1. BÖLÜM
6.6. HALK DERSHANELERĠ VE KURSLAR ġUBESĠ …
ġube, 6 Nisan 1932 tarihinde verdiği bir ilanla çalıĢmaya baĢladığını kamuoyuna duyurmuĢtur.154 Ġlk olarak Halkevi salonunda halkı uyaracak ve ona yol gösterecek konferanslar verdirmiĢ ve lisan kursları açmıĢtır.155 Ġlk açılan kurs Fransızca’dır. Almanca kursu için de gerekli hazırlıkların tamamlandığı belirtilmiĢtir.156 1933 yılında Almanca, Fransızca, Ġngilizce dil kursları düzenli olarak devam etmiĢ ve büyük ilgi görmüĢtür. Bunların dıĢında stenografi, opera, alafranga keman, piyano, mimari, denizcilik sporu, jimnastik, güreĢ, yelken, kürek çekme ve yüzme kursları açılmıĢtır.157
1934 yılına gelindiğinde dil kursları yoğun ilgiden dolayı haftada üç güne çıkarılmıĢtır. Lise ve ortaokulların bütünlemeye kalan öğrencileri için de parasız kurslar açılmıĢtır.158 Ayrıca matematik, tarih, coğrafya, yurt bilgisi kursları da açılmıĢtır ve bu kurslara okul dıĢı halk da katılmıĢtır. Bu yıl sonunda Ġzmir Halkevi, Ankara ve Ġstanbul’da verilmeye baĢlanan “Ġnkılâp Dersleri” paralelinde bazı giriĢimlerde bulunmuĢtur. Bunun için Halk Dershaneleri ve Kurslar ġubesi 21 Aralık 1934’te bir toplantı düzenlemiĢ ve “Ġnkılâp Konferansları hazırlanması” ile “Yüksek kurslar açılması” kararını almıĢtır. Konferanslar, Halkçılık, Laiklik, Cumhuriyetçilik, Ġnkılâpçılık, Devletçilik ve Milliyetçilik çerçevesinde verilirken, kurslar da tarih, dil,
____________________________________________
153 “Halkevimizin ÇalıĢmaları”, Fikirler, S. 21 (Yeni Seri), 21 Mart 1949, s. 38.
154 Akyol, a.g.e., s. 112.
155 T.C. İzmir Vilayeti, s. 249.
156 Akyol, a.g.e., s. 112.
157 Akyol, a.g.e., s. 113.
158 Tutsak, a.g.e., s. 414; Akyol, a.g.e., s. 113.
edebiyat, felsefe ve içtimaiyat çerçevesinde olacaktır (Bu arada kurs ve dersler konusunda ne yazık ki yeterli bilgi yoktur). Sadece 1935 Mayıs’ında “Köy Muhtarları Kursu”nun açıldığı haberi vardır ki, ilk dersi Kâzım Dirik “Türk Devriminde Köycülük” konusu üzerine vermiĢtir.
ġubenin 1935 yılı faaliyetleri oldukça zengindir. Bu yıl bütünleme dönemi öğrencileri için kurslar açılmıĢ, yabancı dil dersleri devam etmiĢ, parasız dikiĢ, nakıĢ ve örgü kursları açılmıĢtır.159
1937 yılında Ģube, çalıĢmalarını “Bütünleme” ve “Halk Dershanesi” Ģeklinde ikiye ayırmıĢtır.160 Dumlupınar Ġlkokulu’nda açılan “Ġlkokulu Bütünleme Dershanesi” 1 Nisan 1937’de çalıĢmaya baĢlamıĢtır. Bu tarihte 40 öğrencisi vardı.
Dershaneye devam edenlere Ġzmir Halkevi’nin hazırladığı programa göre ilk tahsilini bitiremeyen çıraklara ve değiĢik esnaflara genel halk kültürü öğretilmiĢtir. ġehit Fazıl Ġlkokulu’nda açılan ve 1 Nisan 1937’de çalıĢmaya baĢlayan bir “Halk Dershanesi” de faaliyetlerine devam etmektedir. Bu tarihteki öğrenci mevcudu 35’tir.161 Matematik, Ġngilizce ve Fransızca kurslarına devam eden öğrenci sayısı da 377’yi bulmuĢtur.162 1937 yılında Ġzmir Fuarı’nda Halkevi için ayrılan köĢeye, fotoğraflar, grafikler, çizelgeler hazırlanmıĢtır.
1938 yılında, okur yazar olmayan yurttaĢları okutmak ve ilk tahsilini tamamlayamayan gençlere millî bilgiler vermek amacıyla halk dershaneleri (Dumlupınar, ġehit, Fazıl, Halit Bey) okullarında, aynı durumda bulunan herhangi bir suçundan dolayı hürriyetinden mahrum olanlar için halk dershaneleri (Cezaevinde), Musevi vatandaĢları arasında Türk kültürünü yaymak ve bu vatandaĢların Türkçe konuĢmalarını temin etmek düĢüncesi ile halk dershaneleri (KarataĢ ve Keçeciler Yetim Okullarında), banka Ģirket, ticarethane gibi kurumlarda çalıĢarak hayatlarını kazanmak isteyen gençler için daktilo ve nakıĢ kursları (Halkevi’nde) açılmıĢ ve dersler verilmiĢtir.163 Ayrıca bu yıl, Ġzmir’e gelen seyyahları
____________________________________________
159 Akyol, a.g.e., s. 113.
160 Tutsak, a.g.e., s. 414; “Halk Dershaneleri ve Kurslar ġubesi”, Fikirler, C: VIII, S. 166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 34; Akyol, a.g.e., s. 113.
