LEVHA 78 a-Gelembe Basamaklı Anıt (Umar 2006, Res. 71) b-Gelembe 2 No’lu Anıt (Tayip Hacet Arşivi)
LEVHA 79 a-Eumeneia Açık Hava Kutsal Alanı Genel (Şimşek-Sezgin 2011, 29, Res. 1) b-Eumeneia Basamaklı Anıt (Şimşek-Sezgin 2011, 39, Res. 16)
LEVHA 80 a-Kolophon Basamaklı Anıtı (Özgan et. al. 2014, 104, Res. 3) b-Kolophon Basamaklı Anıtı (Holland 1944, 111, Fig. 14)
LEVHA 81 a-Bülbüldağ Basamaklı Anıtı (Bammer-Muss 2006, Abb. 2) b-Bülbüldağ Basamaklı Anıtı (Bammer-Muss 2006, Abb. 1) c-Bülbüldağ Basamaklı Anıtı (Bammer-Muss 2006, Abb. 4) d-Bülbüldağ Basamaklı Anıtı (Bammer-Muss 2006, Abb. 5)
LEVHA 82 a-Tekören Basamaklı Anıtı (Devreker-Thoen-Vermeulen 1995, 130, Pl. 1) b-Alinda Basamaklı Anıt (Özkaya-San 2002, Fig. 2)
LEVHA 83 a-Davulcutepe Basamaklı Anıtı (Sezgin-Okunak 2007, 126, Res. 10) b-Milas Basamaklı Anıtı (Kızıl-Öztekin 2009, 304, Res. 2)
LEVHA 84 a- Milas Basamaklı Anıtı Çizim (Kızıl-Öztekin 2009, 305, Res. 3) b-Milas Basamaklı Anıtı (Kızıl 2008, 235, Fig. 6)
LEVHA 85 a-Mobolla Basamaklı Anıtı (Diler 2007, 499, Res. 8)
b-Sagallasos Basamaklı Anıt (Waelkens et. al. 2013, 350, Res. 6)
LEVHA 86 a-Khios Daskolopetra (www.explorechios.gr)
b-Khios Daskolopetra Çizim (Boardman 1959, Pl. 6, Fig. 34)
LEVHA 87 a-Limni Basamaklı Anıtı (Marangou 2009, 94, Fig. 12-2) b-Rodop Dağları Niş Uygulaması (Ivanova 2008, 187, Fig. 5-3)
LEVHA 88 a-Panayırdağ Kutsal Alanı Niş Uygulaması (Soykal 1998, Taf. 2)
b-Panayırdağ Kutsal Alanı Niş İçinde Kybele (Naumann 1983, Taf. 32-2)
LEVHA 89 a-Phokaia Liman Kutsal Alanı (Özyiğit 2003, Res. 7)
b-Phokaia Değirmen Kutsal Alanı (Naumann 1983, Taf. 20-1)
LEVHA 91 a-Smyrna Tip XII Fibula Kalıbı (Muscarella 1967, Pl. XVI, 83)
b-Ephesos Artemision Fibula Örnekleri (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 107, 131, 156, 195)
LEVHA 92 a-Larisa Fibula (Boehlau 1993, Taf. 15-11) b-Manisa Fibula (Caner 1983, Taf. 23, 284-285)
LEVHA 93 a-Bursa Fibula (Muscarella 1967, Pl. 8-43)
b-Sardis Fibulaları (Waldbaum 1983, Pl. 43, 672-675)
LEVHA 94 a-Troia Fibula (Muscarella 1967, Pl. 3-11) b-Khios Fibula (Boardman 1967, Fig. 138)
LEVHA 95 a-Lesbos Fibula (Woodward-Droop-Lamb 1927, 97, Fig. 1) b-Rhodos Kamiros Fibula (Caner 1983, Taf. 80a-b)
LEVHA 96 a-Samos Fibula (Muscarella 1967, Pl. VII, 33)
b-Khios Kemer Tokası (Boardman 1967, 215, Fig. 141)
LEVHA 97 a-Samos Kemer Tokası (Boardman 1961, Lev. XXIa) b-Erythrai Kemer Tokası (Caner 1983, Taf. 79-18)
LEVHA 98 a-Smyrna Kemer Tokası (Boardman 1961, Lev. XXIb) b-Miletos Kemer Parçası (Donder 2002, 7, Abb. 4)
LEVHA 99 a-Miletos Kemer Parçası (Donder 2002, www.ruhr.uni-bochum.de) b-Ephesos Kemer (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 45, 711.1)
