dahil bölge ülkeleriyle işbirliğini kurumsal çerçevede arttırmaya
de-vam edecek gibi gözüküyor.
Hürmüz boğazı yüzünden kriz aşamasına gelin-diğinden Suudi Arabistan üzerinden bu projeleri gerçekleştirmek durumundadırlar.
Bu bağlamda, Basra körfezinde bulunan diğer nüfus ve ordu bakımından daha küçük olan devletler açısından, A.B.D.’den sonra bölgede is-tikrar sağlamak açısından en önemli ordu Suu-di Arabistan Ordusudur. Bir zamanlar Saddam Hüseyin yönetimi altındaki Irak’ın üstlendiği bu pozisyonu şimdi Suudi Arabistan üstlenmekte-dir. İran’ın Füze programı ile bununla beraber ayrıca yürütülen nükleer programından birçok Körfez ülkesi gibi Suudi Arabistan da rahatsız olmaktadır. Ancak, bir doğrudan karşı karşıya gelme durumu yerine, Suudi Arabistan ilk etap-ta İran ile olan diyalog ve güven arttırmak adına üst düzey karşılıklı ziyaretler ile bölge istikrarı-na olan önem vurgulanmaktadır. Bu çerçevede yapılan üst düzey ziyaretler bu amaca yönelik diyalog geliştirmeye başlamaya çabalamakta-dır. Güvenlik açısından da, Suudi Arabistan’ın en büyük güvenlik sağlayıcısı A.B.D.’dir ve bu sebepten iki ülke arasında özel bir ilişki olarak nitelendirilir. Ancak genelde bölge ülkeleriyle iyi ilişkilere sahip olan Suudi Arabistan açısından İran ve A.B.D. arasında yaşanan Hürmüz bo-ğazı üzerindeki gerginlik endişe vericidir. Suudi Arabistan her ne kadar diğer Körfez ülkeleri gibi sadece Hürmüz boğazına bağımlı olmasa dahi, buradaki yaşanacak herhangi bir sıkıntı belli bir süre ihracatı aksatabilir.
Suudi Arabistan’ın, OPEC, İKÖ, Arap Ligi’nin yanı sıra, Körfez Bölgesinde bulunan Arap Ül-keleri ile de kurumsal ve uluslararası örgüt çerçevesinde de ilişkilerini daha da geliştirdi-ği gözlemlenmektedir. Suudi Arabistan bölge-sel istikrar açısından Körfez İşbirliği Konseyi ( KİK) ile arasında gelişen yakın ilişkiler söz ko-nusudur. Bölge İstikrarına katkı sağlamak adına, KİK ile birlikte Suudi Arabistan Türkiye ile KİK aracılığıyla stratejik ortaklık ilişkisi içerisindedir.
Ayrıca bazı KİK ülkeleri, NATO ile İstanbul Gi-rişimi kapsamında işbirliği yapmaktadır. Suudi Arabistan’ın gelecekte bu işbirliğinin içinde yer alabileceğini gözönünde tutmak lazımdır.
Katar, Bahreyn, BAE ve Kuveyt gibi zengin pet-rol yatakları olan ülkeler, Hürmüz Boğazına
al-ternatif boru hattı projelerinde Irak istikrarsız ve kırılgan güvenlik ortamı ve İran ile A.B.D.’nin Hürmüz boğazı yüzünden kriz aşamasına gelin-diğinden ihracatlarını Suudi Arabistan üzerin-den gerçekleştirmek durumunda kalabilirler.
Bu bağlamda, Basra körfezinde bulunan di-ğer nüfus ve ordu bakımından daha küçük olan devletler açısından, A.B.D.’den sonra bölgede istikrar sağlamak açısından en önemli ordu Su-udi Arabistan Ordusudur. Bir zamanlar Saddam Hüseyin yönetimi altındaki Irak’ın üstlendiği bu pozisyonu şimdi Suudi Arabistan üstlenmekte-dir. Bu bağlamda, KİK ile kurumsal bir çerçevede işbirliği içerisinde olup, Birlikte daha güçlü bir siyasi aktör olma düşüncesi mevcuttur. Ortak savunma, güvenlik ve bölgesel istikrar meseleleri bugün KİK ülkeleri arasında en çok konuşulan mevzuların başında gelmektedir. Nitekim, ku-rumsal olarak İstanbul Girişimi sayesinde NATO ile de işbirliği içerisinde olan KİK için savunma
ABD-Suudi Arabistan ilişkileri daima özel bir önem ve önceliğe sahip.
ve güvenlik alanında işbirliği büyük önem taşı-maktadır. Bu bakımdan bölge güvenliğinde or-dusu kilit rol oynayan Suudi Arabistan’ın NATO ile güvenlik alanında işbirliği çerçevelerine da-ha fazla katılması, bölgenin istikrarına katkıda bulunacaktır. Türkiye de KİK’in stratejik ortağı olarak Suudi Arabistan ve diğer bölge ülkeleri ile her geçen gün bağlarını kuvvetlendirmektedir.
