Günümüzde hemen her alanda kendini hissettiren de i im süreci, çalı ma ortamının ve ili ki biçimlerinin yeniden tanımlamasına ve makro ve mikro çerçevede önemli etkilere neden olmaktadır. Söz konusu de i imler, örgütlerin liderlerini ciddi tehdit ve sorunlarla kar ı kar ıya bırakmaktadır. Bu de i ime uyum sa lamak içinse yeni metotlara, becerilere, yapılara, kısacası yeni bir örgüte gereksinim duyulmaktadır.95 “Her eye yeniden ba lamak” olarak nitelendirilen De i im Mühendisli i, son zamanlarda de i imin içinden çıkılmaz sorunlarıyla ba edebilmek amacıyla ortaya atılmı tır. Temelinde de i imin arkasından gitmek yerine önüne geçebilmek ve onu yönetmek dü üncesi yatmaktadır.96 Bu
kısa açıklamalardan sonra De i im Mühendisli i ve Yönetiminin tanımlanmasına geçilebilir.
De i im Mühendisli i, yönetim bilimi alanında oldukça yeni bir kavramdır. 1990’lı yılların ba ında ortaya çıkan bu kavram, yönetim dünyasında çok büyük bir ilgi görmü ve günümüze de in bu alanda çok önemli ilerlemeler kaydedilmi tir. De i im Mühendisli i kavramını ilk kullanan Amerikalı yönetim uzmanı Michael Hammer’dır. Hammer’ın 1990 yılında ünlü Harvard Business Review adlı dergide yayınladı ı “Reengineering Don’t Automate Obliterate” ba lı ını ta ıyan makalesinin yayınlanmasından sonra “Reengineering” kavramı gerek i dünyasında, gerekse akademik dünyada büyük ilgi görmü tür. Hammer’ın 1993 yılında James Champy ile birlikte yayınladı ı Reengineering the Corporation ( irketlerde De i im Mühendisli i) ve 1995 yılında Steven A. Stanton ile birlikte kaleme aldı ı Reengineering Revolution - A Handbook - (De i im Mühendisli i Devrimi-El Kitabı) ba lıklı kitapları tüm dünyada çok büyük bir ilgi görmü tür. A a ıda De i im Mühendisli inin çe itli tanımları verilmi tir:
Hammer ve Champy, 1993: De i im Mühendisli i, maliyet, kalite, hizmet ve hız gibi ça ımızın en önemli ba arım ölçülerinde çarpıcı geli tirmeler yapmak amacıyla i süreçlerinin temelden yeniden dü ünülmesi ve radikal bir ekilde yeniden tasarlanmasıdır.
Hammer ve Stanton, 1995: De i im Mühendisli i, ba arımda çarpıcı geli tirmeler yapmak amacıyla i süreçlerinin temelden yeniden dü ünülmesi ve radikal bir ekilde yeniden tasarlanmasıdır.
Petrozzo ve Stepper, 1994: De i im Mühendisli i, mü teriler nezdinde i letmenin üretti i mal ve hizmetlerin saygınlı ını arttırmak, kalite, maliyet ve zaman konularında
95 Ekren, Nazım, Aydın Argın. Bankacılıkta De i im Mühendisli i/De i im Yönetimi, Active, A ustos-Eylül
2000, s.1
48 köklü geli meler sa layabilmek için, i letmenin örgüt yapısı, kullanılan tüm süreçler ve bunları destekleyen bilgi akı sistemlerinin hep birlikte yeniden yapılandırılmasıdır.97
Mangenelli ve Klein, 1994: De i im mühendisli i, stratejik önem ta ıyan ve katma de er yaratan i süreçlerinin, örgütteki yapı, sistem ve politikaların ba arımı artıracak
ekilde radikal ve hızlı bir ekilde yeniden tasarımı demektir.