LEVHA 100 a-Ephesos Kemer Tokası (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 48, 718) b-Khios Emporio Liman Kutsal Alanı (Boardman 1967, Pl. 11c)
LEVHA 101 a-Ephesos Omphaloslu Kase (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 112, 818) b-Milet Omphaloslu Kase (Donder 2002, 6, Abb. 2)
LEVHA 102 a-Daskyleion Omphaloslu Kase Örnekleri (Bakır 2004, Res. 13) b-Didyma Omphaloslu Kase (Herda 2008, Abb. 6)
LEVHA 103 a-Lidya Omphaloslu Kase (Özgen-Öztürk 1996, No: 224)
b-Lidya Mermer Taklidi Omphaloslu Kase (Lidyalılar ve Dünyaları 2010, 487, No: 106)
LEVHA 104 a-Ephesos Grup 1 Omphaloslu Kaseleri (Klebinder-Gauß 2007, Cat: 817) b-Ephesos Grup 1 Omphaloslu Kaseleri (Klebinder-Gauß 2007, Cat: 818)
LEVHA 105 a-Ephesos Grup 2 Omphaloslu Kaseleri (Klebinder-Gauß 2007, Cat: 819) b-Ephesos Grup 3 Omphaloslu Kaseleri (Kerschner 2005, 126, No: 3)
LEVHA 106 a-Protoceratops Fosili (Mayor-Henry 1993, 52, Fig. 9) b-Sakçagözü Griffon Adam (Orthmann 1971, Taf. 50c)
LEVHA 107 a-Sakçagözü Griffon Adam Çizim (Akurgal 1959, 100, Abb. 10) b-Tell Halaf Griffon (Orthmann 1971, Taf. 8g)
LEVHA 108 a-Gordion Griffonlu Kulp Eklentisi (Sams 2012, 65, Fig. 4-14) b-Ephesos Griffon Eklentisi (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 113-869)
LEVHA 109 a-Ephesos Griffon Çizim (Klebinder-Gauß 2007, Taf. 77-869) b-Miletos Griffon Eklentisi (Graeves 2004, 93, Fig. 3-10)
LEVHA 110 a-Samos Griffon Eklentisi (Mayor-Henry 1993, 46, Fig. 4) b-Khios Griffon Eklentisi (Boardman 1967, Pl. 84, 166)
LEVHA 111 a-Uşak Arkeoloji Müzesi Makara Kulplu Kase (Özgen-Öztürk 1996, No: 225) b-Uşak Arkeoloji Müzesi Yonca Ağızlı Testi (Özgen-Öztürk 1996, No: 223)
LEVHA 112 a-Karia Geometrik Seramiği: Meander Motif (Özgünel 2006, Lev. XIa)
b-Karia Geometrik Seramiği: Meander Motif (Özgünel 2006, Lev. XIa-2)
LEVHA 113 a-Karia Geometrik Seramiği: Meander Motif Çizim (Özgünel 2006, 72, Şek. 42) b-Karia Geometrik Seramiği: Meander Motif Çizim (Özgünel 2006, 72, Şek. 41)
LEVHA 114 a-Pazarlı Meander Motifi (Akurgal 1955, Taf. 29b) b-Gordion Meander Motif (Akurgal 1955, Taf. 17b)
LEVHA 115 a-Karia Geometrik Seramiği: Noktalı İç İçe Zigzak Motifi (Özgünel 2006, 73, Şek. 45)
b-Karia Geometrik Seramiği: İç İçe Noktalı Üçgen Motifi (Özgünel 2006, 73, Şek. 46)
LEVHA 116 a-K III Tümülüsü, İç İçe Noktalı Üçgen Motifi (Akurgal 1955, Taf. 19a) b-Karia Geometrik Seramiği: Bitkisel Motif (Özgünel 2006, 74, Şek. 49)
LEVHA 117 a-Boğazköy Bitkisel Motifleri (Bossert 2000, 50, Abb. 14)
b-Karia Geometrik Seramiği: Kareler İçi Nokta Doldurma (Özgünel 2006, 86, Şek. 82)
LEVHA 118 a-K III Tümülüsü, Kareler İçi Nokta Doldurma (Akurgal 1955, Taf. 16b) b-Myrrhinous, Dama Tahtası Motifi, (Daux 1961, 629, Fig. 6)
