Yo un rekabet, i letmeleri ürün/hizmet kalitelerini artırmaya, pazara tepki hızını yükseltmeye ve bunları ba arırken de maliyetlerini dü ürmeye zorlamaktadır. Her i letme, bir tedarik zinciri içindedir. De i imlere hızlı ve ekonomik tepki verebilmek için, i letmenin tüm i lev, süreç ve kaynaklarının bütünle ik bir ekilde planlanması ve kontrol edilmesi gerekmektedir. letme varlıklarının bütünle ik bir hale getirilmesi ise, ancak i letme faaliyetlerini destekleyen tüm bilgilerin ili kilendirilmi ve ula ılabilir hale getirilmesi ile olanaklıdır. Firmalar bilgi ve ileti im teknolojisinde ya anan geli melere paralel olarak yeni yönetim ve i yapma yakla ımları geli tirmi ler ve bilgisayar yazılımları giderek firmalarda hâkimiyetini kurmu tur. Bu geli melerin vardı ı son noktalardan birisi de Kurumsal Kaynak Planlamasıdır.
Günümüzde irketler, daha verimli çalı manın yollarını bilgi teknolojilerinde aramakta ve bilgiyi iyi kullananlar yarı ta öne geçmektedir. Ba ta üretim i alanı olmak üzere hemen her alanda bilgiyi kâra dönü türen sistemler büyük ra bet görüyor. Bu sistemlerin ba ında bilginin birle tirilip bütünle tirilmesini gerçekle tiren bütünsel bir yazılım stratejisi olan Kurumsal Kaynak Planlaması - (Enterprise Resource Planning-ERP) gelmektedir. Kurumsal Kaynak Planlaması yazılımları, i letme i levlerini planlama, çalı tırma ve denetim açısından tek bir paydada toplayabildi inden, söz konusu sistemler içinde en kapsamlı çözüm olarak tanımlanmaktadır. Her gün i leri yönetmede çe itli uygulamalardan yararlanan, bunların etkili olarak yönetilmesinde ve desteklenmesinde yüksek maliyetlerden yakınan, ancak i letme i levlerini yönetmede bili im teknolojilerinden yararlanmak ve bunu kapsamlı ve tek bir uygulamayla yapmak isteyen kurumlar için geli tirilen Kurumsal Kaynak Planlaması uygulamaları, sipari ten sevkiyata, tüm a amalarda gereksinim duyulan bilgileri bünyesinde barındırdı ı için, irketlere operasyonlarının kârlılı ı konusunda en temel verileri sunuyor. Bu çerçevede, hangi mü teriye ait sipari in, hangi da ıtım merkezinden kar ılanması veya hangi fabrikada üretilmesi gerekti i, öncelikle hangi fabrikaların malzeme ve hizmet gereksinimlerinin kar ılanmasının uygun olaca ı, fabrikaların elinde bulunan makine, malzeme, i gücü, enerji, bilgi ve di er üretim ve da ıtım kaynaklarının nasıl e güdümlü ve ortakla a kullanılabilece i konusunda do ru kararlar verilmesi olanaklı olmaktadır.258 Dünya
çapında oldukça büyük bir pazar olu turan bu yazılım paketinin üreticisi konumunda olan irili ufaklı birçok firma faaliyet göstermektedir.
258 Infomag.com. Kurumsal Kaynak Planlamasıyla Verimlili i Artırın, Ergin Öztürk’le Söyle i, 01
105 Uluslararası alanda Enterprise Resource Planning-ERP olarak adlandırılan sistemler ülkemizdeki kaynaklarda genelde letme Kaynakları Planlaması( KP) ve Kurumsal Kaynak Planlama(KKP) olarak anılmaktadır. Bu sistemler her türlü kurumda kullanılabildi inden, çalı mada Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP*) teriminin kullanılması uygun görülmü tür. ERP’nin ne oldu u konusunda farklı açılardan bakılarak yapılmı çe itli tanımlar bulunmaktadır. A a ıda ERP ile ilgili bir dizi tanım verilmi tir.
