Bir i letmenin tüm i levleri kritik stratejik de er niteli i ta ımamaktadır. Aslında bazı i levler, i letme için rakiplere göre daha zayıftır ve bir yeteneksizlik alanıdır. Yani bazı i levler, bir temel yetene in geli mesine hem engel olurlar hem de onu bastırırlar. Örne in, yetersiz sermayeye sahip olan i letmeler, çok kaliteli mal üretebilecek teknolojiyi, i gücünü satın alamaz veya kiralayamaz. Böyle bir durumda, sermaye bir güçsüzlüktür. Stratejistler, i letmelerin kapasite ve kaynakları ile ilgili derin bir bilgi elde ettikten sonra zayıf alandaki rekabetten kaçınarak, i letmenin kapasiteleri sayesinde kâr elde edebilecek fırsatlar aramaktadırlar.156 Yeni teknolojilerin çok kısa aralıklarla geli ti i, pazar unsurlarının sürekli de i ti i, malların çok çabuk gözden dü tü ü, rakiplerin hızla ço aldı ı günümüzde, i letmeler sürekli olarak yeni arayı lara yönelmektedirler. Bununla birlikte i letmeler, yönetim felsefesinde, de erlerinde, amaçlarında ve stratejilerinde, örgüt yapısı ve süreçlerinde, pazar beklentilerinde yeni ve uygun seçilebilir stratejiler geli tirmektedirler. letmelerin bunları gerçekle tirirken kaynak da ılımını, geli meye en
153 Prahalad, C.K., Gary Hamel(1). a.g.k. s.87 154 Hitt, Michael A. ve di erleri. a.g.k. ss.89-90. 155 Koçel, Tamer. a.g.k. s.389
156 Ecerkale, Kubilay, Ahmet Kovancı. nsan Kaynaklarında Dı Kaynak Kullanımı, Havacılık ve Uzay
68 yüksek katkıyı sa layacak ekilde düzenlemeleri gerekmektedir. Bu anlamda i letmeler, kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması açısından günümüz rekabet ortamında ana faaliyet konuları dı ındaki faaliyetleri için Dı Kaynak Kullanımı yöntemini bir çözüm olarak görmektedirler. Böylece i letmeler kendilerine rekabet üstünlü ü sa layan temel yeteneklerine odaklanmakta ve kendi uzmanlık alanlarına girmeyen faaliyetlerini de bu konularda kendilerinden daha fazla temel yetene e sahip olan i letmelere dı kaynak kullanma yoluyla yaptırmaktadırlar.157
Dı Kaynak Kullanımı tamamen yeni bir uygulama olmamakla beraber bugünkü anlamını kazanması, sürekli artan risk ve mü teri beklentilerinin bir sonucudur. Rekabetçi pazarın yarattı ı baskılar: 1980-1990 yılları arasında dünyada ya anan ekonomik krizlerin ön plana çıkardı ı küçülme amaçlı Dı Kaynak Kullanımını; merkezi beceriler etrafında yo unla arak, kalıcı ba arılar elde etmeye yönelik stratejik öneme sahip yönetim uygulamasına dönü türmü tür.158 letmelerin gittikçe artan ölçüde, sadece kendi sahip oldukları yetenek ve becerileri esas alan i leri yapmak istemeleri, öz (temel, çekirdek) yeteneklerin kullanılmadı ı i leri, örgüt dı ındaki ba ka i letmelerden almak e ilimi, yaygın bir dı kaynaklardan yararlanma uygulamasını ortaya çıkarmı tır. letmeler kendilerine rekabet üstünlü ü sa layan bu temel yetenek ile ilgili i lerin dı ındaki tüm i leri, ba ka i letmelere yaptırmak suretiyle, yani dı kaynak kullanarak, hem kaynak tasarrufu yapmakta, hem yapı olarak küçülmekte ve yalın hale gelmekte ve hem de çok iyi bildikleri i ler üzerinde yo unla ma fırsatı bulmaktadırlar.159
ngilizce’si “Outsourcing” olan ve “Dı Kaynaklardan Yararlanma” eklinde de kullanılan Dı Kaynak Kullanımı kavramı, en basit tanımıyla, bir i letmenin sunmayı dü ündü ü bir hizmeti kendi bünyesinde üretmeyip, bu hizmetin yapılmasını bu konuda uzmanla mı olan ba ka bir firmaya bırakmasıdır. Bir ba ka tanımda ürün ve hizmetin üretimi için gerekli katma de er olu turucu parça ve faaliyetlerin dı arıdaki bir kaynaktan sa lanmasıdır. Di er bir tanımda ise çok kısaca bir örgütün di er bir örgütten girdi niteli inde ürün veya hizmet sa lamasıdır.160 Dı Kaynak Kullanımı bir kurulu un, iç i leri