Gerek ikili ilişkiler açısından, gerekse uluslarara-sı örgütler aracılığıyla, Türkiye ile Suudi Arabis-tan ilişkileri son yıllarda ivme kazanmış ve başta bölge istikrarının sağlanması açısından giderek artacak gibi gözükmektedir.
Sonuç ve Değerlendirme
Suudi Arabistan Dış politikasının ana unsurları Bölgede istikrarın ve Körfez dengeleri açısından
statükonun sürdürülmesinden yanadır. Ekono-mik açıdan da Petrol Fiyatları büyük önem taşı-maktadır.
Suudi Arabistan-Türkiye işbirliği, Türkiye’nin bölgede istikrar sağlamasına katkıda bulunması açısından hem önemli bir fırsat hem de büyük bir ihtiyaçtır. Türkiye bu kurumsal çerçeveler-de başta güvenlik olmak üzere savunma birim-lerinin yeniden yapılandırma sürecinde gerek Bosna, gerek Kosova ve Afganistan’daki tecrü-belerini burada kurumsal bir çerçeve içerisinde aktarmaya devam edebilir. Görünen o ki, Suudi Arabistan bölgedeki en önemli aktörlerden biri olmaya devam edip, bölgesel gelişmeleri yakın-dan takip edip Türkiye dahil bölge ülkeleriyle işbirliğini kurumsal çerçevede arttırmaya devam edecek gibi gözüküyor.
1 A.B.D. Dışişleri Bakanlığı Resmi İnternet Sitesi, Suudi Arabistan Ülke Künyesi / U.S. State Department, Bacground Note: Saudi Arabia (http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3584.htm ) Son Erişim : 22 Şubat 2012
2 U.S. State Department, Bacground Note: Saudi Arabia(http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3584.htm ) Son Erişim : 22 Şubat 2012
3 OPEC Resmi Internet Sitesi : (http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm) Son Erişim: 22 Şubat 2012 4 OPEC Resmi Internes Sitesi, Saudi Arabia Facts and Figures: (http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/169.
htm) Son Erişim: 22 Şubat 2012
5 U.S. State Department, Bacground Note: Saudi Arabia(http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3584.htm ) Son Erişim : 22 Şubat 2012
6 OPEC Resmi Internes Sitesi, Saudi Arabia Facts and Figures: (http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/169.
htm) Son Erişim: 22 Şubat 2012
7 U.S. State Department, Bacground Note: Saudi Arabia(http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3584.htm ) Son Erişim : 22 Şubat 2012 VE SAUDI ARAMCO resmi internet sitesi (http://www.saudiaramco.com/en/home.html#our-com pany%257C%252Fen%252Fhome%252Four-company%252Four-history0.baseajax.html ) Son Erişim: 22 Şubat 2012.
8 OPEC Resmi Internes Sitesi, Saudi Arabia Facts and Figures: (http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/169.
htm) Son Erişim: 22 Şubat 2012
9 New York Times ‘’U.S. Universities Join Saudis in Partnerships’’ by Tamar Lewin, Published 6 March 2008.
10 Al Arabiya News, 31 Ocak 2012 By Anis Abu Al Aula (/http://www.alarabiya.net/articles/2012/01/31/191704.
html) Son Erişim: 22 Şubat 2012.
11 İslam Konferansı Örgütü Resmi İnternet Sitesi: (http://www.oic-oci.org/page_detail.asp?p_id=58 ) Son Erişim: 22 Şubat 2012
12 New York Times ‘’Veto a State, Lose and Ally’’ by Turki Al-Faisal, Published 11 September 2011.
13 SAUDI ARAMCO resmi internet sitesi: (http://www.saudiaramco.com/en/home.html#our-company%257C%252 Fen%252Fhome%252Four-company%252Four-history0.baseajax.html ) Son Erişim: 22 Şubat 2012.
14 Financial Times ‘’The New Seven Sisters: Oil and Gas Giants Dwarf Western Rivals. By Carola Hoyos, 12 Mart 2007.
15 Thomas L. Friedman, “Hot, Flat, and Crowded; Why the World needs a green revolution – and how we can renew our global future” 2008, Allen Lane and imprint of Penguin Books, London. Syf. 250.
O
DİPNOTLAR
Hazırlayan:
ORSAM Asistanları
Abdullah İncetahtacı, Yeşim Sezgin, Sami Özdil