Kâr pay› elde eden kiflilerin hukuki statülerinin belirlenememesi durumun- durumun-da vergi kesintisi uygulamas›

Tam mükellef kurumlar ile Türkiye’de bir iflyeri veya daimi temsilci arac›l›¤›yla kâr pa-y› elde eden dar mükellef kurumlara yap›lan kâr papa-y› ödemeleri üzerinden vergi kesin-tisi yap›lmamas› gerekir.

Ancak, özellikle halka aç›k flirketlerce ihraç olunan hisse senetlerinin maliklerinin kim oldu¤u da¤›t›m› yapacak flirket taraf›ndan bilinmedi¤inden, bu hisselere isabet eden kâr paylar› üzerinden vergi kesintisi yap›l›p yap›lmayaca¤› ve kesilen tutarlar›n ne flekilde mahsup/iade edilece¤i hususunda afla¤›daki aç›klamalar dikkate al›nacakt›r.

6762 say›l› Türk Ticaret Kanununun 409 uncu maddesinde, anonim flirketlerce ihraç olunan hisse senetlerinin hamiline veya nama yaz›l› olaca¤›, 417 nci maddesinde de, flir-ketlerin nama yaz›l› hisse senedi sahiplerinin ad›, soyad› ve adresleriyle pay defterine kaydetmeleri gerekti¤i hükme ba¤lanm›flt›r.

Buna göre, kâr pay› da¤›tacak flirketin ihraç etti¤i nama yaz›l› hisse senetlerinin kimle-rin elinde bulundu¤unun pay deftekimle-rinden tespiti mümkün oldu¤undan, tam/dar mükelle-fiyet esas›nda kurumlar vergisi mükellefi olanlar ad›na (kurumlar vergisinden muaf olanlar ile kurumlar vergisine tabi olmayanlar hariç) kay›tl› bulunan senetlere isabet eden kâr pay› tutarlar› üzerinden vergi kesintisi yap›lmayacakt›r. Söz konusu vergi ke-sintisinin yap›lmamas› için nama yaz›l› hisse senetlerini elinde bulunduran kiflinin huku-ki statüsünün herhangi bir tereddüte yer vermeyecek flehuku-kilde belirlenmifl olmas› gerehuku-kir.

Di¤er taraftan, halka aç›k flirketlerce ihraç edilen ve borsada ifllem gören nama veya ha-miline yaz›l› hisse senetlerine iliflkin kâr pay› da¤›t›mlar›nda, söz konusu hisse senetle-rinin maliklesenetle-rinin tam mükellef kurumlar ile Türkiye’de bir iflyeri veya daimi temsilci arac›l›¤›yla kâr pay› elde eden dar mükellef kurumlar oldu¤unun belirlenmesi halinde, bunlara yap›lacak kâr pay› ödemeleri üzerinden de vergi kesintisi yap›lmayacakt›r. Söz konusu vergi kesintisinin yap›lmamas›n› teminen, arac› kurumlar, müflterilerinin hukuki statüsü ve mükellefiyet bilgilerini (unvan›, vergi kimlik numaras›, tam/dar mükellef ol-du¤u, ba¤l› bulundu¤u vergi dairesi, dar mükellef ise mukimi oldu¤u ülke ve kâr pay›n›

Türkiye’de bir iflyeri veya daimi temsilci arac›l›¤›yla elde etti¤i ile adres bilgilerini) Ta-kasbank’a (‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› Takas ve Saklama Bankas› A.fi.) - Mer-kezi Kay›t Kuruluflu’na bildireceklerdir.

Kâr pay› ödemelerinde vergi kesintisi yapma yükümlülü¤ü, flirket yetkili organlar›n›n kâr pay› ödemelerinin yap›lmas›n› öngördü¤ü tarih itibar›yla bafllad›¤›ndan, nakden bir ödeme yap›lmam›fl olsa dahi kâr pay›n›n ödenmeye bafllanmas› gereken tarihte hesaben ödemenin gerçekleflti¤inin kabul edilmesi gerekmektedir.

Bu nedenle, Takasbank - Merkezi Kay›t Kuruluflu söz konusu bilgileri her kâr pay›

da-¤›t›m ifllemi için kâr pay›n› elde eden kurumlar aç›s›ndan yap›lan ayr›ma göre, kâr pay›

da¤›tacak flirkete aktaracakt›r. Kâr pay›n›n Takasbank - Merkezi Kay›t Kuruluflu arac›

k›l›nmaks›z›n, do¤rudan arac› kurumlar taraf›ndan müflterileri ad›na tahsil edilmesi ha-linde, her bir müflterinin hukuki statüsü ve mükellefiyet bilgileri arac› kurumlar taraf›n-dan kâr da¤›tacak flirkete bildirilecektir. Arac› kurumlar, müflterilerine iliflkin olarak Ta-kasbank’a - Merkezi Kay›t Kuruluflu’na veya kâr da¤›tacak flirkete verdikleri bilgilerin do¤rulu¤undan sorumlu olacaklard›r. Kâr paylar›n›n hisse senedi maliklerince do¤rudan talep edilmesi durumunda, hak sahibinin vergi kesintisi yap›lmayacak kurumlardan ol-du¤u hususu kâr da¤›t›m› yapacak flirket taraf›ndan belirlenecektir. Müflterilerin veya or-taklar›n hukuki statüleri ve mükellefiyet bilgileri hakk›nda herhangi bir tereddüt bulun-mas› halinde, arac› kurumlar veya kâr pay› da¤›tacak flirketler, bunlardan durumlar›n›

Ticaret Sicili Gazetesi, vergi levhas› veya ba¤l› olduklar› vergi dairesinden alacaklar› bir yaz› ile tevsik etmelerini de isteyebilecektir.