ERP, kurumların tedarikten da ıtıma kadar tüm i süreçlerini bütünle ik bir veri/bilgi yönetim sistemi deste iyle yönetmesini sa layan geni kapsamlı ve modüler yapıya sahip bir yazılım paketidir.259
ERP, firmalararası küresel bilgi bütünle tirmesini gerçekle tiren bütünsel bir yazılım stratejisidir.260
ERP, bütünle tirme yoluyla örgüt çapında bir üstünlük elde etmek için, bir firmanın farklı i levlerinin kullanabilece i en iyi uygulamalar, yöntemler ve araçlar grubunu tanımlama ve uygulama kavramına ba lıdır. ERP, bilgi teknolojisi ile mümkün olan ve bir
irketin tüm i levlerini bütünle tiren bir planlama ve ileti im sistemidir.261
ERP yazılımı temel olarak, i letmenin tüm yönleri için farklı modüller sa layan, çevresel de i kenlere göre ayarlanabilen yapıda, tek bir sistemdir.262
ERP çözümü, irkete i ini etkili ekilde büyütmesinde ve yönetmesinde gereksinim duydu u karar destek gereçlerini sa layan bütünle ik i sistemidir. Bir bütün olarak sistem, her bireyin etkili çalı masına olanak veren bilgileri sa lamaktadır.263
Temel olarak, ERP yazılımları, örgütün farklı bölümlerinin kullandı ı bilgiyi bütünle tirerek tek bir yönetim denetim sistemine çevirir. Bu da, farklı i letme bölümlerinin, birbirlerinden habersiz bir ekilde bilgiyi yönetmeleri yerine herkesin aynı veritabanını, dolayısıyla ortak bilgiyi kullanmasını sa lar. Bu ekilde, bir kurulu taki herkesin ortak bilgiye ula ması ve aynı dili konu ması ve makine, insan, para gibi kaynakları daha verimli kullanması amaçlanır.264
* Çalı mada “ERP” kısaltması tercih edilmi tir.
259 Yegül, M. Fatih. Kurumsal Kaynak Planlama, Ankara: Gazi Ü. F.B.E. Endüstri Müh., Yüksek Lisans
Semineri, Ocak 2002, s.1
260 E-Çözümevi.com. ERP, www.e-cozumevi.com
261 Düzakın, Erkut, Selma Sevinç. Kurum Kaynak Planlaması (ERP), Uluda Ü. . .B.F. Dergisi, Cilt:XXI,
Sayı:1, 2002, s.190
262 ChozamSoftware.com. a.g.k.
263 Relevant Business Systems. The ERP Selection Process Survival Guide, 2.E.
http://hosteddocs.ittoolbox.com, s.3
264 IAS Türkiye. Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımları (ERP) Nasıl Seçilmeli?, A ustos 2005,
106 ERP yazılımları, i letme i levlerini planlama, çalı tırma ve denetim açısından tek bir paydada toplayabildi inden, söz konusu sistemler içinde en kapsamlı çözüm olarak tanımlanmaktadır. leriye yönelik olarak ERP’nin Internet ile birlikte çalı aca ı ve yava yava tedarik zinciri yönetimi kavramına yakla tı ı görülmektedir. Böylece tedarikçi firmalar, bölge depoları, bayi/toptancı, perakendeci ile kurulan bilgi ileti im ebekesi ile stok düzeyleri, üretim programları kar ılıklı olarak görülebilmekte, böylece lojistik faaliyetlerde etkinlik ve verimlilik artmaktadır.265 Bugün artık ERP konu ulurken sadece planlama i levinden bahsedilmiyor. ERP artık bir kurumun yaptı ı i in bütününü yansıtan bir kavram olarak kullanılıyor. Di er bir deyi le ERP bir kurumun tüm bile enlerinin bir bütün olarak görülmesine olanak veriyor. ERP, bir kurumun kendi iç süreçlerini bütünle ik bir yapıda gerçekle tirmeye olanak tanırken, i in kurum sınırları dı ına ta an kısmının da desteklenmesini sa lıyor. Bu iki süreci birle tiren ERP çözümlerinin genel özellikleri öyle özetlenebilir:
• ERP uygulamaları, i süreçlerini adresler. • ERP uygulamaları modüler yapıdadır. • ERP uygulamaları bütünle iktir.
