Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları ve Kamu İç Denetim

İç denetçiler, İDKK tarafından uluslararası genel kabul görmüş standart ve kurallar dikkate alınarak belirlenen denetim standartlarına ve etik kurallara uymakla yükümlüdürler.²⁴³

242 Başlangıçta bu kuralı çok katı bir şekilde yorumlayan ve İç Denetçilerin vekaleten de olsa başka bir görev alamayacaklarına veya yönetim ve denetim kurulu üyeliği yapamayacaklarına karar veren İç Denetim Koordinasyon Kurulu, zamanla görüşünü yumuşatmış 23.06.2011 tarihli ve 11 sayılı Kararı ile;

“1) İç denetçilerin, sadece 5018 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi ile İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 15 inci maddesinde belirtilen görevlerle sınırlı olmak kaydıyla iç denetim faaliyetlerini yürütmelerinin esas olduğuna,

2) Rızalarının aranması şartıyla, iç denetçilerin idari görevlere asaleten atanmadan önce geçici süreyle vekâleten atanması veyahut tedviren görevlendirilmesinin mümkün olduğuna,

3) İç denetçilerin istekleri dahilinde idareleri içinde denetim kurulu üyeliği, idareleri dışında ise gerek yönetim kurulu gerekse denetim kurulu üyeliği yapabileceklerine,

4) İç denetçilerin Kurulumuz bünyesinde oluşturulan çalışma komiteleri/ekipleri hariç olmak üzere, diğer kamu idarelerinde değişik görevleri yürütmek üzere geçici olarak görevlendirilemeyeceklerine,

5) İç denetçilerin, kendi kurumlarında ve diğer kamu idarelerinde düzenlenecek eğitim programlarında sınırlı süreyle eğitici olarak görev alabileceklerine” karar vermiştir.

İDKK tarafından; kamu iç denetim uygulamalarında meslek ahlak kültürünün geliştirilmesi amacıyla IIA Meslek Ahlak Kuralları esas alınarak ve diğer uluslararası mesleki kuruluşların metinlerinden de yararlanılarak Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları oluşturulmuştur.²⁴⁴ İDKK ayrıca, 8 Temmuz 2011 tarih ve 14 sayılı kararıyla da IIA, Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartlarını esas alarak Kamu İç Denetim Standartlarını belirlemiştir.²⁴⁵

Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları; iç denetim mesleği ve uygulamasıyla ilgili ilkeler ile iç denetçilerden beklenen davranış tarzını tanımlayan davranış kurallarından oluşmaktadır. Bu meslek ahlak kuralları, iç denetçi tarafından mesleğe girişte okunup imzalanarak iç denetim birimi ile üst yöneticiye sunulur. Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları dört adet ilke ve davranış kuralı belirlemiştir:²⁴⁶

1) Dürüstlük; İç denetçilerin dürüstlüğü güven verir ve böylece vardıkları kanaat ve değerlendirmelere itimat edilmesine zemin oluşturur. İç denetçiler faaliyetlerini yürütürken doğruluk ve sorumluluk duygusuyla hareket eder, hukuku gözetir, hukukun ve mesleğin gerektirdiği özel durum açıklamalarını yapar, kanun dışı bir faaliyete bilerek ve isteyerek taraf olmaz veya iç denetim mesleği ve idare açısından yüz kızartıcı eylemlere girişmez, idarenin meşru ve etik amaçlarına saygı duyar, katkıda bulunur, aldıkları kararlarda kamu yararını göz önünde bulundurur.

2) Tarafsızlık, Nesnellik, Bağımsızlık; İç denetçiler, yaptıkları denetimlerle ilgili bilgi toplarken, değerlendirirken ve raporlarken en üst düzeyde mesleki tarafsızlık sergiler. İç denetçiler ilgili tüm şartların değerlendirmesini adil ve önyargısız bir şekilde yapar ve kendisi veya diğerlerinin menfaatlerinden etkilenmez.

