KÜTÜPHANE VE YAYIN ġUBESĠ

Halkevi Talimatnamesi’ne göre bir kütüphanenin oluĢturulması, Halkevi açılmasının ön koĢullarından biridir. Özellikle CHP Genel Sekreterliği, kütüphane iĢine oldukça önem vermiĢtir. Dolayısıyla Halkevi kütüphanelerinde yer alan kitapların büyük bir bölümü CHP tarafından sağlanmıĢ, gönderilmiĢ ve önerilmiĢtir.

Gönderilen kitaplar arasında çeĢitli bakanlıkların yayınları, TBMM Zabıt Cerideleri, piyesler, gazete ve dergiler yer almaktadır. Halkevlerinin kitap ve dergi sağlama yolları sadece CHP ve değiĢik bakanlıklar değildir. Halkevlerinin kendi çıkardıkları dergileri birbirlerine göndermeleri de söz konusudur. Ayrıca kütüphaneler yapılan kitap bağıĢları da oldukça önemli bir yer tutmaktadır.

Bu bilgiler ıĢığında Ġzmir Halkevi Kütüphane ve Yayın ġubesi 1932 yılında pek etkinlikte bulunmamıĢ, yalnızca kütüphanesindeki kitap sayısını arttırmaya çalıĢmıĢtır. Örneğin Türkiye ĠĢ Bankası Ġzmir ġubesi Müdürü Firuz Bey tarafından Halkevi’ne 50 cilt, Sabık Muğla Mebusu Esat Bey de 61 cilt kitap hediye etmiĢtir.

Salepçi Camii altındaki kütüphanede mevcut kitapların memur ile birlikte Halkevi kütüphanesine devredilmesi hakkında Maarif Vekaleti’nden Maarif Müdürlüğü’ne tebligat yapılmıĢtır.¹⁷⁴

1932 yılında Kütüphane ve Yayın ġubesi, kütüphanesinde mevcut kitapları tasnif ettirmiĢ ve hariçten kitap bağıĢını temin etmiĢ, ve halen de Ġzmir Halkevi dergisini çıkarmak için düzenlemelerde bulunmuĢtur.¹⁷⁵

______________________________________________

171 “Halkevi Haberleri”, Fikirler, C: XI, S. 316-317, 1 Temmuz 1946, s. 18.

172 Akyol, a.g.e., s. 116.

173 “Halkevimizin ÇalıĢmaları”, Fikirler, S. 21 (Yeni Seri), 21 Mart 1949, s. 37.

174 Akyol, a.g.e., s. 116-117.

175 T.C. İzmir Vilayeti, s. 249.

ġube, Halkevi Kütüphanesi’nin resmi açılıĢını 29 Ekim 1933’te Cumhuriyet Bayramı’nda yapmıĢ, 2.915 cilt kitap ve dergisinin kullanımını halka sunmuĢ, 5 seyyar kütüphane yaptırmıĢ, bunlardan birini Ġzmir Cezaevi’ne koymuĢtur. Bu arada Halkevi Kütüphanesi’ndeki tasnif iĢlemi Milli Kütüphane’deki tasnif yöntemi örnek alınarak yapılmıĢtır. 1934 yılında Ģube, Halkevi Kütüphanesi’ni halka açık bulundurmuĢ, hapishaneye 200 cilt kitap hediye etmiĢtir. 1935 yılında Ģube, ikisi köyde, biri spor yurdunda, diğeri de bir parti ocağında olmak üzere dört kitapsaray açmıĢtır.¹⁷⁶

1937 yılında Ģube (Ocak- Mayıs ayları arasında), 104 kiĢinin katıldığı, üçü genel olmak üzere 18 toplantı yapmıĢtır. Toplantılarda Ġzmir’in geniĢ ve tarihi çerçevesi içinde okuma bilen ve bilmeyen halka, öğrencilere, çalıĢan insanlara Halkevi’nin nasıl faydalı olabileceği düĢünülmüĢ ve birtakım kararlar alınmıĢtır. Bu kararlar ve gerçekleĢtirilen iĢler Ģunlardır:

BastırılmıĢ olduğu halde Halkevi deposunda duran kitaplar, okulların kitaplıklarına dağıtıldığı gibi, Halkevlerine de birer tane gönderilmiĢ; Köycüler ġubesi, köylülere broĢür bastırıp dağıtmıĢ; yayımı bir ara durmuĢ olan Fikirler dergisi, ġubat ayından itibaren düzenli olarak çıkarılmaya baĢlanmıĢ; öğretmenlerle iĢbirliğine gidilerek öğrencilerin Halkevi Kütüphanesi’nden istifade etmeleri teĢvik edilmiĢ; Ġzmir ve civarında bulunan antikitelerin anlaĢılmasına yardım için

“Arkeoloji Rehberi” adlı kitap bastırılmıĢ; kütüphane tasnifinin daha uygun bir Ģekle konulması amacıyla Milli Kütüphane tetkik edilerek, aynı teĢkilat uygulanmaya baĢlanmıĢtır; halkın dergi ve gazetelerden yararlanabilmesi için Bahribaba Parkı’nda bir gazete okuma odasının inĢası için belediyeye baĢvurulmuĢtur; Halkevi salonunda verilen konferanslardan ve konserlerden halkın geniĢ ölçüde faydalanabilmesi için hoparlör tesisatı iĢi üzerinde durulmuĢ ve bunun için bütçeye tahsisat konulmasına karar verilmiĢtir.¹⁷⁷ Yılın ikinci yarısında Kütüphanenin düzenlenmesi üzerinde çalıĢmaya devam edilirken, on bin adet fiĢ yaptırılmıĢtır (Fihristin yeniden tanzimi, kitapların muhafazası için gereken tedbirler ve kütüphanenin düzenli iĢlemesi temin edilmiĢtir). Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumunun çocuklar için yayımladığı tekmil

_____________________________________________

176 Akyol, a.g.e., s. 117.

177 “Kitapsaray ve Yayın ġubesi”, Fikirler, C: VIII, S. 166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 37-38.

eserleri ve yeni harflerle çıkan çocuk kitap ve dergilerinin önemli bir kısmı incelenmiĢ, uygun olanları alınarak bir çocuk kütüphanesi oluĢturulmuĢtur. Yeni ve değerli kitapların alınmasıyla kütüphane zenginleĢtirilmiĢ ve kütüphanede mevcut olmayan Fikir Hareketleri, Yedigün, Endüstri dergisi, Öğretmenler gazetesi ilk sayılarından itibaren getirtilmiĢtir. Hayat Ansiklopedisi’nin eksik ciltleri tamamlanmıĢ, kütüphanedeki mevcut ciltsiz kitaplar ciltlenmiĢtir. Bu Ģube tarafından yapılan yayınlar diğer bütün Halkevlerine gönderilmiĢ, onlardan da yayınlarını düzenli olarak göndermeleri rica edilmiĢtir. Böylece hem kütüphanenin zenginleĢmesi sağlanmaya çalıĢılmıĢ, hem de değerli yayınları halka tanıtmak suretiyle halkın fazla okuması temin edilmeye çalıĢılmıĢtır.¹⁷⁸

Yine bu yılda, Türkiye’de çıkan tüm kitapların olabildiğince fazla sayılması ve yayılması iĢlerini yürütecek bir “NeĢriyat Memurluğu” kurulmuĢtur. Yazar ve çevirmenler eserlerinden ikiĢer adet gönderdikleri takdirde, Ġzmir Halkevi NeĢriyat Memurluğu gerekli tanıtımı yapacaktır. Bu yılda ayrıca gençleri okuma yazmaya teĢvik etmek için Fikirler Dergisi’nde bir “Gençlik Sayfası” açılmıĢ, gençlere okuma yazma alıĢkanlığı kazandırarak, duygu ve düĢüncelerinin geliĢmesini sağlamak düĢünülmüĢtür.¹⁷⁹

1939 yılı Mayıs ayı içinde Halkevi Kütüphanesi’ne 14 kitap, 57 adet dergi gelmiĢtir. Yine bu ayda 1.050 kiĢi kütüphaneden faydalanmıĢtır. Kütüphanede bulunan 100 cilt dergi ciltlenmiĢtir. Mumcu Kahvesi’nde açılan okuma odasının düzenlenmesi için gerekli önlemler alınmıĢtır.¹⁸⁰ Eylül ayı içinde kütüphaneye 77 adet kitap ve dergi gelmiĢ ve okuyucunun istifadesine konulmuĢtur.¹⁸¹

1941 yılında arasız kitap basan bir matbaa makinesinden Ġzmir Halkevi Kütüphanesi’ne getirilen türlü yayın halkın her tabakasınca istekle okunmuĢtur.

