letmeler küreselle meyle birlikte belirsiz gelece i kar ılayacak örgütsel yapı ve anlayı lar geli tirmeye çalı maktadırlar. Küresel rekabet, ko ullara uygun olan do ru yakla ımları geli tirmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu noktada örgütlerin kar ısına geleceklerini olu turmada etkili bir yöntem olarak Hayal Mühendisli i çıkmaktadır. Bir örgüt, içinde bulundu u i alanının gelece ini belirlemeye yöneldi inde ise Futuristik Yönetim ile kar ı kar ıya olacaktır.
Gelece in belirsizliklerini öngörebilme temeline oturmu , her zaman ula ılabilenden daha fazlasını kapsayan, özgün ve yalın fikir üretme eklidir. Daha çok “neden olmasın?” sorusu ile daha fazlasına cevap arar. Bu sayede i letme gelece ini etkileme ve daha gelmeden görebilme, kendi kaderini kontrol edebilme, kısacası gelece ine yön verebilme olana ına kavu ur.73 Hayal Mühendisli i sorgulanmayan tüm alı kanlıkları, varsayımları
ve dar görü lülü ü ortadan kaldırmak için i letmelere yardımcı olmayı vaat etmektedir. Gelecekteki fırsatları yakalamak, anlamak ve bunlardan faydalanmak için i letmeler rekabet üstü bir stratejinin temel dinamiklerinden olan “Hayal Mühendisli i”ne giderek daha fazla önem vermeye ba lamaktadır. Hayal Mühendisli i; sa lam verilerin yaratıcılıkla bütünle tirilmesini ve “potansiyel”den “eylem”e etkin dönü ümü kapsar. Her türlü dü ünceye olumlu bakı açısı kazandırmaya yönelik, gelece in belirsizliklerini öngörebilme temeline oturmu , her zaman ula ılabilenden daha fazlasını kapsayan, özgün ve yalın fikir üretme tarzıdır. Hayal Mühendisli i, hantal eylemler ve kısa dönemli dü üncelerin ötesinde, sisteme ra men yaratılan “amaçlara göre yönetim”in ileri bir biçimidir.74
72 Karaman, Abdullah. Vizyon Yönetimi: Nasıl ve Niçin?, stanbul: Q Kültür-Sanat, 2.B. 2006
73 Tichy, Noel M., Stanford Sherman. irketinizin Kaderini De i tirin, stanbul: Form Yayınları, Çev. Y.
Kaan Tunçbilek, 1996
41 Hayal Mühendisli i günümüzde vizyonla karı tırılmaktadır. Benzerlikleri olsa da, temelde ekip çalı masına dayanması, i kolu çalı malarının ve rekabet alanlarının yeniden belirlenmesi açısından, Hayal Mühendisli i vizyondan ayrılır.75 Hayal Mühendisli i sa lam verilerin yaratıcılıkla bütünle tirilmesini ve potansiyelden eyleme etkin dönü ümü tanımlar. Hayal Mühendisli inde, vizyon sahibi, birden çok ki inin ortak bakı açısını kar ılar ve vizyon sadece üst yönetimin öngörüsüne dayanmaz. letmede bulunan tüm öngörü sahiplerini kapsar. Dolayısıyla üst yönetim sadece öngörülerin geli mesini güvence altına alma görevini üstlenen taraftır. Oysa vizyonda, i letmenin gelece ini tek ki inin belirlemesi söz konusudur. Bu açıdan Hayal Mühendisli inde üst yönetim, birle tirici ve bütünle tirici bir i lev üstlenmi tir.76
Hayal Mühendisli i, insanın her türlü yaratıcı dü ünceye olumlu temeller kazandırma ve gelece i öngörebilme kabiliyeti yanında güçlü, özgün, verimli ve yalın fikirler üretebilmesini sa lar. Hayal Mühendisli i sa lam verilerin, bilginin ve yetenekli çalı anların yaratıcılıkla bütünle tirilmesi ve eyleme dönü türülmesine olanak tanır. Hayal Mühendisli i bu yönüyle geleneksel insan kaynakları vizyonunun çok ötesinde çalı ma süreçlerini içerir. Bu sayede, günümüz piyasa ko ullarında var olmaya çalı an bir i letme, gelece i anlama, geli meleri ke fetme ve etkileme gücüne eri ecektir. Yani Hayal Mühendisli i, i letmenin gelecek yıllara ili kin çalı malarını yönlendirecek, gelecek mü teriler için hangi i letme yeteneklerinin geli tirilmesi gerekti ini ke fedecek ya da kısaca irket yeteneklerini yenileyecek modelleri kapsar.77