LEVHA 119
LEVHA 120
a-Karia Geometrik Seramiği: Daire Rozet Motifi (Özgünel 2006, 76, Şek. 54) b-Karia Geometrik Seramiği: Daire Rozet Motifi (Özgünel 2006, 76, Şek. 55)
a-Boğazköy Daire Rozet (Bossert 2000, Taf. 133, 1169) b-Dirmil Daire Rozet Motifi (Özgünel 2006, 75, Şrk. 53)
LEVHA 121 a-Gordion Krater Üzerinde Daire Rozet Motifi (Sams 1994, Cat. No: 1065a) b-P Tümülüsü Ahşap Kapak Üzeri Rozet Motifi (Young 1981, 59, Fig. 28)
LEVHA 122 a-P Tümülüsü Ahşap Kutu Rozet Motifi (Young 1981. 59, Fig. 29)
b-P Tümülüsü Bronz Kemer Üzerinde Rozet Motifi (Young 1981, Fig. 10.) c-Pazarlı Savaşçı Kalkanları Üzerinde Rozet Motifi (Koşay 1941, Lev. XXI)
LEVHA 123 a-Samos Silüet Teknik (Akurgal 1955, Taf. H1)
b-Alişar Silüet Teknik (Friglerin Gizemli Uygarlığı 2007, 215)
LEVHA 124 a-Aeolis Noktalı Stil II (İren 2009, 37, Abb. 13c) b-Aeolis Noktalı Stil II (İren 2003, Taf. 4-17)
LEVHA 125 a-K III Tümülüsü Noktalı Motifler (Akurgal 1955, Taf. 15b) b-Aeolis Noktalı Yarım Daire Motifi (İren 2009, Table. 3-5)
LEVHA 126 a-Boğazköy Noktalı Yarım Daire Motifi (Bossert 2000, Taf. 146, B38) b-Aeolis Noktalı Yarım Daire Motifi (İren 2009, Table. 3-6)
LEVHA 127 a-Boğazköy Noktalı Yarım Daire Motifi (Bossert 2000, Taf. 146, B34) b-Aeolis Küçük Boyutlu Tunç Kazan Taklidi. (İren 2003, Pl. 2.32)
LEVHA 128 a-Aeolis Makara Kulplu, Bant Bezemeli Tunç Kaseler. (İren 2003, Pl. 64, 301) b-Aeolis Yonca Ağızlı Testilerinin Pişmiş Toprak Örnekleri. (İren 2009, Table 1-1)
LEVHA 129 a-Aeolis Yuvarlak Ağızlı Testi. (İren 2009, Table 2)
b-Aeolis Yuvarlak Ağızlı Tek Kulplu Testi. (İren 2009, Table 2) c-Aeolis Omurgalı Çanak (İren 2009, Table 2)
LEVHA 130 a-Frig Yuvarlak Ağızlı Testi (Friglerin Gizemli Uygarlığı, 2007, 223) b-Frig Yuvarlak Ağızlı Tek Kulplu Testi. (Sams 1994, Pl. 46, 572) c-Frig Omurgalı Çanak (Sams 1994, Pl. 22, 479)
LEVHA 131 a-Sardis Süzgeçli Kap (Gürtekin Demir 2014, Fig. 1)
b-Rhodos Kamiros Nekropolü Süzgeçli Kap (Kerschner 2005, Fig. 16-17)
LEVHA 132 a-Sardis Makara Kulplu Sığ Kase (Lidyalılar ve Dünyaları, 2010, No: 149) b-Sardis Makara Kulplu, Bantlı Kase (Gürtekin Demir 2014, Fig. 6)
LEVHA 133 a-Sardis Makara Kulplu Ayaklı Kase (Gürtekin Demir 2014, Fig. 7) b-Sardis Makara Kulplu, Bantlı Kase (Gürtekin Demir 2014, Fig. 8)
LEVHA 134 a-Sardis Tek Kulplu Testi (Gürtekin Demir 2014, Fig. 11) b-Sardis Tek Kulplu Testi (Gürtekin Demir 2014, Fig. 12)
LEVHA 135 a-Ephesian Ware Bezeme (Greenewalt 1973, Pl. 10-1) b-Ephesian Ware Bezeme (Greenewalt 1973, Pl. 11-1)
LEVHA 136 a-Laodikeia BoR Seramik Örneği (Şimşek 2013, 475, Res. 688) b-Beycesultan “Frig” Seramiği (Mellaart-Murray 1995, Fig. 51-1)