İç denetçiler bağımsızlıklarını her türlü siyasi etkiden korur, bireysel ya da kurumsal iç veya dış menfaat ve baskılara karşı durur, denetlenen birim ve diğer taraflarca ileri sürülen bilgi ve görüşleri alır, ancak kararlarını özgür iradesiyle oluşturur. Denetim raporlarını doğru ve nesnel biçimde hazırlar, değerlendirmelerinde

243 Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Md.64; İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Md.9.

244 Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, http://www.idkk.gov.tr

245 16 Ağustos 2011 tarih ve 28027 sayılı Resmi Gazete.

246 Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, http://www.idkk.gov.tr

tarafsızlığını ihlal eden veya ihlal edebilecek herhangi bir faaliyet veya ilişkinin içerisinde yer almaz. Denetçinin profesyonel yargılama yapmasını zedeleyen veya zedeleyebilecek hiçbir menfaat kabul etmez, bildiği halde açıklanmaması durumunda denetlenen faaliyete ilişkin raporun doğruluğunu bozacak tüm önemli bulguları ortaya koyar.

3) Gizlilik; İç denetçiler, denetim esnasında elde ettikleri bilgilerin gizliliğine saygı gösterir, hukuki ve mesleki zorunluluk olmadıkça bunları yayınlayamaz ve açıklayamaz. Ancak, yasadışı olan veya ahlaki sayılmayan herhangi bir faaliyeti mevzuat gereği yetkili makamlara bildirir, sahip olduğu bilgileri, kişisel menfaatleri için veya hukuka aykırı olarak ya da idarenin meşru ve etik amaçlarına zarar verebilecek tarzda kullanmaz.

4) Yetkinlik (Ehil olma); İç denetçiler, iç denetim hizmetlerinin yürütülmesinde gereken bilgi, beceri ve tecrübeye sahiptirler ve sadece görevin gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeye sahip oldukları işleri üstlenirler. iç denetim hizmetlerini, kamu iç denetim standartlarına uygun bir şekilde yerine getirir, kendi yeterlilik ve hizmetlerinin etkinlik ve kalitesini devamlı geliştirirler.

Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, çıkar çatışmasına özel bir vurgu yapmaktadır. İç denetçiler, denetlenen birime denetim dışında danışmanlık veya başka hizmetler veriyorsa, bu hizmetlerin çıkar çatışmasına yol açmamasına özen gösterir.

Meslek ahlak kuralları, iç denetim hizmeti veren iç denetim birimi ve iç denetçileri bağlar. Kamu iç denetçi sertifikasına sahip olan veya iç denetçi adayı olanlar için bu kuralların ihlali, İDKK’nın yönetmelik ve idari düzenlemelerine göre değerlendirilir ve sonuçlandırılır. Olumsuz bir davranışın meslek ahlak kurallarında açıkça yasaklanmamış olması, o davranışın kabul edilebilir veya doğru olarak değerlendirilmesi sonucunu doğurmaz.

Kamu İç Denetim Standartları ise iç denetçilerin niteliklerini ve iç denetim faaliyetinde uygulanması gereken süreçleri belirlemekte ve iç denetimin uygulanmasına ilişkin temel ilkeleri tanımlamak, uygulamaya yönelik bir çerçeve oluşturmak, iç denetimin kalitesinin değerlendirilmesi için gereken ölçütleri belirlemek, kurumsal

işlem ve süreçlerin gelişimini desteklemek suretiyle iç denetimin katma değerinin artırılmasını amaçlamaktadır. Kamu İç Denetim Standartları’nda öngörülmeyen durumlarda, IIA’nın belirlemiş olduğu uygulama önerilerine uyulması tavsiye edilmektedir.²⁴⁷

Kamu İç Denetim Standartları; iç denetim faaliyeti ve iç denetçilerin sahip olması gereken özelliklere ilişkin nitelik standartları ile iç denetim faaliyetinin planlanması, yürütülmesi, raporlanması ve sonuçlarının izlenmesine yönelik çalışma standartlarından oluşmaktadır.

IIA’nın Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartlarıyla nerdeyse bütünüyle örtüşen Kamu İç Denetim Standartları ile Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları’na ilişkin bir mukayese tablosu (Tablo 3 ve 4) aşağıda yer almaktadır.