kapsamındaki bazı i levlerini yürütme ve bu i levler hakkında karar verme yetkisini, belirli bir sözle me kapsamında, dı kaynaklı ba ka bir kurulu a devretmesi i lemidir. Devretme
157 Tanyeri, Mustafa, Aytekin Fırat. Rekabet De i keni Olarak Dı Kaynak Kullanımı (Outsourcing), Dokuz
Eylül Ü. S.B.E. Dergisi, Cilt:7, Sayı:3, 2005, s.268
158 Akyıldız, Murat. Lojistik Dı Kaynak Kullanımının Geli imi ve Türkiye’deki Kullanım Biçimleri, Dokuz
Eylül Ü. S.B.E. Dergisi, Cilt:6, Sayı:3, 2004
159 Koçel, Tamer. letme Yöneticili i, stanbul: Beta Y., 9.B., 2003, ss.389-390
160 Dalay, smail, Recai Co kun, Remzi Altunı ık (Editörler), stratejik boyutuyla Modern Yönetim
69 i lemi sadece faaliyetlerle sınırlı kalmayıp aynı zamanda üretim etkenlerini ve karar verme yetkisini de kapsayabilir. Üretim etkenlerinden kasıt, faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli olan kaynaklardır. Bu kaynaklar insan, yetenek, teçhizat, teknoloji, vb. olabilir.161
Dı Kaynak Kullanımı ile di er tedarik faaliyetleri arasındaki önemli temel fark; örgütün daha önce kendi bünyesinde gerçekle tirdi i bir faaliyeti dı arıdan sa lamaya ba lamasıdır.162
Bu uygulama i letmelere zaman ve maliyetler açısından büyük ölçüde tasarruf sa layan önemli bir adımdır. Bu ekilde i letme aynı zamanda istedi i kaliteyi de uzmanla mı firma sayesinde yakalamı olur ve i letmenin verimlilik gücü artar. Dı kaynak kullanılan faaliyetler standartla mı , rutin ve büyük hacimli olan, aynı zamanda ola an i lerden ayrı mamı nitelik ta ıyan i ler olmalıdır. Böylece i letme, üzerindeki önemli bir i yükünden kurtulacak ve daha verimli çalı acaktır. Dı Kaynak Kullanımı hizmetinin yönetsel amacı, i letmenin bir hizmetinin ba ka bir firma tarafından payla ılarak yürütülmesidir. Ço u i letme uygulamak istedi i alanda yeterli uzmanlık ve kaynaklara sahip olmadı ı için içerde kendilerinin neden olabilece i bir aksaklı ı önlemek amacıyla Dı Kaynak Kullanımı hizmetini öncelikli çözüm olarak görmektedir.163
Dı Kaynak Kullanma kavramıyla ilgili anlatılanlar toparlanırsa; firmaların, asıl güçlü oldukları konulara, yani varlıklarının asıl nedeni olan konulara odaklanmaları, bütün güçlerini bu yönde yo unla tırmaları gerekir. Herkes güçlü ve kârlı oldu u noktayı iyi görmelidir. Tüm kaynaklarını bu i sahasını geli tirmek için kullanmalıdır. Ana i sahasıyla ilgisi olmayan konular, irket için gereksiz bir a ırlık olarak nitelendirilmeli ve bunun hesabı-kitabı ayrı tutulmalıdır. Bu tür yan hizmetlerin maliyetleri, genel giderler içine gizlenip kaybolmamaları için çok do ru olarak hesaplanmalıdır. Dolayısıyla, asıl faaliyet sahası dı ında kalan hizmetlerin irket dı ına çıkarılması, bunun yerine bu konularda uzman olan ki i ve kurumlardan bu hizmetin satın alınması daha ekonomik ve daha do ru olacaktır.164
Tanımlarda da ifade edildi i gibi Dı Kaynaklardan Yararlanma, belli i levlerin konusunda uzman di er firmalara gördürülmesidir. letmeler bazı faaliyetleri bünyesinde gerçekle tirirken bazılarını dı kaynaklardan temin etme yoluna gitmektedir. Ku kusuz bünyesinde barındıraca ı faaliyetler i letmelerin temel yetenekleri olmaktadır. letmeler temel yetenekleri üzerinde yo unla ırken di er faaliyetleri üçüncü firmalardan
