Kamboçya ve Laos’a Askeri Müdahale

Amerikan askerlerini tamamen çekmek ABD’nin on dokuzuncu yüzyıldan beri izlediği Güneydoğu Asya politikasının çökmesine neden olacağı hususunda büyük kaygı duymaktaydı. Dolayısıyla risk almak istemeyen Kissinger’ın tavsiyesiyle Nixon, ilk olarak Kuzey Vietnam’a lojistik destek sağlanması adına kilit role sahip Kamboçya’ya yönelik hava bombardımanı gizlice başlatılmasına karar vermiştir.¹⁶⁸ On dört ay süren saldırılar sürecinde B-52 bombardıman uçaklarıyla 3.600 civarı sorti yapılmış ve

163

CIA, Memorandum: Reaction to a US Course of Action, The Vietnam Collection, (Document No..:0001166480), 4 Ocak 1969.

164

Pier Brocheux, Ho Chi Minh: A Biography, trc. Claire Duiker, (Cambridge: Cambridge University Press 2007).

165

Richard Nixon, The Memoirs of Richard Nixon (New York: Grosset & Dunlap, 1978), 347.

166

Daha fazla bilgi için bakınız: Muhammed Berdibek, The Role of Lobbies in the US-Israel Relation:

(1948-2008), (Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Eylül 2011). 167

Kissinger’ın Vietnam’a yaklaşımı için bakınız: Henry A. Kissinger, Diplomacy, (New York: Simon & Schuster, 1994), s. 674-681.

168

Kod adı Menü olan Kamboçya operasyonu 18 Mart 1969 tarihinde başlatılmıştır. Saldırıların ilk safhasına Kahvaltı adı ve sonraki safhaları öğle yemeği, ara öğün, akşam yemeği, tatlı ve son akşam olarak adlandırılmıştır. Kamboçya’ya yönelik bombardıman hem Savunma Bakanı he de Dışişleri Bakanından saklanmıştır. Youcef Toufoutı, “The Cambodian Incursion: American War of Ideology, 1969-1970’, Revue Science Humanies, 41, (Temmuz 2014), s. 29-36.

110.000 ton bomba kullanılmıştır. Binlerce sivilin ölümüne ve yüz binlercesinin mülteci durumuna düşmesine neden olan ağır bombardımana rağmen Kuzey Vietnam yine de direnmeye devam etmiştir.¹⁶⁹

Hava saldırılarının istenilen neticeyi vermemesi üzerine 30 Nisan 1970’te 31.000 Amerikan ve 43.000 Güney Vietnam askeri Kamboçya sınırını geçerek Kuzey Vietnam’ın askeri merkezlerine yönelik operasyona başlamıştır. Bu kara harekâtı neticesinde 11.349 Kuzey Vietnam askeri hayatını kaybetmiş ve. 2.382 askerse esir alınmıştır. Yaklaşık 1.600 hektarlık orman içinde yer alan 8.000 civarı yer altı sığınağı tahrip edilmiştir. Bu harekât tam olarak hedefine ulaşamasa yani Kuzey Vietnam’ın askeri ve siyasi liderleri ele geçirilemese de Kuzey Vietnam ABD ile diplomasi masasına oturmayı gözden geçirmeye karar vermiştir.¹⁷⁰

ABD’nin Kamboçya’ya kara harekâtı düzenlediği sırada Amerikan kamuoyunda kara harekâtına karşı büyük tepki doğmuştur. Her ne kadar Nixon, yapılan harekâtı savaşı bitirecek barış adımı olarak lanse etmeye çalışsa da ülke çapında üniversite öğrencileri savaş karşıtı gösterilere başlamıştır ve savaş karşıtı gösterilerinin bir kısmı da kontrolden çıkmıştır. 4 Mayıs 1970’de Ohio eyaleti Kent State Üniversitesi öğrencisi yaklaşık 2.000 göstericinin üzerine ateş açmış olan Ohio Milli Muhafız Birliği dört göstericinin hayatını kaybetmesine ve bir kısmının da yaralanmasına neden olmuştur. Bu olayın ardından savaş karşıtı gösteriler tüm ülkeye yayılmış ve 9 Mayıs 1974’te yaklaşık 100.000 civarı protestocu Beyaz Saray önüne toplanmıştır. En nihayetinde durumun ciddiyetini gören Kongre harekete geçmiş ve Cooper-Church Yasasını kabul etmiştir. Biraz geç olmuş olsa da Kongre’nin müdahalesi neticesinde Kamboçya’daki askerî harekâtı sona erdirmiştir ve böylece Kamboçya harekâtı yarım kalmıştır.¹⁷¹

Söz konusu yasa planlama sürecinde olan Laos operasyonunu da olumsuz etkilemiştir. Zira ABD bu operasyona sadece hava desteği verebilmiştir. Laos’a yönelik Lam Son 719 isimli kara harekâtı kamuoyu bilgisi dahilinde 19 Ocak 1971’de başlatılmış ve hedef doğrultusunda Kuzey Vietnam’a lojistik desteği kesilmek istenmiştir.¹⁷² Yaklaşık 36.000 Güney Vietnam askeri 8 Şubat 1971’de Laos’a girmiş ama ABD’nin tüm

169

Youcef Toufoutı, American Exceptionalism and Henry Kissinger’s Management of Foreign Policy 1969-1973, (Doktora Tezi, University of Constantine, 2014), s. 66.