LEVHA 137 a-Uylupınar Frig Etkili Seramik (Cokay Kepçe 2009, Fig. 88) b-Uylupınar Frig Etkili Seramik (Kaşka 2013, Res. 14 alt)
LEVHA 138 a-Göl Adası Frig Etkili Seramik (Ekinci et. al. 2007, Res. 6) b-Çaltılar Frig Seramiği (Momigliano et. al. 2011, Fig. 36b)
LEVHA 139 a-Köhnüş 2 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 149) b-Kalehisar Anıtı, (Francovich 1990, Pl. 81)
LEVHA 140 a-Girit Gortyn Naiskos İçinde Kybele (Katsonas 2012, Fig. 3)
b-Miletos Naiskos İçinde Tanrıça/Rahibe (Naumann 1983, Taf. 16-1.)
LEVHA 141 a-Miletos Naiskos İçinde Tanrıça/Rahibe (Roller 2004, Res. 37)
LEVHA 142 a-Sardis Naiskos İçinde Kybele (Greenewalt 2010, Res. 1)
b-Sardis Naiskos İçinde Kybele, Yan Detaylar (Greenewalt 2010, Res. 2)
LEVHA 143 a-Didyma Naiskos İçinde Kybele (Naumann 1983, Taf. 16-3) b-Erythrai Naiskos İçinde Kybele (Naumann 1983, Taf. 17-2) c-Kyme Naiskos İçinde Kybele (Naumann 1983, Taf. 17-3)
LEVHA 144 a-Massalia Naiskos İçinde Kybele (Naumann 1983, Taf. 19-2) b-Euromos Mimari Terrakotta (Prof. Dr. Suat Ateşlier Arşivi)
LEVHA 145 a-Didyma Heykel Başı (Prof. Dr. Suat Ateşlier Arşivi)
b-Kyzikos Columna Caelatası (Prof. Dr. Suat Ateşlier Arşivi)
LEVHA 146 a-Elmalı Bayındır D Tümülüsü Buluntusu Leto (Prof. Dr. Suat Ateşlier Arşivi) b-Kültepe İkiz İdol (Özgüç 2005, Res. 245)
LEVHA 147 a-Kültepe İki Yüzlü Vazo (Özgüç 2005, Res. 232)
b-Yazılıkaya Tanrı Ailesi-İkiz Tanrıçalar (Seeher 2011, Res. 61)
LEVHA 148 a-Yazılıkaya Tanrıçalar Dizesi (Seeher 2011, Res. 69) b-Midas Şehri 1 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 115a)
LEVHA 149 a-Midas Şehri 4 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 119b) b-Midas Şehri 7 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 121b)
LEVHA 150 a-Midas Şehri 10 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 126) b-Midas Şehri 17 No’lu Anıt (Tüfekçi Sivas 1999, Lev. 135b)
LEVHA 151 a-Beycesultan Dikilitaşlar (Işık 2012, Lev. 68-431) b-Altıntepe Dikilitaşlar (Işık 2012, Lev. 68-433a-b)
LEVHA 152 a-Gerga Kutsal Alanı Tanrıça Heykeli (Akkurnaz 2010, Res. 9)
b-Gerga Basamaklı Kaide ve Heykel Canlandırma (Akkurnaz 2010, Res. 7)
LEVHA 153 a-Gordion C Tümülüsü Kybele Kabartması (Kohler 1995, Pl. 17d) b-Salihli Bintepeler (Sevin 2003, 294)
LEVHA 154 a-Lale Tepe Tümülüsü Mezar Odası Cephe Çizim (Stinson 2008, 32) b-Areyastis Cephe Çizim Detay (Berndt Ersöz 2006, Fig. 49)
BİRİNCİ BÖLÜM
1. GİRİŞ
Bu çalışmada İÖ 1200 yıllarında Anadolu’ya giriş yaptığı düşünülen ve son arkeolojik kanıtlar ışığında İÖ 10. yy. içlerinde merkezi bir yönetim yapısını oluşturup, İÖ 8. yy. içlerinde Anadolu’nun en büyük siyasi egemenlerinden biri haline gelmiş olan Friglerin kültürü ve bu kültürün Batı Anadolu’daki yansımaları incelenmiştir.
