Haber Konusu-Türünün Kanal, Spor Dalı ve Kayıt Dönemine İlişkin

Haber konusu-türünün kanallara, spor dalına ve kayıt dönemine göre nasıl değiştiği bu başlık altında ele alınacaktır. Çalışma kapsamı içerisinde yer alan televizyon kanallarının spor haber bültenlerinde yer alan haberlerde hangi haber konusu-türüne hangi oranda yer verdiklerine ilişkin dağılım Tablo: 38’de görülmektedir.

Tablo: 38

İncelenen Haberlerdeki Haber Konusu-Türünün Dağılımı Haber Konusu-Türü

Sayı %

Ciddi Haberler (Hard News) 647 90,9

Öykü Haber (Soft News) 4 0,6

Sıcak haberler (Spot News) 49 6,9

Gelişen haberler (Developing News) 3 0,3

Devam Eden Haberler (Continuing News) 9 1,3

Toplam 712 100

İncelenen haberlerdeki “Haberin Konusu-Türü” dağılımı ele alındığında; anlamlılık ve önemlilik özellikleri ön plana çıkan, öğrenilmesi veya öğrenilmemesi durumunda ilgili insanların konu ile ilgili bilgi açığını büyütebilecek; müsabaka skoru, zamanı ve açıklamalar, suçlamalar, iddialar, yanıtlar gibi olayların haberlerini anlatan “Ciddi haber (Hard News)”in diğer tüm seçeneklere çok büyük bir fark atarak toplam 712 haber içerisinde 647 kez (% 90,9) tekrarlandığı görülmektedir.

İlgi çekici olma özelliğinin ön planda olduğu, haberin bu temel üzerine oturtulduğu, spor hayatının ilginç yönlerine dair, daha ziyade “duygulara yönelik” çoğu zaman öykü (feature) tarzında yazılan; başarı hikâyesi, başarısızlık öyküsü gibi haberleri anlatan “Öykü haber (Soft News)” konu-türündeki haber sayısı 4 (% 0,6) olarak belirlenmektedir.

Gerçekleşeceği önceden bilinmeyen, planlanmamış, bir anda ortaya çıkan; transfer, sakatlık gibi olaylara dayanan haberleri anlatan “Sıcak haber (Spot News)” konu-türündeki haberler ise 49 kez (% 6,9) tekrarlanarak ciddi haber konu-türünden sonra gelmeyi başarmıştır.

Planlı, gerçekleşeceği önceden bilinen; (spor haberlerinin önemli bir özellik ve farklılığı planlı olmasıdır) müsabaka öncesi, devamı ve sonrası gibi olaylara dayanan haberleri anlatan “Gelişen haber (Developing News)” konu- türündeki haberlerde ancak 3 kez (% 0,3) kaydedilmiştir.

Başlangıcı ve sonuçlanması arasında belli bir zaman geçen, gazeteci açısından sürekli takibi, araştırmayı kimi zamanda uzmanlaşmayı gerektiren; kimi transfer olayları, spor cezaları ile ilgili davalar kapsamındaki olaylara dayanan haberleri içeren “Devam eden haber (Continuing News)” konu-türündeki haberler ile ise 9 kez (% 1,3) karşılaşılmaktadır.

İncelenen kanalların bültenlerinde yer alan spor haberlerinin hangi konu- türe ait olduğu ile ilgili Tablo: 38 ve Ek: 11’de yer verilen frekans çözümlemesinin, haber konusu-türü ile ilgili olarak yapılacak diğer çözümleme ve karşılaştırmaların “Ciddi haber (Hard News)”, “Sıcak haber (Spot News)” ve temsil edilen öteki konu-türdeki haberleri ifade etmek amacı ile “Diğer” seçeneği kullanılarak yapılmasına izin verecek oranları içerdiği görülmektedir. Çalışmanın bundan önceki ve sonraki kısımlarında Haber Konusu-Türü ile ilgili sınıflandırma “Ciddi haber (Hard News)”-“Sıcak haber (Spot News)”-“Diğer” şeklinde olmuş ve olacaktır.

Bu hatırlatmanın ardından incelenen haberlerdeki konu-türlerin kanallara, dallara, kayıt dönemine ve haber kaynağına göre nasıl değiştiğini incelemek yararlı görülmektedir.

