GÜRCİSTAN

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra dünya sahnesine çıkan ülkelerden biri olarak Gürcistan, güneyinde; Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan, kuzeyinde Rusya, batısında Karadeniz olmak üzere Güney Kafkasya’nın geçiş noktasında yer alır. Daha geniş perspektiften 25 Shapiro, D. (2020, Ekim 01). US Should Keep an Eye on Rising Chines Investment in the South Caucasus. Russia Matters. https://www.russiamatters.org/analysis/us-should-keep-eye-rising-chinese-investment-south-caucasus [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

26 Valiyev, A. (2019, Ekim 28). Azerbaijan Through the Prism of BRI: China’s Mounting Interests and Influence in the Region. https://www.ponarseurasia.org/azerbaijan-through-the-prism-of-bri-china-s-mounting-interests-and-influence-in-the-region/ [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

bakıldığında, Asya ile Avrupa arasında doğu-batı ekseninde en önemli geçiş noktalarından birisi olarak kabul edilir. “Jeostratejik konumu nedeniyle önemli bir ulaşım ağına sahip olan Gürcistan bu sayede hem batılı ülkeler hem de bölge ülkeleri açısından stratejik bir ortak olarak nitelenmekte ve önemli bir gelir elde etmektedir”27

Gürcistan’ın eşsiz coğrafi konumu ve hidrokarbon kaynaklarına yakınlığı; ekonomik alanda şekillenen ulusal stratejilerinin merkezini teşkil eder. Gürcistan, sahip olduğu konumu sayesinde uluslararası ticaret, kargo taşımacılığı, küresel pazarlara erişim ve özellikle enerji yollarının geçişi ve güvenliği noktasında önemli fırsatlara sahiptir.28 Bu yüzden Gürcistan’ın jeopolitik konumunun avantajını kullanmak isteyen Çin, Tiflis yönetimi ile yakın ilişkiler kurarken, Gürcistan’ın ise Çin’den gelen yatırım dalgasını ülkesine çekmek istemektedir. Karşılıklı çıkarlara dayanan bu birlikteliğin sonucu olarak, Aralık 2013’te Çin’in Gürcistan Büyükelçisi Yue Bin ve Gürcistan Maliye Bakanı Nodar Haduri arasında “Ekonomi ve Teknik İş Birliği Antlaşması”29 imzalanmıştır. 2015 yılında Yeni İpek Yolu Projesi kapsamında Çin’in en büyük devlet destekli şirketlerinden Power China ve Gürcü şirketi Anaklia Industrial Eco Park and Port Ltd şirketi arasında yıllık 100 milyon ton kapasiteli bir limanın inşası için 5 milyar $’lık bir anlaşma imzalanmıştır.30

27 Aydıngün, A., & Asker, A. (2012). Gürcistan: De Jure Üniter, De Facto Parçalı.

Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna, Türk Dilli Halklar-Türkiye ile İlişkiler, s.120

28 Government of Georgia. (2014). Social-economic Development Strategy of Georgia,

“GEORGIA 2020”.

https://www.adb.org/sites/default/files/linked-documents/cps-geo-2014-2018-sd-01.pdf s.31

29 Ministry of Foreign Affairs, the People's Republic of China. (2013, Aralık 16). Ambassador to Georgia Yue Bin and Georgian Minister of Finance Nodar Khaduri Sign the Agreement on Economic and Technical Cooperation Between Chinese and Georgian Governments. Chinese

Embassy in Georgia.

https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zwjg_665342/zwbd_665378/t1110321.shtml [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

30 Pale, S. (2015, Nisan 12). On perspective partnerships between Georgia and China in 2015. New Eastern Outlook. https://journal-neo.org/2015/04/12/rus-o-perspektivah-partnerstva-gruzii-i-kitaya-v-2015-godu/ [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