Hisse senetlerinin maliklerinin hukuki statülerinin ve mükellefiyet bilgilerinin kâr pay›

da¤›tacak flirkete yukar›da belirtildi¤i flekilde bildirilmemesi veya hisse senedi sahiple-rince tevsik edilmemesi halinde, da¤›t›m› yapacak flirketin vergi sorumlulu¤undan

kur-üzerinden, vergi kesintisi yapmas› gerekir. Bu durumda, kâr paylar› üzerinden yap›lacak kesinti, tam mükellef kurumlar ile Türkiye’de bir iflyeri veya daimi temsilci arac›l›¤›yla kâr pay› elde eden dar mükellef kurumlar için nihai vergi niteli¤inde olmayacakt›r. Do-lay›s›yla, kesilen bu vergiler afla¤›da belirtilen esaslar dahilinde söz konusu mükellefle-rin do¤mufl ve do¤acak tüm vergi borçlar›na mahsup edilebilece¤i gibi geçici vergi ve kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanacak vergiye de mahsup edilebilecektir.

Elde ettikleri kâr paylar› üzerinden vergi kesintisi yap›lan kurumlar›n, bu kâr paylar›n›

ayn› takvim y›l› içerisinde tekrar ortaklar›na da¤›tmalar› halinde, da¤›tacaklar› kâr pay-lar› üzerinden, vergi kesintisi yap›larak, da¤›t›m›n yap›ld›¤› aya iliflkin muhtasar beyan-name ile beyan edilecek ve bu beyanbeyan-name üzerinden hesaplanan vergiden kâr da¤›t›m›-na ba¤l› önceki aflamada kesilen vergi mahsup edilecektir.

Di¤er taraftan, sözü edilen hisse senetlerinden elde edilen kâr paylar›n›n ayn› takvim y›-l› içinde da¤›t›lmamas› veya mükellef taraf›ndan talep edilmesi halinde kesinti suretiyle ödenen vergiler, kurumun di¤er vergi borçlar›na mahsup edilecektir.

Söz konusu mahsup ifllemlerinin yap›labilmesi için hisse senedinin maliki olan kurum-lar, kâr da¤›t›m› yapan flirketlere ve/veya Takasbank’a - Merkezi Kay›t Kuruluflu’na ve-ya arac› kuruma müracaat ederek, bunlardan hisse senedinin nevi, adedi, tutar› ve da¤›-t›lan kâr pay› üzerinden kesilen verginin miktar› ile söz konusu miktar›n vergi dairesine ödendi¤ine iliflkin makbuzun tarih ve numaras›n› içeren bir yaz› alacaklar ve bu yaz›y›

mahsup talep dilekçesi ile birlikte ba¤l› bulunduklar› vergi dairesine ibraz edeceklerdir.

Bu yaz›y› ibraz eden kurumlar›n, vergi borçlar›na mahsuben iade talepleri, banka temi-nat mektubu aranmaks›z›n ve vergi türü ve miktar s›n›rlamas› olmaks›z›n yerine getiri-lecektir.

An›lan kurumlarca, kesilen bu vergilerin Kurumlar Vergisi Kanununun 34 üncü madde-si hükmü uyar›nca, y›l içerimadde-sinde verilecek geçici vergi beyannameleri ile kurumlar ver-gisi beyannameleri üzerinden hesaplanan vergiden de mahsup edilebilece¤i tabiidir.

Kâr pay› üzerinden kesilen söz konusu vergilerin nakden iadesinin talep edilmesi halin-de ise yukar›da belirtilen belgenin aran›lmas›n›n yan› s›ra 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli¤i³ ile konuya iliflkin di¤er genel tebli¤lerde yer alan esaslara göre ifllem ya-p›lacakt›r.

Yukar›da belirtildi¤i flekilde vergi yükünden ar›nd›r›lan bu kâr paylar›n›n, elde eden ku-rum taraf›ndan daha sonra da¤›t›ma tabi tutulmas› halinde, bu kâr paylar› üzerinden

da-¤›t›m aflamas›nda vergi kesintisi yap›lmas› gerekecektir.

15.6.5. ‹stisna kazançlar›n vergi kesintisi karfl›s›ndaki durumu

4842 say›l› Kanunla yap›lan düzenleme ile kurumlar›n istisna kazançlar› ile normal ka-3 6/4/2004 tarih ve 25425 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.

zançlar› ay›r›m›na son verilmifl, vergi kesintisi kazanc›n istisna olup olmad›¤›na bak›l-maks›z›n kâr da¤›t›m›na ba¤l› hale getirilmifltir. ‹stisna kazançlar üzerinden prensip ola-rak kesinti yap›lmayacak ancak, bu kazançlar›n kâr da¤›t›m›na konu edilmesi halinde bu kâr paylar›ndan vergi kesintisi yap›lacakt›r.

4842 say›l› Kanunla getirilen vergileme rejimi, prensip olarak istisna kazançlar üzerin-den vergi kesintisi yap›lmamas›n› öngörmekle birlikte, ayn› Kanunla Gelir Vergisi Ka-nununa eklenen geçici 61 inci madde ile yat›r›m indirimi istisnas›ndan yararlanan ka-zançlar›n vergilendirilmesine yönelik olarak özel bir düzenleme yap›lm›flt›r. Buna göre, madde kapsam›nda bulunan yat›r›m indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden da¤›-t›ls›n da¤›t›lmas›n %19,8 oran›nda vergi kesintisi yap›lmaya devam olunacakt›r.