Çalışmamızın birinci bölümü son derece karmaşık bir konu olan Frig Coğrafyası’nın açıklanmasına ayrılmıştır. Frig siyasi ve coğrafi sınırlarının farklı dönemlerde, farklı isimlerle anılıyor oluşu kavramsal kargaşaların öncelikli sebebidir. Bunun yanısıra, kültürel açıdan birbiriyle iç içe geçmiş bir dönemin ve bu dönemde varlığını sürdürmüş uygarlıkların kesin sınırlarını bilebilmek Demir Çağ kültürlerinin tam olarak net sınırlarının ortaya konması noktasındaki zorluklardan bir diğeri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Frig coğrafyasının belirlenmesinde Frig yerleşim merkezleri, açık hava kutsal alanları ve kaya anıtları temel alınmıştır. Kazı, daha çok da yüzey araştırmaları sonucu elde edilen buluntular yardımı ile Anadolu’nun pek çok noktasında Frig yaşam varlığı saptanabilmektedir. Sonuçların önemli bir bölümü yüzey araştırmaları sırasında elde edilen seramik buluntularına dayanmaktadır. Epigrafik belgeler, Frig kültürüne ait kaya anıtları, mimari ve madeni eser gibi buluntular da bizlere Frig yaşam varlığının dağılım alanını göstermekte yardımcı olmaktadır. Buluntular yardımıyla dağılımını bildiğimiz Frig yaşam varlığı doğuda Niğde-Tyana’dan, batıda Ergili-Daskyleion’a, kuzeyde Samsun-Akalan’dan, güneyde Elmalı-Bayındır’a kadar bilinmektedir.
Çalışmamız içerisinde Frig coğrafyası geçmiş yıllarda yörede çalışmalar yapan bilim insanlarının oluşturduğu bölümlemelerden yararlanılarak yeniden yorumlanmış ve “Doğu Frigya”, “Merkez Frigya”, “Batı Frigya” olarak üç farklı bölümde incelenmiştir. Buna göre, Kızılırmak kavsinin içi ve doğusu “Doğu Frigya”, Kızılırmak ve Sakarya nehirleri arasındaki bölge ve güneyi “Merkez Frigya”, Sakarya Nehri’nin batısı,
Eskişehir, Afyon ve Kütahya üçgeni ve Daskyleion gibi Frig tabaka sonuçları veren diğer Batı Anadolu merkezleri ise “Batı Frigya” olarak anılmıştır. (Harita 1) Frig coğrafyası Demir Çağı ve sonrasında sınırların sürekli olarak değişmesi nedeniyle farklı isimlerle anılmıştır. Örneğin antik çağın batılı yazarları Troas-Mysia yöresini Hellespontos Phrygia’sı1 olarak, bu bölgenin biraz daha doğusunda, çekirdek Frigya’nın kuzeybatısında kalan bölümü ise Phrygia Epictetus olarak anıyorlardı2. Romalılar, 360 yılından başlayarak, Frigya’nın Afyonkarahisar güneyi ile Denizli ili kuzey yarısını Phrygia Pacatiana, geriye kalan kısımları ise Phrygia Salutaris olarak anmışlardır3. Frigler’in genel olarak kabul edilen çekirdek sınırları Ankara, Eskişehir, Afyon, Kütahya, Konya ve Niğde’ye kapsayan alan içinde yer almaktadır4. (Harita 2)
Tezimizin bir sonraki bölümünde Anadolu’da Frig çalışmalarının tarihçesine yer verilmiştir. Frig uygarlığına yönelik geçmişten günümüze gerçekleştirilen çalışmalar yol gösterici olması bakımından bizler için son derece önemlidir. Bu bölümün oluşturulmasında öncelikli amacımız çalışma içerisinde inceleyeceğimiz merkezlere yönelik çalışmaların gelişimini görmektir. Bunun yanısıra bugün pek çoğu aramızda olmayan bilim insanlarının değerli çalışmalarını anmak, bölümü oluşturmamızdaki amaçlarımızdan bir diğeridir.
