Sürekli de i en çevre artları içerisinde çalı malarını sürdüren i letmeler için yeni bilgilere ula mak, varolanları geli tirmek ve tüm bilgi birikimini çalı anlarına ula tırmak çok büyük bir önem arz etmektedir. Ö renmeye önem vermeyen, mevcut durumunu be enen örgütler dura anla makta ve dolayısıyla gerilemektedirler. letmelerin geçerli ve rekabetçi bilgiye sahip olmalarını ve daha uzun ya amalarını amaçlayan yeni yönetim tekniklerinden biri de Ö renen Örgütlerdir.
Örgütlerin hayatta kalabilmek için, de i en çevre ko ullarına en kısa zamanda uyum sa lamaları gerekmektedir. Sürekli de i en bir çevrenin bulundu u bir ortamda ya amını sürdürebilme çabası, örgütlerin büyük sorunlarla kar ı kar ıya kalmalarına neden olmaktadır.
De i ime uyum sa lamak için de i ik ve çok çe itli çalı malar yürütülür. Ama aslında de i ime uyum sa lamanın anahtarı, bilgiye sahip olmaktan geçmektedir. te bu bilgi de ancak ö renmeyle elde edilebilir.
Ö renmenin amacı yararlı çıktılar elde etmektir. Yönetim ve yenilik yazınında örgütlerin ö renme gereksinimi açık bir ekilde açıklanmı tır. Örgütsel ö renme, belirsiz teknoloji ve pazar ko ullarında rekabetçili i, üretkenli i ve yenilikçili i koruma ve geli tirme yollarını aramak olarak tanımlanır. Ba ka bir ifade ile ne kadar çok belirsizlik varsa, ö renmeye de o kadar gereksinim vardır.52
Yönetim biliminde ilk defa 1990 yılında Peter Senge’in “The Fifth Discipline” adlı kitabında kullandı ı kavram, kısa sürede yaygınla tı. Senge’in sistem teorisini ö renme sürecine uyarlaması ve bu çalı maların i dünyası üzerindeki olumlu etkileri, Ö renen Örgüt disiplininin i dünyasında popüler olmasına katkıda bulundu.53 Kitapta geçen tanımlara göre Ö renen Örgütler kısaca bilen, anlayan ve dü ünen örgütlerdir. Örgüt sözcü ü yazında hem makro hem de mikro yakla ımlar açısından ele alınarak tanımlanmaya çalı ılmı tır. Her iki yakla ımı da içeren ve kavramı tanımlayan bir açıklamaya göre, örgüt, ortak bir amacı gerçekle tirmek için bir araya gelen insanların olu turdu u yapı, kural ve süreçler bütünüdür. Ö renme konusu yönetim psikolojisi alanında yeni bir kavram de ildir. Ba larda, örgütlerdeki ö renme kavramı, i letme içinde
52 Dodgson, Michael. Organizational Learning: A Rewiew of some Literatures, Organization Studies,
Vol:14, Issue:3, 1993, ss.375-394
53 Özgener, evki(a). Ö renen Organizasyonlar, Modern Yönetim Teknikleri, Editör: Aykut Bedük,
35 çalı anların geli imine ve e itilmesine yönelik bir dizi faaliyetleri kapsayan bir süreç olarak görülmü tür. Ancak zaman içinde, personel kavramı yerini insan kaynakları kavramına bıraktıkça, ö renme ve e itim kavramları birbirlerinden ayrılmaya ba lamı tır. Bir örgütün ö renmesi, yeni bilgilerin üretilmesine olanak verebilece i ortamlar yaratması, en son teknolojik geli imleri izleyerek üretilen bilgiyi ve ürünleri yeni mal ve hizmet üretiminde kullanması; do ru ya da yanlı tüm bunların sonucunda elde edilen bilgiyi, bir deneyim olarak görerek, i letmenin verimlili i için kullanmayı sa layan bir süreçtir. imdiye kadar yapılan pek çok ara tırma tüm örgüt yapılarının belli bir ö renme yetene ine sahip oldu unu göstermektedir. Ö renen Örgüt (Learning Organization) kavramı, bir i letmenin sürekli olarak ya adı ı olaylardan sonuç çıkarması, bunları aynı zamanda, çalı anlarını geli tirebilece i bir sistem içinde, de i en çevre ko ullarına uyarlayabilmesi ve tüm bunların sonucunda sürekli olarak de i en, geli en ve kendini yenileyen dinamik bir i letme olması anlamına gelmektedir.54
Bu kavram örgüt çalı anlarının yeni bilgi yaratmalarını, bunu payla malarını, bu bilgiyi örgütün bilgisi haline getirmelerini ve sorunların çözümünde kullanmalarını esas almaktadır. Böylece örgütler ya amı oldukları deneyimlerden ve yeni bilgi yaratıcı çalı malardan, “nasıl rekabet edece ini” ve “sorunlarını nasıl çözebilece ini” ö renecektir. Bu ö renme olayını gerçekle tiremeyen örgütler rekabet güçlerini kaybedeceklerdir.55
Ö renen Örgütler, i letme stratejilerinin ba arısının artırılması için, çalı anların katılımı ve payla ımını sa layan, ö renmeyi te vik eden ve ödüllendiren, açık ileti im kanalları ve yatay hiyerar i çerçevesinde tüm çalı anların bilgilerinin ilgililere ula tırılarak, kritik noktalarda stratejik kararlara katkıda bulunulmasını sa layan, gelecekte yapacakları ile farklıla mayı sa layabilecek örgütlerdir.56
Ö renen Örgüt, ö renmeyi ön plana alan ve bunun süreklili ini sa layan örgüttür. Kurumda nasıl ö renilece ini ö renmek yoluyla kendisini, ürünlerini ve hizmetlerini tüm yönleriyle sürekli olarak iyile tirmeye çalı an örgütlerdir. Kısaca ö renen bir örgüt, gelece ini yaratmak için durmaksızın kendini geli tiren bir örgüttür.