SOĞUK SAVAŞ SONRASI SOSYAL, EKONOMİK VE SİYASAL GELİŞMELER BAĞLAMINDA GÜNEY KAFKASYA | 33

2015-2017 yılları arasında devam eden görüşmelerin ardından Çin ve Gürcistan arasında “Serbest Ticaret Antlaşması” imzalanmıştır. Anlaşmaya göre Gürcistan Çin’den gelen ürünlerin %96,5’lik kısmının vergilerini kaldırırken, Çin ise Gürcistan’dan gelen ürünlerin %90,9’unun vergilerini kaldıracaktır.31 Gürcistan Başbakanı Giorgi Kivirikashvili bu anlaşmayla iki ülke arasındaki ilişkilerin yeni bir boyuta geçtiğini belirtmiş ve iki ülke arasındaki ticaretin artacağını söylemiştir.32 Çin menşeli firmaların Gürcistan’a olan ilgisinin bir başka nedeni de, 2014 yılında Avrupa Birliği ile Gürcistan arasında yapılan Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Alanları Antlaşmasıdır (Deep and Comprehensive Free Trade Area,DCFTA). Bu anlaşma sayesinde Gürcü firmaları Avrupa ticaretinde birçok avantaj sağlamışlar. Zaman zaman Çin sermayeli firmalara yaptırım uygulayan Batının bu engelini aşmak için Çin, Gürcistan’ın jeoekonomi avantajını kullanmak isterken, Gürcistan da Çin’in bu isteğine olumlu yaklaşmaktadır. Avrupa ile yapılan bu anlaşmanın önemi dönemin Ekonomi Bakanı Giorgi Kivirikashvili tarafından “Çinli şirketlerin Gürcistan’ı Avrupa marketine sıçrama tahtası olarak kullanmasını arzuluyoruz. Eğer Çin’in Avrupa’ya olan

31 Xinhuanet, (2017 Mayıs 14). China, Georgia ink free trade agreement. http://www.xinhuanet.com/english/2017-05/14/c_136280144.htm [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

32 Karelidze, T. (2018, Ocak3). China-Georgia FTA Takes Effect. Emerging Europe. https://emerging-europe.com/news/china-georgia-fta-takes-effect/ [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

ticaretinin %1’i ülkemizden geçerse ticari hacmimiz 2 katına çıkar”33 şeklinde ifade edilmiştir.

Gürcistan’ın Çin ile ekonomik alanda bir başka iş birliği AAYB üzerinden gerçekleşmektedir. Farklı alanlarda toplamda üç proje için 264 milyon $ yatırım alan Gürcistan, aynı zamanda 200 milyon $ tutarında iki farklı proje için onay beklemektedir.34 Ticari faaliyetler, altyapı yatırımları ve doğrudan yabancı yatırımlar sayesinde Gürcistan ve Çin arasındaki ekonomik veriler olumlu bir çizgide seyretmektedir.

Kaynak: Geostat

CSIS (Center for Strategic & International Studies) tarafından 2016 yılında yayınlanan raporun bir diplomata dayandırdığı alıntısına göre: “Gürcistan, Karadeniz ve Hazar denizleri arasındaki avantajlı konumu sayesinde Yeni İpek Yolunun batı ucu olmaya hazırlanıyor”35

Gürcistan; Güney Kafkasya’nın Çin’e sunmuş olduğu Doğu-Batı hattı içinde bu geçişi sağlayan en önemli ülke olarak Azerbaycan’dan başlayıp Karadeniz’e, ayrıca Türkiye üzerinden Avrupa’ya giden yolların vazgeçilmez coğrafyasında konumlanmaktadır. Coğrafi avantaja sahip olmakla birlikte, Avrupa aidiyetine kuvvetli vurgu yapması, bu unsuru dış siyaset stratejisinin 33 Democracy&Freedom Watch, (2015, Mart 23). Georgia wants to be a springboard for Chinese trade with Europe. https://dfwatch.net/georgia-wants-to-be-a-springboard-for-chinese-trade-with-europe-34575 [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

34 AIIB. (2021). Our Projects. https://www.aiib.org/en/projects/list/year/All/member /Georgia/sector/All/financing_type/All/status/All [Erişim Tarihi: 16.03.2021]

35 Kuchins, A. C., Mankoff, J., &Backes, O. (2016). Georgia in a Reconnecting Eurasia: Foreign

SOĞUK SAVAŞ SONRASI SOSYAL, EKONOMİK VE SİYASAL GELİŞMELER BAĞLAMINDA GÜNEY KAFKASYA | 35 önemli bir maddesi haline getirmesi Gürcistan’ın siyasi ve ekonomik iklimini önemli yönden etkilemekte olup, bu ülke açısından Güney Kafkasya içinde pozitif ayrışma oluşturmaktadır. Çin’in Avrupa ile entegrasyon sürecinin politik ekonomi açısından analiz ettiğimizde Gürcistan’ın bu süreç kapsamındaki önemi daha fazla anlaşılmaktadır.