1940-1941 yıllarında kütüphanede mevcut kitaplarda 500 kitaba yakın birartıĢ ve okuyucu sayısında da önemli bir yükseliĢ olmuĢtur.¹⁸²

____________________________________________

178 “Kitapsaray ve Yayın”, Fikirler, C: VIII, S. 166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 65-66.

179 Akyol, a.g.e., s. 118-119.

180 “Halkevimizin Mayıs Ayı Ġçindeki ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: VII, S. 188, 1 Haziran 1939, s. 14.

181 “Halkevimizin Eylül Ayı Ġçindeki ÇalıĢma Faaliyeti”, Fikirler, C: VII, S. 193, 1 Kasım 1939, s.

14.

182 “Tarih ve Müze Kolu ÇalıĢmaları”, Fikirler, S. 222-223, 31 Ekim 1941, s. 21.

1942 yılında kütüphanedeki kitap sayısı 4.833’e çıkmıĢtır. Ankara, Ġstanbul ve Ġzmir gazeteleri ve dergiler düzenli olarak getirtilerek halkın yararına sunulmuĢtur. Kitap, gazete vb. okuyanların sayısı 39.605’e çıkmıĢtır. Halkevi’nin değiĢik Ģubelerince hazırlanan 22 eser bastırılarak diğer Halkevlerine, okullara ve halka dağıtılmıĢtır.¹⁸³

1943 yılı Haziran’ında kütüphaneye 120 kitap alınmıĢ ve 970 kiĢi kütüphaneden faydalanmıĢtır. Kol üyeleri Seydiköy, Dolaplıkuyu ve Narlıdere okuma odalarını ziyaret etmiĢlerdir.¹⁸⁴ Yine bu yıl içinde ġubat ayından baĢlanarak haftada bir gün Halkevi’nin okuma ve oturma salonunda özellikle gençlerden oluĢan dinleyicilere ahlâk konuĢmaları yapılmıĢtır.¹⁸⁵ 14 Eylül 1943 günü CHP Kadriye Ocağı’nda da bir okuma odası açılmıĢtır. 1943 Haziran’ından itibaren Halkevi kütüphanesine 208, okuma odalarına da 130 kitap alınmıĢ, kütüphanede 2.602, okuma odalarında ise 3.892 kiĢi kitap, dergi ve gazete okumuĢtur. ġube, Cumhuriyet’in yirminci yıldönümünde açılacak olan (1922 yılından beri Ġzmir’de basılmıĢ eserler) sergi için çalıĢmalarını sürdürmüĢtür.¹⁸⁶ 1922-1943 yılları arasında Ġzmir’de basılan kitap ve dergilerden oluĢturulan bu sergi, bir “Ġzmir Bibliyografyası” elde etmek düĢüncesi güden çalıĢmaların bir baĢlangıcı olmuĢtur.

Kitap sergisinde, felsefe, din, sosyal bilimler, uygulamalı bilimler, güzel sanatlar, edebi eserler, tarih ve coğrafya alanında olmak üzere 343 eser tanıtılmıĢtır.¹⁸⁷

1944 yılında da Ģube, verimli çalıĢmalarına devam etmiĢtir. Ġzmir Bibliyografyası tamamlanmıĢ olup, basılma aĢamasına gelinmiĢtir.¹⁸⁸ “Güzel ġiir Okuma Müsabakası” ve danslı eğlenceler gibi etkinliklerde bulunmuĢtur.