161 “Halk Dershanesi ve Kurslar ġubesi”, Fikirler, C:VIII, S.166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 34.
162 “Halk Dershanesi ve Kurslar”, Fikirler, C: VIII, S. 166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 61.
163 “Halk Dershanesi ve Kurslar” Fikirler, C: VIII, S. 166-168, 1 Mart-15 Nisan 1938, s. 61-63;
“Halkevinde Kurslar”, Anadolu, 11 Ocak 1939, s. 2.
gezdirmek ve rehberlik etmek üzere, yabancı dili olan gençlerden oluĢan bir rehberlik kursu açılmasına karar verilmiĢtir.164
1939 yılında, Kurslar Ģubesinin açtığı daktilo kursunda 27 genç çalıĢmaktadır ve diğer kurslar faaliyetlerine devam etmektedirler. Cezaevindeki cezalılardan okuma yazma bilmeyen 75 erkek ve 20 kadına ders verilmiĢtir.165 1941 yılında, halkın bilgisini yüceltecek her türlü okutma, yazdırma ve yetiĢtirme hareketlerinin ilerleyip geniĢlemesini sağlamak ve korumak amacıyla Ġzmir Halkevi faaliyetlerine devam etmiĢ, bu kurslara ilaveten bir de uçak modelcilik, fizik ve kimya kursları açmıĢtır. 1941 yılında kurslara devam eden erkek sayısı 850’ye, kadın sayısı da 515’e ulaĢmıĢtır.166
1942 yılında Ģube, lise ve ortaokul ve ilkokul öğrencileri için bütünleme kursları, ulus okulları, motor, uçak modelciliği, yabancı dil, nakıĢ, saz, daktilo ve bando kursları açmıĢ ve bu kurslara toplam 6.176 yurttaĢ katılmıĢtır.167
1943 yılında halk dershaneleri ve kurslar komitesi, bilinen çalıĢmaların dıĢında, CHP Ocaklarında Türk Dil Hareketi ve Ġnkılâp ideolojisi etrafında konuĢma ve konferanslar düzenleyerek parti üyelerinin ve halkın, yeni kültür baĢarıları hakkında aydınlanmaları üzerinde durmuĢtur.168
1944 yılında bütünleme ve dil kursları devam ederken, ev sanatları ve küçük el sanatları için de kurslar açılacağı duyurulmuĢtur.169 1946 yılında Ģube, Ġzmir Cezaevinde açtığı iki okuma yazma kursu dıĢında, Ġngiliz Kültür Heyeti Halkevi’ndeki Ġngilizce dersleri kurslarını takip etmiĢlerdir. Son günlerde Ġzmir’de mevcut Ġngilizlerin müracaatı üzerine Ġngilizler’e Türkçe öğretmek için bir kurs açılmıĢ ve haftada dört gün düzenli olarak dersler devam etmiĢtir.170 8 Temmuz 1946’da açılan Fizik, Kimya, Matematik, Geometri, Fransızca, Tabiye kursları 20 Ağustos 1946’ya kadar devam etmiĢtir. Bu kurslara kayıt olan ve devam eden
_____________________________________________
164 “Seyyahlara Rehberlik”, Anadolu, 25 Mart 1938, s. 2.
165 “Halkevimizin Mayıs Ayı Ġçindeki ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: VII, S. 188, 1 Haziran 1939, s. 14.
166 “Halk Dershaneleri ve Kurslar ġubesi”, Fikirler, C: S. 217-218, 1 Mayıs 1941, s. 25-27.
167 Özertem, a.g.m., s. 26.
168 “Halk Dershaneleri ve Kurslar Komitesinin ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: S. 246-247, 15 Nisan 1943, s. 29; “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: IX, S. 248-249, 30 Haziran 1943, s. 28.
169 “Evimiz ÇalıĢmaları”, Fikirler, C: X, S. 276-277, 31 Ağustos 1944, s. 16.
170 “Halkevi Haberleri”, Fikirler, S. 326-327, Aralık 1946, s. 39.
öğrenci sayısı 613’tür.171
1947 yılında yabancılara Türkçe dersi verilmeye devam edilmiĢtir.172 1949 yılında Ģube çalıĢmalarını, cezaevinde suçlu gençlere, bütünlemeli lise ve ortaokul öğrencilerine, yabancılara Türkçe kursları açmak ve Ġngiliz Kültür Heyeti’nin Ġngilizce kurslarını programlamak Ģeklinde düzenlemiĢtir.173