Artık Japonya, parasının de erlenmesi, emlak spekülasyonu ve bankacılık i lemlerindeki açıklar nedeniyle sorunlar ya amasına kar ılık u anda dünyanın etkin ve güçlü bir üretim-pazarlama merkezidir. Dünyada birçok pazarda üstünlük sa ladı ı gibi bazı pazarlarda ise rakipsiz hakim durumdadır. Amerika kaybetti i pazarlardaki durumunu düzeltme çabasında olmakla birlikte, bu pazarlardaki stratejik hakimiyetini kaybetmi bulunmaktadır. Bunun sırrı yetenekli bir ulusun küresel çapta bir vizyon ve stratejiyi ba arı ile uygulaması olarak görülmektedir. Japon deneyimi, küresel çapta bir vizyon ve stratejisi olan uygulamaları, geli mi sanayi toplumu ekonomilerin algılamakta ve reaksiyon vermede geç kaldı ını ortaya koymaktadır. Buna kar ılık bu süreç ya anmı ve sonuçları olgunla mı tır. Bundan sonraki ba arılar stratejik pozisyonlar kapmak de il, oyunda
75 Mesiti, Pat. Hayalleri Olanlar Asla Uyumaz, stanbul: Sistem Yayıncılık, Çev. E.Canan Karderin, 1996,
s:77
76 Papatya, Gürcan. letme Verimlili ini Geli tirme ve Küresel Rekabet Önceliklerinden Hayal Mühendisli i,
Verimlilik Dergisi, Sayı:4, Yıl:1997, s.35
42 kalmayı sürdürmek olacaktır. Bunu sa layacak olan yakla ım ise geli meyi ve gücü tamamen yeni kavramlarla tanımlamaya dayanan “Futuristik Yönetim”dir.78
Futuristik Yönetim sürdürülebilir ve çarpıcı ba arılara imza atmaya götüren anlayı ve teknikleri incelemek için geli tirilen ça da bir dü ünce örne idir. Gelecekte var olmak ve daha güçlü olabilmek için gere ini yapmak demektir. Futuristik Yönetim; tarihin gündeminde olan geli me ve de i meleri öngören bir yakla ımla, kurulu ları gelecekte de güçlü olarak ayakta tutabilecek yapı ve politikaların uygulamaya konmasıdır. Futuristik Yönetim kaçınılamayan bir gelece e gerekli uyumu sa lamak için yapılması gereken uygulamalardır. Futuristik Yönetim stratejik oyuncu olarak eldeki kurulu u de il, bu kurulu un içinde var oldu u i alanını ele alır. Gelece i yaratmak için bir irket unları yapmak zorundadır: Uzun bir geçmi i olan bir i kolunda i yapmanın kurallarını köklü bir ekilde de i tirme çabasında olmalıdır. kolları arasındaki sınırların yeniden tanımlanmasını zorlamalıdır. Bütünüyle yeni i kolları olu turabilmelidir. Yeni i kolları olu turma ya da eski i kollarını yeniden olu turma yetene i gelece e en önde ula manın ve cephede kalabilmenin temel bir önko uludur.79
Küresel rekabette i kolunun gelece ini öngörebilmenin özünde, i letmenin, bulundu u i kolunun evriminin yön ve biçimini etkilemek için bir fikir lideri olma arzusu vardır. Öngörü yetene i, i letmeye gelece i en önce görebilme ve lider durumuna gelebilme potansiyeli kazandıracak ve i letmeyi gidece i yeni yön konusunda bilgilendirecektir. kolunun gelece ini öngörebilmesi i letmeye, i kolunun evrimini dolayısıyla kendi kaderini kontrol edebilme olana ı verecektir. Önemli olan gelece i o daha gelmeden öngörebilmektir. Dolayısıyla gelece in stratejilerini bugünden belirlemek ve kullanmak; becerikli, yaratıcı, özgünlü ün pe inden ko an, hayal gücünü kullanan, derin ve sınırsız merak sahibi olan ve duyguda lıktan(empati) faydalanarak kendi kendisine yön vermeyi bilen yöneticilerin ve çalı anların varlı ını gerekli kılmaktadır.
Hayal Mühendisli i ve Futuristik Yönetim, gelece i öngörme konusunda i letmelere önemli üstünlükler sunmaktadır. En azından i letmenin mü teri e ilimli olmanın ötesine geçmesine, de i imle iç içe ya amasına, de i imi kullanarak fırsatları yakalamasına,
78 Merih, Kutlu(a). Futuristik Yönetim, www.eylem.com 79Merih, Kutlu(a). a.g.k.
43 çalı anlarının yeteneklerini serbestçe kullanmalarına olanak vererek onların özgün hayallerinin pe inden ko masına olanak sa layacaktır.80
letmelerin küresel rekabette gelece in belirsizli ine ra men, gelecek yönelimli çalı maları planlaması, gelece e farklı gözlüklerle bakması, gözlüklerin açılarını geni letmesi, gözlüklerindeki tozları temizlemesi, olası tozlara kar ı önlemler alması, aynı anda birçok gözlü ü kullanması, böylelikle küresel pazardaki istek ve gereksinimleri ke fetmesi gerekir. Ancak bu sayede i letmeler, geleceklerini göz önünde canlandırarak, bugünden yarına ne yapılaca ına ili kin haritalandırmayı gerçekle tireceklerdir. Bu anlamda gelece i anlama, geli meleri ke fetme ve etkileme olana ı elde etme, küresel rekabet ortamında i letmelere yepyeni fırsatlar verecektir.81