Aktan, 1999: De i im Mühendisli i, herhangi bir örgütte yapı, sistem, süreç ve uygulanan politikalarda hızlı ve radikal yeniden tasarımlar ve de i iklikler yapılarak örgütün daha yüksek bir ba arıma ula masını ve bir atılımı gerçekle tirmesini amaçlayan yeni bir yönetim tekni idir. Bir ba ka ifadeyle, De i im Mühendisli i bir atılım stratejisi ile örgütte ba arım düzeyini yükseltmek ve daha sonra bu ba arımın süreklili ini sa lamak için geli tirilmi bir yeni yönetim tekni idir.
De i im Mühendisli i kavramı yerine, süreci vurgulayan “ Süreçlerinin Yeniden n ası” (Business Process Reengineering) kavramı da kullanılmaktadır. Ancak iki kavram da birbirinin çok benzeridir. Davenport ve Short (1990), i süreçlerinin yeniden tasarımını; örgüt içerisindeki ve örgütler arasındaki i akı larının ve i süreçlerinin tasarımı ve analizi olarak tanımlamı lardır.
Yazında “Reengineering” ve “Business Process Reengineering” kavramları dı ında kullanılan bir ba ka kavram da “Business Process Improvement (BPI)”dır. Kavram, ilk olarak H. James Harrington tarafından kullanılmı tır. Harrington (1991), i süreçlerinin iyile tirilmesini; bir örgütün i süreçlerinin i leyi inde belirgin geli tirmeler yapmasına yardımcı olan bir sistematik yöntem arayı ı (metodolojisi) olarak tanımlamı tır.98
De i im Mühendisli ini gere inden fazla moda olarak algılayıp, her iyile tirme projesini De i im Mühendisli i olarak adlandırmamak gerekir. De i im Mühendisli i, yepyeni bir ba langıçtır ve u soruyla ba lar: “Elimdeki bilgi ve teknolojiyle bu örgütü yeniden olu turuyor olsaydım nasıl bir ey yapardım?”. Bir irkette De i im Mühendisli ini uygulamak eskilerden kurtulup yenilerine ba lamak anlamına gelir.99
De i im Mühendisli inde önemli olan, i i, günümüz pazarlarının ve günümüz teknolojilerinin taleplerine göre ne ekilde örgütlemek istedi imizdir. nsanların ve irketlerin eskiden i leri nasıl yürüttükleri De i im Mühendisli ini hiç ilgilendirmez.
97 Petrozzo, Daniel, John C. Stepper. Succesful Reengineering, NewYork: Van Nostrand Reinhold, An
International Thomson Publishing Company, 1994
98 Aktan, C. Can(a). De i im Mühendisli i(1), 2000’li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri, stanbul:
TÜG AD Yayını, 1999
99Umdu, Ayçın, Müge nci. De i im mühendisli i/Süreç Yenileme (Reengineering) ve Küçülme, 2000, www.ozyazilim.com/ozgur/
49 De i im Mühendisli inin özünde, kesintili dü ünme; u anki i faaliyetlerini yönlendiren eskimi kuralları ve temel varsayımları saptama ve bir yana atma kavramı yatar.100
De i im Mühendisli i mucizevî bir yöntem de ildir. De i im Mühendisli i konusunda bir yönetim danı manlı ı firmasına i i havale ederek mucizeler beklemek büyük olasılıkla hayal kırıklı ından ba ka bir eyle sonuçlanmayacaktır.101
Süreç yenileme de denilen De i im Mühendisli i, yerle mi fikir ve uygulamaları tamamen reddeder, her eye yeniden ve sıfırdan ba lamayı hedefleyen bir çalı madır. Bu nedenle süreç yenileme radikal de i im öngören bir yönetim kavramı olarak ele alınmaktadır. Esas olan örgüt yapısının de il, mal ve hizmet üretimindeki süreçlerin yeniden yapılandırılmasıdır. De i im Mühendisli i, sadece özel örgütlerde (özel irketlerde) de il, tüm örgütlerde de (kamu kurulu ları ve üçüncü sektör kurulu larında) uygulanabilecek bir yeni yönetim tekni idir.