Düzenlenen eğlencede konukların hemen hepsi kütüphaneye birer kitap hediye etmiĢ ve kütüphanede bundan 400’e yakın değiĢik kitap kazanmıĢtır.¹⁸⁹

1945 yılında, 1928-1944 yılları arasında yeni Türk harfleriyle basılan çocuk ve gençlik kitaplarının 500 Okuma Müsabakası, konferanslar ve eğlenceler

____________________________________________

183 Özertem, a.g.m., s. 26.

184 “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: IX, S. 248-249, 30 Haziran 1943, s. 28.

185 “Evimizde Ahlâk KonuĢmaları”, Fikirler, S. 246-247, 15 Nisan 1943, s. 28.

186 “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: IX, S. 254-255, 30 Eylül 1943, s. 22.

187 “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: IX, S. 258-259, 30 Kasım 1943, s. 23.

188 “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: X, S. 276-277, 31 Ağustos 1944, s. 16.

189 Akyol, a.g.e., s. 119.

düzenlenmiĢtir.¹⁹⁰ Bu yıldaki kitap sayısı 6.106, okuyucu sayısı ise 7.942’ye yükselmiĢtir.¹⁹¹

1946’da Ģube, okuyucu sayısını artırmak için çalıĢmıĢ, 750 adet yeni kitap ciltlenmiĢtir.¹⁹² 1949 yılında kütüphanede, desimal sistemde fiĢlenmiĢ olarak 7.439 kitap mevcuttur. En çok 70-80 kiĢi alabilecek olan okuma salonu hemen hemen baĢkanı olmasının da etkisiyle oldukça fazla etkinlik göstermiĢtir. Komiteye mensup ziraatçı, doktor, baytar gibi üyeler vasıtasıyla köylülerle temas kurularak, köylülere konferanslar verilmiĢ ve Bornova Ziraat Mektebi’nde 40 köy öğretmeninin katılımıyla yirmi gün devam eden ziraat dersleri verdirmiĢtir.¹⁹⁴

1932 yılında Ģube, Kâzım PaĢa’nın baĢkanlığında yapılan toplantıda hareket hattını belirlemiĢtir. Buna göre tetkik edilecek köyler arasında Yamanlar, DedebaĢı, PınarbaĢı, Naldöken, Doğanlar, Kavaklıdere, IĢıklar, Balçova ve Tırazlı aĢireti vardır.¹⁹⁵ 1933 yılı baĢında Ģubenin çalıĢmalarından biri, Narlıdere Köyü civarındaki dağlarda yaĢayan Tırazlı aĢiretini ziyaret ve bunların yerleĢik yaĢama geçiĢlerine iliĢkin çalıĢmalardır. Bu arada Narlıdere, Balçova ve Cumaovası ziyaret edilen

192 “Halkevi Haberleri”, Fikirler, S. 326-327, Aralık 1946, s. 39.

193 “Halkevimizin ÇalıĢmaları”, Fikirler, S. 21 (Yeni Seri), 21 Mart 1949, s. 40.

194 T.C. İzmir Vilayeti, s. 249; Akyol, a.g.e., s. 120. Kâzım Dirik (1881-1941), inkılâbı memlekete perçinleyecek müessesenin okul olduğunu düĢünmüĢ ve bunun için hemen giriĢimlerde bulunmuĢtur. Köy okulu inĢaatı, köy yolları, kooperatif iĢleri, ziraat vaziyetleri baĢlıca meĢgul olduğu konular olmuĢtur. Ġzmir’de hemen hemen okulsuz köy kalmamıĢtır. Ayrıca Kâzım Dirik’in diğer alanlardaki faaliyetleriyle de bu dönemde Ġzmir, Cumhuriyet hükümetinin yapıcılık sahasında en baĢarılı olmuĢ bir vilayeti haline gelmiĢtir (Mimar Necmettin Emre, “Ġzmir Valisi Kâzım Dirik ve Eserleri”, Fikirler, S. 272-275, 30 Haziran-31 Temmuz 1944, s. 1-2).

195 “Halkevi Köycülük ġubesinde”, Hizmet, 24 Mart 1932, s. 4; “Köycülük ġubesi”, Hizmet, 22 Nisan 1932, s. 2.