Çalışmanın dördüncü bölümü Friglerin Anadolu’ya geliş ve geldikten sonraki siyasal süreçlerinin açıklanması amacıyla oluşturulmuştur. Anadolu’ya İÖ 1200 göçleriyle geldikleri düşünülen bir halk olan Friglere dair temel bilgi kaynakları olan Antik Dönem yazarları ve Asur yazılı kaynaklarının aktardığı bilgiler bu bölümde bir araya getirilmiştir. Yazılı kaynakların aktardığı bilgilerin yanısıra öncü göçler ile bir tutulan “buckelkeramik” gibi bazı arkeolojik materyallerin de incelendiği bölümde
1
Keskin 2011, 37.
2 Phrygia Epictetus, kazanılmış, egemenlik altına alınmış topraklar anlamını taşımaktadır. Strabon, önceleri Küçük Frigya ya da Hellespontos Phrygia’sı olarak da adlandırıldığını belirttiği toprakların, Pergamon Kralı Attalos’lar döneminden itibaren Phrygia Epictetus adıyla anılmaya başlandığını belirtmektedir. Strab. XII, 4, 563. Strabon aynı zamanda Phrygia Epictetus sınırları hakkında bilgi vermekte, Aizanoi, Nakolia, Kotiaeion, Midaeion, Dorylaion ve Kadoi’yi Phrygia Epictetus kentlerinden saymaktadır. Strab. XII, 8, 576. Phrygia Epictetus hakkında detaylı bilgi için bkz. Cramer 1832, 11 vd.; Ramsay 1960, 163.
3
Phrygia Pacatiana, 400 yılından kısa bir süre önce Phrygia Prima, yani Birinci Frigya olarak, Phrygia Salutaris ise yine aynı dönemde Phrygia Secunda, yani İkinci Frigya olarak da anılmıştır. Ramsay 1960, 163-164.
uygarlık ile ilgili en kapsamlı çalışmaların gerçekleştirildiği Gordion kazılarının sunduğu bilgilere de değinilmiştir. Gordion’da gerçekleştirilen ve son yıllarda birbiri ardında kazıcıları tarafından ortaya konan yenilenmiş kronolojik veriler, çalışma konumuzun ortaya çıkışı noktasında bizim için oldukça önemli olmuştur. Bu noktada Frig siyasi tarihi ve gücün etkin olduğu süreçler yeniden yapılandırılmış, yeni kronolojiye dair bilgiler gerekli olduğu yerlerde sunulmuştur.
Frig dini, başlı başına ayrı çalışmaların konusu olagelen önemli bir kültürel öge olarak bilinmektedir. Bu düşünceden hareketle ayrı bir başlık açtığımız Frig dini konusu ayrıntılı olarak beşinci bölümümüz içerisinde değerlendirilmiş, dinle bağdaşık mitoloji ve söylenceler bu bölümümüzde bir arada değerlendirilmiştir. Bölüm içinde, ana hatlarıyla ele aldığımız Frig dini hakkındaki bilgilerimizin çoğu tanrıça adına oluşturulmuş anıtlar ve Frig coğrafyasından elde edilmiş birbirine benzer sanat yapıtlarından gelmektedir. Friglerin dini ve dinin merkez noktasına yerleştirdikleri tanrıça kültünü nasıl yorumladıklarına dair herhangi bir yazılı kanıt bulunmamaktadır. Bu türden bilgilerimiz Frigler’den çok sonra yaşamış Hellen-Roma dönemlerine ait yazılı kaynaklardan edinilmektedir. Frig inanç sistemi, başta ana tanrıça Kybele olmak üzere sonraki kültürlerce benimsenerek senkronizasyona uğramıştır. Bu senkronizasyonun temel noktasını oluşturan tanrıça Kybele’nin Batı Anadolu’da tapınımına dair izler materyal kültür ögeleri aracılığıyla çalışmamızın diğer bölümlerinde ele alınmıştır.
