İhramda Unutma

İhrama girilmeden hac ve umre ibadetine başlanılmaz. İhrama girmek de niyet etmek, telbiye getirmek ve ihram elbisesi denilen iki parçadan müteşekkil ihram elbisesine girmekle olur. İhramdaki unutmalar niyetle ilgili meselelerde ve ihram yasaklarında ortaya çıkar.

4.5.1.1. Niyette unutma

Hac ve umre ibadeti için ihrama girmek isteyen kişi niyeti ve telbiye getirmeyi unuttuğunda ihramı geçerli olmaz. Fakat bunlardan biri unutulup diğeri yapıldığında veya unutulanın yerine geçecek olan bazı sözler söylendiğinde ya da bazı fiiller gerçekleştiğinde niyet gerçekleşmiş olur. Örneğin:

Hac veya umreye niyet etmeyi unutan fakat telbiye getiren kişi, ihramı geçerli olarak ibadetine devam eder. Çünkü getirilen telbiye, unutulduğunda niyet yerine de geçer.541_{Umreye niyet etmeyi unutarak tavaf eden ve tavaftan sonra da niyeti terk}

ettiğini hatırlayan kişinin ihramlı bir şekilde tavaf etmesi, umre niyeti yerine geçer. Zira umre fiillerinin yerine getirmesiyle niyet de yerine getirilmiş kabul edilir.542 Niyet esnasında telbiye getirmeyi unutan ve ihrama girme niyetiyle de tehlil ve tesbih getirmiş olan kimsenin telbiye ve niyeti, yaptığı tehlil ve tesbih sebebiylegerçekleşmiş olur. Kıran ve temettü haccı gibi hem hac hem de umreyi

541 Serahsî, a.g.e, IV, s. 187; İbnü’l-Hümâm, a.g.e, II, s. 437. 542 Serahsî, a.g.e, IV, s. 117.

içine alan bir hac yapacak olan kimse, iki telbiye getirmesi gerekirken unutarak sadece bir telbiye getirdiğinde hata etmiş olurve kendisine bir şey gerekmez.543

Hacca niyet ederek tehlil getirdikten sonra niyet ve tehlili unutan kimse, Mescid-i Haram’a vardığında hac ve umre görevini yerine getirir. Zira ibadet esnasında niyetin devamlı hatırlanması gerekmez.544

Harem sınırları dâhilinde yaşayan kişinin, unutarak hac aylarında umre ve hac ihramını birleştirmesi durumunda kendisine dem gerekir. Çünkü hac aylarında hac ve umre ihramını birleştirmek afakîlere ait bir fiildir.545

4.5.1.2. İhram yasaklarında unutma

İhram yasaklarından herhangi birini unutarak terk etmek kasıtlı olarak terk etmek gibidir.546 İhram yasakları genel olarak dikişli elbise giymek, koku sürünmek, saç, sakal veya tırnak kesmek, cinsel birliktelik yaşamak veya av hayvanlarını avlamak şeklinde ortaya çıkar. İhramla ilgili yasaklanan fiillerdeki farklılık cezalarda da farklılığa sebep olur.547 _{Ceza şekillerine göre unutma konusu ise şu örneklerle}

açıklanabilir:

İbadetin bozulmasını veya sakatlanmasını gerektiren durumlarda: Unutarak Arafat vakfesini yapmadan önce cinsel ilişkide bulun kişinin haccı bozulmuştur.548 _{Bu kişi}

içinde bulunduğu hac ibadetini tamamlar ve gelecek senelerde de bu ibadeti kaza eder. Aynı zamanda işlediği cinayet sebebiyle de bir koyun veya keçi de kurban eder.549

Umre ihramına girip unutarak tavafın şavtlarından çoğunu yapmadan cinsel ilişkide bulunanın umresi bozulmuştur. Bozulan umresini tamamlar ve ihramdan çıkar.

543 Serahsî, a.g.e, IV, s. 188.

544 Kâsânî, a.g.e, II. s. 179; Serahsî, a.g.e, IV, s. 117. 545 Kâsânî, a.g.e, II, s. 169.

546 Merginânî, a.g.e, I, s. 195.

547 İhram yasaklarında (cinayetlerinde) kefaret olarak belirtilen kurban, kurban olmaya elverişli koyun (şât), sadaka ise sadaka-ı fıtırdır. İbrahim Halebî, a.g.e, I, s. 439.