• ERP uygulamaları kurumların sınırlarını a ar, mü terilerine, i ortaklarına ve tedarikçilerine kadar uzanır.
• Uçtan uca bir ERP çözümü, kurumun tüm i i levlerini destekler.266
Bu sistemler adlandırılırken “Kurumsal” kelimesinin kullanılmasının sebebi, kapsamlarının belirli bir hizmet veya ürün üretmeye yönelik faaliyet gösteren kurumların tüm i levlerini içermesidir. ERP sistemleri bütünün, kendini olu turan parçalardan daha büyük oldu u felsefesi üzerine kurulmu tur. Bu felsefeden yola çıkılarak meydana getirilen ERP sistemleri, kurumlarda daha önceleri ayrı ayrı ele alınan i levleri birbirine ba lı bir ekilde kurumun amaçlarını yerine getirmek için çalı an parçalar olarak ele alır ve bundan faydalanarak kurumlardaki her türlü kayna ın ( çilik, Malzeme, Para, Makine) verimlili ini en üst düzeye ula tırmayı amaçlar. Ba ka bir bakı açısıyla, ERP sistemleri irketin ortak bir yerde saklanan verilerinden elde edilen bilgilerin do ru olarak ve do ru makamlara iletilmesini sa lar. ERP Sistemlerinde yer alan en temel i levler içinde Üretim,
265 Baki, Birdo an. letme Kaynakları Planlamasının( KP- Enterprise Resource Planning:ERP) Dünü,
Bugünü ve Yarını, http://iktisat.uludag.edu.tr
107 Finans, Da ıtım, nsan Kaynakları, Satı &Pazarlama, Envanter Yönetimi, Satın Alma, Kalite ve Proje Yönetimi sayılabilir.267
Bilgisayarların üretim yönetiminde kullanılmasının bir sonucu olarak MRP (Material Requirement Planning/Malzeme htiyaç Planlaması) ile ba layan ve MRP II (Manufacturing Resources Planning/Üretim Kaynakları Planlaması) ile geli en, günümüzde ERP ile devam eden kurumsal bilgi sistemleri, bazen ba arısızlı a u rasa ve birtakım ele tirilere maruz kalsa da hızlı geli imini sürdürmektedir. Dünyadaki istatistiklerine bakıldı ında ERP pazarı giderek büyümeye devam etmekte ve daha önce sadece büyük ölçekli firmaların olu turdu u bu pazara artık KOB ’ler de dahil olmaktadır. Yeni rekabet unsurlarının bir sonucu olarak ERP’den ba ımsız olarak ortaya çıkan SCM (Supply Chain Management/Tedarik Zinciri Yönetimi) ve CRM (Customer Relationship Management/Mü teri li kileri Yönetimi) gibi sistemlerinin de ERP’ye dahil edilmesiyle ERP II ya da Geni letilmi ERP olarak adlandırılan yeni bir kavram gündeme yerle meye ba lamı tır. ERP sistemleri hızlı bir ekilde Internet teknolojisine göre ekillenme yolundadır. ERP’nin orta vadede popülaritesini yitirmeyece i görülmektedir.268
irketler çe itli i levlerdeki i süreçlerini bütünle tirmek ve otomasyona dönü türmek için ERP sistemini uygulamaktadırlar. ERP sistemi, muhasebe, finans, lojistik, üretim planlama, stok yönetimi, satınalma, üretim, pazarlama, kalite yönetimi, bakım/onarım, insan kaynakları, mü teri ili kileri yönetimi gibi çok geni planlama, i leyi ve muhasebe i levlerini bütünle ik bir tarzda ele almaktadır. Amaç, tüm bu i levler arasındaki i birli ini ve etkile imi geli tirmektir. Ayrıca ERP sistemi irket içi süreçleri geli tirmenin yanında, özellikle küresel irketlerin farklı co rafi bölgelerde bulunan birimlerinin e zamanlı planlanmasına da olanak vermektedir.269
Çe itli akademisyenlerin Türkiye’de faaliyet gösteren ve ERP sistemi kurmu bazı firmalarda yaptıkları bireysel çalı malar bulunsa da, Türkiye’nin genelinde ERP uygulamalarının ne durumda oldu u konusunda yazında bir eksiklik oldu u hissedilmektedir.