“Frig Yaşam Merkezleri” başlıklı bölümümüzde geçmişten günümüze yapılmış ve yapılmakta olan çalışmalar sonucu Frig buluntusu saptanan merkezler ele alınacaktır. Bu bölümde ortaya konan sonuçlar literatür taraması sonucu Frig buluntuları sunan merkezlerin, yerleşim tipleri, buluntu grupları ve kronolojik bilgi sunan yayınların tarihlendirmeleri ışığında Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) programında oluşturduğumuz veri tabanı eşliğinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan araştırmaların önemli bir bölümü yüzey araştırmasıdır. Frig buluntusu veren her yerleşimi Frig Kenti olarak tanımlayamayacağımız düşüncesinden hareketle oluşturduğumuz başlık, Anadolu’da Frig yaşam varlığının ve bir başka deyişle yaşam dokusunun nerelere uzandığını göstermesi açısından oldukça önemlidir. Çalışmamızda
yaşam merkezleri olarak kazısı yapılmış ya da yüzey araştırmaları sonucu üzerinde Frig kültürüne ait buluntu saptanan höyükler, kaleler, yamaç yerleşimleri, dağınık buluntu yerleri ve düz yerleşmeler ele alınmıştır. Sonraki bölümlerde kapsamlı olarak incelenecek olan dini merkezler ve anıtlar gibi spesifik buluntu merkezleri bu bölümde değerlendirmeye alınmamıştır.
Çalışmamızın en kapsamlı bölümlerinden birini oluşturan “Frig Kültür Ögeleri” başlıklı altıncı bölümde bilinen Frig materyal kültür ögeleri öz nitelikleri açısından incelenmiştir. Bu bölümün oluşturulmasındaki temel amacımız, sonrasında gelen ve çalışmamızın ana konusunu oluşturan Batı Anadolu’da Frig kültür etkilerinin anlaşılmasında bir alt yapı oluşturmaktır. Bunun yanısıra Frig kültür ögelerinin bir arada kapsamlı olarak değerlendirildiği yayınların sayıca az ve oldukça dağınık durumda olması bölümü oluşturmamızdaki sebeplerden bir diğeridir. Bölüm içerisinde Frig kültürünün özünü ve çağlar boyunca uygarlığa katkı sağladığı materyallerin ve geleneklerinin açıklanmasına çalışılmıştır. Bu doğrultuda Frig tapınak, açık hava kutsal alanları, ölü gömme gelenekleri ile küçük buluntulardan mimari terrakotta, seramik, madencilik, heykel sanatı, ahşap işçiliği ve dokumacılığına dair bilgiler, konu ile ilgili yayınların kapsamlı olarak incelenmesi sonucunda temel bilgileri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Frig kültürüne dair önemli bir öge konumunda bulunan Frig Dili, temel özellikleri ve kronolojik değişkenlikleri itibariyle çalışmamızın ilgili bölümünde ele aldığımız son konu olmuştur.
Sekizinci bölümde ise, çalışmamıza kaynaklık eden Batı Anadolu’nun Demir Çağ kültür bölgeleri, genel sınırları ve önemli merkezleri ele alınarak incelenmiştir. Tezimizin asıl ve son kısmını, Batı Anadolu’da Frig Kültür Etkileri başlıklı dokuzuncu bölüm oluşturmaktadır. Burada bilinen Frig kültür ögelerinin Batı Anadolu’da gözlemlenen doğrudan veya dolaylı etkileri alt başlıklar halinde incelenmiş, bugüne değin Batı Anadolu’da bilinen ve Frig etkili olarak değerlendirilen ögeler, Frig kültüründen bilinen öncülleri ile karşılaştırılarak birarada değerlendirimiştir.
Çalışmamız içerisinde çalışmaları uzun yıllara dayanan ve bir Frig yaşam merkezi olduğu somut kanıtlarla ortaya konmuş olan Daskyleion kenti dışında kalan
yörelerde saptanan Frig etkili eserlere öncelik verilmiş, Daskyleion’da bulunmuş Frig kültürünee dair yapıtlar, ilgili başlıklar altında tek tek değerlendirilmiştir.