Çalışma kapsamı içerisinde yer alan televizyon kanallarının spor haber bültenlerinde yer alan haberlerde kullandıkları haber konusu-türlerinin kanala göre dağılımı ile ilgili veriler Tablo: 39’da görülmektedir.

Tablo: 39

Haber Konusu-Türünün Kanallara Göre Dağılımı

TRT NTV KANAL D STV Toplam

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

Ciddi haber (Hard News) 121 18,7 151 23,3 180 27,8 195 30,1 647 100 Sıcak haber (Spot News) 24 49,0 11 22,4 6 12,2 8 16,3 49 100 Diğer 9 56,3 6 37,5 - - 1 6,3 16 100 Toplam 154 21,7 168 23,6 186 26,1 204 28,6 712 100

İncelenen kanallarda kullanılan haber konusu-türünün frekans çözümlemesinin devamında bu kez çok sık kullanılan “Ciddi haber (Hard news)” konu-türünün kanallara göre dağılımı ele alındığında; STV’nin 195 kez (% 30,1) KANAL D’nin 180 kez (% 27,8), NTV’nin 151 kez (% 23,3) ve TRT’nin de 121 kez (% 18,7) “Ciddi haber (Hard news)” konu-türünü kullandığı gözlemlenmektedir. Yine daha az sıklıkta kullanılan “Sıcak haber (Spot news)” konu-türünün kanallara göre dağılımına bakıldığında; TRT’nin 24 kez (% 49,0) NTV’nin 11 kez (% 22,4), STV’nin 8 kez (% 16,3) ve KANAL D’nin de 6 kez (% 12,2) “Sıcak haber (Spot news)” konu-türünü kullandığı belirlenmektedir. En az sıklıkta kullanılan ve “Öykü haber (Soft News)”, “Gelişen haber (Developing News)”, “Devam eden haber (Continuing News)” konu-türündeki haberleri kapsayan “Diğer” seçeneği ele alındığında; TRT’nin 9 kez (% 56,3) NTV’nin 6 kez (% 37,5) ve STV’nin 1 kez (% 6,3) bu konu-türe yer verdiği, KANAL D’nin ise bu konu-türdeki haberlere hiç yer vermediği ortaya çıkmaktadır.

Çalışma kapsamında incelenen televizyon kanallarının haber sayıları∗

ile orantılı bir şekilde “Ciddi haber (Hard news)” konu-türünde haberlere yer vermeleri ve sayısal olarak da diğer konu-türdeki haberlerden bir hayli, yüksek olması, televizyon spor haberlerinin bu konu-türdeki haberlerden çok yüksek oranda faydalanmaktadır yorumuna temel hazırlamaktadır. Ayrıca “Sıcak haber (Spot news)” ve “Diğer” konu-türdeki haberlerin TRT ve NTV’de daha yüksek

∗

sayıda belirlenmesi kamu ve tematik kanalların tecimsel kanallara oranla spor haberlerini konu-tür olarak daha geniş bir yelpazede yapılandırabilecek bir haber merkezi örgütlenmesi içerisinde oldukları sonucunu ortaya çıkardığı görülmektedir.

Çalışma kapsamı içerisinde yer alan televizyon kanallarının spor haber bültenlerinde yer alan haberlerde kullandıkları haber konusu-türlerinin spor dallarına göre dağılımı ile ilgili veriler Tablo: 40’da görülmektedir.

Tablo: 40

Haber Konusu-Türünün Spor Dallarına Göre Dağılımı

Futbol Basketbol Diğer Toplam

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

Ciddi haber (Hard News) 554 85,6 30 4,6 63 9,7 647 100 Sıcak haber (Spot News) 43 87,8 1 2,0 5 10,2 49 100