170

Toufoutı, American Exceptionalism, s. 349.

171

Barker, Some Reflections,76; Edward P. Haley, Congress and the Fall of South Vietnam and

Cambodia, (Rutherford, NJ: Associated University Presses, 1982), s. 29-30. 172

Earl H, Tilford, Crosswinds: The Air Force's Setup in Vietnam. (Texas: A&M University Press. College Station, TX. 1993), s. 128.

desteğine rağmen Güney Vietnam ordusu ancak on dokuz km civarında ilerleyebilmiştir. Üç gün sonra da ilerleyiş tamamen durmuş ve durumdan faydalanan Kuzey Vietnam karşı saldırıya geçerek Güney Vietnam’ı geri püskürtmeyi başarmıştır. Güney Vietnam ordusu yedi hafta süren operasyon neticesinde 5.000 civarı zayiat ve 13.000 civarı yaralı askerle geri çekilmek zorunda kalmıştır. Böylece Lam Son 719, Güney Vietnam adına yenilgi ile sonuçlanmıştır.¹⁷³

Bu arada sadece hava desteği vermesine rağmen Amerikan ordusunun kaybı korkunç boyuttaydı. Operasyon sürecinde 737 Amerikan askeri hayatını kaybetmiş ve 818 askeri ise yaralanmıştı. Dahası Kuzey Vietnam 108 adet helikopteri ve 7 savaş uçağını düşürmeyi ve 618 helikopteri de düşürememesine rağmen vurmayı başarmıştı. Laos ABD için adeta yeni bir cehennem olmuştu.¹⁷⁴ Kuzey Vietnam’ın bu başarısında SSCB’ye sağladığı modern hava savunma silahları etkin olmuştur. Bu operasyon neticesinde Kissinger sahada zafer elde edemeyeceğini görmüştür. Kamboçya ve Laos’a düzenlenen askeri operasyonlar neticesinde başarı elde edilememesi üzerine Kissinger, Kuzey Vietnam’a lojistik destek veren ülkeler Çin ve SSCB’yi ikna etmeye odaklanmıştır.¹⁷⁵

Aynı zamanda Kuzey Vietnam ile gizli olarak gerçekleştirilen görüşmelerin kamuoyu önünde yürütülmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda Nixon, 25 Ocak 1972’de Kuzey Vietnam ile gizli diplomatik görüşmeler gerçekleştirdiklerini kamuoyuna açıklamıştır. Gizli görüşmelerin ifşa edilmesi üzerinden beş gün sonra Kuzey Vietnam kamuoyuna dokuz maddeden oluşan barış önerisi sunmuştur. Bu öneriler arasında yer alan iki madde oldukça çarpıcıydı. ABD’nin savaş tazminatı ödemesini ve mevcut Güney Vietnam hükümetine desteğini çekmesini talep eden iki maddenin ABD tarafından kabul etmesi mümkün değildi. Bu durumun farkında olan Kuzey Vietnam, aslına bu iki talebi sadece zaman kazanmak adına öne çıkarmıştı. Hedef gerçekleştirilmesi planlanan büyük saldırı için zaman kazanmaktı.¹⁷⁶

1968 yılında yapılan Tet Saldırısını ön göremeyen CIA, bu sefer işini tam olarak yapmış ve dolayısıyla Kissinger Kuzey Vietnam’ın saldırı hazırlıklarından en başından itibaren

173

Hanhimaki, The Flawed Architect, s. 113.

174

Tilford Crosswind, 133; Walter, Lafaber, The American Age: United States Foreign Policy at Home

and Abroad. (New York: W. W. Norton, 1994). s. 643. 175

Kissinger’ın bu kararı almasında etken olan unsurlar için bakınız: CIA, Communist Military and

Economic Aid to North Vietnam, 1970-1974. The Vietnam Collection, (Document No..: 0001166499),

03 Ocak 1975.

176

haberdar olmuştur. Kissinger, beklenmeyeni yaparak ve Nixon’ı ikna ederek Kuzey Vietnam’a yönelik önleyici hava saldırısı başlatmıştır buna rağmen Kuzey Vietnam 1 Mayıs 1972’de Quang Tri şehrini ele geçirmeyi başarmıştır.¹⁷⁷ Sahada amansız mücadele devam ederken Kissinger ve Tho ateşkes ve barış için aynı masaya oturmuş ve barış için ortak noktaya varmayı hedeflemekteydi. İkili uzlaşamayınca Amerikan ordusu 8 Mayıs 1972’de Linebacker I isimli askeri süpürme operasyonu başlatmıştır. Bu operasyonun amacı, Kuzey Vietnam’a giden tüm lojistik rotalarını yerle bir etmekti. Birkaç hafta süren ağır bombardımanda lojistik rotaları, limanlar, aktarım noktaları, akaryakıt depoları, altyapı tesisleri ve elektrik üretim merkezleri ağır bir şekilde bombalanmıştır.¹⁷⁸ Ağır bombardıman neticesinde Hanoi şehrinde yaşayan sivillerin %40’ı göç etmek zorunda kalmıştır.¹⁷⁹