161 KaliteOfisi. Outsourcing Kavramı, www.kaliteofisi.com 162 Dalay, smail ve di erleri. a.g.k. ss.199-200
163 Ecerkale, Kubilay ve Ahmet Kovancı. a.g.k. s.69
70 sa lamaktadır. letmeleri temel yetenekleri üzerinde yo unla maya iten olgular rekabet ve küreselle me oldu undan Dı Kaynaklardan Yararlanmayı i letmeler için stratejik bir araç haline getiren de aynı olgular olarak ifade edilebilir. Dı Kaynaklardan Yararlanmada, üretimi ilgilendiren etkenler de erlendirilirken “alma ya da yapma” sorusuna verilen cevabın “alma” oldu u ifade edilmi tir. Bu noktada unutulmamalıdır ki, Dı Kaynaklardan Yararlanma i letmenin tüm sorunlarını giderecek bir yakla ım olarak de il, stratejik bir yönetsel aygıt olarak ele alınmalıdır.165
Günümüzde Dı Kaynak Kullanımı ya da Dı Kaynaklardan Yararlanma, kaçınılmaz olarak tüm i alanlarında ve küçükten büyü e tüm i letmelerde standart bir i letme süreci kimli i kazanma yolunda hızla ilerlemektedir. 90’lı yılların ba larında Dı Kaynaklardan Yararlanma; i letmeler açısından ölçek ekonomileri sa lama ve maliyet denetimlerinde etkinlik gibi konularda pratik bir araç olarak görülmü tür. 2000’li yıllarda ise Dı Kaynaklardan Yararlanma, yenilikçili in, rekabet avantajları sa lamanın ve küresel stratejilerin önemli bir unsuru haline gelmi tir. Halen operasyonel maliyetlerin denetimi ve azaltılması, Dı Kaynaklardan Yararlanmada öncelikli olmasına ra men geli im, rekabet, yenilikçilik ve dünya çapında yeteneklere sahip olmak, Dı Kaynaklardan Yararlanma i leminin temel güdüleyicileri arasına girmi tir. Günümüzde ortaya çıkmı yeni yakla ımlar i letmelerin çekirdek faaliyetlerine yo unla masını önermektedir. Bu açıdan, Dı Kaynaklardan Yararlanma yeni bir seçenek olarak göze çarpmaktadır.166
Yapılan hemen tüm çalı malar Dı Kaynaklardan Yararlanmanın uzun vadeli bir i birli i oldu unu göstermektedir. Ba ka bir deyi le Dı Kaynaklardan Yararlanma kısa vadeli kârlar sa layacak ya da maliyetleri dü ürecek bir yakla ımla ele alınmamalıdır. Bu çerçevede Dı Kaynaklardan Yararlanmayı seçen i letme, bunu stratejik bir karar olarak almalıdır. Dünyada ya anan büyük krizlerden sonra i letmelerin durumlarını en azından bir kere daha gözden geçirdi i dü ünülebilir. Bu ba lamda Dı Kaynaklardan Yararlanmanın, sa ladı ı faydalar itibariyle daha sık kullanılmaya ba laması yadırganmayacaktır. Etkin bir ekilde Dı Kaynaklardan Yararlanma yöntemini kullanan i letmelerin, özellikle temel yeteneklere odaklanabilme, çalı an sayısında azalma sa lama ve kullanılan ofis alanlarında tasarruf sa lama gibi pratik faydalar elde ettikleri görülmü tedir. Bu durum da Dı Kaynaklardan Yararlanma faaliyetlerinin hızlanmasına neden olmu tur.167
165 Öztürk, Azim, Konuralp Sezgili. Dı Kaynaklardan Yararlanmanın Yeni Bir Rekabet Stratejisi Olarak Kullanılması ve Uygulama Süreci, Uluda Ü. . .B.F. Dergisi, Cilt: XXI, Sayı: 2, 2002, s.132
166 Öztürk, Azim, Konuralp Sezgili. a.g.k. s.127 167 Öztürk, Azim, Konuralp Sezgili. a.g.k. ss.141-142
71 Dı Kaynak Kullanımı tek ba ına ve di er uygulamalardan ba ımsız olarak ele alınacak bir yönetim uygulaması de ildir. Tam aksine, i letmeler kendi öz yetenekleri üzerinde yo unla tıkça Dı Kaynak Kullanımı artmakta, arttıkça ortaklık ve ebeke örgütleri geli mekte ve i letmeler küçülerek daha esnek ve çabuk hareket eder hale gelmektedir. E er böyle bir çerçeveden ele alınırsa Dı Kaynak Kullanımı uygulamalarının önemi daha iyi anla ılabilir.168