Diğer 11 68,8 1 6,2 4 25,0 16 100

Toplam 608 85,2 32 4,7 72 10,1 712 100

“Ciddi haber (Hard news)”, Futbol dalı ile ilgili haberlerde 554 kez (% 85,6), Basketbol dalı ile ilgili haberlerde 30 kez (% 4,6) ve geride kalan öteki haber konusu-türünü içeren “Diğer” seçeneğinde ise 63 kez (% 9,7) belirlenmektedir. “Sıcak haber (Spot news)” ise, Futbol dalı ile ilgili haberlerde 43 kez (% 87,8), Basketbol dalı ile ilgili haberlerde 1 kez (% 2,0) ve geride kalan öteki haber konusu-türünü içeren “Diğer” seçeneğinde ise 5 kez (% 10,2) belirlenmiştir. “Öykü haber (Soft News)”, “Gelişen haber (Developing News)”, “Devam eden haber (Continuing News)” konu-türündeki haberleri kapsayan “Diğer” seçeneği de, Futbol dalı ile ilgili haberlerde 11 kez (% 68,8), Basketbol dalı ile ilgili haberlerde 1 kez (% 6,2) ve geride kalan öteki haber konusu-türünü içeren “Diğer” seçeneğinde ise 4 kez (% 25,0) kaydedilmiştir.

Haber konusu-türünün dala göre dağılımını gösteren Tablo: 40’ın dikkat çeken en önemli noktası “Sıcak haber (Spot news)” konu-türündeki haberlerin futbol dalında yoğunlaşan bir değer göstermesidir. Daha önce belirtilen televizyon

spor haberlerinin yoğunluklu olarak futbol dalı ile ilgili haberlere yer verdikleri∗

gerçeğini kuvvetlendiren bu veri, televizyon spor bültenlerinin özellikle futbol dalı ile ilgili sıcak gelişmeler konusunda daha duyarlı oldukları gerçeğini de ortaya koymaktadır.

Çalışma kapsamı içerisinde yer alan televizyon kanallarının spor haber bültenlerinde yer alan haberlerde kullandıkları haber konusu-türlerinin kayıt dönemine göre dağılımı ile ilgili veriler Tablo: 41’de görülmektedir.

Tablo: 41

Haber Konusu-Türünün Kayıt Dönemine Göre Dağılımı

1. Kayıt Dönemi 2. Kayıt Dönemi Toplam

Sayı % Sayı % Sayı %

Ciddi haber (Hard News) 327 50,6 320 49,5 647 100 Sıcak haber (Spot News) 23 46,9 26 53,1 49 100

Diğer 14 87,5 2 12,5 16 100

Toplam 364 51,2 348 48,8 712 100

Tablo: 41’de görüldüğü gibi; “Ciddi haber (Hard news)” haber konusu- türü 1. Kayıt döneminde 327 kez (% 50,6), 2. Kayıt döneminde de 320 kez (% 49,5) kullanılmıştır. “Sıcak haber (Spot news)” haber konusu-türü ise 1. Kayıt döneminde 23 kez (% 46,9), 2. Kayıt döneminde de 26 kez (% 53,1) kullanılmıştır. “Öykü haber (Soft News)”, “Gelişen haber (Developing News)”, “Devam eden haber (Continuing News)” konu-türündeki haberleri kapsayan “Diğer” seçeneği de, 1. Kayıt döneminde 14 kez (% 87,5), 2. Kayıt döneminde de 2 kez (% 12,5) kullanılmıştır.

Haber konusu-türünün kayıt dönemine göre dağılımı çözümlemesinin haber konusu ve türü ile ilgili olarak sportif etkinliklerin yoğun olduğu ve olmadığı dönemlerde birbirine yakın yoğunluklarda seyretmesi (özellikle “Ciddi haber (Hard news)” ve “Sıcak haber (Spot news)” açısından) sonucunu ortaya

∗

Bkz. “4.2 Spor Dallarının Kanal, Bültendeki Sıra ve Kayıt Dönemine İlişkin Değerlendirmeleri” konu başlığı, s. 145

koyması, bu kayıt dönemleri arasında haber konusu-türü bakımından anlamlı bir farklılaşmanın olmadığını göstermektedir. Ancak “Öykü haber (Soft News)”, “Gelişen haber (Developing News)”, “Devam eden haber (Continuing News)” konu-türündeki haberleri kapsayan “Diğer” seçeneğinin sportif etkinliklerin yoğun olmadığı 1. Kayıt döneminde yoğunlaşması özellikle müsabaka trafiğinin olmadığı dönemlerde ve belli bir süreyi kapsayarak gerçekleşen transfer haberlerinin de devreye girmesi ile arttığı sonucunu doğurmaktadır. Çünkü sportif etkinliklerin yoğun olduğu 2. kayıt döneminde bu konu-türdeki haberler azalmaktadır (Tablo: 41).

4.6. Haberi Oluşturan Aktörler ve Haber Öğelerinin (5N 1K) Kanal,