmakta diğer denetim araçlarına yer verilmemektedir. Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Barış ve Demokrasi Partisi tarafından önerilen denetim araçları içinde soru denetim aracı da bulunmaktadır. Ayrıntılarının düzenlemesi içtüzük hükümlerine bırakılmış olup tanım olarak 1982 anayasasındaki tanımın tekrarlandığı görülmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz.;

https://anayasa.tbmm.gov.tr.

Meclisinin 12 Eylül 1980 tarihinden önce yürürlükte olan İçtüzüğünün, Anayasaya aykırı olmayan hükümleri uygulanır.” hükmü getirilmiştir. Ancak TBMM halen kendi İçtüzüğünü yapamamış, mevcut 1973 tarihli Millet Meclisi İçtüzüğünde bazı değişiklikler yapmakla yetinmiş ve uygulamaya devam etmiştir.

1973 tarihli Millet Meclisi İçtüzüğü’nde 16-5-1996 tarihine kadar denetim yolları ile ilgili herhangi bir değişiklik olmamıştır. 1996 yılı değişiklikleri ile soru denetim aracında yapılan değişiklikler ise şu şekilde özetlenebilir:

-Soruyu tanımlayan cümleye yeni bir unsur eklenerek “soru önergelerinin kişilik ve özel yaşama ilişkin konuları içermeyeceği” belirtilmiş “veya bakanlardan” ibaresi ise “bir bakandan” şeklinde değiştirilmiş aynı önergenin birden fazla bakana sorulmasının yolu kapatılmıştır.

-“Aynı konuda ikiden fazla bakandan sorulan soru Başbakandan sorulmuş sayılır.” ibaresi içtüzükten çıkarılmıştır.

-Soru önergelerine belge eklenemeyeceği ve sözlü soru önergelerinin yüz kelimeyi geçemeyeceği kuralı getirilmiştir.

-TBMM Başkanına soru önergelerinin gelen kağıtlar listesinde yayınlanmadan önce, önergenin içtüzük şartlarına uygun olup olmadığı yönünde değerlendirme yetkisi tanınmıştır.

-Bazı zorunluluklar hariç olmak üzere, sözlü soruların cevaplandırılması için “haftanın en az iki gününde birer saatten az olmamak üzere” belli bir süre ayrılacağı kuralı getirilmiştir.

-Sözlü soruların gündeme alınma süresi, başbakanlığa veya ait olduğu bakanlığa sevk tarihinden itibaren yedi günden “beş güne” düşürülmüştür.

-Sözlü soru önergesinin cevaplandırılması için önerge sahibinin Genel Kurul’da hazır bulunması şartı kaldırılmıştır.

-Hükümetin sözlü sorunun cevabını geciktirebilme yetkisi kaldırılmıştır.

-Hükümet adına verilecek cevap süresi on dakikadan “beş dakika” ya düşürülmüştür.

-Hükümetin cevabından sonra soru sahibine tanınan “kürsüden” konuşma hakkı değişiklikle “yerinden” ek açıklama isteme hakkına dönüşmüş, hükümete beş dakikalık daha cevap süresi verilmiştir.

-Bir milletvekilinin birden fazla soru önergesinin, gündemde başka milletvekillerinin de önergelerinin varlığı halinde görüşülemeyeceği kuralı kaldırılmıştır.

-Birleşimi yöneten başkana önceden bildirmek şartıyla, sorunun muhatabına gündemde bulunan sözlü soru önergelerinden birden fazlasını sıra gözetmeden cevaplayabilme yetkisi tanınmıştır.

-Üç birleşim içinde cevaplanmayan sözlü soru yazılı soruya çevrilir ve istemi halinde soru sahibine beş dakikayı geçmemek üzere söz verilir düzenlemesi getirilmiştir.

-Süresinde cevaplanmayan yazılı sorunun sözlü soruya çevrilmesi uygulamasından vazgeçilmiştir.

-Yazılı sorunun cevaplanma süresi yirmi günden “on beş gün”e düşürülmüş, Başkana bu süre içinde cevaplandırılmaması halinde “Başbakanın veya ilgili bakanın dikkatini çekme” yetkisi verilmiştir.

III. SORU ÖNERGESİNİN ŞEKLİ VE ASLİ ŞARTLARI