548 Hacda cinsel birleşme ve cezalarıyla ilgili bakınız; Serahsî, a.g.e, IV, 118-119; Kâsânî, a.g.e, II, s. 217-219; Molla Hüsrev, a.g.e, I, s. 246; İbrahim Halebî, a.g.e, I, s. 436-438.

Sonradan umresini kaza eder ve de işlediği cinayet sebebiyle bir koyun veya keçi kurban eder.550

Hac ve umre için ihrama girip temettu haccı için kurban gönderen kişi, traş olmayı unutup ailesine dönse ve ihramdan çıkmadığını hatırlayıp tekrar harem bölgesine gelse, bu kişi Ebû Hanîfeile Ebû Yûsuf’a göre temettü haccı yapar.551

Deve veya sığır kurbanı (bedene) gerektiren durumlarda: Unutarak ziyaret tavafı cünup olarak yapan veya Arafat'ta vakfeden sonra cinsel ilişkide bulunan kişi hatırladığında, ceza olarak bir deve veya sığır kurban eder. Fakat cünüp olarak ziyaret tavafı yapan kişi, tavafını iade ederse deve kurbanı kendisinden düşer.552

Koyun kurbanı (şât) gerektiren durumlarda: Unutarak tam gün dikişli elbise giyen veya başını örten, el ve ayak tırnaklarını kesen, güneş batmadan önce Arafat’tan inen, Müzdelife vakfesini terk eden, sa‘y etmeyi terk eden veya şeytan taşlamayı bir gün veya bütün günlerinde terk eden kişi hatırladığında ceza olarak bir koyun kurban eder.553

Unutarak kudüm veya veda tavafını cünup olarak yapan, ziyaret tavafının üç veya daha az şavtını terk eden veya ziyaret tavafını abdestsiz yapan kişi hatırladığında ceza olarak bir koyun kurban eder. 554

Değerinin (kıymet) ödenmesini gerektiren durumlarda: İhramlı olduğunu unutarak av hayvanı avlayan kişi hatırladığında bu hayvanın değerini öder. Bununla birlikte avladığı hayvanın etinden yemişse hatırlayınca da yemiş olduğunun değerini fakirlere tasadduk eder.555

Sadaka vermeyi gerektiren durumlarda: Unutarak bir uzvuna az miktarda koku süren, bir gün ve geceden az dikişli elbise giyen, başını örten, birkaç tırnağını kesen, kudüm

550 İbn Nüceym, en-Nehru’l-Fâik, II. s. 125; Meydânî, el-lübab I, 204-205. 551 Serahsî, a.g.e, IV, 184-185.

552 Kudûrî, a.g.e, I, s. 72; Serahsî, a.g.e, IV, s. 79.

553 Kudûrî, a.g.e, I, 72-73; Merginânî, a.g.e, I, s. 163; Meydânî, a.g.e, I, 204-205. 554 Kudûrî, a.g.e, I, s. 72; Serahsî, a.g.e, IV, s. 79.

tavafını abdestsiz veya üç şavtını eksik yapan kişi, hatırladığında ceza olarak sadaka öder.556

4.5.1.3. Mîkâtı ihramsız geçmede unutma

Hac ve umre ibadeti yapacak olan kişilerin mîkât sınırlarını557 ihrama girmiş olarak geçmeleri gerekir. Mîkât sınırları; Irak tarafından gelenler için Zât-ı Irk', Şam’dan gelenler için Cuhfe, Medine’den gelenler için Zü'l- Huleyfe, Necid’den gelenler için Karn ve Yemen’den gelenler için Yelemlem (Elemlem) dir.558 _{Mekke'de bulun}

kişiler için mîkât ise hacda Harem, umrede Hill bölgesidir.559 _{Bu sınırları ihramsız}

olarak geçen kişi ceza olarak kurban keser. Fakat daha hac görevlerine başlamadan mikata dönerek ihrama girip telbiye getirirse bu ceza ortadan kalkar.560 _{Örnek olarak,}

unutarak mîkât mahallini ihramsız geçen ve hatırlayıp mîkât sınırları dâhilinde Hac ibadeti için ihrama girip Arafat'ta vakfe yapan kişinin haccı geçerlidir. Fakat mîkâtta ihrama girmeyi terk ettiği için ceza kurbanı öder. Bununla birlikte bu kişi hatırladığında mîkât sınırı dışına çıkarak niyet edip telbiye getirerek ihrama girer ve o şekilde mîkât sınırından tekrar geçerse kurban cezasından kurtulur.561