Ö renen Örgüt, ö renmeye öncelik verendir. Ö renme, aynı anda hem bir süreç hem de bir de erdir. deal olarak, kurumdaki konumu ya da hizmet süresi ne olursa olsun her birey -ö renme yoluyla- kendisini her gün bir önceki günden daha iyi olmaya adar. Kurum da, nasıl ö renilece ini ö renmek yoluyla, kendisini, ürünlerini ve hizmetlerini tüm
54 Ta tan, Seçil. Ö renen Organizasyonlar, www.humanresourcesfocus.com 55 Koçel, Tamer. letme Yöneticili i, stanbul: Beta Y., 9.B. 2003, s.434
36 yönleriyle sürekli olarak iyile tirmeye çalı ır. Kurum ve birey geli tikçe, çalı anlar i lerine kar ı yenilenmi bir ba lılık hissedecekler, mü teriler daha iyi hizmet alacaklardır. Kurum ise kendisine daha iyi bir gelecek yaratacaktır.57
Örgütlerin nasıl geli ip de i ti ini anlamak amacıyla sistem dü üncesinin kullanılması, Ö renen Örgütler kavramının geli iminde itici bir güç olu turmu tur. Tüm örgütler ö renir, bu yüzden Ö renen Örgüt kavramı pratik olarak ayırt edici de ildir. Örgütler ö renirken de yok olabilirler, çünkü yanlı bir ey ö reniyor olabilirler ya da yeterince hızlı ö renmiyorlardır. Esas konu örgütlerin ö renmesi de il, hız, ekonomi, do ruluk ve elde etme bakımından nasıl ö rendikleri, neyi ö rendikleri ve bunları ne düzeyde uyguladıklarıdır.
Rekabetin hızla de i ti i ve küreselle ti i bir ekonomik ortamda ba arılı olabilmek için en uygun yakla ımın Ö renen Örgüt yakla ımı oldu u ileri sürülmektedir. Ö renen Örgütler hem bilgiyi bulma, hem de bu yeni bilgiyi ürünlere, kararlara ve davranı lara yansıtmada yetenekli örgütlerdir.
Ö renen Örgüt kavramı, yeni bir örgüt modelini de il fakat bir yönetim uygulamasını ifade etmektedir. Bu uygulamanın esasını; tüm örgüt çalı anlarının, çevrelerini ve geçmi deneyimlerini ara tırarak yeni fikirler, ürünler ve hizmetler üretip, yeni i yapma usülleri geli tirerek örgütün rekabet gücünü artırmaları olu turmaktadır.
Sürekli de i im gösteren i dünyası, i letmeleri asla kendi hallerine bırakmayacaktır. Ortaya çıkan yeni i ortamı içerisinde, de i im olgusu günümüzde her zamankinden daha yo un hissedilmektedir. De i imin süreklili i ise ö renmenin sürekli olmasını zorunlu kılmaktadır. De i im ö renmenin sonucunda gerçekle ir. Ço u i letmenin kavrayamadı ı temel gerçek; insanların ve örgütlerin iyile tirmeye gitmeden önce, ö renmelerinin gerekli oldu udur. letmenin ö renen bir örgüt haline gelmesiyle, sinerjinin olu masına zemin hazırlanmı olacaktır. Bölümler birbirleriyle bilgiyi payla acak, bilgiye sahip olmada karma a ya anmayaca ından e güdüm ve yaratıcılık kolayla acaktır. Birlikte ö renme yoluyla faaliyetler daha etkin yapılır olacak ve tüm bunların sonucu olarak sinerji de yaratılacaktır.58
Ö renen bir örgüt olmak, deneyimli liderlerin öncülü ünü, tüm çalı anların katılımını, kapsamlı bir çabayı ve örgütsel kültür de i imini gerektirmektedir. Günümüzde
57 Braham, Barbara J. Ö renen Bir Organizasyon Yaratmak, stanbul: Rota Yayınları, 1998, s.9 58 slamo lu, Ali Emin. letme çi Bölümlerin birli i Stratejilerinin Sinerjik Boyutu, 2005,
37 de Ö renen Örgütlerin sayısı giderek artmakta ve örgütlerin politikaları Ö renen Örgüt olma yönünde de i mektedir.